Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 167 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ВОКРУГ
ВОЗРАСТИ сов. үҫеү, артыу, көсәйеү; доходы населения возросли халыҡтың килеме артты; требования возрастают талаптар көсәйә
ВОЗРАСТНОЙ, -ая, -ое йәш ...ы, йәш яғынан, йәшкә бәйле, йәш буйынса; возрастной ценз йәш цензы; возрастные изменения йәшкә бәйле үҙгәрештәр; возрастной состав населения халыҡтың йәш буйынса составы
ВОЗРОДИТЬ сов. кого-что яңынан торғоҙоу, (яңынан) аяҡҡа баҫтырыу, яңыртыу, ҡайтарыу, тергеҙеү; возродить разрушенное войной хозяйство һуғыш тарафынан емерелгән хужалыҡты аяҡҡа баҫтырыу; возродить былую славу элекке данды кире ҡайтарыу
ВОЗРОДИТЬСЯ сов. (яңынан) тергеҙеү, яңынан аяҡҡа баҫыу, яңыртылыу, кире ҡайтыу; народное искусство возродилось халыҡ сәнғәте тергеҙелде
возрождать несов. см. возродить
ВОЗРОЖДАТЬСЯ несов. 1. см. возродиться 2. страд. от возрождать
ВОЗРОЖДЕНИЕ с 1. (яңынан) торғоҙоу, аяҡҡа баҫтырыу, тергеҙеү, яңыртылыу, кире ҡайтыу; возрождение разрушенного хозяйства емерелгән хужалыҡты аяҡҡа баҫтырыу 2. Яңырыу (Европала урта быуаттарҙан һуң фән, мәҙәниәт , сәнгәт цҫеп киткән осор); эпоха Возрождения Яңырыу дәүере
ВОЗРОПТАТЬ сов.; уст. ризаһыҙлыҡ белдереү, һуҡраныу
ВОЗЧИК м ылаусы, йөксө
возымЕть сов. что 1. алыу, булыу; возыметь власть власть алыу 2. тойоу, һиҙеү; возыметь желание теләк барлығын тойоу ♦ возыметь действие тәьҫир итеү, йоғонто яһау
вОин м; высок. һуғышсы, яугир; доблестный воин батыр яугир
ВОИНСКИЙ, -ая, -ое хәрби, ғәскәри; воинский устав хәрби устав; воинское звание хәрби дәрәжә
ВОИНСТВЕННОСТЬ ж 1. һуғышсанлыҡ; воинственность племени ҡәбиләнең һуғышсанлығы 2. перен. әтәслек, һуғышсан (булыу), һуғышып барыу; воинственность характера холоҡтоң әтәслеге
ВОИНСТВЕННЫЙ, -ая, -ое 1. һуғышсан; воинственные племена һуғышсан ҡәбиләләр 2. перен. һуғышырға әҙер, сәркәш; воинственный вид һуғышырға әҙер торған ҡиәфәт
ВОИНСТВО с; высок. ғәскәр, сиреү
ВОИНСТВУЮЩИЙ, -ая, -ее һуғышсан, актив көрәшеүсән; воинствующий материализм һуғышсан материализм
ВОИСТИНУ нареч.; высок. ысын, ысынлап та, ысындан да, дөрөҫ; воистину странный человек ысынлап та, сәйер кеше
ВОЙ м 1. олоу; собачий вой эт олоуы 2. перен . (ветра) олоу, ыжғырыу, һыҙғырыу; вой ветра ел ыжғырыуы 3. разг. (громкий, протяж
ный плач) олоу, аҡырып илау; дети подняли вой балалар аҡырып илай башланы
вОйлок м кейеҙ, тула; кусок войлока кейеҙ киҫәге
ВОЙЛОЧНЫЙ, -ая, -ое 1. кейеҙ ...ы; войлочное производство кейеҙ етештереү 2. кейеҙ, тула; войлочные туфли тула туфли; войлочная шляпа кейеҙ эшләпә
ВОЙНА ж 1. һуғыш; Великая Отечественная война Бөйөк Ватан һуғышы; гражданская война граждандар һуғышы 2. перен. көрәш, алыш, һуғыш; война между партиями фирҡәләр араһындағы көрәш ♦ холодная война һалҡын һуғыш
вОйско с ғәскәр; регулярное войско даими ғәскәр; пограничные войска сик буйы ғәскәрҙәре
ВОЙСКОВОЙ, -ая, -ое ғәскәри; войсковые части ғәскәри частар
войтИ сов. во что 1. инеү, кереү; войти в комнату бүлмәгә инеү; войти в состав комиссии комиссия составына инеү 2. инеү, батыу; заноза вошла глубоко внутрь шырау тәрәнгә инде; лопата вошла в землю көрәк ергә батты 3. (вместиться ) һыйыу, һыйып бөтөү; бельё не вошло в чемодан эске кейемдәр сумаҙанға һыйманы 4. (вникнуть) төшөнөү, төшөнөп алыу, айышына төшөнөү, аңлау; войтй в суть дела эштең айышына төшөнөү 5. офиц. -дел. (обратиться) мөрәжәғәт итеү, инеү; войти в дирекцию с предложением дирекцияға тәҡдим менән инеү ♦ войти в быт ғәҙәткә инеп китеү, ғәҙәтиләшеү; войти в доверие ышаныс ҡаҙаныу; войти в долги бурысҡа инеү; войти в жизнь: 1) ғәҙәткә инеп китеү, танылыу; 2) тормошҡа өйрәнеү; войти в историю тарихҡа инеү; войти в колею (в русло) юлға һалыныу; войти в положение чьё хәленә инеү, аңлау; войти в роль ролгә инеү, оҫтарып китеү; войти в силу көсөнә инеү; войти в строй сафҡа баҫыу
ВОКАБУЛА ж; лингв. (единица словаря ) вокабула, баш һүҙ
ВОКАЛИЗМ м; лингв. вокализм, һуҙынҡылар системаһы
ВОКАЛИСТ м вокалсы, йырсы
ВОКАЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. вокаль, йыр ...ы; вокальная музыка вокаль музыка 2. вокал; вокальное отделение вокал бүлеге
ВОКЗАЛ м вокзал; железнодорожный вокзал тимер юл вокзалы; речной вокзал йылға вокзалы
ВОКЗАЛЬНЫЙ, -ая, -ое вокзал ...ы; вокзальное помещение вокзал бинаһы
вокруг нареч. и предлог 1. нареч. тирә-яҡ, әйләнә-тирә; оглянуться вокруг тирә-яҡҡа күҙ ташлау, әйләнә-тирәгә ҡарау 2. предлог с род. п. тирәһендә, әйләнәһендә, тирәләй, буйлап; сесть вокруг стола өҫтәл тирәһендә ултырыу; путешествие вокруг света донъя тирәләй сәйәхәт 3. предлог с род. п. тирәләй, ҡағылышлы; споры вокруг политики сәйәсәткә ҡағылышлы бәхәстәр
167
ВОЗРАСТИ сов. үҫеү, артыу, көсәйеү; доходы населения возросли халыҡтың килеме артты; требования возрастают талаптар көсәйә
ВОЗРАСТНОЙ, -ая, -ое йәш ...ы, йәш яғынан, йәшкә бәйле, йәш буйынса; возрастной ценз йәш цензы; возрастные изменения йәшкә бәйле үҙгәрештәр; возрастной состав населения халыҡтың йәш буйынса составы
ВОЗРОДИТЬ сов. кого-что яңынан торғоҙоу, (яңынан) аяҡҡа баҫтырыу, яңыртыу, ҡайтарыу, тергеҙеү; возродить разрушенное войной хозяйство һуғыш тарафынан емерелгән хужалыҡты аяҡҡа баҫтырыу; возродить былую славу элекке данды кире ҡайтарыу
ВОЗРОДИТЬСЯ сов. (яңынан) тергеҙеү, яңынан аяҡҡа баҫыу, яңыртылыу, кире ҡайтыу; народное искусство возродилось халыҡ сәнғәте тергеҙелде
возрождать несов. см. возродить
ВОЗРОЖДАТЬСЯ несов. 1. см. возродиться 2. страд. от возрождать
ВОЗРОЖДЕНИЕ с 1. (яңынан) торғоҙоу, аяҡҡа баҫтырыу, тергеҙеү, яңыртылыу, кире ҡайтыу; возрождение разрушенного хозяйства емерелгән хужалыҡты аяҡҡа баҫтырыу 2. Яңырыу (Европала урта быуаттарҙан һуң фән, мәҙәниәт , сәнгәт цҫеп киткән осор); эпоха Возрождения Яңырыу дәүере
ВОЗРОПТАТЬ сов.; уст. ризаһыҙлыҡ белдереү, һуҡраныу
ВОЗЧИК м ылаусы, йөксө
возымЕть сов. что 1. алыу, булыу; возыметь власть власть алыу 2. тойоу, һиҙеү; возыметь желание теләк барлығын тойоу ♦ возыметь действие тәьҫир итеү, йоғонто яһау
вОин м; высок. һуғышсы, яугир; доблестный воин батыр яугир
ВОИНСКИЙ, -ая, -ое хәрби, ғәскәри; воинский устав хәрби устав; воинское звание хәрби дәрәжә
ВОИНСТВЕННОСТЬ ж 1. һуғышсанлыҡ; воинственность племени ҡәбиләнең һуғышсанлығы 2. перен. әтәслек, һуғышсан (булыу), һуғышып барыу; воинственность характера холоҡтоң әтәслеге
ВОИНСТВЕННЫЙ, -ая, -ое 1. һуғышсан; воинственные племена һуғышсан ҡәбиләләр 2. перен. һуғышырға әҙер, сәркәш; воинственный вид һуғышырға әҙер торған ҡиәфәт
ВОИНСТВО с; высок. ғәскәр, сиреү
ВОИНСТВУЮЩИЙ, -ая, -ее һуғышсан, актив көрәшеүсән; воинствующий материализм һуғышсан материализм
ВОИСТИНУ нареч.; высок. ысын, ысынлап та, ысындан да, дөрөҫ; воистину странный человек ысынлап та, сәйер кеше
ВОЙ м 1. олоу; собачий вой эт олоуы 2. перен . (ветра) олоу, ыжғырыу, һыҙғырыу; вой ветра ел ыжғырыуы 3. разг. (громкий, протяж
ный плач) олоу, аҡырып илау; дети подняли вой балалар аҡырып илай башланы
вОйлок м кейеҙ, тула; кусок войлока кейеҙ киҫәге
ВОЙЛОЧНЫЙ, -ая, -ое 1. кейеҙ ...ы; войлочное производство кейеҙ етештереү 2. кейеҙ, тула; войлочные туфли тула туфли; войлочная шляпа кейеҙ эшләпә
ВОЙНА ж 1. һуғыш; Великая Отечественная война Бөйөк Ватан һуғышы; гражданская война граждандар һуғышы 2. перен. көрәш, алыш, һуғыш; война между партиями фирҡәләр араһындағы көрәш ♦ холодная война һалҡын һуғыш
вОйско с ғәскәр; регулярное войско даими ғәскәр; пограничные войска сик буйы ғәскәрҙәре
ВОЙСКОВОЙ, -ая, -ое ғәскәри; войсковые части ғәскәри частар
войтИ сов. во что 1. инеү, кереү; войти в комнату бүлмәгә инеү; войти в состав комиссии комиссия составына инеү 2. инеү, батыу; заноза вошла глубоко внутрь шырау тәрәнгә инде; лопата вошла в землю көрәк ергә батты 3. (вместиться ) һыйыу, һыйып бөтөү; бельё не вошло в чемодан эске кейемдәр сумаҙанға һыйманы 4. (вникнуть) төшөнөү, төшөнөп алыу, айышына төшөнөү, аңлау; войтй в суть дела эштең айышына төшөнөү 5. офиц. -дел. (обратиться) мөрәжәғәт итеү, инеү; войти в дирекцию с предложением дирекцияға тәҡдим менән инеү ♦ войти в быт ғәҙәткә инеп китеү, ғәҙәтиләшеү; войти в доверие ышаныс ҡаҙаныу; войти в долги бурысҡа инеү; войти в жизнь: 1) ғәҙәткә инеп китеү, танылыу; 2) тормошҡа өйрәнеү; войти в историю тарихҡа инеү; войти в колею (в русло) юлға һалыныу; войти в положение чьё хәленә инеү, аңлау; войти в роль ролгә инеү, оҫтарып китеү; войти в силу көсөнә инеү; войти в строй сафҡа баҫыу
ВОКАБУЛА ж; лингв. (единица словаря ) вокабула, баш һүҙ
ВОКАЛИЗМ м; лингв. вокализм, һуҙынҡылар системаһы
ВОКАЛИСТ м вокалсы, йырсы
ВОКАЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. вокаль, йыр ...ы; вокальная музыка вокаль музыка 2. вокал; вокальное отделение вокал бүлеге
ВОКЗАЛ м вокзал; железнодорожный вокзал тимер юл вокзалы; речной вокзал йылға вокзалы
ВОКЗАЛЬНЫЙ, -ая, -ое вокзал ...ы; вокзальное помещение вокзал бинаһы
вокруг нареч. и предлог 1. нареч. тирә-яҡ, әйләнә-тирә; оглянуться вокруг тирә-яҡҡа күҙ ташлау, әйләнә-тирәгә ҡарау 2. предлог с род. п. тирәһендә, әйләнәһендә, тирәләй, буйлап; сесть вокруг стола өҫтәл тирәһендә ултырыу; путешествие вокруг света донъя тирәләй сәйәхәт 3. предлог с род. п. тирәләй, ҡағылышлы; споры вокруг политики сәйәсәткә ҡағылышлы бәхәстәр
167