Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 122 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ВАНДАЛИЗМ
ВАНДАЛИЗМ м вандализм (мәҙәниәт һәм сәнғәт ҡомартҡыларын аяуһыҙ емерец һәм юҡ итец)
ВАНИЛИН м ванилин (кондитер изделиеларында ҡулланылған хуш еҫле тәмләткес)
ВАНИЛИНОВЫЙ, -ая, -ое ванилинлы
ВАНИЛЬ ж ваниль (тропик цҫемлек һәм уныц аш-һыу, хушбуйҙар әҙерләцҙә ҡулланылған еҫле емеше)
ВАНИЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. ваниль ...ы; ванильный порошок ваниль онтаҡ 2. ванилле; ванильные сухари ванилле сохарый
ВАННА ж 1. (сосуд для купания) ванна, ҡор-на; детская ванна балалар ҡорнаһы 2. (процесс мытья) ванна; принять ванну ванна ҡабул итеү, ванна инеү 3. (лечение, укрепление организма воздействием на него солнца, воздуха) ванна; солнечные ванны ҡояш ваннаһы (ҡыҙыныу)
ВАННАЯ ж ванна (ҡорна) бүлмәһе
ВАННЫЙ, -ая, -ое ванна ...ы, ванналы; ванная комната ванна бүлмәһе
ВАНТЫ мн. (ед. ванта ж); мор. ванталар (мачтаны борт менән беркетеп торған йыуан тимер арҡан)
ВАР м ыуар (ҡайнатылған ыҫмала) ♦ как (словно, точно) варом обдать прост. тән эҫеле-һыуыҡлы булып китеү
ВАРАКУШКА ж көйәҙ һандуғас (асыҡ төҫтәге йырсы ҡош, башҡа ҡоштарға оҡшатып йырлауы менән айырылып тора)
ВАРАН м варан (көньяҡ кеҫәрткеләренең бер төрө)
ВАРВАР м 1. ист. варвар (боронғо гректарҙа һәм римляндарҙа сит ил кешеһе) 2. перен. наҙан кеше 3. перен. тупаҫ, вәхши, ҡанһыҙ, шәфҡәтһеҙ (кеше)
ВАРВАРИЗМ м; лингв. варваризм (әҙәби тел нормаларын боҙа торған сит тел һцҙе йәки һцҙбәйләнештәр )
ВАРВАРСКИ нареч. 1. тупаҫ, ҡырағайҙарса; варварски относиться тупаҫ мөнәсәбәт күрһәтеү 2. ҡанһыҙ, шәфҡәтһеҙ, вәхшиҙәрсә
ВАРВАРСКИЙ, -ая, -ое 1. ист. варвар(ҙар) ...ы, варвар ...ы; варварские племена варвар ҡәбиләләре 2. варварҙарса, вәхшиҙәрсә; варварское отношение к культурным ценностям мәҙәни байлыҡтарға вәхшиҙәрсә мөнәсәбәт 3. тупаҫ, ҡырағай, кешелекһеҙ, рәхимһеҙ, ҡанһыҙ; варварский способ тупаҫ ысул
ВАРВАРСТВО с 1. вәхшилек, варварлыҡ; дойти до предела варварства вәхшилектең сигенә етеү 2. (жестокость, грубость) ҡанһыҙлыҡ, кешелекһеҙлек; проявить варварство ҡанһыҙлыҡ күрһәтеү
ВАРЕВО с; прост. өйрә, шыйыҡ аш; кипели котлы с варевом ҡаҙандарҙа өйрә ҡайнаны
ВАРЕЖКИ мн. (ед. варежка ж) бейәләй; толстые варежки ҡалын бейәләй; надеть варежки бейәләй кейеү
ВАРЕНЕЦ м ҡатыҡ
ВАРЕНИЕ с см. варить
...ВАРЕНИЕ с (урыҫ телендәге ҡушма һцҙ-ҙәрҙең икенсе өлөшө беренсе һцҙ белдергән нәмәне әҙерләцҙе (“ ҡойоу ”, “ ҡайнатыу ”, “ беше-рец”) аңлата); сталеварение ҡорос ҡойоу; пивоварение һыра ҡайнатыу
варЕники мн. (ед. вареник м) эремсек билмәне, сүсбәрә, кәкре, ҡаҙан ҡолағы (бөккәне)
ВАРЁНЫЙ, -ая, -ое 1. бешкән; варёное мясо бешкән ит 2. спец. бешерелгән, ҡайнатылған; варёный клей ҡайнатылған елем 3. перен. (вялый) хәлһеҙ, бәлтерәгән
варЕнье с ҡайнатма, варенье; вишнёвое варенье сейә ҡайнатмаһы
ВАРИАНТ м 1. вариант, төр; варианты проекта проекттың варианттары 2. лит., муз. вариант (әҙәби һәм музыка әҫәрҙәренең төп тексынан айырмалы башҡа бер төрө); варианты романа романдың варианттары
ВАРИАЦИОННЫЙ, -ая, -ое вариацион, вариациялы; вариационная форма в музыке музыкала вариацион форма ♦ вариационное исчисление мат. вариациялы юл менән иҫәпләп сығарыу
ВАРИАЦИЯ ж вариация, төр (1. бер нәмәнең нигеҙен һаҡлап, өлөштәрен цҙгәртец 2. муз. айырым элементтарын яңыртып эшкәртецҙән торған музыкаль теманың айырым төрҙәре)
ВАРИТЬ несов. что 1. бешереү, ҡайнатыу; варить мясо ит бешереү; варить обед төшкө аш бешереү 2. тех. иретеү, йәбештереү, иретеп йәбештереү; варить сталь ҡорос иретеү; варить трубы торбаларҙы иретеп йәбештереү ♦ голова варит у кого; прост. башы эшләй, тиҙ төшөнә; желудок варит ашҡаҙан ашты эшкәртә
ВАРИТЬСЯ несов. 1. бешеү; рыба варится в котле балыҡ ҡаҙанда бешә 2. страд. от варить ♦ вариться в собственном соку үҙ ҡаҙаныңда ҡайнау
ВАРКА ж см. варить; варка стали ҡорос иретеү
ВАРОЧНЫЙ, -ая, -ое бешереү ...ы, ҡайнатыу ...ы; варочные котлы бешереү ҡаҙандары
ВАРЬЕТЕ с нескл. варьете (еңел жанрҙағы эстрада театры)
ВАРЬИРОВАТЬ несов. что үҙгәртеү, төрлөләндереү, яңы вариантын эшләү; варьировать рассказ хикәйәне үҙгәртеү
ВАРЬИРОВАТЬСЯ несов. 1. (разнообразиться ) үҙгәреү, төрлөләнеү 2. страд. от варьировать
ВАРЯГИ мн. (ед. варяг м) варягтар (IX — X бб. талау һәм һатыу итец маҡсаты менән Көнсығыш Европаға походтар яһаған нормандарҙың боронғо атамаһы)
ВАРЯЖСКИЙ, -ая, -ое варяг ...ы; варяжские племена варяг ҡәбиләләре
122
ВАНДАЛИЗМ м вандализм (мәҙәниәт һәм сәнғәт ҡомартҡыларын аяуһыҙ емерец һәм юҡ итец)
ВАНИЛИН м ванилин (кондитер изделиеларында ҡулланылған хуш еҫле тәмләткес)
ВАНИЛИНОВЫЙ, -ая, -ое ванилинлы
ВАНИЛЬ ж ваниль (тропик цҫемлек һәм уныц аш-һыу, хушбуйҙар әҙерләцҙә ҡулланылған еҫле емеше)
ВАНИЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. ваниль ...ы; ванильный порошок ваниль онтаҡ 2. ванилле; ванильные сухари ванилле сохарый
ВАННА ж 1. (сосуд для купания) ванна, ҡор-на; детская ванна балалар ҡорнаһы 2. (процесс мытья) ванна; принять ванну ванна ҡабул итеү, ванна инеү 3. (лечение, укрепление организма воздействием на него солнца, воздуха) ванна; солнечные ванны ҡояш ваннаһы (ҡыҙыныу)
ВАННАЯ ж ванна (ҡорна) бүлмәһе
ВАННЫЙ, -ая, -ое ванна ...ы, ванналы; ванная комната ванна бүлмәһе
ВАНТЫ мн. (ед. ванта ж); мор. ванталар (мачтаны борт менән беркетеп торған йыуан тимер арҡан)
ВАР м ыуар (ҡайнатылған ыҫмала) ♦ как (словно, точно) варом обдать прост. тән эҫеле-һыуыҡлы булып китеү
ВАРАКУШКА ж көйәҙ һандуғас (асыҡ төҫтәге йырсы ҡош, башҡа ҡоштарға оҡшатып йырлауы менән айырылып тора)
ВАРАН м варан (көньяҡ кеҫәрткеләренең бер төрө)
ВАРВАР м 1. ист. варвар (боронғо гректарҙа һәм римляндарҙа сит ил кешеһе) 2. перен. наҙан кеше 3. перен. тупаҫ, вәхши, ҡанһыҙ, шәфҡәтһеҙ (кеше)
ВАРВАРИЗМ м; лингв. варваризм (әҙәби тел нормаларын боҙа торған сит тел һцҙе йәки һцҙбәйләнештәр )
ВАРВАРСКИ нареч. 1. тупаҫ, ҡырағайҙарса; варварски относиться тупаҫ мөнәсәбәт күрһәтеү 2. ҡанһыҙ, шәфҡәтһеҙ, вәхшиҙәрсә
ВАРВАРСКИЙ, -ая, -ое 1. ист. варвар(ҙар) ...ы, варвар ...ы; варварские племена варвар ҡәбиләләре 2. варварҙарса, вәхшиҙәрсә; варварское отношение к культурным ценностям мәҙәни байлыҡтарға вәхшиҙәрсә мөнәсәбәт 3. тупаҫ, ҡырағай, кешелекһеҙ, рәхимһеҙ, ҡанһыҙ; варварский способ тупаҫ ысул
ВАРВАРСТВО с 1. вәхшилек, варварлыҡ; дойти до предела варварства вәхшилектең сигенә етеү 2. (жестокость, грубость) ҡанһыҙлыҡ, кешелекһеҙлек; проявить варварство ҡанһыҙлыҡ күрһәтеү
ВАРЕВО с; прост. өйрә, шыйыҡ аш; кипели котлы с варевом ҡаҙандарҙа өйрә ҡайнаны
ВАРЕЖКИ мн. (ед. варежка ж) бейәләй; толстые варежки ҡалын бейәләй; надеть варежки бейәләй кейеү
ВАРЕНЕЦ м ҡатыҡ
ВАРЕНИЕ с см. варить
...ВАРЕНИЕ с (урыҫ телендәге ҡушма һцҙ-ҙәрҙең икенсе өлөшө беренсе һцҙ белдергән нәмәне әҙерләцҙе (“ ҡойоу ”, “ ҡайнатыу ”, “ беше-рец”) аңлата); сталеварение ҡорос ҡойоу; пивоварение һыра ҡайнатыу
варЕники мн. (ед. вареник м) эремсек билмәне, сүсбәрә, кәкре, ҡаҙан ҡолағы (бөккәне)
ВАРЁНЫЙ, -ая, -ое 1. бешкән; варёное мясо бешкән ит 2. спец. бешерелгән, ҡайнатылған; варёный клей ҡайнатылған елем 3. перен. (вялый) хәлһеҙ, бәлтерәгән
варЕнье с ҡайнатма, варенье; вишнёвое варенье сейә ҡайнатмаһы
ВАРИАНТ м 1. вариант, төр; варианты проекта проекттың варианттары 2. лит., муз. вариант (әҙәби һәм музыка әҫәрҙәренең төп тексынан айырмалы башҡа бер төрө); варианты романа романдың варианттары
ВАРИАЦИОННЫЙ, -ая, -ое вариацион, вариациялы; вариационная форма в музыке музыкала вариацион форма ♦ вариационное исчисление мат. вариациялы юл менән иҫәпләп сығарыу
ВАРИАЦИЯ ж вариация, төр (1. бер нәмәнең нигеҙен һаҡлап, өлөштәрен цҙгәртец 2. муз. айырым элементтарын яңыртып эшкәртецҙән торған музыкаль теманың айырым төрҙәре)
ВАРИТЬ несов. что 1. бешереү, ҡайнатыу; варить мясо ит бешереү; варить обед төшкө аш бешереү 2. тех. иретеү, йәбештереү, иретеп йәбештереү; варить сталь ҡорос иретеү; варить трубы торбаларҙы иретеп йәбештереү ♦ голова варит у кого; прост. башы эшләй, тиҙ төшөнә; желудок варит ашҡаҙан ашты эшкәртә
ВАРИТЬСЯ несов. 1. бешеү; рыба варится в котле балыҡ ҡаҙанда бешә 2. страд. от варить ♦ вариться в собственном соку үҙ ҡаҙаныңда ҡайнау
ВАРКА ж см. варить; варка стали ҡорос иретеү
ВАРОЧНЫЙ, -ая, -ое бешереү ...ы, ҡайнатыу ...ы; варочные котлы бешереү ҡаҙандары
ВАРЬЕТЕ с нескл. варьете (еңел жанрҙағы эстрада театры)
ВАРЬИРОВАТЬ несов. что үҙгәртеү, төрлөләндереү, яңы вариантын эшләү; варьировать рассказ хикәйәне үҙгәртеү
ВАРЬИРОВАТЬСЯ несов. 1. (разнообразиться ) үҙгәреү, төрлөләнеү 2. страд. от варьировать
ВАРЯГИ мн. (ед. варяг м) варягтар (IX — X бб. талау һәм һатыу итец маҡсаты менән Көнсығыш Европаға походтар яһаған нормандарҙың боронғо атамаһы)
ВАРЯЖСКИЙ, -ая, -ое варяг ...ы; варяжские племена варяг ҡәбиләләре
122