Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 132 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ВЕРЕЩАТЬ
ВЕРЕЩАТЬ несов. сырылдау, сыйылдау, сыр-сыулау, сырҡылдау; сверчок верещит өй сиңерткәһе сырылдай
ВЕРЗИЛА м и ж; разг. һонтор (оҙон, йәмһеҙ кәцҙәле кеше)
ВЕРИТЕЛЬНЫЙ: верительная грамота дип. ышаныс грамотаһы (дипломатик вәкилгә башҡа илгә ебәргәндә бирелә торган хөкцмәт документы )
ВЕРИТЬ несов. 1. кому-чему, в кого, во что ышаныу; верить в успех уңышҡа ышаныу; верить в торжество справедливости ғәҙеллектең еңеп сығыуына ышаныу; верить в народ халыҡҡа ышаныу 2. кому (надеяться) ышаныу, ышанып ҡарау, ышанып эш итеү; верить другу дуҫҡа ышаныу 3. (веровать) дингә ышаныу (инаныу), дин тотоу ♦ верить на слово тулыһынса, шикһеҙ, дәлилһеҙ ышаныу; не верить своим глазам (ушам) үҙ күҙеңә (ҡолағыңа) үҙең ышанмау
вериться несов. безл. ышанғы килеү, ышанып булыу, ышаныу; не верится, что он это сделал уның быны эшләгәненә ышанғы килмәй; верится с трудом ҡыйынлыҡ менән ышанып була
вЕрмахт м вермахт (фашистик Германия-ныц ҡораллы көстәре)
ВЕРМИШЕЛЬ ж вермишель; суп с вермишелью вермишель ашы
ВЕРМУТ м вермут (шарап)
ВЕРНЕЕ 1. сравн. ст. от верный и верно ышаныслыраҡ, дөрөҫөрәк; это решение задачи вернее мәсьәләнең был сиселеше дөрөҫөрәк 2. в знач. вводн. сл. (точнее, правильнее) дөрөҫөрәге, дөрөҫө, дөрөҫөн әйткәндә; я написал доклад, вернее, тезисы к докладу мин доклад, дөрөҫөрәге, докладҡа тезистар яҙҙым
вЕрно 1. нареч. тоғро, тоғролоҡло, ғәҙел; верно служить тоғро хеҙмәт итеү 2. нареч. (правильно ) дөрөҫ, ысын; часы идут верно сәғәт дөрөҫ йөрөй; верно найти интонацию дөрөҫ интонация табыу 3. в знач. вводн. сл. моғайын, бәлки, ихтимал; он, верно, не придёт моғайын, ул килмәҫ ♦ с подлинным верно төп нөсхәһенә тап килә (документ раҫлаганда ҡулланыла)
ВЕРНОПОДДАННЫЙ, -ая, -ое уст. батшаға тоғро (булған), батшаға тоғро хеҙмәт итеүсе; верноподданные дворяне батшаға тоғро дворяндар
верность ж 1. тоғролоҡ, бирелгәнлек; верность родине ватанға тоғролоҡ; верность присяге антҡа тоғролоҡ 2. дөрөҫлөк; верность перевода тәржемәнең дөрөҫлөгө; верность решения ҡарарҙың дөрөҫлөгө
ВЕРНУТЬ сов. что 1. (отдать обратно) кире (ҡайтарып) биреү, (кире) ҡайтарыу; вернуть книгу китапты кире ҡайтарыу; вернуть долг бурысты ҡайтарыу (биреү) 2. (получить обратно)
132
ҡайтарып алыу, кире алыу (ҡайтарыу), тергеҙеү; вернуть здоровье сәләмәтлекте тергеҙеү; прошлого не вернуть үткәнде кире ҡайтарып булмай 3. кого-что (заставить вернуться) кире бороу (ҡайтарыу), бороп ҡайтарыу; вернуть с дороги юлдан кире бороу; вернуть людей кешеләрҙе бороп ҡайтарыу
ВЕРНУТЬСЯ сов. 1. ҡайтыу, кире әйләнеп ҡайтыу, кире ҡайтыу, кире боролоу; вернуться с полдороги ярты юлдан әйләнеп ҡайтыу, ярты юлдан кире боролоу 2. к кому; перен. (вновь появиться ) яңынан, ҡайтанан; ко мне вернулось спокойствие мин яңынан тынысландым 3. к чему (вновь приняться за что-л. прежнее) яңынан (ҡайтанан) туҡталыу, кире ҡайтыу, яңынан ҡайтыу (ҡуҙғатыу); вернуться к начатому разговору башланған һөйләшеүгә кире ҡайтыу
верный, -ая, -ое 1. (преданный) тоғро, тоғролоҡло, бирелгән, хыянатһыҙ; верная помощница тоғро ярҙамсы; верные друзья тоғролоҡло дуҫтар 2. (надёжный) ышаныслы, ныҡлы; верная опора ышаныслы терәк; верный способ ышаныслы ысул 3. (правильный, точный) дөрөҫ, раҫ, хаҡ, аныҡ; верная мысль дөрөҫ фекер; верное слово раҫ һүҙ; верный перевод дөрөҫ тәржемә 4. (несомненный, бесспорный) һис икеләнеүһеҙ, һис шикһеҙ, бәхәсһеҙ, теүәл; сорок-то лет ей верных будет уға һис шикһеҙ ҡырҡ йәш булыр; верных пять минут прошло теүәл биш минут үтте 5. кәрәкле, тейешле; найти верные интонации тейешле интонациялар табыу 6. (меткий, точный) ныҡ, ныҡлы, үткер, төҙ; верная рука ныҡлы ҡул; верный глаз үткер күҙ 7. (неизбежный) ҡотолғоһоҙ, шикһеҙ; верный выигрыш шикһеҙ отош; верная гибель ҡотолғоһоҙ һәләкәт
ВЕРОВАНИЯ мн. (ед. верование с) 1. (убеждения ) ышаныс, инаныс; мои верования минең инаныстарым 2. дини ҡараш; верования древних башкир боронғо башҡорттарҙың дини ҡараштары
ВЕРОВАТЬ несов. 1. в кого-что ышаныу, ышанып ҡарау; веровать в свою правоту үҙеңдең дөрөҫлөгөңә ышаныу 2. (верить в Бога) дини булыу, Аллаға инаныу (ышаныу)
ВЕРОИСПОВЕДАНИЕ с; рел. дин, дин тотоу; свобода вероисповедания дин тотоу иреклеге; исламское вероисповедание ислам динен тотоу
ВЕРОЛОМНОСТЬ ж мәкерлелек, хыянатсыллыҡ
ВЕРОЛОМНЫЙ, -ая, -ое мәкерле, хыянатлы, хыянатсыл (рәүештә); вероломное нападение хыянатсыл һөжүм; вероломный человек мәкерле кеше
ВЕРОЛОМСТВО с мәкер, хыянат, мона-фиҡлыҡ
ВЕРОНИКА ж юшан
ВЕРЕЩАТЬ несов. сырылдау, сыйылдау, сыр-сыулау, сырҡылдау; сверчок верещит өй сиңерткәһе сырылдай
ВЕРЗИЛА м и ж; разг. һонтор (оҙон, йәмһеҙ кәцҙәле кеше)
ВЕРИТЕЛЬНЫЙ: верительная грамота дип. ышаныс грамотаһы (дипломатик вәкилгә башҡа илгә ебәргәндә бирелә торган хөкцмәт документы )
ВЕРИТЬ несов. 1. кому-чему, в кого, во что ышаныу; верить в успех уңышҡа ышаныу; верить в торжество справедливости ғәҙеллектең еңеп сығыуына ышаныу; верить в народ халыҡҡа ышаныу 2. кому (надеяться) ышаныу, ышанып ҡарау, ышанып эш итеү; верить другу дуҫҡа ышаныу 3. (веровать) дингә ышаныу (инаныу), дин тотоу ♦ верить на слово тулыһынса, шикһеҙ, дәлилһеҙ ышаныу; не верить своим глазам (ушам) үҙ күҙеңә (ҡолағыңа) үҙең ышанмау
вериться несов. безл. ышанғы килеү, ышанып булыу, ышаныу; не верится, что он это сделал уның быны эшләгәненә ышанғы килмәй; верится с трудом ҡыйынлыҡ менән ышанып була
вЕрмахт м вермахт (фашистик Германия-ныц ҡораллы көстәре)
ВЕРМИШЕЛЬ ж вермишель; суп с вермишелью вермишель ашы
ВЕРМУТ м вермут (шарап)
ВЕРНЕЕ 1. сравн. ст. от верный и верно ышаныслыраҡ, дөрөҫөрәк; это решение задачи вернее мәсьәләнең был сиселеше дөрөҫөрәк 2. в знач. вводн. сл. (точнее, правильнее) дөрөҫөрәге, дөрөҫө, дөрөҫөн әйткәндә; я написал доклад, вернее, тезисы к докладу мин доклад, дөрөҫөрәге, докладҡа тезистар яҙҙым
вЕрно 1. нареч. тоғро, тоғролоҡло, ғәҙел; верно служить тоғро хеҙмәт итеү 2. нареч. (правильно ) дөрөҫ, ысын; часы идут верно сәғәт дөрөҫ йөрөй; верно найти интонацию дөрөҫ интонация табыу 3. в знач. вводн. сл. моғайын, бәлки, ихтимал; он, верно, не придёт моғайын, ул килмәҫ ♦ с подлинным верно төп нөсхәһенә тап килә (документ раҫлаганда ҡулланыла)
ВЕРНОПОДДАННЫЙ, -ая, -ое уст. батшаға тоғро (булған), батшаға тоғро хеҙмәт итеүсе; верноподданные дворяне батшаға тоғро дворяндар
верность ж 1. тоғролоҡ, бирелгәнлек; верность родине ватанға тоғролоҡ; верность присяге антҡа тоғролоҡ 2. дөрөҫлөк; верность перевода тәржемәнең дөрөҫлөгө; верность решения ҡарарҙың дөрөҫлөгө
ВЕРНУТЬ сов. что 1. (отдать обратно) кире (ҡайтарып) биреү, (кире) ҡайтарыу; вернуть книгу китапты кире ҡайтарыу; вернуть долг бурысты ҡайтарыу (биреү) 2. (получить обратно)
132
ҡайтарып алыу, кире алыу (ҡайтарыу), тергеҙеү; вернуть здоровье сәләмәтлекте тергеҙеү; прошлого не вернуть үткәнде кире ҡайтарып булмай 3. кого-что (заставить вернуться) кире бороу (ҡайтарыу), бороп ҡайтарыу; вернуть с дороги юлдан кире бороу; вернуть людей кешеләрҙе бороп ҡайтарыу
ВЕРНУТЬСЯ сов. 1. ҡайтыу, кире әйләнеп ҡайтыу, кире ҡайтыу, кире боролоу; вернуться с полдороги ярты юлдан әйләнеп ҡайтыу, ярты юлдан кире боролоу 2. к кому; перен. (вновь появиться ) яңынан, ҡайтанан; ко мне вернулось спокойствие мин яңынан тынысландым 3. к чему (вновь приняться за что-л. прежнее) яңынан (ҡайтанан) туҡталыу, кире ҡайтыу, яңынан ҡайтыу (ҡуҙғатыу); вернуться к начатому разговору башланған һөйләшеүгә кире ҡайтыу
верный, -ая, -ое 1. (преданный) тоғро, тоғролоҡло, бирелгән, хыянатһыҙ; верная помощница тоғро ярҙамсы; верные друзья тоғролоҡло дуҫтар 2. (надёжный) ышаныслы, ныҡлы; верная опора ышаныслы терәк; верный способ ышаныслы ысул 3. (правильный, точный) дөрөҫ, раҫ, хаҡ, аныҡ; верная мысль дөрөҫ фекер; верное слово раҫ һүҙ; верный перевод дөрөҫ тәржемә 4. (несомненный, бесспорный) һис икеләнеүһеҙ, һис шикһеҙ, бәхәсһеҙ, теүәл; сорок-то лет ей верных будет уға һис шикһеҙ ҡырҡ йәш булыр; верных пять минут прошло теүәл биш минут үтте 5. кәрәкле, тейешле; найти верные интонации тейешле интонациялар табыу 6. (меткий, точный) ныҡ, ныҡлы, үткер, төҙ; верная рука ныҡлы ҡул; верный глаз үткер күҙ 7. (неизбежный) ҡотолғоһоҙ, шикһеҙ; верный выигрыш шикһеҙ отош; верная гибель ҡотолғоһоҙ һәләкәт
ВЕРОВАНИЯ мн. (ед. верование с) 1. (убеждения ) ышаныс, инаныс; мои верования минең инаныстарым 2. дини ҡараш; верования древних башкир боронғо башҡорттарҙың дини ҡараштары
ВЕРОВАТЬ несов. 1. в кого-что ышаныу, ышанып ҡарау; веровать в свою правоту үҙеңдең дөрөҫлөгөңә ышаныу 2. (верить в Бога) дини булыу, Аллаға инаныу (ышаныу)
ВЕРОИСПОВЕДАНИЕ с; рел. дин, дин тотоу; свобода вероисповедания дин тотоу иреклеге; исламское вероисповедание ислам динен тотоу
ВЕРОЛОМНОСТЬ ж мәкерлелек, хыянатсыллыҡ
ВЕРОЛОМНЫЙ, -ая, -ое мәкерле, хыянатлы, хыянатсыл (рәүештә); вероломное нападение хыянатсыл һөжүм; вероломный человек мәкерле кеше
ВЕРОЛОМСТВО с мәкер, хыянат, мона-фиҡлыҡ
ВЕРОНИКА ж юшан