Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 121 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ВАЛКА II ж см. валять 4; валка сукна буҫтау баҫыу
ВАЛКИ мн. (ед. валок м); тех. валдар; валки прокатного стана прокат станының валдары
вАлкий, -ая, -ое (неустойчивый) тотороҡһоҙ, ауыусан, аунаҡ; валкая лодка тотороҡһоҙ кәмә ♦ ни шатко, ни валко яҡшы ла түгел, насар ҙа түгел
ВАЛКОСТЬ ж см. валкий; аунаҡлыҡ, тотороҡһоҙлоҡ; валкость судна судноның аунаҡ-лығы
ВАЛОВОЙ, -ая, -ое 1. тулай, тулайым, барлыҡ, бөтөнөһө, бөтә; валовая продукция тулайым продукция; валовой доход барлыҡ керем 2. охот. бергәләп, күмәкләшеп; начался валовой пролёт птиц ҡоштарҙың күмәкләшеп осар ваҡыты башланды
ВАЛОК I м (куча, гряда скошенной травы) өйөм, теҙем, яҫма; сушить рожь в валках арышты яҫмала киптереү
ВАЛОК II м см. валки
ВАЛОМ: валом валить: 1) ағылып (ябырылып, эркелеп) килеү (барыу); народ валом валил халыҡ ябырылып барҙы; 2) нисек етте шулай (һибец, ҡойоу, тцгец)
ВАЛТОРНА ж; муз. валторна (һыбыҙғыға йәки һорнайға оҡшаш еҙ музыка ҡоралы)
ВАЛТОРНИСТ м волторнасы, волторнала уйнаусы
ВАЛУЙ м валуй (бәшмәк төрө)
ВАЛУН м һарыҡташ
ВАЛУХ и вАлух м; прост. бестерелгән һарыҡ тәкәһе
ВАЛЬДШНЕП м ҡурпысыҡ (ҡош); крик вальдшнепа ҡурпысыҡ тауышы
ВАЛЬС м вальс (талғын ғына парлы бейец һәм шул бейецҙец музыкаһы); кружиться в вальсе вальста әйләнеү
ВАЛЬСИРОВАТЬ и уст. ВАЛЬСИРОВАТЬ несов. вальс бейеү
ВАЛЬЦЕВАТЬ несов. что; тех. вальцовка-лау, вальцевать итеү (валецтар менән йәнсец, онтау, яҫмаҡлау); вальцевать железный лист ҡалай вальцовкалау
ВАЛЬЦЕВАТЬСЯ несов. страд. от вальцевать вальцовкаланыу, вальцевать ителеү
ВАЛЬЦОВКА ж; тех. 1. см. вальцевать; вальцовка кожи тирене вальцевать итеү 2. (машина ) вальцовка 3. перен., разг. вальцовка (юғары сортлы он)
ВАЛЬЦОВОЧНЫЙ, -ая, -ое тех. вальцовка-лау ...ы, вальцовка ...ы; вальцовочный цех вальцовкалау цехы
ВАЛЬЦОВЩИК м вальцовкалаусы
ВАЛЬЦЫ мн.; тех. валецтар; дробильные вальцы сүкеү валецтары
ВАЛЬЯЖНОСТЬ ж; уст. мөһабәтлек, күре-неклелек
ВАНДАЛ
ВАЛЬЯЖНЫЙ, -ая, -ое уст. мөһабәт, күренекле; вальяжный вид мөһабәт ҡиәфәт
ВАЛЮТА ж 1. (денежная единица) валюта; твёрдая валюта тотороҡло валюта; падающая валюта кәмеүсе валюта 2. валюта, сит ил аҡсаһы; купить на валюту сит ил аҡсаһына һатып алыу
ВАЛЮТНЫЙ, -ая, -ое валюта ...ы; валютный кризис валюта кризисы ♦ валютный курс валюта курсы (төрлө валюталар араһындағы мөнәсәбәт ; хисаплашыуҙа берәй илдец сит ил аҡса берәмеген ҡулланыуы)
ВАЛЮТЧИК м; разг. валютасы
ВАЛЯЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. быйма (кейеҙ) баҫыу ...ы; валяльное производство быйма баҫыу производствоһы 2. (служащий для валяния) быйма (кейеҙ) баҫыу ...ы; валяльная машина быйма баҫыу машинаһы
ВАЛЯЛЬЩИК м быйма (кейеҙ) баҫыусы
ВАЛЯНЫЙ, -ая, -ое (йөндән) баҫылған, кейеҙ ...ы; валяная обувь баҫылған аяҡ кейеме; валяные сапоги кейеҙ итектәр
ВАЛЯТЬ несов. 1. кого-что әүәләү, аунатыу; валять по снегу ҡарҙа аунатыу; валять котлеты в муке котлеттарҙы онда әүәләү 2. безл. (о сильной качке) бәүелдереү, сайҡалдырыу, тирбәлдереү; пароход валяло с боку на бок пароходты ян-яҡҡа сайҡалдырҙы 3. что (скатывать) тәгәрәтеү, тумалаҡлау; валять снежный ком ҡар тәгәрәтеү 4. что (сбивать из шерсти, пуха и т.д.) баҫыу; валять войлок кейеҙ баҫыу 5. повел . валяй(те) прост. әйҙә (йүгер, әйт, һөйлә, эшлә) ♦ валять дурака: 1) (бездельничать) бу-шты-бушҡа ауҙарыу, бер ни ҙә эшләмәү, йөн тибеү; 2) (дурачиться) ахмаҡ булып ҡыланыу, ахмаҡҡа һалышыу
ВАЛЯТЬСЯ несов. 1. аунау, аунаҡлау; валяться на траве үләндә аунау 2. разг. тик ятыу, бер ни эшләмәү; он целыми днями валяется на диване ул көндәр буйы диванда тик ята 3. разг. (лежать в беспорядке — о вещах) аунап ятыу, туҙып ятыу; бумага валяется на полу ҡағыҙ иҙәндә туҙып ята 4. страд. от валять 1, 3, 4 ♦ валяться в ногах аяҡҡа йығылып үтенеү, ялбарыу; на дороге (на улице, на полу) не валяется что юлда аунап ятмай (бер нәмә лә бушҡа ғына бирелмәй)
ВАМПИР м 1. миф. убыр (әкиәттәрҙә ҡәберҙән сығып кеше ҡанын һурыусы зат) 2. зоол. вампир, ҙур ярғанат
ВАНАДИЕВЫЙ, -ая, -ое ванадийлы; ванадиевая сталь ванадийлы ҡорос
ванАдий м ванадий (химик элемент, аҡ-һыл-көлһыу төҫтәге ҡаты металл)
ВАНДАЛ м 1. мн. вандалы вандал (Рим им-перияһыныц бер өлөшөн баҫып алып, тар-мар итецсе боронғо герман ҡәбиләһе) 2. вандал, вәхиш (мәҙәниәт ҡиммәттәрен емерецсе) 3. тупаҫ, әҙәпһеҙ, наҙан кеше
121
ВАЛКИ мн. (ед. валок м); тех. валдар; валки прокатного стана прокат станының валдары
вАлкий, -ая, -ое (неустойчивый) тотороҡһоҙ, ауыусан, аунаҡ; валкая лодка тотороҡһоҙ кәмә ♦ ни шатко, ни валко яҡшы ла түгел, насар ҙа түгел
ВАЛКОСТЬ ж см. валкий; аунаҡлыҡ, тотороҡһоҙлоҡ; валкость судна судноның аунаҡ-лығы
ВАЛОВОЙ, -ая, -ое 1. тулай, тулайым, барлыҡ, бөтөнөһө, бөтә; валовая продукция тулайым продукция; валовой доход барлыҡ керем 2. охот. бергәләп, күмәкләшеп; начался валовой пролёт птиц ҡоштарҙың күмәкләшеп осар ваҡыты башланды
ВАЛОК I м (куча, гряда скошенной травы) өйөм, теҙем, яҫма; сушить рожь в валках арышты яҫмала киптереү
ВАЛОК II м см. валки
ВАЛОМ: валом валить: 1) ағылып (ябырылып, эркелеп) килеү (барыу); народ валом валил халыҡ ябырылып барҙы; 2) нисек етте шулай (һибец, ҡойоу, тцгец)
ВАЛТОРНА ж; муз. валторна (һыбыҙғыға йәки һорнайға оҡшаш еҙ музыка ҡоралы)
ВАЛТОРНИСТ м волторнасы, волторнала уйнаусы
ВАЛУЙ м валуй (бәшмәк төрө)
ВАЛУН м һарыҡташ
ВАЛУХ и вАлух м; прост. бестерелгән һарыҡ тәкәһе
ВАЛЬДШНЕП м ҡурпысыҡ (ҡош); крик вальдшнепа ҡурпысыҡ тауышы
ВАЛЬС м вальс (талғын ғына парлы бейец һәм шул бейецҙец музыкаһы); кружиться в вальсе вальста әйләнеү
ВАЛЬСИРОВАТЬ и уст. ВАЛЬСИРОВАТЬ несов. вальс бейеү
ВАЛЬЦЕВАТЬ несов. что; тех. вальцовка-лау, вальцевать итеү (валецтар менән йәнсец, онтау, яҫмаҡлау); вальцевать железный лист ҡалай вальцовкалау
ВАЛЬЦЕВАТЬСЯ несов. страд. от вальцевать вальцовкаланыу, вальцевать ителеү
ВАЛЬЦОВКА ж; тех. 1. см. вальцевать; вальцовка кожи тирене вальцевать итеү 2. (машина ) вальцовка 3. перен., разг. вальцовка (юғары сортлы он)
ВАЛЬЦОВОЧНЫЙ, -ая, -ое тех. вальцовка-лау ...ы, вальцовка ...ы; вальцовочный цех вальцовкалау цехы
ВАЛЬЦОВЩИК м вальцовкалаусы
ВАЛЬЦЫ мн.; тех. валецтар; дробильные вальцы сүкеү валецтары
ВАЛЬЯЖНОСТЬ ж; уст. мөһабәтлек, күре-неклелек
ВАНДАЛ
ВАЛЬЯЖНЫЙ, -ая, -ое уст. мөһабәт, күренекле; вальяжный вид мөһабәт ҡиәфәт
ВАЛЮТА ж 1. (денежная единица) валюта; твёрдая валюта тотороҡло валюта; падающая валюта кәмеүсе валюта 2. валюта, сит ил аҡсаһы; купить на валюту сит ил аҡсаһына һатып алыу
ВАЛЮТНЫЙ, -ая, -ое валюта ...ы; валютный кризис валюта кризисы ♦ валютный курс валюта курсы (төрлө валюталар араһындағы мөнәсәбәт ; хисаплашыуҙа берәй илдец сит ил аҡса берәмеген ҡулланыуы)
ВАЛЮТЧИК м; разг. валютасы
ВАЛЯЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. быйма (кейеҙ) баҫыу ...ы; валяльное производство быйма баҫыу производствоһы 2. (служащий для валяния) быйма (кейеҙ) баҫыу ...ы; валяльная машина быйма баҫыу машинаһы
ВАЛЯЛЬЩИК м быйма (кейеҙ) баҫыусы
ВАЛЯНЫЙ, -ая, -ое (йөндән) баҫылған, кейеҙ ...ы; валяная обувь баҫылған аяҡ кейеме; валяные сапоги кейеҙ итектәр
ВАЛЯТЬ несов. 1. кого-что әүәләү, аунатыу; валять по снегу ҡарҙа аунатыу; валять котлеты в муке котлеттарҙы онда әүәләү 2. безл. (о сильной качке) бәүелдереү, сайҡалдырыу, тирбәлдереү; пароход валяло с боку на бок пароходты ян-яҡҡа сайҡалдырҙы 3. что (скатывать) тәгәрәтеү, тумалаҡлау; валять снежный ком ҡар тәгәрәтеү 4. что (сбивать из шерсти, пуха и т.д.) баҫыу; валять войлок кейеҙ баҫыу 5. повел . валяй(те) прост. әйҙә (йүгер, әйт, һөйлә, эшлә) ♦ валять дурака: 1) (бездельничать) бу-шты-бушҡа ауҙарыу, бер ни ҙә эшләмәү, йөн тибеү; 2) (дурачиться) ахмаҡ булып ҡыланыу, ахмаҡҡа һалышыу
ВАЛЯТЬСЯ несов. 1. аунау, аунаҡлау; валяться на траве үләндә аунау 2. разг. тик ятыу, бер ни эшләмәү; он целыми днями валяется на диване ул көндәр буйы диванда тик ята 3. разг. (лежать в беспорядке — о вещах) аунап ятыу, туҙып ятыу; бумага валяется на полу ҡағыҙ иҙәндә туҙып ята 4. страд. от валять 1, 3, 4 ♦ валяться в ногах аяҡҡа йығылып үтенеү, ялбарыу; на дороге (на улице, на полу) не валяется что юлда аунап ятмай (бер нәмә лә бушҡа ғына бирелмәй)
ВАМПИР м 1. миф. убыр (әкиәттәрҙә ҡәберҙән сығып кеше ҡанын һурыусы зат) 2. зоол. вампир, ҙур ярғанат
ВАНАДИЕВЫЙ, -ая, -ое ванадийлы; ванадиевая сталь ванадийлы ҡорос
ванАдий м ванадий (химик элемент, аҡ-һыл-көлһыу төҫтәге ҡаты металл)
ВАНДАЛ м 1. мн. вандалы вандал (Рим им-перияһыныц бер өлөшөн баҫып алып, тар-мар итецсе боронғо герман ҡәбиләһе) 2. вандал, вәхиш (мәҙәниәт ҡиммәттәрен емерецсе) 3. тупаҫ, әҙәпһеҙ, наҙан кеше
121