Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 136 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ВЕСТИБУЛЯРНЫЙ
дауам итеү; вести себя как үҙеңде ... кеүек тотоу; вести свою линию үҙ һүҙен һүҙ итеү; и ухом не вести уйлап та бирмәй, ҡолағына ла элмәй
ВЕСТИБУЛЯРНЫЙ: вестибулярный аппарат анат. вестибуляр аппарат
ВЕСТИБЮЛЬ м вестибюль; вестибюль театра театр вестибюле
ВЕСТИСЬ несов. 1. (совершаться, происходить , производиться) алып барылыу, башҡарылыу, үткәрелеү; велись разговоры һөйләшеүҙәр алып барылды; в этом направлении ведутся научные исследования был йүнәлештә ғилми тикшеренеүҙәр алып барыла 2. безл.; разг. ғәҙәткә кереү, ғәҙәт булып китеү, килеү; испокон так ведётся борондан шулай килә 3. страд. от вести 1, 2, 3, 5, 8
ВЕСТНИК м 1. хәбәрсе, хәбәр биреүсе (итеүсе, килтереүсе) 2. (название изданий) вестник; “Вестник Академии наук РБ” “БР фәндәр академияһы хәбәрҙәре”
ВЕСТОВОЙ, -ая, -ое 1. сигналсы, сигнал биреүсе, хәбәрсе, хәбәр итеүсе; вестовая пушка сигнал биреүсе пушка; вестовое судно сигнал биреүсе судно 2. в знач. сущ. вестовой м; воен. сабауыл, атсабар
ВЕСТОЧКА ж; уменьш. -ласк. от весть 1
ВЕСТЬ ж 1. хәбәр, белдереү; радостная весть шатлыҡлы хәбәр 2. мн. вести; разг. имеш-мимеш һүҙ, ғәйбәт ♦ без вести пропасть хәбәрһеҙ юғалыу; бог весть алла белһен
ВЕСЫ мн. 1. үлсәү; аптекарские весы аптека үлсәүе; сотенные весы йөҙәрле үлсәү; ручные весы ҡул үлсәүе 2. астр. Үлсәү (йондоҙлоҡ )
ВЕСЬ I м (вся ж, всё с) мест. 1. (целый, целиком ) бөтә, бөтөн, тотош, барлыҡ, барса, буйы (менән); всё лето йәй буйы; весь день көн буйы; во всём мире бөтөн донъяла; все лЮди барлыҡ кешеләр; весь красный тотош ҡыҙыл 2. бөтөнләй, тулыһынса, тотош; бумага вся ҡағыҙ тулыһынса бөттө; сахар весь шәкәр бөтөнләй бөттө 3. в знач. сущ. всё с и все мн. бөтә, бөтәһе, бөтөнөһө, барыһы; всё его радовало уны бөтә нәмә лә шатландыра ине; все напряжённо смотрели вперёд бөтөнөһө лә көсөргәнеп алға текләне ♦ весь в кого тас; весь в отца атас, тас атаһы; все до одного береһе лә ҡалмай, бөтөнөһө лә, барыһы ла; всего хорошего һау бул(ығыҙ); всё одно, всё едино барыбер, бөтәһе лә бер; без всего бер нәмәһеҙ; во всю ивановскую см. ивановский; по всему күренеүенсә; при всём том; со всем тем шуға ҡарамаҫтан; вот и всё бөттө (башҡа өҫтәрлек нәмә юҡ); не все дома у кого еңел аҡыллы; прежде всего беренсе урында, иң мөһиме, беренсе сиратта
ВЕСЬ II ж; уст. ауыл; города и веси ҡалалар һәм ауылдар
ВЕСЬМА нареч. бик, иң, ғәйәт, үтә; весьма рад бик шат; люди здесь весьма примечательные кешеләр бында ғәйәт яҡшылар
ВЕТВИСТОСТЬ ж ботаҡлылыҡ
ВЕТВИСТЫЙ, -ая, -ое ботаҡлы, тармаҡлы; ветвистые берёзы ботаҡлы ҡайындар
ВЕТВИТЬСЯ несов. 1. (пускать отростки) ботаҡланыу, ботаҡ ебәреү 2. (разветвляться) тармаҡланыу, тармаҡтарға айырылыу
ВЕТВЬ ж 1. ботаҡ; ветви яблонь алмағас ботаҡтары 2. (ответвление) тармаҡ 3. (линия родства) нәҫел тармағы
вЕтер м ел; сильный ветер көслө ел; слабый ветер әкрен ел; ветер поднялся ел күтәрелде; ветер улёгся ел туҡтаны ♦ ветер в голове у кого башында ел уйнай (донъяга ецел ҡарашлы кеше хаҡында); какой ветер занёс; каким ветром занесло ниндәй ел алып килде, ниндәй ел ташланы (берәцҙец уйламаган ерҙән килеп инеценә ҡарата); бросать (кидать, швырять) деньги на ветер аҡсаны елгә осороу (һыуға һалыу); бросать слова на ветер уйламайынса һөйләү; держать нос по ветру теге йәки был хәлгә яраҡлашырға тырышыу; куда ветер дует (идти, смотреть и т.д.) ел ҡайһы яҡҡа иҫһә, шул яҡҡа (йөрөү, барыу, ҡарау) (аумаҡай кеше тураһында ); ищи ветра в поле ҡойроғон да тота алмаҫһың, елдәр иҫкән
ВЕТЕРАН м 1. ветеран, ҡарт һуғышсы; ветеран Гражданской войны Граждандар һуғышы ветераны 2. чего ветеран (бер эштә оҙаҡ йылдар эшләгән, тәжрибәле кеше); ветеран труда хеҙмәт ветераны
ВЕТЕРИНАР м ветеринар, мал врачы, ветеринария белгесе
ВЕТЕРИНАРИЯ ж ветеринария (хайуандарҙың ауырыуҙарын һәм уларҙы дауалау юлдарын өйрәнә торган фән)
ВЕТЕРИНАРНЫЙ, -ая, -ое ветеринария ...ы; ветеринарный пункт ветеринария пункты
ветерОк м; уменьш. от ветер аҡрын ел, йомшаҡ ел ♦ с ветерком прокатиться елдереп, бик шәп барыу
вЕтка ж 1. ботаҡ; ветка берёзы ҡайын ботағы 2. ж.-д. тармаҡ; железнодорожная ветка тимер юл тармағы
ВЕТЛА ж өйәңке, аҡ тал
вЕто с нескл.; юр. вето, тыйыу, рөхсәт итмәү (1. дәцләт хоҡугында: бер хөкцмәт органының икенсе бер орган ҡарарына һалган ты-йыуы 2. халыҡ-ара хоҡуҡта: бер тауыштан хәл ителергә тейешле булган халыҡ-ара коллегиаль органдарҙың ҡарарҙарын ҡабул иткәндә риза булмаусы бер тауыш); наложить вето вето һалыу; право вето тыйыу хоҡуғы
ВЕТОШНЫЙ, -ая, -ое иҫке-моҫҡо, сепрәк-сапраҡлы; ветошный склад сепрәк-сапраҡ склады
136
дауам итеү; вести себя как үҙеңде ... кеүек тотоу; вести свою линию үҙ һүҙен һүҙ итеү; и ухом не вести уйлап та бирмәй, ҡолағына ла элмәй
ВЕСТИБУЛЯРНЫЙ: вестибулярный аппарат анат. вестибуляр аппарат
ВЕСТИБЮЛЬ м вестибюль; вестибюль театра театр вестибюле
ВЕСТИСЬ несов. 1. (совершаться, происходить , производиться) алып барылыу, башҡарылыу, үткәрелеү; велись разговоры һөйләшеүҙәр алып барылды; в этом направлении ведутся научные исследования был йүнәлештә ғилми тикшеренеүҙәр алып барыла 2. безл.; разг. ғәҙәткә кереү, ғәҙәт булып китеү, килеү; испокон так ведётся борондан шулай килә 3. страд. от вести 1, 2, 3, 5, 8
ВЕСТНИК м 1. хәбәрсе, хәбәр биреүсе (итеүсе, килтереүсе) 2. (название изданий) вестник; “Вестник Академии наук РБ” “БР фәндәр академияһы хәбәрҙәре”
ВЕСТОВОЙ, -ая, -ое 1. сигналсы, сигнал биреүсе, хәбәрсе, хәбәр итеүсе; вестовая пушка сигнал биреүсе пушка; вестовое судно сигнал биреүсе судно 2. в знач. сущ. вестовой м; воен. сабауыл, атсабар
ВЕСТОЧКА ж; уменьш. -ласк. от весть 1
ВЕСТЬ ж 1. хәбәр, белдереү; радостная весть шатлыҡлы хәбәр 2. мн. вести; разг. имеш-мимеш һүҙ, ғәйбәт ♦ без вести пропасть хәбәрһеҙ юғалыу; бог весть алла белһен
ВЕСЫ мн. 1. үлсәү; аптекарские весы аптека үлсәүе; сотенные весы йөҙәрле үлсәү; ручные весы ҡул үлсәүе 2. астр. Үлсәү (йондоҙлоҡ )
ВЕСЬ I м (вся ж, всё с) мест. 1. (целый, целиком ) бөтә, бөтөн, тотош, барлыҡ, барса, буйы (менән); всё лето йәй буйы; весь день көн буйы; во всём мире бөтөн донъяла; все лЮди барлыҡ кешеләр; весь красный тотош ҡыҙыл 2. бөтөнләй, тулыһынса, тотош; бумага вся ҡағыҙ тулыһынса бөттө; сахар весь шәкәр бөтөнләй бөттө 3. в знач. сущ. всё с и все мн. бөтә, бөтәһе, бөтөнөһө, барыһы; всё его радовало уны бөтә нәмә лә шатландыра ине; все напряжённо смотрели вперёд бөтөнөһө лә көсөргәнеп алға текләне ♦ весь в кого тас; весь в отца атас, тас атаһы; все до одного береһе лә ҡалмай, бөтөнөһө лә, барыһы ла; всего хорошего һау бул(ығыҙ); всё одно, всё едино барыбер, бөтәһе лә бер; без всего бер нәмәһеҙ; во всю ивановскую см. ивановский; по всему күренеүенсә; при всём том; со всем тем шуға ҡарамаҫтан; вот и всё бөттө (башҡа өҫтәрлек нәмә юҡ); не все дома у кого еңел аҡыллы; прежде всего беренсе урында, иң мөһиме, беренсе сиратта
ВЕСЬ II ж; уст. ауыл; города и веси ҡалалар һәм ауылдар
ВЕСЬМА нареч. бик, иң, ғәйәт, үтә; весьма рад бик шат; люди здесь весьма примечательные кешеләр бында ғәйәт яҡшылар
ВЕТВИСТОСТЬ ж ботаҡлылыҡ
ВЕТВИСТЫЙ, -ая, -ое ботаҡлы, тармаҡлы; ветвистые берёзы ботаҡлы ҡайындар
ВЕТВИТЬСЯ несов. 1. (пускать отростки) ботаҡланыу, ботаҡ ебәреү 2. (разветвляться) тармаҡланыу, тармаҡтарға айырылыу
ВЕТВЬ ж 1. ботаҡ; ветви яблонь алмағас ботаҡтары 2. (ответвление) тармаҡ 3. (линия родства) нәҫел тармағы
вЕтер м ел; сильный ветер көслө ел; слабый ветер әкрен ел; ветер поднялся ел күтәрелде; ветер улёгся ел туҡтаны ♦ ветер в голове у кого башында ел уйнай (донъяга ецел ҡарашлы кеше хаҡында); какой ветер занёс; каким ветром занесло ниндәй ел алып килде, ниндәй ел ташланы (берәцҙец уйламаган ерҙән килеп инеценә ҡарата); бросать (кидать, швырять) деньги на ветер аҡсаны елгә осороу (һыуға һалыу); бросать слова на ветер уйламайынса һөйләү; держать нос по ветру теге йәки был хәлгә яраҡлашырға тырышыу; куда ветер дует (идти, смотреть и т.д.) ел ҡайһы яҡҡа иҫһә, шул яҡҡа (йөрөү, барыу, ҡарау) (аумаҡай кеше тураһында ); ищи ветра в поле ҡойроғон да тота алмаҫһың, елдәр иҫкән
ВЕТЕРАН м 1. ветеран, ҡарт һуғышсы; ветеран Гражданской войны Граждандар һуғышы ветераны 2. чего ветеран (бер эштә оҙаҡ йылдар эшләгән, тәжрибәле кеше); ветеран труда хеҙмәт ветераны
ВЕТЕРИНАР м ветеринар, мал врачы, ветеринария белгесе
ВЕТЕРИНАРИЯ ж ветеринария (хайуандарҙың ауырыуҙарын һәм уларҙы дауалау юлдарын өйрәнә торган фән)
ВЕТЕРИНАРНЫЙ, -ая, -ое ветеринария ...ы; ветеринарный пункт ветеринария пункты
ветерОк м; уменьш. от ветер аҡрын ел, йомшаҡ ел ♦ с ветерком прокатиться елдереп, бик шәп барыу
вЕтка ж 1. ботаҡ; ветка берёзы ҡайын ботағы 2. ж.-д. тармаҡ; железнодорожная ветка тимер юл тармағы
ВЕТЛА ж өйәңке, аҡ тал
вЕто с нескл.; юр. вето, тыйыу, рөхсәт итмәү (1. дәцләт хоҡугында: бер хөкцмәт органының икенсе бер орган ҡарарына һалган ты-йыуы 2. халыҡ-ара хоҡуҡта: бер тауыштан хәл ителергә тейешле булган халыҡ-ара коллегиаль органдарҙың ҡарарҙарын ҡабул иткәндә риза булмаусы бер тауыш); наложить вето вето һалыу; право вето тыйыу хоҡуғы
ВЕТОШНЫЙ, -ая, -ое иҫке-моҫҡо, сепрәк-сапраҡлы; ветошный склад сепрәк-сапраҡ склады
136