Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 110 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
БУДИЛЬНИК
БУДИЛЬНИК м будильник; завести будильник будильникты бороп ҡуйыу; будильник зазвенел будильник шылтыраны
БУДИТЬ несов. 1. кого-что уятыу; будить ребёнка баланы уятыу 2. что; перен. уятыу, ҡуҙғатыу, тыуҙырыу; будить любовь к родному языку әсә теленә һөйөү уятыу
бУдка ж будка; сторожевая будка ҡарауылсы будкаһы; железнодорожная будка тимер юл будкаһы ♦ суфлёрская будка суфлёр будкаһы
бУдни мн. (ед. будень м; уст., прост.) 1. эш (хеҙмәт) көнө, ғәҙәти (ҡәҙимге, ябай) көн; трудовые будни ғәҙәти хеҙмәт көндәре 2. перен. көндәлек (ғәҙәти, ҡәҙимге) тормош 3. перен. (безрадостная жизнь) күңелһеҙ, эс бошорғос (бер төрлө) тормош
БУДНИЙ, -яя, -ее ғәҙәти, ҡәҙимге; будний день ғәҙәти көн
БУДНИЧНЫЙ, -ая, -ое и разг. БУДНИШНИЙ, -яя, -ее 1. эш ...ы, хеҙмәт ...ы, ғәҙәти, ҡәҙимге; будничный день эш көнө 2. (предназначенный для будней) эш ...ы, эшкә (әрһеҙгә) кейә торған; будничное платье эш кейеме, эш күлдәге 3. перен. (повседневный) көндәлек, көн дә була торған; будничная работа көндәлек эш 4. перен. (однообразный, безрадостный)
күңелһеҙ, эс бошорғос, бер төрлө; буднишняя жизнь эс бошорғос (бер төрлө) тормош
БУДОРАЖИТЬ несов. кого-что; разг. (приводить в беспорядок) туҙҙырыу, ығы-зығы килтереү, ҡуҙғытыу, ярһытыу; будоражить народ халыҡты ҡуҙғытыу
БУДОРАЖИТЬСЯ несов.; разг. ығы-зығы килеү, ярһыу, ҡуҙғыу, тынысһыҙланыу
БУДОЧНИК м; разг. ҡарауылсы (будкала ҡарауылда тороусы)
БУДТО союз и частица 1. союз сравн. (как, словно) кеүек, һымаҡ, шикелле, әйтерһең, гүйә; -дай/-дәй; мерцает, будто звезда йондоҙ кеүек (йондоҙҙай) емелдәй
2. союз изъяснит. (что) тип, икән (имеш) тип; говорят, будто ты скоро защищаешь диссертацию һине тиҙҙән диссертация яҡлай, имеш, тиҙәр
3. частица вопр.; разг. (разве, неужели, так ли) шулаймы ни, -мы/-ме ни; уж будто ты так спешишь домой? һин шулай өйгә ашығаһыңмы ни?
4. частица; разг. (кажется) әйтерһең дә, гүйә, шикелле, кеүек, һымаҡ, әйтерһең (дә инде), йәнәһе; ты мне будто этого не говорил һин миңә быны әйтмәгән инең шикелле
БУДУАР м будуар (бай ҡатындарҙың кейе-нец-яһаныу һәм яҡын ҡунаҡтар ҡабул итец бцлмәһе )
БУДУЩИЙ, -ая, -ее 1. (предстоящий) киләсәк, буласаҡ, алдағы, киләсәктәге; будущее поколение киләсәк быуын; будущая невестка
110
буласаҡ килен 2. (следующий) киләһе; будущей весной киләһе яҙ; на будущий год киләһе йылға, йәрингә 3. в знач. сущ. будущее с киләсәк; счастливое будущее бәхетле киләсәк; в недалёком будущем яҡын киләсәк(тәге) ♦ будущее время грам. киләсәк заман
БУДУЩНОСТЬ ж 1. (состояние) кого-чего-л. киләсәк, киләсәк көн; будущность республики республиканың киләсәге; неизвестная будущность билдәһеҙ киләсәк 2. (судьба, успех) яҡшы киләсәк, бәхетле яҙмыш (тәҡдир)
БУЁК м буй, ҡалҡҡы, ҡалҡма, ҡалҡыуыс (ау һалган урынды һ. б. һыу төбөндәге нәмәләрҙең тәңгәлен кцрһәтец өсөн йөҙҙөрөп ҡуйылган билдә)
бУер м буер, елкәнле сана
БУЕРАК м; обл. йырғанаҡ, йырҙа, йырын, гөрләүек
БУЕРАЧНЫЙ, -ая, -ое обл. йырғанаҡлы, йырғанаҡтар менән телгеләнгән; буерачная местность йырғанаҡлы урын
БУЕРИСТ м буерсы (буер ярышында ҡатнашыусы ); соревнование буеристов буерсылар ярышы
БУЕРНЫЙ, -ая, -ое буер ...ы; буерный спорт буер спорты
БУЖ м буж (көпшә формаһындагы агза-ларҙы тикшерец һәм киңәйтец өсөн инструмент ); буж уретральный уретра (һейеү каналы) бужы
БУЖЕНИНА ж буженина (махсус ысул менән бешерелгән сусҡа ите)
БУЗА I ж; этн. буҙа (һоло, арпа йәки бойҙай ярмаһынан ҡайнатып әсеткән эсемлек); изготовление бузы буҙа ҡойоу; угощать бузой буҙа менән һыйлау
БУЗА II ж; прост. дау, ғауға, янъял, шау-шыу, бола, ығы-зығы, тәртипһеҙлек, ыҙғыш; заваривать бузу шау-шыу күтәреү
БУЗИЛА м и ж; прост. дау ҡуптарыусы, ғауғасы, янъялсы, боласы
БУЗИНА ж өсҡат, бүре емеше, мәрүәр; красная бузина ҡыҙыл мәрүәр; чёрная бузина ҡара мәрүәр
БУЗИННИК м өсҡат (мәрүәр, бүре емеше) ҡыуаҡлығы
БУЗИНОВЫЙ, -ая, -ое өсҡат ...ы, бүре емеше ...ы, мәрүәр ...ы, бузиновый куст өсҡат (мәрүәр, бүре емеше) ҡыуағы
БУЗИТЬ несов.; прост. шау-шыу күтәреү, дау ҡуптарыу, бола сығарыу
БУЗОТЁР м и БУЗОТЁРКА ж; прост., неодобр . боласы, янъялсы, ғауғасы, даусы
БУЙ м ҡалҡыуыс (һыу төбөндәге нәмәнең тәңгәлен, һай урынды, ау һалган ерҙе һәм башҡаларҙың урынын кцрһәтец өсөн йөҙҙөрөп ҡуйылган билдә)
БУДИЛЬНИК м будильник; завести будильник будильникты бороп ҡуйыу; будильник зазвенел будильник шылтыраны
БУДИТЬ несов. 1. кого-что уятыу; будить ребёнка баланы уятыу 2. что; перен. уятыу, ҡуҙғатыу, тыуҙырыу; будить любовь к родному языку әсә теленә һөйөү уятыу
бУдка ж будка; сторожевая будка ҡарауылсы будкаһы; железнодорожная будка тимер юл будкаһы ♦ суфлёрская будка суфлёр будкаһы
бУдни мн. (ед. будень м; уст., прост.) 1. эш (хеҙмәт) көнө, ғәҙәти (ҡәҙимге, ябай) көн; трудовые будни ғәҙәти хеҙмәт көндәре 2. перен. көндәлек (ғәҙәти, ҡәҙимге) тормош 3. перен. (безрадостная жизнь) күңелһеҙ, эс бошорғос (бер төрлө) тормош
БУДНИЙ, -яя, -ее ғәҙәти, ҡәҙимге; будний день ғәҙәти көн
БУДНИЧНЫЙ, -ая, -ое и разг. БУДНИШНИЙ, -яя, -ее 1. эш ...ы, хеҙмәт ...ы, ғәҙәти, ҡәҙимге; будничный день эш көнө 2. (предназначенный для будней) эш ...ы, эшкә (әрһеҙгә) кейә торған; будничное платье эш кейеме, эш күлдәге 3. перен. (повседневный) көндәлек, көн дә була торған; будничная работа көндәлек эш 4. перен. (однообразный, безрадостный)
күңелһеҙ, эс бошорғос, бер төрлө; буднишняя жизнь эс бошорғос (бер төрлө) тормош
БУДОРАЖИТЬ несов. кого-что; разг. (приводить в беспорядок) туҙҙырыу, ығы-зығы килтереү, ҡуҙғытыу, ярһытыу; будоражить народ халыҡты ҡуҙғытыу
БУДОРАЖИТЬСЯ несов.; разг. ығы-зығы килеү, ярһыу, ҡуҙғыу, тынысһыҙланыу
БУДОЧНИК м; разг. ҡарауылсы (будкала ҡарауылда тороусы)
БУДТО союз и частица 1. союз сравн. (как, словно) кеүек, һымаҡ, шикелле, әйтерһең, гүйә; -дай/-дәй; мерцает, будто звезда йондоҙ кеүек (йондоҙҙай) емелдәй
2. союз изъяснит. (что) тип, икән (имеш) тип; говорят, будто ты скоро защищаешь диссертацию һине тиҙҙән диссертация яҡлай, имеш, тиҙәр
3. частица вопр.; разг. (разве, неужели, так ли) шулаймы ни, -мы/-ме ни; уж будто ты так спешишь домой? һин шулай өйгә ашығаһыңмы ни?
4. частица; разг. (кажется) әйтерһең дә, гүйә, шикелле, кеүек, һымаҡ, әйтерһең (дә инде), йәнәһе; ты мне будто этого не говорил һин миңә быны әйтмәгән инең шикелле
БУДУАР м будуар (бай ҡатындарҙың кейе-нец-яһаныу һәм яҡын ҡунаҡтар ҡабул итец бцлмәһе )
БУДУЩИЙ, -ая, -ее 1. (предстоящий) киләсәк, буласаҡ, алдағы, киләсәктәге; будущее поколение киләсәк быуын; будущая невестка
110
буласаҡ килен 2. (следующий) киләһе; будущей весной киләһе яҙ; на будущий год киләһе йылға, йәрингә 3. в знач. сущ. будущее с киләсәк; счастливое будущее бәхетле киләсәк; в недалёком будущем яҡын киләсәк(тәге) ♦ будущее время грам. киләсәк заман
БУДУЩНОСТЬ ж 1. (состояние) кого-чего-л. киләсәк, киләсәк көн; будущность республики республиканың киләсәге; неизвестная будущность билдәһеҙ киләсәк 2. (судьба, успех) яҡшы киләсәк, бәхетле яҙмыш (тәҡдир)
БУЁК м буй, ҡалҡҡы, ҡалҡма, ҡалҡыуыс (ау һалган урынды һ. б. һыу төбөндәге нәмәләрҙең тәңгәлен кцрһәтец өсөн йөҙҙөрөп ҡуйылган билдә)
бУер м буер, елкәнле сана
БУЕРАК м; обл. йырғанаҡ, йырҙа, йырын, гөрләүек
БУЕРАЧНЫЙ, -ая, -ое обл. йырғанаҡлы, йырғанаҡтар менән телгеләнгән; буерачная местность йырғанаҡлы урын
БУЕРИСТ м буерсы (буер ярышында ҡатнашыусы ); соревнование буеристов буерсылар ярышы
БУЕРНЫЙ, -ая, -ое буер ...ы; буерный спорт буер спорты
БУЖ м буж (көпшә формаһындагы агза-ларҙы тикшерец һәм киңәйтец өсөн инструмент ); буж уретральный уретра (һейеү каналы) бужы
БУЖЕНИНА ж буженина (махсус ысул менән бешерелгән сусҡа ите)
БУЗА I ж; этн. буҙа (һоло, арпа йәки бойҙай ярмаһынан ҡайнатып әсеткән эсемлек); изготовление бузы буҙа ҡойоу; угощать бузой буҙа менән һыйлау
БУЗА II ж; прост. дау, ғауға, янъял, шау-шыу, бола, ығы-зығы, тәртипһеҙлек, ыҙғыш; заваривать бузу шау-шыу күтәреү
БУЗИЛА м и ж; прост. дау ҡуптарыусы, ғауғасы, янъялсы, боласы
БУЗИНА ж өсҡат, бүре емеше, мәрүәр; красная бузина ҡыҙыл мәрүәр; чёрная бузина ҡара мәрүәр
БУЗИННИК м өсҡат (мәрүәр, бүре емеше) ҡыуаҡлығы
БУЗИНОВЫЙ, -ая, -ое өсҡат ...ы, бүре емеше ...ы, мәрүәр ...ы, бузиновый куст өсҡат (мәрүәр, бүре емеше) ҡыуағы
БУЗИТЬ несов.; прост. шау-шыу күтәреү, дау ҡуптарыу, бола сығарыу
БУЗОТЁР м и БУЗОТЁРКА ж; прост., неодобр . боласы, янъялсы, ғауғасы, даусы
БУЙ м ҡалҡыуыс (һыу төбөндәге нәмәнең тәңгәлен, һай урынды, ау һалган ерҙе һәм башҡаларҙың урынын кцрһәтец өсөн йөҙҙөрөп ҡуйылган билдә)