Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 109 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
БУДЁНОВКА
ползать на брюхе перед кем; прост. табанын ялау, ярамһаҡланыу
БРЮХОВИНА ж; анат. ашҡаҙан, ҡорһаҡ эсе (көйөшлө малы. ҡарата)
БРЮЧНЫЙ, -ая, -ое 1. салбар ...ы, салбар тегеү ...ы; брючный цех салбар тегеү цехы 2. (предназначенный для брюк) салбарлыҡ; брючный материал салбарлыҡ тауар; брючная пуговица салбар төймәһе ♦ брючный костюм салбарлы костюм (ҡатын-ҡыҙ кейеме)
БРЮШИНА ж; анат. ҡорһаҡ ярыһы; воспаление брюшины ҡорһаҡ ярыһының шешеүе
БРЮШКО и БРЮШКО с 1. уменьш. -ласк. от брюхо 2. разг., шутл. күпкән (йыуан) ҡорһаҡ 3. (у маленьких животных и птиц) ҡорһаҡ, түш, бауыр; котёнок с белым брюшком аҡ ҡорһаҡлы бесәй балаһы 4. (задний отдел членистоногих) эс, ҡорһаҡ; брюшко бабочки күбәләк ҡорһағы 5. обычно мн. брюшки (мех с брюшной части животных) ҡорһаҡ тиреһе; шуба из брюшков белки тейендең ҡорһаҡ тиреһенән тегелгән тун
БРЮШНОЙ, -ая, -ое ҡорһаҡ ...ы, эс ...ы; брюшная полость ҡорһаҡ ҡыуышлығы ♦ брюшной тиф ҡорһаҡ тифы
БРЯК межд. в знач. сказ.; разг. шап итеп бәрелеү (һуғылыу, йығылыу); бряк в окно тәҙрәгә шап иттереп һуҡты; книга бряк на пол китап иҙәнгә шап итеп килеп төштө
БРЯКАНЬЕ с см. брякать
БРЯКАТЬ несов. см. брякнуть
БРЯКАТЬСЯ несов. см. брякнуться
БРЯКНУТЬ сов.; разг. 1. чем сылтырап (шалтырап) китеү, сылтыратыу, шалтыратыу, сылтыратып (шалтыратып) ҡуйыу; брякнуть посудой һауыт-һаба шалтыратыу 2. кого-что (с силой бросить, уронить) шап иттереп төшөрөү, төшөрөп ебәреү, атып бәреү (ебәреү); он брякнул на стол ключи ул асҡысты өҫтәлгә атып бәрҙе 3. перен. что и без доп. (необдуманно сказать) һүҙ ысҡындырыу, (уйламай-нитмәй) әйтеп ебәреү (һалыу); брякнул некстати урынһыҙ әйтеп һалыу
БРЯКНУТЬСЯ сов.; разг. лап (шап) итеп барып (йығылып) төшөү, дөп итеп ҡалыу; брякнуться на пол иҙәнгә шап итеп барып төшөү
БРЯЦАНИЕ с см. бряцать; бряцание бубенчика шөңгөр зыңғырлауы
БРЯЦАТЬ несов.; книжн. 1. шылтырау, сыңғырлау, зыңлау, зыңғырлау, сыңлау; бряцали сабли ҡылыстар зыңланы 2. чем (бренчать ) шылтыратыу, зыңғырлатыу, сыңғырлатыу; бряцать шпорами тибенге сыңғырлатыу ♦ бряцать оружием һуғыш менән ҡурҡытыу (янау)
бУбен м и бУбны мн. шөңгөр, дөңгөр (уйын ҡоралы); бить в бубен дөңгөр ҡағыу
БУБЕНЕЦ м шөңгөр (бәләкәй генә йомор-саҡ ҡыңгырау); звенят бубенцы шөңгөрҙәр сыңлай
БУБЛИК м бублик, керәндил; угощать бубликами керәндил менән һыйлау
БУБНИТЬ несов. что и без доп.; разг. мығырлау, лығырлау, һуҡраныу; бубнить себе под нос танау аҫтынан мығырлау
БУБНОВЫЙ, -ая, -ое см. бубны I; бубновый валет бубий валет; бубновая десятка бубий унлыҡ
бУбны i мн. (ед. бубна ж; прост.) бубий (ҡыҙыл ромбиклы кәрттәр )
БУБНЫ II мн. см. бубен
БУБОН м; мед. бубон (лимфатик биҙҙәр ше-шеце )
бугАй м; прост. боға, үгеҙ
БУГЕЛЬ м; тех. 1. бугель (мачта, свайҙарҙы ныгытыу өсөн ҡулланылган тимер ҡуласа ) 2. дуға; бугель трамвая трамвай дуғаһы
БУГОР м 1. түбә, түмәләс; подняться на бугор түмәләскә менеү 2. (небольшое возвышение на чём-л.) ҡалҡыулыҡ, суҡаҡ, соңҡа; лобный бугор маңлай суҡағы; бугор затылочной кости соңҡа
БУГОРОК м 1. түмһәләк; бугорок верхней губы өҫкө ирен түмһәләге; суставной бугорок быуын түмһәләге 2. мед. төйөрсөк (туберкулёз менән ауырыганда цпкәләге ҡаты төйөрҙәр) 3. уменьш. от бугор
БУГОРЧАТЫЙ, -ая, -ое ҡытырмаҡлы, төйөрсөклө, суғырмаҡлы; бугорчатая поверхность ҡытырмаҡлы йөҙ
БУГРИСТЫЙ, -ая, -ое 1. түмәләсле; бугристая местность түмәләсле урын 2. суғырмаҡлы, түңгәкле, ҡытыршы; бугристая дорога суғырмаҡлы юл
БУГРИТЬСЯ несов. түмәләсле, суғырмаҡлы булыу, суғырмаҡланыу, түңгәкләнеү; пашня бугрится смёрзшимися комками баҫыу туң кәҫтәр менән суғырмаҡланып бөткән
БУДАРА ж буҙар (йөк кәмәһе)
БУДДИЗМ м буддизм, Будда дине (яңы эрага тиклемге VI б. аҙагында Төньяҡ һиндо-станда барлыҡҡа килеп, Тибет, Монголия, һинд Ҡытайы,, Ҡытай, Мьянма (Бирма), Япония һәм башҡа ҡайһы бер Көнсыгыш илдәрҙә таралган дин)
БУДДИЙСКИЙ, -ая, -ое Будда ...ы, буддизм ...ы; буддийское учение буддизм тәғлимәте; буддийская религия Будда дине
БУДДИСТ м и БУДДИСТКА ж буддист (Будда динен тотоусы)
БУДЁНОВЕЦ м будёновсы (Граждандар һугышында С. М. Будённый командалыгында хеҙмәт иткән яугир)
БУДЁНОВКА ж будёновка (ҡыҙылармеец-тарҙың баш кейеме)
109
ползать на брюхе перед кем; прост. табанын ялау, ярамһаҡланыу
БРЮХОВИНА ж; анат. ашҡаҙан, ҡорһаҡ эсе (көйөшлө малы. ҡарата)
БРЮЧНЫЙ, -ая, -ое 1. салбар ...ы, салбар тегеү ...ы; брючный цех салбар тегеү цехы 2. (предназначенный для брюк) салбарлыҡ; брючный материал салбарлыҡ тауар; брючная пуговица салбар төймәһе ♦ брючный костюм салбарлы костюм (ҡатын-ҡыҙ кейеме)
БРЮШИНА ж; анат. ҡорһаҡ ярыһы; воспаление брюшины ҡорһаҡ ярыһының шешеүе
БРЮШКО и БРЮШКО с 1. уменьш. -ласк. от брюхо 2. разг., шутл. күпкән (йыуан) ҡорһаҡ 3. (у маленьких животных и птиц) ҡорһаҡ, түш, бауыр; котёнок с белым брюшком аҡ ҡорһаҡлы бесәй балаһы 4. (задний отдел членистоногих) эс, ҡорһаҡ; брюшко бабочки күбәләк ҡорһағы 5. обычно мн. брюшки (мех с брюшной части животных) ҡорһаҡ тиреһе; шуба из брюшков белки тейендең ҡорһаҡ тиреһенән тегелгән тун
БРЮШНОЙ, -ая, -ое ҡорһаҡ ...ы, эс ...ы; брюшная полость ҡорһаҡ ҡыуышлығы ♦ брюшной тиф ҡорһаҡ тифы
БРЯК межд. в знач. сказ.; разг. шап итеп бәрелеү (һуғылыу, йығылыу); бряк в окно тәҙрәгә шап иттереп һуҡты; книга бряк на пол китап иҙәнгә шап итеп килеп төштө
БРЯКАНЬЕ с см. брякать
БРЯКАТЬ несов. см. брякнуть
БРЯКАТЬСЯ несов. см. брякнуться
БРЯКНУТЬ сов.; разг. 1. чем сылтырап (шалтырап) китеү, сылтыратыу, шалтыратыу, сылтыратып (шалтыратып) ҡуйыу; брякнуть посудой һауыт-һаба шалтыратыу 2. кого-что (с силой бросить, уронить) шап иттереп төшөрөү, төшөрөп ебәреү, атып бәреү (ебәреү); он брякнул на стол ключи ул асҡысты өҫтәлгә атып бәрҙе 3. перен. что и без доп. (необдуманно сказать) һүҙ ысҡындырыу, (уйламай-нитмәй) әйтеп ебәреү (һалыу); брякнул некстати урынһыҙ әйтеп һалыу
БРЯКНУТЬСЯ сов.; разг. лап (шап) итеп барып (йығылып) төшөү, дөп итеп ҡалыу; брякнуться на пол иҙәнгә шап итеп барып төшөү
БРЯЦАНИЕ с см. бряцать; бряцание бубенчика шөңгөр зыңғырлауы
БРЯЦАТЬ несов.; книжн. 1. шылтырау, сыңғырлау, зыңлау, зыңғырлау, сыңлау; бряцали сабли ҡылыстар зыңланы 2. чем (бренчать ) шылтыратыу, зыңғырлатыу, сыңғырлатыу; бряцать шпорами тибенге сыңғырлатыу ♦ бряцать оружием һуғыш менән ҡурҡытыу (янау)
бУбен м и бУбны мн. шөңгөр, дөңгөр (уйын ҡоралы); бить в бубен дөңгөр ҡағыу
БУБЕНЕЦ м шөңгөр (бәләкәй генә йомор-саҡ ҡыңгырау); звенят бубенцы шөңгөрҙәр сыңлай
БУБЛИК м бублик, керәндил; угощать бубликами керәндил менән һыйлау
БУБНИТЬ несов. что и без доп.; разг. мығырлау, лығырлау, һуҡраныу; бубнить себе под нос танау аҫтынан мығырлау
БУБНОВЫЙ, -ая, -ое см. бубны I; бубновый валет бубий валет; бубновая десятка бубий унлыҡ
бУбны i мн. (ед. бубна ж; прост.) бубий (ҡыҙыл ромбиклы кәрттәр )
БУБНЫ II мн. см. бубен
БУБОН м; мед. бубон (лимфатик биҙҙәр ше-шеце )
бугАй м; прост. боға, үгеҙ
БУГЕЛЬ м; тех. 1. бугель (мачта, свайҙарҙы ныгытыу өсөн ҡулланылган тимер ҡуласа ) 2. дуға; бугель трамвая трамвай дуғаһы
БУГОР м 1. түбә, түмәләс; подняться на бугор түмәләскә менеү 2. (небольшое возвышение на чём-л.) ҡалҡыулыҡ, суҡаҡ, соңҡа; лобный бугор маңлай суҡағы; бугор затылочной кости соңҡа
БУГОРОК м 1. түмһәләк; бугорок верхней губы өҫкө ирен түмһәләге; суставной бугорок быуын түмһәләге 2. мед. төйөрсөк (туберкулёз менән ауырыганда цпкәләге ҡаты төйөрҙәр) 3. уменьш. от бугор
БУГОРЧАТЫЙ, -ая, -ое ҡытырмаҡлы, төйөрсөклө, суғырмаҡлы; бугорчатая поверхность ҡытырмаҡлы йөҙ
БУГРИСТЫЙ, -ая, -ое 1. түмәләсле; бугристая местность түмәләсле урын 2. суғырмаҡлы, түңгәкле, ҡытыршы; бугристая дорога суғырмаҡлы юл
БУГРИТЬСЯ несов. түмәләсле, суғырмаҡлы булыу, суғырмаҡланыу, түңгәкләнеү; пашня бугрится смёрзшимися комками баҫыу туң кәҫтәр менән суғырмаҡланып бөткән
БУДАРА ж буҙар (йөк кәмәһе)
БУДДИЗМ м буддизм, Будда дине (яңы эрага тиклемге VI б. аҙагында Төньяҡ һиндо-станда барлыҡҡа килеп, Тибет, Монголия, һинд Ҡытайы,, Ҡытай, Мьянма (Бирма), Япония һәм башҡа ҡайһы бер Көнсыгыш илдәрҙә таралган дин)
БУДДИЙСКИЙ, -ая, -ое Будда ...ы, буддизм ...ы; буддийское учение буддизм тәғлимәте; буддийская религия Будда дине
БУДДИСТ м и БУДДИСТКА ж буддист (Будда динен тотоусы)
БУДЁНОВЕЦ м будёновсы (Граждандар һугышында С. М. Будённый командалыгында хеҙмәт иткән яугир)
БУДЁНОВКА ж будёновка (ҡыҙылармеец-тарҙың баш кейеме)
109