Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 158 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ВНИМАТЕЛЬНОСТЬ
алыусылар һ.б.) иғтибарына; обратить внимание кого, на кого-что иғтибар итеү; оставить без внимания кого-что иғтибарһыҙ ҡалдырыу; принять во внимание что иғтибарға алыу; в центре внимания (быть, находиться) иғтибар үҙәгендә (булыу)
ВНИМАТЕЛЬНОСТЬ ж 1. иғтибарлылыҡ, иғтибар, диҡҡәтлелек; проявить внимательность иғтибарлылыҡ күрһәтеү 2. (заботливость) хәс-тәрлелек, илтифатлылыҡ; отнестись со внимательностью илтифатлылыҡ менән ҡарау
ВНИМАТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. иғтибарлы, диҡҡәтле; внимательный наблюдатель диҡҡәтле күҙәтеүсе; внимательный ученик иғтибарлы уҡыусы 2. (заботливый) хәстәрлекле, илтифатлы; внимательное отношение хәстәрлекле мөнәсәбәт
ВНИМАТЬ несов. см. внять
ВНИЧЬЮ нареч. бер яҡтың да отмауы менән, бер яҡ та отмайынса; закончить партию вничью партияны бер яҡтың да отмауы менән тамамлау
внОве нареч. в знач. сказ.; разг. яңы, яңыса, ят; ему здесь всё внове уға бында бөтәһе лә яңы
ВНОВЬ нареч. 1. яңынан, ҡабаттан, өр-яңынан, тағы ла; увидеться вновь яңынан күрешеү 2. яңы (ғына), күптән түгел, тәү башлап; вновь прибывший яңы килгән (кеше)
ВНОСИТЬ несов. см. внести
ВНУК м ейән, торон; внучка ж ейәнсәр
ВНУТРЕННЕ нареч. эстән, эсенән, күңелдән; внутренне быть довольным күңелдән үҙең менән ҡәнәғәт булыу
ВНУТРЕННИЙ, -яя, -ее в разн. знач. эске, эстәге ...ы; внутренний мир эске донъя; внутренняя связь событий ваҡиғаларҙың эске бәйләнеше; внутренняя политика эске сәйәсәт; внутренний рынок эске баҙар; внутренняя комната (төпкө) бүлмә ♦ внутренние болезни мед. эске ауырыуҙар; внутренняя секреция физиол. эске секреция
ВНУТРЕННОСТЬ ж 1. чего эс, эсе, эске яҡ; внутренность дома өйҙөң эсе 2. мн. внутренности анат. эске ағзалар (эс-ҡарын, цпкә-ауыр һ. б.)
ВНУТРИ нареч. и предлог 1. нареч. эстә; находиться внутри эстә булыу 2. предлог с род. п. эсендә; внутри города ҡала эсендә
ВНУТРИ... урыҫ телендәге ҡушма һцҙҙәрҙец “ эсендәге ”, “ эстәге ”, “ эстә ”, “ эске ” мәгәнәһен аңлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., внутригосударственный дәүләт эсендәге; внутриатомный атом эсендәге; внутриотраслевой тармаҡ эсендәге
ВНУТРЬ нареч. и предлог 1. нареч. эскә; попасть внутрь эскә эләгеү 2. предлог с род. п. эсенә; внутрь дома өй эсенә
ВНУШАТЬ несов. см. внушить
ВНУШЕНИЕ с 1. ышандырыу, күңелгә уй (ҡурҡыу) һалыу (тыуҙырыу); лечение внушени
ем ышандырыу менән дауалау; внушение страха ҡурҡыу һалыу 2. өгөт, өгөт-нәсихәт; делать внушение өгөт-нәсихәт ҡылыу (яһау)
ВНУШИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. тәьҫирле, тәьҫир итерлек, тәьҫир итә торған; внушительный вид тәьҫир итерлек ҡиәфәт 2. разг. (большой) ҙур, оло; внушительная фигура ҙур фигура
ВНУШИТЬ сов. что 1. (заставить усвоить) ышандырыу, күңеленә һалыу, төшөндөрөү, аңлатыу; внушить оригинальную мысль оригиналь фекерҙе күңеленә һалыу 2. (возбудить какие-л. чувства) тыуҙырыу, уятыу, ҡуҙғатыу; внушить страх ҡурҡыу уятыу
ВНЯТНО нареч. асыҡ, аныҡ, асыҡ (аныҡ) итеп; читать внятно асыҡ итеп уҡыу
ВНЯТНОСТЬ ж асыҡлыҡ, аныҡлыҡ, аңла-йышлылыҡ; внятность речи телмәрҙең аңлайыш-лылығы
ВНЯТНЫЙ, -ая, -ое 1. асыҡ, асыҡ ишетелешле, асыҡ (аныҡ) ишетелгән; внятное чтение асыҡ уҡыу 2. аныҡ, аңлайышлы; внятное слово аңлайышлы һүҙ
ВНЯТЬ сов. кому-чему 1. уст. тыңлау, ишетеү 2. иғтибар (диҡҡәт) итеү; внять просьбе чьей-л. кемдеңдер үтенесенә иғтибар итеү
ВО... приставка см. в...
вОбла ж вобла, диңгеҙ сабағы
ВОБРАТЬ сов. что 1. (втянуть, впитать) эскә алыу, һеңдереү, һурып алыу; растения вобрали всю влагу үҫемлектәр бөтә дымды һурып алған 2. (включить в свой состав, обычно в сочет. с “в себя”) үҙ эсенә алыу, индереү; движение вобрало в себя и сторонников реформы хәрәкәт үҙ эсенә реформа яҡлыларҙы ла алды ♦ вобрать голову в плечи ҡулбаштарын күтәреп, эйәкте күкрәккә эйеү
ВОВЕК и ВОвЕкИ нареч. 1. һәр ваҡыт, мәңге, ғүмергә; вовеки живой мәңге тере 2. (при глаголе с отрицанием) бер ҡасан да, бер ваҡытта ла; не забудется вовек бер ҡасан да онотолмаясаҡ
ВОВЛЕКАТЬ несов. см. вовлечь
ВОВЛЕКАТЬСЯ несов. 1. см. вовлечься 2. страд. от вовлекать
вовлечь сов. кого-что, во что ылыҡтырыу, йәлеп итеү, ҡатнаштырыу; вовлечь в работу эшкә йәлеп итеү; вовлечь в разговор һүҙгә ҡатнаштырыу
вовлечься сов. во что ҡатнашыу; она вовлеклась в разговор ул һүҙгә ҡатнашып китте
вовне нареч. ситтә, тышта, ситендә, тышында
ВОВНУТРЬ нареч. и предлог; прост. см. внутрь
ВОВРЕМЯ нареч. ваҡытында, бик ваҡытлы; убрать урожай вовремя уңышты ваҡытында йыйып алыу
158
алыусылар һ.б.) иғтибарына; обратить внимание кого, на кого-что иғтибар итеү; оставить без внимания кого-что иғтибарһыҙ ҡалдырыу; принять во внимание что иғтибарға алыу; в центре внимания (быть, находиться) иғтибар үҙәгендә (булыу)
ВНИМАТЕЛЬНОСТЬ ж 1. иғтибарлылыҡ, иғтибар, диҡҡәтлелек; проявить внимательность иғтибарлылыҡ күрһәтеү 2. (заботливость) хәс-тәрлелек, илтифатлылыҡ; отнестись со внимательностью илтифатлылыҡ менән ҡарау
ВНИМАТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. иғтибарлы, диҡҡәтле; внимательный наблюдатель диҡҡәтле күҙәтеүсе; внимательный ученик иғтибарлы уҡыусы 2. (заботливый) хәстәрлекле, илтифатлы; внимательное отношение хәстәрлекле мөнәсәбәт
ВНИМАТЬ несов. см. внять
ВНИЧЬЮ нареч. бер яҡтың да отмауы менән, бер яҡ та отмайынса; закончить партию вничью партияны бер яҡтың да отмауы менән тамамлау
внОве нареч. в знач. сказ.; разг. яңы, яңыса, ят; ему здесь всё внове уға бында бөтәһе лә яңы
ВНОВЬ нареч. 1. яңынан, ҡабаттан, өр-яңынан, тағы ла; увидеться вновь яңынан күрешеү 2. яңы (ғына), күптән түгел, тәү башлап; вновь прибывший яңы килгән (кеше)
ВНОСИТЬ несов. см. внести
ВНУК м ейән, торон; внучка ж ейәнсәр
ВНУТРЕННЕ нареч. эстән, эсенән, күңелдән; внутренне быть довольным күңелдән үҙең менән ҡәнәғәт булыу
ВНУТРЕННИЙ, -яя, -ее в разн. знач. эске, эстәге ...ы; внутренний мир эске донъя; внутренняя связь событий ваҡиғаларҙың эске бәйләнеше; внутренняя политика эске сәйәсәт; внутренний рынок эске баҙар; внутренняя комната (төпкө) бүлмә ♦ внутренние болезни мед. эске ауырыуҙар; внутренняя секреция физиол. эске секреция
ВНУТРЕННОСТЬ ж 1. чего эс, эсе, эске яҡ; внутренность дома өйҙөң эсе 2. мн. внутренности анат. эске ағзалар (эс-ҡарын, цпкә-ауыр һ. б.)
ВНУТРИ нареч. и предлог 1. нареч. эстә; находиться внутри эстә булыу 2. предлог с род. п. эсендә; внутри города ҡала эсендә
ВНУТРИ... урыҫ телендәге ҡушма һцҙҙәрҙец “ эсендәге ”, “ эстәге ”, “ эстә ”, “ эске ” мәгәнәһен аңлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., внутригосударственный дәүләт эсендәге; внутриатомный атом эсендәге; внутриотраслевой тармаҡ эсендәге
ВНУТРЬ нареч. и предлог 1. нареч. эскә; попасть внутрь эскә эләгеү 2. предлог с род. п. эсенә; внутрь дома өй эсенә
ВНУШАТЬ несов. см. внушить
ВНУШЕНИЕ с 1. ышандырыу, күңелгә уй (ҡурҡыу) һалыу (тыуҙырыу); лечение внушени
ем ышандырыу менән дауалау; внушение страха ҡурҡыу һалыу 2. өгөт, өгөт-нәсихәт; делать внушение өгөт-нәсихәт ҡылыу (яһау)
ВНУШИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. тәьҫирле, тәьҫир итерлек, тәьҫир итә торған; внушительный вид тәьҫир итерлек ҡиәфәт 2. разг. (большой) ҙур, оло; внушительная фигура ҙур фигура
ВНУШИТЬ сов. что 1. (заставить усвоить) ышандырыу, күңеленә һалыу, төшөндөрөү, аңлатыу; внушить оригинальную мысль оригиналь фекерҙе күңеленә һалыу 2. (возбудить какие-л. чувства) тыуҙырыу, уятыу, ҡуҙғатыу; внушить страх ҡурҡыу уятыу
ВНЯТНО нареч. асыҡ, аныҡ, асыҡ (аныҡ) итеп; читать внятно асыҡ итеп уҡыу
ВНЯТНОСТЬ ж асыҡлыҡ, аныҡлыҡ, аңла-йышлылыҡ; внятность речи телмәрҙең аңлайыш-лылығы
ВНЯТНЫЙ, -ая, -ое 1. асыҡ, асыҡ ишетелешле, асыҡ (аныҡ) ишетелгән; внятное чтение асыҡ уҡыу 2. аныҡ, аңлайышлы; внятное слово аңлайышлы һүҙ
ВНЯТЬ сов. кому-чему 1. уст. тыңлау, ишетеү 2. иғтибар (диҡҡәт) итеү; внять просьбе чьей-л. кемдеңдер үтенесенә иғтибар итеү
ВО... приставка см. в...
вОбла ж вобла, диңгеҙ сабағы
ВОБРАТЬ сов. что 1. (втянуть, впитать) эскә алыу, һеңдереү, һурып алыу; растения вобрали всю влагу үҫемлектәр бөтә дымды һурып алған 2. (включить в свой состав, обычно в сочет. с “в себя”) үҙ эсенә алыу, индереү; движение вобрало в себя и сторонников реформы хәрәкәт үҙ эсенә реформа яҡлыларҙы ла алды ♦ вобрать голову в плечи ҡулбаштарын күтәреп, эйәкте күкрәккә эйеү
ВОВЕК и ВОвЕкИ нареч. 1. һәр ваҡыт, мәңге, ғүмергә; вовеки живой мәңге тере 2. (при глаголе с отрицанием) бер ҡасан да, бер ваҡытта ла; не забудется вовек бер ҡасан да онотолмаясаҡ
ВОВЛЕКАТЬ несов. см. вовлечь
ВОВЛЕКАТЬСЯ несов. 1. см. вовлечься 2. страд. от вовлекать
вовлечь сов. кого-что, во что ылыҡтырыу, йәлеп итеү, ҡатнаштырыу; вовлечь в работу эшкә йәлеп итеү; вовлечь в разговор һүҙгә ҡатнаштырыу
вовлечься сов. во что ҡатнашыу; она вовлеклась в разговор ул һүҙгә ҡатнашып китте
вовне нареч. ситтә, тышта, ситендә, тышында
ВОВНУТРЬ нареч. и предлог; прост. см. внутрь
ВОВРЕМЯ нареч. ваҡытында, бик ваҡытлы; убрать урожай вовремя уңышты ваҡытында йыйып алыу
158