Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 117 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
БЯКА
БЫТОВАНИЕ с см. бытовать; бытование старинных песен боронғо йырҙарҙың йәшәп килеүе
БЫТОВАТЬ несов. йәшәү, йәшәп килеү, булыу, бар булыу; пословицы бытуют в народе мәҡәлдәр халыҡ араһында йәшәп килә
БЫТОВИЗМ м көнкүреште һүрәтләү
БЫТОВИК м; разг. 1. см. бытописатель 2;
2. көнкүреш хеҙмәте хеҙмәткәре
БЫТОВОЙ, -ая, -ое тормош ...ы, көндәлек тормош ...ы, көнкүреш ...ы; бытовые условия көнкүреш шарттары
БЫТОПИСАНИЕ с; уст. көнкүреште һүрәтләү
БЫТОПИСАТЕЛЬ м 1. көнкүреште (көндәлек тормошто) һүрәтләгән яҙыусы, рәссам 2. уст. тарихсы, тауарихсы
БЫТЬ несов. 1. (существовать, иметься) булыу, бар булыу; у него был сын уның улы бар ине; малыши были в детском саду сабыйҙар балалар баҡсаһында ине 2. (находиться, присутствовать ) булыу; днём я буду на работе көндөҙ мин эштә булам 3. (происходить, случаться) булыу; вчера был сильный ураган кисә көслө дауыл булды 4. (приходить, приезжать) килеү, килеп етеү, булыу; он и сам скоро будет ул үҙе лә тиҙҙән килеп етер 5. в знач. вспомогательного гл.: а) (в значении связки между подлежащим и сказуемым) булыу, ине; отец был учителем атаһы уҡытыусы ине; моя мама была врачом әсәйем врач булған; б) (для образования сложных форм страдательного залога) булған, ине; сад был посажен школьниками баҡса уҡыусылар тарафынан ултыртылған булған; в) (для образования глагола будущего времени изъявительного наклонения) -ыр/-ер, -асаҡ/-әсәк; он будет играть на скрипке ул скрипкала уйнаясаҡ ♦ будь что будет ни булһа ла булыр; ни булһа, шул булыр; была не была булһа — булыр, булмаһа — юҡ; бөткән баш бөткән; быть заодно с кем бер һүҙҙә булыу; как быть? ни эшләргә?, нисек итергә инде?; так и быть ярай улай булғас; әйҙә, шулай булһын; ярар, шулай булһын (килешецҙе белдергәндә)
БЫТЬЁ с көнкүреш, көндәлек тормош
БЫЧАТИНА ж үгеҙ ите
БЫЧАЧИЙ и БЫЧИЙ, -ья, -ье үгеҙ ...ы; бычья кожа үгеҙ тиреһе; бычий рог үгеҙ мөгөҙө
БЫЧИНА ж үгеҙ тиреһе
бычОк i м; уменьш. -ласк. от бык; үгеҙ быҙау, йәш үгеҙ
БЫЧОК II м (рыба) ташбаш, үгеҙбалыҡ
БЬЕФ м; гидротех. бьеф (йылганың йәки каналдың плотинанан, шлюздан өҫкө (аҫҡы) учас-тогы )
БЮВАР м бювар (конверт һәм башҡа ҡайыҙҙар һалып йөрөтөлә торган папка); положить бумаги в бювар ҡағыҙҙарҙы бюварға һалыу
БЮВАРНЫЙ, -ая, -ое бювар(ҙағы), бювар ...ы; бюварная бумага бювар ҡағыҙы
БЮДЖЕТ м бюджет; государственный бюджет дәүләт бюджеты; годовой бюджет йыллыҡ бюджет; личный бюджет шәхси бюджет ♦ выйти из бюджета тейешенән артыҡ тотоноу (аҡсаны)
БЮДЖЕТНЫЙ, -ая, -ое бюджет ...ы; бюджетный год бюджет йылы; бюджетная комиссия бюджет комиссияһы
БЮЛЛЕТЕНЬ м бюллетень (1. ижтимаги әһәмиәткә эйә булган төрлө эш, мәсьәлә тураһында ҡыҫҡаса рәсми белдерец 2. берәй ойошма сыгарган ваҡытлы баҫманың исеме 3. депутатлыҡҡа кандидат кешенең исеме кцрһәтелгән һайлау ҡагыҙы 4. ауырыу кешенең ваҡытлыса эштән бушатылыуы тураһында ҡагыҙ)
БЮРО I с нескл. бюро (1. ҡайһы бер ойошмаларҙың етәкселек итец йәки кцрһәтмә бирец бцлеге һәм шул бцлектең ултырышы 2. ҡайһы бер ойошманың йәки бцлектең исеме)
БЮРО II с нескл. бюро (яҙыу өҫтәленең бер төрө); украшенное резьбой бюро семәрләп биҙәлгән бюро
БЮРОКРАТ м бюрократ (хеҙмәт вазифаһын , асылына төшмәй, формаль рәцештә генә башҡара торган кеше)
БЮРОКРАТИЗАЦИЯ ж см. бюрократизировать
БЮРОКРАТИЗИРОВАТЬ сов., несов. что бюрократлаштырыу; бюрократизировать государственный аппарат дәүләт аппаратын бюрократлаштырыу
БЮРОКРАТИЗМ м бюрократлыҡ (1. халыҡ мәнфәгәтен иҫәпкә алмай, иҙецселәр синыфы ихтыяжын гына кцҙәткән дәцләт идараһы 2. мәсьәләнең асылына инмәй, формаль ягын гына өҫтөн ҡуйып эшләц ысулы)
БЮРОКРАТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое бюрократик; бюрократический строй бюрократик ҡоролош; бюрократическое отношение к делу эшкә бюрократтарса мөнәсәбәт (ҡараш)
БЮРОКРАТИЯ ж 1. бюрократлыҡ; громить бюрократию бюрократлыҡты ҡыйратыу 2. собир . бюрократтар, чиновниктар
БЮСТ м 1. бюст (кеше кәцҙәһенең билдән йәки кцкрәктән югары өлөшөн генә һцрәтләгән скульптура); бюст Салавата Юлаева Салауат Юлаев бюсы 2. бюст, күкрәк (ҡатын-ҡыҙга ҡарата)
БЮСТГАЛЬТЕР м бюстгальтер, күкрәксә (ҡатын-ҡыҙҙың тцшен йыйнаҡ итеп тота торган махсус эске кейем); атласный бюстгальтер атлас бюстгальтер
БЯЗЕВЫЙ, -ая, -ое бәз, бәздән тегелгән; бязевая рубашка бәз күлдәк
БЯЗЬ ж бәз (арзанлы йоҡа кизе-мамыҡ туҡыма); белая бязь аҡ бәз
бЯка ж; разг., дет. кәкәй, бысраҡ (насар) нәмә
117
БЫТОВАНИЕ с см. бытовать; бытование старинных песен боронғо йырҙарҙың йәшәп килеүе
БЫТОВАТЬ несов. йәшәү, йәшәп килеү, булыу, бар булыу; пословицы бытуют в народе мәҡәлдәр халыҡ араһында йәшәп килә
БЫТОВИЗМ м көнкүреште һүрәтләү
БЫТОВИК м; разг. 1. см. бытописатель 2;
2. көнкүреш хеҙмәте хеҙмәткәре
БЫТОВОЙ, -ая, -ое тормош ...ы, көндәлек тормош ...ы, көнкүреш ...ы; бытовые условия көнкүреш шарттары
БЫТОПИСАНИЕ с; уст. көнкүреште һүрәтләү
БЫТОПИСАТЕЛЬ м 1. көнкүреште (көндәлек тормошто) һүрәтләгән яҙыусы, рәссам 2. уст. тарихсы, тауарихсы
БЫТЬ несов. 1. (существовать, иметься) булыу, бар булыу; у него был сын уның улы бар ине; малыши были в детском саду сабыйҙар балалар баҡсаһында ине 2. (находиться, присутствовать ) булыу; днём я буду на работе көндөҙ мин эштә булам 3. (происходить, случаться) булыу; вчера был сильный ураган кисә көслө дауыл булды 4. (приходить, приезжать) килеү, килеп етеү, булыу; он и сам скоро будет ул үҙе лә тиҙҙән килеп етер 5. в знач. вспомогательного гл.: а) (в значении связки между подлежащим и сказуемым) булыу, ине; отец был учителем атаһы уҡытыусы ине; моя мама была врачом әсәйем врач булған; б) (для образования сложных форм страдательного залога) булған, ине; сад был посажен школьниками баҡса уҡыусылар тарафынан ултыртылған булған; в) (для образования глагола будущего времени изъявительного наклонения) -ыр/-ер, -асаҡ/-әсәк; он будет играть на скрипке ул скрипкала уйнаясаҡ ♦ будь что будет ни булһа ла булыр; ни булһа, шул булыр; была не была булһа — булыр, булмаһа — юҡ; бөткән баш бөткән; быть заодно с кем бер һүҙҙә булыу; как быть? ни эшләргә?, нисек итергә инде?; так и быть ярай улай булғас; әйҙә, шулай булһын; ярар, шулай булһын (килешецҙе белдергәндә)
БЫТЬЁ с көнкүреш, көндәлек тормош
БЫЧАТИНА ж үгеҙ ите
БЫЧАЧИЙ и БЫЧИЙ, -ья, -ье үгеҙ ...ы; бычья кожа үгеҙ тиреһе; бычий рог үгеҙ мөгөҙө
БЫЧИНА ж үгеҙ тиреһе
бычОк i м; уменьш. -ласк. от бык; үгеҙ быҙау, йәш үгеҙ
БЫЧОК II м (рыба) ташбаш, үгеҙбалыҡ
БЬЕФ м; гидротех. бьеф (йылганың йәки каналдың плотинанан, шлюздан өҫкө (аҫҡы) учас-тогы )
БЮВАР м бювар (конверт һәм башҡа ҡайыҙҙар һалып йөрөтөлә торган папка); положить бумаги в бювар ҡағыҙҙарҙы бюварға һалыу
БЮВАРНЫЙ, -ая, -ое бювар(ҙағы), бювар ...ы; бюварная бумага бювар ҡағыҙы
БЮДЖЕТ м бюджет; государственный бюджет дәүләт бюджеты; годовой бюджет йыллыҡ бюджет; личный бюджет шәхси бюджет ♦ выйти из бюджета тейешенән артыҡ тотоноу (аҡсаны)
БЮДЖЕТНЫЙ, -ая, -ое бюджет ...ы; бюджетный год бюджет йылы; бюджетная комиссия бюджет комиссияһы
БЮЛЛЕТЕНЬ м бюллетень (1. ижтимаги әһәмиәткә эйә булган төрлө эш, мәсьәлә тураһында ҡыҫҡаса рәсми белдерец 2. берәй ойошма сыгарган ваҡытлы баҫманың исеме 3. депутатлыҡҡа кандидат кешенең исеме кцрһәтелгән һайлау ҡагыҙы 4. ауырыу кешенең ваҡытлыса эштән бушатылыуы тураһында ҡагыҙ)
БЮРО I с нескл. бюро (1. ҡайһы бер ойошмаларҙың етәкселек итец йәки кцрһәтмә бирец бцлеге һәм шул бцлектең ултырышы 2. ҡайһы бер ойошманың йәки бцлектең исеме)
БЮРО II с нескл. бюро (яҙыу өҫтәленең бер төрө); украшенное резьбой бюро семәрләп биҙәлгән бюро
БЮРОКРАТ м бюрократ (хеҙмәт вазифаһын , асылына төшмәй, формаль рәцештә генә башҡара торган кеше)
БЮРОКРАТИЗАЦИЯ ж см. бюрократизировать
БЮРОКРАТИЗИРОВАТЬ сов., несов. что бюрократлаштырыу; бюрократизировать государственный аппарат дәүләт аппаратын бюрократлаштырыу
БЮРОКРАТИЗМ м бюрократлыҡ (1. халыҡ мәнфәгәтен иҫәпкә алмай, иҙецселәр синыфы ихтыяжын гына кцҙәткән дәцләт идараһы 2. мәсьәләнең асылына инмәй, формаль ягын гына өҫтөн ҡуйып эшләц ысулы)
БЮРОКРАТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое бюрократик; бюрократический строй бюрократик ҡоролош; бюрократическое отношение к делу эшкә бюрократтарса мөнәсәбәт (ҡараш)
БЮРОКРАТИЯ ж 1. бюрократлыҡ; громить бюрократию бюрократлыҡты ҡыйратыу 2. собир . бюрократтар, чиновниктар
БЮСТ м 1. бюст (кеше кәцҙәһенең билдән йәки кцкрәктән югары өлөшөн генә һцрәтләгән скульптура); бюст Салавата Юлаева Салауат Юлаев бюсы 2. бюст, күкрәк (ҡатын-ҡыҙга ҡарата)
БЮСТГАЛЬТЕР м бюстгальтер, күкрәксә (ҡатын-ҡыҙҙың тцшен йыйнаҡ итеп тота торган махсус эске кейем); атласный бюстгальтер атлас бюстгальтер
БЯЗЕВЫЙ, -ая, -ое бәз, бәздән тегелгән; бязевая рубашка бәз күлдәк
БЯЗЬ ж бәз (арзанлы йоҡа кизе-мамыҡ туҡыма); белая бязь аҡ бәз
бЯка ж; разг., дет. кәкәй, бысраҡ (насар) нәмә
117