Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 127 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ВЕДЕНИЕ
менән эшләү; трудовое вдохновение хеҙмәт дәрте
ВДОХНОВЕННЫЙ, -ая, -ое высок. 1. (исполненный вдохновения) күтәренке рухлы, илһамлы, дәртле; вдохновенное слово күтәренке рухлы һүҙ; вдохновенный труд дәртле хеҙмәт 2. (выражающий вдохновение) илһамлы, илһам сағылған; вдохновенный взгляд илһамлы ҡараш; вдохновенное лицо илһам сағылған йөҙ
ВДОХНОВИТЕЛЬ м и ВДОХНОВИТЕЛЬНИЦА ж: илһам биреүсе, дәртләндереүсе, рухландырыусы
ВДОХНОВИТЬ сов. кого-что 1. (вызвать вдохновение) рухландырыу, әҫәрләндереү, илһамландырыу; вдохновить слушателей тыңлаусыларҙы рухландырыу 2. на что (побудить) дәртләндереү, рухландырыу; вдохновить на подвиг батырлыҡҡа дәртләндереү
ВДОХНОВИТЬСЯ сов. рухланыу, илһамланыу, дәртләнеү, әҫәрләнеү
ВДОХНОВЛЯТЬ несов. см. вдохновить
ВДОХНУТЬ сов. 1. что һулау, тын (һулыш) алыу; вдохнуть свежий воздух саф һауа һулау 2. что, в кого-что; перен. йәнләндереү, рухландырыу, уятыу, ҡуҙғатыу; вдохнуть бодрость в кого-л. берәй кешене йәнләндереп ебәреү; вдохнуть чувство гордости ғорурлыҡ хисе уятыу
ВДРЕБЕЗГИ нареч. 1. (на мелкие части) селпәрәмә; вдребезги разбить селпәрәмә килтереү 2. разг. (совершенно, полностью) тотош, тулыһынса, бөтөнләй; вдребезги проиграться тулыһынса отолоу
ВДРУГ нареч. 1. ҡапыл, кинәт, көтмәгәндә, иҫкәрмәҫтән; вдруг раздался выстрел көтмәгәндә атыу тауышы яңғыраны 2. уст. (сразу, немедленно ) шунда уҡ; не вдруг пришло решение шунда уҡ хәл ителмәне 3. разг. (разом, одновременно ) бер юлы, бер үк ваҡытта 4. в знач. частицы ; разг. (а если, а что если) әгәр -һа/-һә; вдруг ошиблись? әгәр яңылыш булып ҡуйһа?
ВДРЫЗГ нареч.; прост. см. вдребезги
ВДУВАНИЕ с см. вдувать
ВДУВАТЬ несов. см. вдуть
ВДУВАТЬСЯ несов. страд. от вдувать
ВДУМАТЬСЯ сов. ентекләп (төптән) уйлау, төбөнә (айышына) төшөнөү; вдуматься в смысл статьи мәҡәләнең айышына төшөнөү; вдуматься в сказанное әйткәндәр тураһында уйланыу
ВДУМЧИВО нареч. төптән уйлап, тәрән, төшөнөп, төплө; вдумчиво изучать классическую литературу классик әҙәбиәтте төплө өйрәнеү
ВДУМЧИВОСТЬ ж төптән (тәрән) уйлау
ВДУМЧИВЫЙ, -ая, -ое 1. ныҡ (ентекләп) уйланған, төптән (тәрән) уйлаусан, (төптән) уйлап эш итеүсән; вдумчивый ответ ентекләп уйланған яуап; вдумчивый работник төптән уйлап эш итеүсән хеҙмәткәр 2. (выражающий вдумчи
вость ) уйсан; вдумчивое лицо уйсан йөҙ; вдумчивый взгляд уйсан ҡараш
ВДУМЫВАТЬСЯ несов. см. вдуматься
ВДУНУТЬ сов. см. вдуть
ВДУТЬ сов. что өрөү, өрөп тултырыу; вдуть воздух в резиновый мяч резина тупҡа һауа өрөп тултырыу
ВДЫХАНИЕ с см. вдыхать
ВДЫХАТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое һулыш (тын) алыу ...ы; вдыхательный клапан противогаза противогаздың тын алыу клапаны
ВДЫХАТЬ несов. см. вдохнуть 1
ВДЫХАТЬСЯ несов. страд. от вдыхать
ВЕГЕТАРИАНЕЦ м вегетариансы, вегетариан (итле аҙыҡ ашамаган кеше)
ВЕГЕТАРИАНСКИЙ, -ая, -ое итһеҙ аш; вегетарианская столовая итһеҙ аштар ашханаһы; вегетарианский обед итһеҙ төшкө аш
ВЕГЕТАРИАНСТВО с вегетарианлыҡ (һөттән , йәшелсәнән әҙерләнгән аш менән генә туҡланыу системаһы )
ВЕГЕТАТИВНЫЙ, -ая, -ое биол. вегетатив; вегетативные органы вегетатив органдар (цҫем-лектәрҙә цҫец һәм туҡланыу органдары) ♦ вегетативное размножение вегетатив үрсеү; вегетативная нервная система физиол. вегетатив нерв системаһы
ВЕГЕТАЦИОННЫЙ, -ая, -ое бот. вегетация; вегетационный период вегетация осоро
ВЕГЕТАЦИЯ ж; бот. вегетация (цҫемлек-тәрҙец цҫец, црсец процесы)
...вЕд м (урыҫ телендәге ҡушма исемдәрҙец икенсе өлөшө, “белгес” мәгәнәһендә); востоковед шәрҡиәтсе, шәреҡ белгесе; литературовед әҙәбиәтсе, әҙәбиәт белгесе; языковед телсе, тел белгесе
вЕдать несов. 1. что; уст. (знать, иметь сведения) белеү, танып белеү, хәбәрҙар булыу; ведать историю семьи ғаилә тарихын белеү 2. (с отрицанием “не”) белмәү; не ведает, что творит нимә эшләгәнен белмәй 3. что (испытывать, чувствовать) тойоу, һиҙеү, белеү; она не ведала колебаний ул икеләнеү тойманы 4. чем (заведовать , управлять) алып барыу, идара итеү, етәкселек итеү, башҡарыу; ведать хозяйством хужалыҡ менән идара итеү
ВЕДЕНИЕ с идара (етәкселек) итеү, ҡарамағында булыу, ҡарамағында тороу, ҡарамағына алыу; находиться в ведении руно руно ҡарамағында булыу; принимать в своё ведение үҙ ҡарамағыңа алыу
...ВЕДЕНИЕ с (урыҫ телендәге ҡушма һцҙҙәрҙец фән һәм уның тармаҡтарының исемен белдергән икенсе өлөшө); востоковедение шәрҡиәт; языковедение тел ғилеме; обществоведение йәмғиәт ғилеме
ВЕДЕНИЕ с см. вести 1, 3, 7; ведение хозяйства хужалыҡ менән идара итеү; ведение со-
127
менән эшләү; трудовое вдохновение хеҙмәт дәрте
ВДОХНОВЕННЫЙ, -ая, -ое высок. 1. (исполненный вдохновения) күтәренке рухлы, илһамлы, дәртле; вдохновенное слово күтәренке рухлы һүҙ; вдохновенный труд дәртле хеҙмәт 2. (выражающий вдохновение) илһамлы, илһам сағылған; вдохновенный взгляд илһамлы ҡараш; вдохновенное лицо илһам сағылған йөҙ
ВДОХНОВИТЕЛЬ м и ВДОХНОВИТЕЛЬНИЦА ж: илһам биреүсе, дәртләндереүсе, рухландырыусы
ВДОХНОВИТЬ сов. кого-что 1. (вызвать вдохновение) рухландырыу, әҫәрләндереү, илһамландырыу; вдохновить слушателей тыңлаусыларҙы рухландырыу 2. на что (побудить) дәртләндереү, рухландырыу; вдохновить на подвиг батырлыҡҡа дәртләндереү
ВДОХНОВИТЬСЯ сов. рухланыу, илһамланыу, дәртләнеү, әҫәрләнеү
ВДОХНОВЛЯТЬ несов. см. вдохновить
ВДОХНУТЬ сов. 1. что һулау, тын (һулыш) алыу; вдохнуть свежий воздух саф һауа һулау 2. что, в кого-что; перен. йәнләндереү, рухландырыу, уятыу, ҡуҙғатыу; вдохнуть бодрость в кого-л. берәй кешене йәнләндереп ебәреү; вдохнуть чувство гордости ғорурлыҡ хисе уятыу
ВДРЕБЕЗГИ нареч. 1. (на мелкие части) селпәрәмә; вдребезги разбить селпәрәмә килтереү 2. разг. (совершенно, полностью) тотош, тулыһынса, бөтөнләй; вдребезги проиграться тулыһынса отолоу
ВДРУГ нареч. 1. ҡапыл, кинәт, көтмәгәндә, иҫкәрмәҫтән; вдруг раздался выстрел көтмәгәндә атыу тауышы яңғыраны 2. уст. (сразу, немедленно ) шунда уҡ; не вдруг пришло решение шунда уҡ хәл ителмәне 3. разг. (разом, одновременно ) бер юлы, бер үк ваҡытта 4. в знач. частицы ; разг. (а если, а что если) әгәр -һа/-һә; вдруг ошиблись? әгәр яңылыш булып ҡуйһа?
ВДРЫЗГ нареч.; прост. см. вдребезги
ВДУВАНИЕ с см. вдувать
ВДУВАТЬ несов. см. вдуть
ВДУВАТЬСЯ несов. страд. от вдувать
ВДУМАТЬСЯ сов. ентекләп (төптән) уйлау, төбөнә (айышына) төшөнөү; вдуматься в смысл статьи мәҡәләнең айышына төшөнөү; вдуматься в сказанное әйткәндәр тураһында уйланыу
ВДУМЧИВО нареч. төптән уйлап, тәрән, төшөнөп, төплө; вдумчиво изучать классическую литературу классик әҙәбиәтте төплө өйрәнеү
ВДУМЧИВОСТЬ ж төптән (тәрән) уйлау
ВДУМЧИВЫЙ, -ая, -ое 1. ныҡ (ентекләп) уйланған, төптән (тәрән) уйлаусан, (төптән) уйлап эш итеүсән; вдумчивый ответ ентекләп уйланған яуап; вдумчивый работник төптән уйлап эш итеүсән хеҙмәткәр 2. (выражающий вдумчи
вость ) уйсан; вдумчивое лицо уйсан йөҙ; вдумчивый взгляд уйсан ҡараш
ВДУМЫВАТЬСЯ несов. см. вдуматься
ВДУНУТЬ сов. см. вдуть
ВДУТЬ сов. что өрөү, өрөп тултырыу; вдуть воздух в резиновый мяч резина тупҡа һауа өрөп тултырыу
ВДЫХАНИЕ с см. вдыхать
ВДЫХАТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое һулыш (тын) алыу ...ы; вдыхательный клапан противогаза противогаздың тын алыу клапаны
ВДЫХАТЬ несов. см. вдохнуть 1
ВДЫХАТЬСЯ несов. страд. от вдыхать
ВЕГЕТАРИАНЕЦ м вегетариансы, вегетариан (итле аҙыҡ ашамаган кеше)
ВЕГЕТАРИАНСКИЙ, -ая, -ое итһеҙ аш; вегетарианская столовая итһеҙ аштар ашханаһы; вегетарианский обед итһеҙ төшкө аш
ВЕГЕТАРИАНСТВО с вегетарианлыҡ (һөттән , йәшелсәнән әҙерләнгән аш менән генә туҡланыу системаһы )
ВЕГЕТАТИВНЫЙ, -ая, -ое биол. вегетатив; вегетативные органы вегетатив органдар (цҫем-лектәрҙә цҫец һәм туҡланыу органдары) ♦ вегетативное размножение вегетатив үрсеү; вегетативная нервная система физиол. вегетатив нерв системаһы
ВЕГЕТАЦИОННЫЙ, -ая, -ое бот. вегетация; вегетационный период вегетация осоро
ВЕГЕТАЦИЯ ж; бот. вегетация (цҫемлек-тәрҙец цҫец, црсец процесы)
...вЕд м (урыҫ телендәге ҡушма исемдәрҙец икенсе өлөшө, “белгес” мәгәнәһендә); востоковед шәрҡиәтсе, шәреҡ белгесе; литературовед әҙәбиәтсе, әҙәбиәт белгесе; языковед телсе, тел белгесе
вЕдать несов. 1. что; уст. (знать, иметь сведения) белеү, танып белеү, хәбәрҙар булыу; ведать историю семьи ғаилә тарихын белеү 2. (с отрицанием “не”) белмәү; не ведает, что творит нимә эшләгәнен белмәй 3. что (испытывать, чувствовать) тойоу, һиҙеү, белеү; она не ведала колебаний ул икеләнеү тойманы 4. чем (заведовать , управлять) алып барыу, идара итеү, етәкселек итеү, башҡарыу; ведать хозяйством хужалыҡ менән идара итеү
ВЕДЕНИЕ с идара (етәкселек) итеү, ҡарамағында булыу, ҡарамағында тороу, ҡарамағына алыу; находиться в ведении руно руно ҡарамағында булыу; принимать в своё ведение үҙ ҡарамағыңа алыу
...ВЕДЕНИЕ с (урыҫ телендәге ҡушма һцҙҙәрҙец фән һәм уның тармаҡтарының исемен белдергән икенсе өлөшө); востоковедение шәрҡиәт; языковедение тел ғилеме; обществоведение йәмғиәт ғилеме
ВЕДЕНИЕ с см. вести 1, 3, 7; ведение хозяйства хужалыҡ менән идара итеү; ведение со-
127