Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 137 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
вЕтошь ж собир. сепрәк-сапраҡ, иҫке-моҫҡо сепрәк, алам-һалам
ВЕТРЕНИК м и ВЕТРЕНИЦА ж; разг. еңел аҡыллы кеше, елғыуар
вЕтреница ж елбәҙәк, елбәгәй (цлән)
ВЕТРЕНО 1. нареч. еңел аҡыллы, елбәҙәк (булыу) 2. в знач. сказ., безл. еләҫ; сегодня ветрено бөгөн еләҫ
ВЕТРЕНОСТЬ ж еңел аҡыллылыҡ, елбәҙәк-лек, елғыуарлыҡ
ВЕТРЕНЫЙ, -ая, -ое 1. елле; ветреный день елле көн 2. перен. еңел аҡыллы, елбәҙәк, елғыуар; ветреный человек елғыуар кеше
ВЕТРИЛО с; уст., трад.-поэт. елкән ♦ без руля и без ветрил аныҡ йүнәлешһеҙ, маҡсатһыҙ
ВЕТРО... урыҫ телендәге ҡушма һцҙҙәрҙец “ел” мәгәнәһенә тап килгән тәцге өлөшө, мәҫ., ветроуказатель ел күрһәткес
ВЕТРОВКА ж; разг. еңел куртка
ВЕТРОВОЙ, -ая, -ое 1. ел ...ы; ветровой шквал ел өйөрмәһе 2. (для защиты от ветра) еллек ...ы; ветровое стекло еллек быяла
ВЕТРОГОН м 1. прост. еңел аҡыллы, елғыуар ир-ат 2. тех. ел ҡыуҙырғыс
ВЕТРОГОНКА ж, прост. елғыуар ҡатын-ҡыҙ
ВЕТРОДВИГАТЕЛЬ м ел двигателе
ВЕТРОЗАЩИТНЫЙ, -ая, -ое елдән һаҡлаусы, елдән һаҡлай торған; ветрозащитная полоса леса елдән һаҡлаусы урман һыҙаты
ветромЕр м; метеор. ел үлсәгес (ел көсөн цлсәц приборы)
ВЕТРОСИЛОВОЙ, -ая, -ое тех. ел көсө менән эшләүсе, ел көсө менән эшләгән; ветросиловая установка ел көсө менән эшләүсе ҡоролма ветрЯк м; разг. 1. ел двигателе 2. ел тирмәне
ВЕТРЯНКА I ж; прост. см. ветряк 2
ВЕТРЯНКА II ж; разг. һыу сәсәге (балалар ауырыуы)
ВЕТРЯНОЙ, -ая, -ое ел ...ы; ветряная мельница ел тирмәне ♦ воевать (сражаться) с ветряными мельницами юҡ-бар менән булышыу; ветряная (ветряная) оспа мед. һыу сәсәге (балалар ауырыуы )
ВЕТФЕЛЬДШЕР м (ветеринарный фельдшер ) мал фельдшеры
вЕтхий, -ая, -ое 1. иҫке, иҫкергән, туҙған, туҙып бөткән; ветхий дом иҫке өй 2. (о человеке ) бик ҡарт, ҡартайып бөткән, туҙған; ветхая старуха ҡартайып бөткән әбей ♦ Ветхий Завет Тәүрат, Иҫке Ғәһет
ВЕТХОЗАВЕТНЫЙ, -ая, -ое боронғо, иҫке ҡарашлы; ветхозаветные нравы иҫке ҡарашлы ғөрөф-ғәҙәттәр
ветхость ж 1. иҫкереү, туҙыу; прийти в ветхость иҫкереп бөтөү 2. (дряхлость) туҙғанлыҡ, ҡартайғанлыҡ, иҫкергән булыу
ВЕШАТЬ
ВЕТЧИНА ж ветчина (тоҙлап ҡаҡланган сусҡа ите)
ВЕТШАТЬ несов. 1. (приходить в негодность ) иҫкереү, туҙыу 2. (становиться дряхлым ) ҡартайыу, ҡаҡшау
ВЕХА ж 1. маяҡ, билдә; дорога обозначена вехами юл маяҡтар менән билдәләнгән; ставить вехи билдә сәнсеү, маяҡ ҡаҙау 2. обычно мн. вехи төп (мөһим) этап (момент); основные вехи истории тарихтың төп этаптары
вЕче с; ист. вече (Рустыц ҡайһы бер ҡалаларында иц югары орган булган халыҡ йыйылышы )
ВЕЧЕВОЙ, -ая, -ое ист. вече ...ы; вечевая площадь вече майҙаны; вечевой колокол вече ҡыңғырауы
вЕчер м 1. кис; собраться к вечеру кискә ҡаршы йыйылыу; наступил вечер кис булды 2. кисә; музыкальный вечер музыка кисәһе; устроить литературный вечер әҙәби кисә ойоштороу
ВЕЧЕРЕТЬ несов. безл. кисләү, кис булыу
вЕчно нареч. 1. (бесконечно, всегда) мәңге, һәр ваҡыт; материя существует вечно материя мәңге йәшәй 2. разг. (постоянно) һәр ваҡыт, гел, мәңге; он вечно занят ул мәңге бушамай; быть вечно недовольным гел ризаһыҙ булыу, мәңге ҡәнәғәт булмау
ВЕЧНОЗЕЛЁНЫЙ, -ая, -ое мәңге йәшел; вечнозелёные растения мәңге йәшел үҫемлектәр вечность ж мәңгелек, бик оҙаҡ ваҡыт, бик оҙаҡ; не видеть целую вечность бик оҙаҡ ваҡыт күрмәү ♦ кануть в вечность онотолоу, эҙһеҙ юғалыу; отойти в вечность үлеү
ВЕЧНЫЙ, -ая, -ое 1. мәңгелек; вечная материя филос. мәңгелек материя 2. (неизменный) үҙгәрмәй торған, үҙгәрешһеҙ; вечная истина филос . үҙгәрмәй торған хәҡиҡәт 3. (не перестающий существовать) мәңге, мәңгелек, ғүмерлек; вечная мерзлота мәңгелек туңлыҡ; вечная слава мәңгелек дан; вечная любовь мәңгелек мөхәббәт 4. (бессрочный) мәңге; передача земли в вечное пользование ерҙе мәңгелеккә биреү 5. разг. (постоянный, непрестанный) өҙлөкһөҙ, туҡтауһыҙ, һәр ваҡыттағы; вечные споры өҙлөкһөҙ бәхәс; вечная тревога туҡтауһыҙ шом ♦ вечное перо уст. авторучка; вечный покой үлем; заснуть вечным сном үлеү; на веки вечные см. век
ВЕШАЛКА ж 1. кейем элгес; повесить пальто на вешалку пальтоны кейем элгескә элеү 2. разг. (помещение) гардероб, кейем сисеү урыны 3. (петля на одежде) елкәлек, элмәк; пришить вешалку элмәк тегеү
ВЕШАТЬ I несов. 1. что элеү, элеп ҡуйыу, аҫыу; вешать занавески ҡормалар элеү; вешать лампу лампа аҫыу; вешать картину на стену кар-
137
ВЕТРЕНИК м и ВЕТРЕНИЦА ж; разг. еңел аҡыллы кеше, елғыуар
вЕтреница ж елбәҙәк, елбәгәй (цлән)
ВЕТРЕНО 1. нареч. еңел аҡыллы, елбәҙәк (булыу) 2. в знач. сказ., безл. еләҫ; сегодня ветрено бөгөн еләҫ
ВЕТРЕНОСТЬ ж еңел аҡыллылыҡ, елбәҙәк-лек, елғыуарлыҡ
ВЕТРЕНЫЙ, -ая, -ое 1. елле; ветреный день елле көн 2. перен. еңел аҡыллы, елбәҙәк, елғыуар; ветреный человек елғыуар кеше
ВЕТРИЛО с; уст., трад.-поэт. елкән ♦ без руля и без ветрил аныҡ йүнәлешһеҙ, маҡсатһыҙ
ВЕТРО... урыҫ телендәге ҡушма һцҙҙәрҙец “ел” мәгәнәһенә тап килгән тәцге өлөшө, мәҫ., ветроуказатель ел күрһәткес
ВЕТРОВКА ж; разг. еңел куртка
ВЕТРОВОЙ, -ая, -ое 1. ел ...ы; ветровой шквал ел өйөрмәһе 2. (для защиты от ветра) еллек ...ы; ветровое стекло еллек быяла
ВЕТРОГОН м 1. прост. еңел аҡыллы, елғыуар ир-ат 2. тех. ел ҡыуҙырғыс
ВЕТРОГОНКА ж, прост. елғыуар ҡатын-ҡыҙ
ВЕТРОДВИГАТЕЛЬ м ел двигателе
ВЕТРОЗАЩИТНЫЙ, -ая, -ое елдән һаҡлаусы, елдән һаҡлай торған; ветрозащитная полоса леса елдән һаҡлаусы урман һыҙаты
ветромЕр м; метеор. ел үлсәгес (ел көсөн цлсәц приборы)
ВЕТРОСИЛОВОЙ, -ая, -ое тех. ел көсө менән эшләүсе, ел көсө менән эшләгән; ветросиловая установка ел көсө менән эшләүсе ҡоролма ветрЯк м; разг. 1. ел двигателе 2. ел тирмәне
ВЕТРЯНКА I ж; прост. см. ветряк 2
ВЕТРЯНКА II ж; разг. һыу сәсәге (балалар ауырыуы)
ВЕТРЯНОЙ, -ая, -ое ел ...ы; ветряная мельница ел тирмәне ♦ воевать (сражаться) с ветряными мельницами юҡ-бар менән булышыу; ветряная (ветряная) оспа мед. һыу сәсәге (балалар ауырыуы )
ВЕТФЕЛЬДШЕР м (ветеринарный фельдшер ) мал фельдшеры
вЕтхий, -ая, -ое 1. иҫке, иҫкергән, туҙған, туҙып бөткән; ветхий дом иҫке өй 2. (о человеке ) бик ҡарт, ҡартайып бөткән, туҙған; ветхая старуха ҡартайып бөткән әбей ♦ Ветхий Завет Тәүрат, Иҫке Ғәһет
ВЕТХОЗАВЕТНЫЙ, -ая, -ое боронғо, иҫке ҡарашлы; ветхозаветные нравы иҫке ҡарашлы ғөрөф-ғәҙәттәр
ветхость ж 1. иҫкереү, туҙыу; прийти в ветхость иҫкереп бөтөү 2. (дряхлость) туҙғанлыҡ, ҡартайғанлыҡ, иҫкергән булыу
ВЕШАТЬ
ВЕТЧИНА ж ветчина (тоҙлап ҡаҡланган сусҡа ите)
ВЕТШАТЬ несов. 1. (приходить в негодность ) иҫкереү, туҙыу 2. (становиться дряхлым ) ҡартайыу, ҡаҡшау
ВЕХА ж 1. маяҡ, билдә; дорога обозначена вехами юл маяҡтар менән билдәләнгән; ставить вехи билдә сәнсеү, маяҡ ҡаҙау 2. обычно мн. вехи төп (мөһим) этап (момент); основные вехи истории тарихтың төп этаптары
вЕче с; ист. вече (Рустыц ҡайһы бер ҡалаларында иц югары орган булган халыҡ йыйылышы )
ВЕЧЕВОЙ, -ая, -ое ист. вече ...ы; вечевая площадь вече майҙаны; вечевой колокол вече ҡыңғырауы
вЕчер м 1. кис; собраться к вечеру кискә ҡаршы йыйылыу; наступил вечер кис булды 2. кисә; музыкальный вечер музыка кисәһе; устроить литературный вечер әҙәби кисә ойоштороу
ВЕЧЕРЕТЬ несов. безл. кисләү, кис булыу
вЕчно нареч. 1. (бесконечно, всегда) мәңге, һәр ваҡыт; материя существует вечно материя мәңге йәшәй 2. разг. (постоянно) һәр ваҡыт, гел, мәңге; он вечно занят ул мәңге бушамай; быть вечно недовольным гел ризаһыҙ булыу, мәңге ҡәнәғәт булмау
ВЕЧНОЗЕЛЁНЫЙ, -ая, -ое мәңге йәшел; вечнозелёные растения мәңге йәшел үҫемлектәр вечность ж мәңгелек, бик оҙаҡ ваҡыт, бик оҙаҡ; не видеть целую вечность бик оҙаҡ ваҡыт күрмәү ♦ кануть в вечность онотолоу, эҙһеҙ юғалыу; отойти в вечность үлеү
ВЕЧНЫЙ, -ая, -ое 1. мәңгелек; вечная материя филос. мәңгелек материя 2. (неизменный) үҙгәрмәй торған, үҙгәрешһеҙ; вечная истина филос . үҙгәрмәй торған хәҡиҡәт 3. (не перестающий существовать) мәңге, мәңгелек, ғүмерлек; вечная мерзлота мәңгелек туңлыҡ; вечная слава мәңгелек дан; вечная любовь мәңгелек мөхәббәт 4. (бессрочный) мәңге; передача земли в вечное пользование ерҙе мәңгелеккә биреү 5. разг. (постоянный, непрестанный) өҙлөкһөҙ, туҡтауһыҙ, һәр ваҡыттағы; вечные споры өҙлөкһөҙ бәхәс; вечная тревога туҡтауһыҙ шом ♦ вечное перо уст. авторучка; вечный покой үлем; заснуть вечным сном үлеү; на веки вечные см. век
ВЕШАЛКА ж 1. кейем элгес; повесить пальто на вешалку пальтоны кейем элгескә элеү 2. разг. (помещение) гардероб, кейем сисеү урыны 3. (петля на одежде) елкәлек, элмәк; пришить вешалку элмәк тегеү
ВЕШАТЬ I несов. 1. что элеү, элеп ҡуйыу, аҫыу; вешать занавески ҡормалар элеү; вешать лампу лампа аҫыу; вешать картину на стену кар-
137