Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 128 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ВЕДЁРКО
брания йыйылышты алып барыу; ведение протокола протокол алып барыу (яҙыу)
ВЕДЁРКО с; разг., уменьш. от ведро 1 бәләкәй биҙрә (күнәк)
ВЕДЁРНЫЙ, -ая, -ое 1. биҙрә ...ы; ведёрная ручка биҙрә тотҡаһы 2. (вместимостью в одно ведро) бер биҙрәлек, бер биҙрә һыйышлы; ведёрная бочка бер биҙрә һыйышлы мискә
ВЕДЁРЦЕ с; уменьш. от ведро 1 бәләкәй биҙрә (күнәк)
ВЕДОМО вводн. сл.; уст. билдәле, әлбиттә
ведомость ж 1. ведомость, исемлек; расчётная ведомость иҫәп-хисап исемлеге 2. мн. ведомости ведомостар; “Ведомости Верховного Совета СССР” “СССР Юғары Советы ведомостары”
ВЕДОМСТВЕННЫЙ, -ая, -ое 1. ведомство ...ы, ведомствоға ҡараған; ведомственные архивы ведомство архивтары 2. ведомствосылыҡ ...ы, ведомство мәнфәғәтен тотоуға нигеҙләнгән; ведомственный подход к вопросу мәсьәләгә ведомствосылыҡ ҡарашы
ведомство с ведомство, идара (дәцләт идараһының һәм уны хеҙмәтләндерецсе учреждениелар системаһының тармагы); таможенное ведомство таможня ведомствоһы; военное ведомство хәрби идара
вЕдомый, -ая, -ое 1. кому билдәле; всякому ведомо һәр кемгә билдәле 2. в знач. сущ. ведомо с в выражениях: 1) с ведома чьего кемдеңдер рөхсәте (ризалығы) менән; 2) без ведома чьего кемдеңдер рөхсәтенән (ризалығынан) башҡа, ризалыҡһыҙ
ВЕДОМЫЙ, -ая, -ое уст. 1. прич. от вести 2. прил. (такой, который следует за ведущим) эйәреүсе, эйәртелеүсе; ведомый самолёт эйәреүсе самолёт 3. в знач. сущ. ведомый м эйәреүсе 4. прил.; тех. (приводимый в движение ведущим) йөрөтөлөүсе, хәрәкәткә килтерелеүсе; ведомое колесо йөрөтөлөүсе тәгәрмәс
ВЕДРЕННЫЙ, -ая, -ое уст., прост. сыуаҡ, салт аяҙ, ҡояшлы; ведренный день салт аяҙ (ҡояшлы) көн
ВЕДРО с 1. биҙрә, күнәк 2. уст. (мера жидкости около 12 л) бер биҙрә, бер күнәк ♦ дождь льёт как из ведра ямғыр ҡойоп яуа, ямғыр биҙрәнән ҡойған кеүек яуа
ВЁДРО с; уст., прост. салт аяҙ, ҡояшлы көн, сыуаҡ
ВЕДУЩИЙ, -ая, -ее 1. прич. от вести 2. прил. (головной) иң башта барыусы, алып барыусы, башлап барыусы; ведущий самолёт иң башта барыусы самолёт 3. в знач. сущ. ведущий м и ведущая ж алып барыусы, етәксе; оценить своего ведущего үҙеңдең етәксеңде баһалау 4. прил.; перен. (главный, руководящий) төп, етәксе; ведущая отрасль промышленности сәнә-ғәттең төп тармағы; играть ведущую роль төп
роль уйнау 5. прил.; тех. йөрөтөүсе, хәрәкәтләндереүсе, хәрәкәткә килтереүсе; ведущее колесо йөрөтөүсе тәгәрмәс
ВЕДЬ союз и частица ла/лә баһа, бит; ведь он ещё болен ул ауырыу ҙа баһа; ведь это всем известно был бөтәһенә ла билдәле бит; вот ведь как интересно бына нисек ҡыҙыҡ икән дә баһа; ведь вы были правы һеҙ хаҡлы инегеҙ ҙә баһа
вЕдьма ж 1. убырлы ҡарсыҡ, сихырсы ҡарсыҡ 2. перен., бран. (злая женщина) уҫал (яуыз) ҡатын
вЕер м 1. веер, елпеүес (ҡош ҡауырһынынан ярым тцңәрәк итеп яһалган елпецес); обмахиваться веером елпеүес менән елпенеү 2. в знач. нареч. веером ярым түңәрәк яһап; расположить веером ярым түңәрәк яһап урынлаштырыу
вЕерный, -ая, -ое елпеүес һымаҡ; веерные листья елпеүес (һымаҡ) япраҡтар
ВЕЕРООБРАЗНЫЙ, -ая, -ое елпеүескә оҡшаш
вЕжды мн. (ед. вежда ж); уст., трад.-поэт . 1. күҙ ҡабаҡтары 2. күҙҙәр
вежливость ж әҙәплелек, әҙәп, ихтирам-лылыҡ, ихтирам; визит вежливости ихтирам йөҙөнән килеү; предупредительная вежливость иғтибарлы әҙәплелек
вежливый, -ая, -ое әҙәпле, ихтирамлы, түбәнселекле; вежливый человек әҙәпле кеше; вежливый тон ихтирамлы тон
вездЕ нареч. бөтә (бөтөн) ерҙә (урында), һәр ерҙә (урында), һәр ҡайҙа; везде и всюду һәр ерҙә, бөтә урында
ВЕЗДЕСУЩИЙ, -ая, -ее бөтә ергә лә (бөтәһенә лә) етешеүсе, бөтәһенә лә ҡатнашыусы, бөтәһенә лә тығылыусы, өлгөр; вездесущие репортёры бөтәһенә лә (бөтөнөһөнә лә) етешеүсе, өлгөр репортёрҙар
ВЕЗДЕХОД м вездеход (теләһә ниндәй юлдан йөрөй ала торган автомашина)
везЕние с; разг. яйы килеү, яйы (уңайы) килеп тороу, уңышлы килеп сығыу, уңыу
ВЕЗТИ несов. 1. кого-что тартыу, йөрөтөү (тейәп, ултыртып), алып барыу (ҡайтыу), тартып алып барыу, илтеү; везти груз на пароходе йөктө пароходта алып барыу; везти на тележках бәләкәй арбаларҙа алып барыу 2. кому безл.; разг. (об удаче) яйы (уңайы) килеп тороу, уңайлы килеп сығыу, эше уңыу, уңышлы барыу (булыу); ему везёт на охоте уның һунары уңышлы була; ему в жизни всегда везёт уның бәхете бар, уға тормошта һәр ваҡыт уңайы килеп тора ♦ везти на себе йөктөң ауырын үҙең тартыу; везёт как утопленнику бәхетһеҙгә ел ҡаршы
ВЕЗТИСЬ несов. страд. от везти 1
ВЕЗУЧИЙ, -ая, -ее эше (юлы) уңыусан, даланлы; везучий человек даланлы кеше
ВЕК м 1. быуат, йөҙ йыл; двадцатый век егерменсе быуат; в прошлом веке үткән быуатта
128
брания йыйылышты алып барыу; ведение протокола протокол алып барыу (яҙыу)
ВЕДЁРКО с; разг., уменьш. от ведро 1 бәләкәй биҙрә (күнәк)
ВЕДЁРНЫЙ, -ая, -ое 1. биҙрә ...ы; ведёрная ручка биҙрә тотҡаһы 2. (вместимостью в одно ведро) бер биҙрәлек, бер биҙрә һыйышлы; ведёрная бочка бер биҙрә һыйышлы мискә
ВЕДЁРЦЕ с; уменьш. от ведро 1 бәләкәй биҙрә (күнәк)
ВЕДОМО вводн. сл.; уст. билдәле, әлбиттә
ведомость ж 1. ведомость, исемлек; расчётная ведомость иҫәп-хисап исемлеге 2. мн. ведомости ведомостар; “Ведомости Верховного Совета СССР” “СССР Юғары Советы ведомостары”
ВЕДОМСТВЕННЫЙ, -ая, -ое 1. ведомство ...ы, ведомствоға ҡараған; ведомственные архивы ведомство архивтары 2. ведомствосылыҡ ...ы, ведомство мәнфәғәтен тотоуға нигеҙләнгән; ведомственный подход к вопросу мәсьәләгә ведомствосылыҡ ҡарашы
ведомство с ведомство, идара (дәцләт идараһының һәм уны хеҙмәтләндерецсе учреждениелар системаһының тармагы); таможенное ведомство таможня ведомствоһы; военное ведомство хәрби идара
вЕдомый, -ая, -ое 1. кому билдәле; всякому ведомо һәр кемгә билдәле 2. в знач. сущ. ведомо с в выражениях: 1) с ведома чьего кемдеңдер рөхсәте (ризалығы) менән; 2) без ведома чьего кемдеңдер рөхсәтенән (ризалығынан) башҡа, ризалыҡһыҙ
ВЕДОМЫЙ, -ая, -ое уст. 1. прич. от вести 2. прил. (такой, который следует за ведущим) эйәреүсе, эйәртелеүсе; ведомый самолёт эйәреүсе самолёт 3. в знач. сущ. ведомый м эйәреүсе 4. прил.; тех. (приводимый в движение ведущим) йөрөтөлөүсе, хәрәкәткә килтерелеүсе; ведомое колесо йөрөтөлөүсе тәгәрмәс
ВЕДРЕННЫЙ, -ая, -ое уст., прост. сыуаҡ, салт аяҙ, ҡояшлы; ведренный день салт аяҙ (ҡояшлы) көн
ВЕДРО с 1. биҙрә, күнәк 2. уст. (мера жидкости около 12 л) бер биҙрә, бер күнәк ♦ дождь льёт как из ведра ямғыр ҡойоп яуа, ямғыр биҙрәнән ҡойған кеүек яуа
ВЁДРО с; уст., прост. салт аяҙ, ҡояшлы көн, сыуаҡ
ВЕДУЩИЙ, -ая, -ее 1. прич. от вести 2. прил. (головной) иң башта барыусы, алып барыусы, башлап барыусы; ведущий самолёт иң башта барыусы самолёт 3. в знач. сущ. ведущий м и ведущая ж алып барыусы, етәксе; оценить своего ведущего үҙеңдең етәксеңде баһалау 4. прил.; перен. (главный, руководящий) төп, етәксе; ведущая отрасль промышленности сәнә-ғәттең төп тармағы; играть ведущую роль төп
роль уйнау 5. прил.; тех. йөрөтөүсе, хәрәкәтләндереүсе, хәрәкәткә килтереүсе; ведущее колесо йөрөтөүсе тәгәрмәс
ВЕДЬ союз и частица ла/лә баһа, бит; ведь он ещё болен ул ауырыу ҙа баһа; ведь это всем известно был бөтәһенә ла билдәле бит; вот ведь как интересно бына нисек ҡыҙыҡ икән дә баһа; ведь вы были правы һеҙ хаҡлы инегеҙ ҙә баһа
вЕдьма ж 1. убырлы ҡарсыҡ, сихырсы ҡарсыҡ 2. перен., бран. (злая женщина) уҫал (яуыз) ҡатын
вЕер м 1. веер, елпеүес (ҡош ҡауырһынынан ярым тцңәрәк итеп яһалган елпецес); обмахиваться веером елпеүес менән елпенеү 2. в знач. нареч. веером ярым түңәрәк яһап; расположить веером ярым түңәрәк яһап урынлаштырыу
вЕерный, -ая, -ое елпеүес һымаҡ; веерные листья елпеүес (һымаҡ) япраҡтар
ВЕЕРООБРАЗНЫЙ, -ая, -ое елпеүескә оҡшаш
вЕжды мн. (ед. вежда ж); уст., трад.-поэт . 1. күҙ ҡабаҡтары 2. күҙҙәр
вежливость ж әҙәплелек, әҙәп, ихтирам-лылыҡ, ихтирам; визит вежливости ихтирам йөҙөнән килеү; предупредительная вежливость иғтибарлы әҙәплелек
вежливый, -ая, -ое әҙәпле, ихтирамлы, түбәнселекле; вежливый человек әҙәпле кеше; вежливый тон ихтирамлы тон
вездЕ нареч. бөтә (бөтөн) ерҙә (урында), һәр ерҙә (урында), һәр ҡайҙа; везде и всюду һәр ерҙә, бөтә урында
ВЕЗДЕСУЩИЙ, -ая, -ее бөтә ергә лә (бөтәһенә лә) етешеүсе, бөтәһенә лә ҡатнашыусы, бөтәһенә лә тығылыусы, өлгөр; вездесущие репортёры бөтәһенә лә (бөтөнөһөнә лә) етешеүсе, өлгөр репортёрҙар
ВЕЗДЕХОД м вездеход (теләһә ниндәй юлдан йөрөй ала торган автомашина)
везЕние с; разг. яйы килеү, яйы (уңайы) килеп тороу, уңышлы килеп сығыу, уңыу
ВЕЗТИ несов. 1. кого-что тартыу, йөрөтөү (тейәп, ултыртып), алып барыу (ҡайтыу), тартып алып барыу, илтеү; везти груз на пароходе йөктө пароходта алып барыу; везти на тележках бәләкәй арбаларҙа алып барыу 2. кому безл.; разг. (об удаче) яйы (уңайы) килеп тороу, уңайлы килеп сығыу, эше уңыу, уңышлы барыу (булыу); ему везёт на охоте уның һунары уңышлы була; ему в жизни всегда везёт уның бәхете бар, уға тормошта һәр ваҡыт уңайы килеп тора ♦ везти на себе йөктөң ауырын үҙең тартыу; везёт как утопленнику бәхетһеҙгә ел ҡаршы
ВЕЗТИСЬ несов. страд. от везти 1
ВЕЗУЧИЙ, -ая, -ее эше (юлы) уңыусан, даланлы; везучий человек даланлы кеше
ВЕК м 1. быуат, йөҙ йыл; двадцатый век егерменсе быуат; в прошлом веке үткән быуатта
128