Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 131 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ВЕРЕЩАНИЕ
вЕнтерь м; рыб. тоҡ ау (балыҡ тотоу ҡоралы)
ВЕНТИЛИРОВАТЬ несов. что 1. елләтеү, һауа алмаштырыу, вентиляция яһау; вентилировать помещение бинаны елләтеү, бинаның һауаһын алмаштырыу 2. перен., прост. (обсуждать ) тикшереп ҡарау, асыҡлап ҡарау; вентилировать вопрос мәсьәләне тикшереп ҡарау
ВЕНТИЛИРОВАТЬСЯ несов. 1. (проветриваться ) елләтеү 2. страд. от вентилировать
вЕнтиль м вентиль (1. тех. шыйыҡса, пар, газ агымын көйләц һәм ябыу ҡулайламаһы , клапан 2. муз. тынлы музыка ҡоралдарында тауыш югарылылын көйләцсе клапан)
ВЕНТИЛЯТОР м вентилятор, елләткес
ВЕНТИЛЯЦИОННЫЙ, -ая, -ое вентиляция ...ы; вентиляционная труба вентиляция торбаһы
ВЕНТИЛЯЦИЯ ж 1. елләтеү, һауа алмаштырыу 2. тех. вентиляция (елләтец, һауа алмаштырыу приборҙары )
ВЕНЦЕНОСЕЦ м; высок., уст. батша, монарх
ВЕНЧАЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. никах ...ы; венчальный обряд никах йолаһы 2. никах ...ы, никах өсөн тәғәйенләнгән; венчальное платье никах күлдәге
ВЕНЧАНИЕ с 1. ист. (коронование) таж кейҙереү (тәхеткә ултыртыу йолаһы) 2. никахлау, никах йолаһын үткәреү
ВЕНЧАТЬ 1. сов., несов. кого-что; уст., поэт. таж кейҙереү, бүләкләү; венчать героя лавровым венком батырға лавр тажы кейҙереү 2. несов . что (находиться наверху) осланыу, осонда булыу, осонда тороу; башню венчала звезда манараның осонда йондоҙ тора 3. несов. что; перен . (успешно завершать) тамамлау, теүәлләү, уңышлы килеп сығыу; конец венчает дело эште уның аҙағы биҙәй; эштең уңышы — тамамла-ныуында 4. сов., несов. кого; церк. (совершать обряд бракосочетания) никах уҡыу, никахлау ♦ венчать на царство тәхеткә ултыртыу йолаһын уҙғарыу, тәхеткә ултыртыу, таж кейҙереү
ВЕНЧАТЬСЯ несов. 1. (таж, сәскә менән) биҙәлеү, таж кейҙерелеү; праздник венчался розами байрам розалар менән биҙәлде 2. (вступать в брак) никахланыу, никахлашыу 3. чем (заканчиваться, завершаться наверху) осланыу, тамамланыу 4. страд. от венчать
вЕнчик м (часть цветка) таж
ВЕПРЬ м ҡабан, ҡырағай сусҡа, ҡыр сусҡаһы
вЕпсский, -ая, -ое вепс(тар) ...ы; вепсский язык вепс теле
вЕпсы мн. (ед. вепс м) вепстар, вепс халҡы (Карелияла, Вологда, Ленинград әлкәләрендә йәшәцсе халыҡ) // ед. вепс м вепс ир-аты
вЕра ж 1. ышаныс, ышаныу, инаныс; вера в людей кешеләргә ышаныс; вера в успех дела
131
эштең уңышына ышаныу 2. дин, иман; мусульманская вера мосолман дине 3. уст., разг. (доверие ) ышаныс; выйти из веры ышаныстан сығыу ♦ служить верой и правдой уст. тоғро хеҙмәт итеү; принять на веру ышанып ҡабул итеү
ВЕРАНДА ж веранда; застеклённая веранда быялаланған веранда
вЕрба ж ҡыҙыл тал, ҡоба тал
ВЕРБАЛЬНЫЙ, -ая, -ое книжн. вербаль, телдән ♦ вербальная нота дип. вербаль нота (ҡул ҡуйылмаган дипломатик нота, телдән әйтелгән белдерец менән бер дәрәжәлә йәрәй)
вербЕна ж вербена (декоратив цҫемлек)
ВЕРБЛЮД м дөйә; верблЮдица ж инә дөйә; одногорбый верблЮд нар дөйә, бер үркәсле дөйә; двугорбый верблЮд ике үркәсле дөйә
ВЕРБЛЮЖАТИНА ж; прост. см. верблюжина 1
ВЕРБЛЮЖАТНИК м дөйә ҡараусы (эшсе)
ВЕРБЛЮЖИЙ, -ья, -ье 1. дөйә ...ы; верблюжья шерсть дөйә йөнө; верблюжий горб дөйә үркәсе 2. дөйә йөнөнән эшләнгән, дөйә йөнөнән яһалған (һырылған); верблюжье одеяло дөйә йөнөнән һырылған юрған
ВЕРБЛЮЖИНА ж 1. дөйә ите 2. дөйә тиреһе ВЕРБЛЮЖОНОК м бута, бутаҡан, дөйә балаһы
ВЕРБОВАТЬ несов. кого-что вербовкалау, вербовать итеү, эшкә яллау; вербовать людей на стройку кешеләрҙе төҙөлөшкә вербовкалау
ВЕРБОВАТЬСЯ несов. страд. от вербовать ВЕРБОВКА ж см. вербовать
ВЕРБОВЩИК м вербовщик, вербовкалаусы, вербовать итеүсе, эшкә яллаусы
ВЕРЁВКА ж бау, арҡан ♦ вить верёвки из кого см. вить
ВЕРЁВОЧНЫЙ, -ая, -ое 1. бау ...ы, арҡан ...ы; верёвочное производство бау етештереү 2. бау, арҡан, бауҙан яһалған, арҡандан яһалған; верёвочная лестница арҡан баҫҡыс
ВЕРЕДИТЬ несов. что; уст. (раздражать больное место) ҡуҙғытыу, ярһытыу; вередить рану яраны ҡуҙғытыу
ВЕРЕЗЖАТЬ несов.; прост. сырылдау, сыйылдау
ВЕРЕНИЦА ж теҙмә, төркөм; вереница уток өйрәктәр төркөмө; вереница мыслей уйҙар теҙмәһе
ВЕРЕСК м арса
ВЕРЕСКОВЫЙ, -ая, -ое 1. арса ...ы; вересковые заросли арса ҡыуаҡлыҡтары 2. арса, арсанан яһалған; вересковая палка арса таяҡ
ВЕРЕТЕНО с 1. орсоҡ 2. тех. (вращающаяся ось) әйләнеүсе күсәр
ВЕРЕЩАНИЕ с сырылдау, сыйылдау, сырылдау (сыйылдау) тауышы; верещание кузнечиков сиңерткәләр сырылдауы
5*
вЕнтерь м; рыб. тоҡ ау (балыҡ тотоу ҡоралы)
ВЕНТИЛИРОВАТЬ несов. что 1. елләтеү, һауа алмаштырыу, вентиляция яһау; вентилировать помещение бинаны елләтеү, бинаның һауаһын алмаштырыу 2. перен., прост. (обсуждать ) тикшереп ҡарау, асыҡлап ҡарау; вентилировать вопрос мәсьәләне тикшереп ҡарау
ВЕНТИЛИРОВАТЬСЯ несов. 1. (проветриваться ) елләтеү 2. страд. от вентилировать
вЕнтиль м вентиль (1. тех. шыйыҡса, пар, газ агымын көйләц һәм ябыу ҡулайламаһы , клапан 2. муз. тынлы музыка ҡоралдарында тауыш югарылылын көйләцсе клапан)
ВЕНТИЛЯТОР м вентилятор, елләткес
ВЕНТИЛЯЦИОННЫЙ, -ая, -ое вентиляция ...ы; вентиляционная труба вентиляция торбаһы
ВЕНТИЛЯЦИЯ ж 1. елләтеү, һауа алмаштырыу 2. тех. вентиляция (елләтец, һауа алмаштырыу приборҙары )
ВЕНЦЕНОСЕЦ м; высок., уст. батша, монарх
ВЕНЧАЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. никах ...ы; венчальный обряд никах йолаһы 2. никах ...ы, никах өсөн тәғәйенләнгән; венчальное платье никах күлдәге
ВЕНЧАНИЕ с 1. ист. (коронование) таж кейҙереү (тәхеткә ултыртыу йолаһы) 2. никахлау, никах йолаһын үткәреү
ВЕНЧАТЬ 1. сов., несов. кого-что; уст., поэт. таж кейҙереү, бүләкләү; венчать героя лавровым венком батырға лавр тажы кейҙереү 2. несов . что (находиться наверху) осланыу, осонда булыу, осонда тороу; башню венчала звезда манараның осонда йондоҙ тора 3. несов. что; перен . (успешно завершать) тамамлау, теүәлләү, уңышлы килеп сығыу; конец венчает дело эште уның аҙағы биҙәй; эштең уңышы — тамамла-ныуында 4. сов., несов. кого; церк. (совершать обряд бракосочетания) никах уҡыу, никахлау ♦ венчать на царство тәхеткә ултыртыу йолаһын уҙғарыу, тәхеткә ултыртыу, таж кейҙереү
ВЕНЧАТЬСЯ несов. 1. (таж, сәскә менән) биҙәлеү, таж кейҙерелеү; праздник венчался розами байрам розалар менән биҙәлде 2. (вступать в брак) никахланыу, никахлашыу 3. чем (заканчиваться, завершаться наверху) осланыу, тамамланыу 4. страд. от венчать
вЕнчик м (часть цветка) таж
ВЕПРЬ м ҡабан, ҡырағай сусҡа, ҡыр сусҡаһы
вЕпсский, -ая, -ое вепс(тар) ...ы; вепсский язык вепс теле
вЕпсы мн. (ед. вепс м) вепстар, вепс халҡы (Карелияла, Вологда, Ленинград әлкәләрендә йәшәцсе халыҡ) // ед. вепс м вепс ир-аты
вЕра ж 1. ышаныс, ышаныу, инаныс; вера в людей кешеләргә ышаныс; вера в успех дела
131
эштең уңышына ышаныу 2. дин, иман; мусульманская вера мосолман дине 3. уст., разг. (доверие ) ышаныс; выйти из веры ышаныстан сығыу ♦ служить верой и правдой уст. тоғро хеҙмәт итеү; принять на веру ышанып ҡабул итеү
ВЕРАНДА ж веранда; застеклённая веранда быялаланған веранда
вЕрба ж ҡыҙыл тал, ҡоба тал
ВЕРБАЛЬНЫЙ, -ая, -ое книжн. вербаль, телдән ♦ вербальная нота дип. вербаль нота (ҡул ҡуйылмаган дипломатик нота, телдән әйтелгән белдерец менән бер дәрәжәлә йәрәй)
вербЕна ж вербена (декоратив цҫемлек)
ВЕРБЛЮД м дөйә; верблЮдица ж инә дөйә; одногорбый верблЮд нар дөйә, бер үркәсле дөйә; двугорбый верблЮд ике үркәсле дөйә
ВЕРБЛЮЖАТИНА ж; прост. см. верблюжина 1
ВЕРБЛЮЖАТНИК м дөйә ҡараусы (эшсе)
ВЕРБЛЮЖИЙ, -ья, -ье 1. дөйә ...ы; верблюжья шерсть дөйә йөнө; верблюжий горб дөйә үркәсе 2. дөйә йөнөнән эшләнгән, дөйә йөнөнән яһалған (һырылған); верблюжье одеяло дөйә йөнөнән һырылған юрған
ВЕРБЛЮЖИНА ж 1. дөйә ите 2. дөйә тиреһе ВЕРБЛЮЖОНОК м бута, бутаҡан, дөйә балаһы
ВЕРБОВАТЬ несов. кого-что вербовкалау, вербовать итеү, эшкә яллау; вербовать людей на стройку кешеләрҙе төҙөлөшкә вербовкалау
ВЕРБОВАТЬСЯ несов. страд. от вербовать ВЕРБОВКА ж см. вербовать
ВЕРБОВЩИК м вербовщик, вербовкалаусы, вербовать итеүсе, эшкә яллаусы
ВЕРЁВКА ж бау, арҡан ♦ вить верёвки из кого см. вить
ВЕРЁВОЧНЫЙ, -ая, -ое 1. бау ...ы, арҡан ...ы; верёвочное производство бау етештереү 2. бау, арҡан, бауҙан яһалған, арҡандан яһалған; верёвочная лестница арҡан баҫҡыс
ВЕРЕДИТЬ несов. что; уст. (раздражать больное место) ҡуҙғытыу, ярһытыу; вередить рану яраны ҡуҙғытыу
ВЕРЕЗЖАТЬ несов.; прост. сырылдау, сыйылдау
ВЕРЕНИЦА ж теҙмә, төркөм; вереница уток өйрәктәр төркөмө; вереница мыслей уйҙар теҙмәһе
ВЕРЕСК м арса
ВЕРЕСКОВЫЙ, -ая, -ое 1. арса ...ы; вересковые заросли арса ҡыуаҡлыҡтары 2. арса, арсанан яһалған; вересковая палка арса таяҡ
ВЕРЕТЕНО с 1. орсоҡ 2. тех. (вращающаяся ось) әйләнеүсе күсәр
ВЕРЕЩАНИЕ с сырылдау, сыйылдау, сырылдау (сыйылдау) тауышы; верещание кузнечиков сиңерткәләр сырылдауы
5*