Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 170 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ВОЛЬНЫЙ
ВОЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. азат, ирекле, бойондороҡһоҙ; вольный человек ирекле кеше 2. иркен; вольная жизнь иркен тормош 3. (свободолюбивый ) хөр, азатлыҡ ...ы; вольные мысли хөр фекерҙәр; вольные идеи азатлыҡ идеялары 4. только кратк. ф., с неопр. или в чём ихтыярлы, ирекле; он волен поступать по-своему ул үҙенсә эшләргә ихтыярлы, уйларға ирекле 5. (несдержанный) тыйнаҡһыҙ, әҙәпһеҙ, тәртипһеҙ; вольная шутка әҙәпһеҙ шаярыу 6. (не стеснённый законами) сикләүһеҙ, ирекле; вольная продажа хлеба икмәкте сикләүһеҙ һатыу; по вольным ценам ирекле хаҡ менән ♦ вольная птица ирекле ҡош (азат кеше); вольные упражнения спорт. ирекле күнекмәләр; вольный город ист. ирекле ҡала (цҙ аллы ҡала-дәцләт); вольный казак ирекле казак (цҙ ерендәге кеше); вольный перевод ирекле тәржемә; вольный стих ирекле шиғыр; на вольном воздухе саф һауала
вОльт м; эл. вольт
ВОЛЬТА ж вольта (туҡыма)
ВОЛЬТМЕТР м; эл. вольтметр
ВОЛЬФРАМ м вольфрам (химик элемент, металл )
ВОЛЬФРАМОВЫЙ, -ая, -ое 1. вольфрам ...ы; вольфрамовая спираль вольфрам спираль 2. вольфрамлы; вольфрамовые соли вольфрамлы тоҙ(ҙар)
ВОЛЮНТАРИЗМ м 1. филос. волюнтаризм 2. псих. волюнтарсылыҡ (ихтыяр көсөнә генә таянып эш итец)
ВОЛЮНТАРИСТ м волюнтарсы
ВОЛЮНТАРИСТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. филос . волюнтаризм ...ы, волюнтаристик; волюнтаристическая теория волюнтаризм теорияһы 2. волюнтарсылыҡ ...ы, волюнтарсыларса ...ы; волюнтаристический подход волюнтарсыларса мөнәсәбәт
ВОЛЯ ж 1. ихтыяр; сила воли ихтыяр көсө; воспитать волю ихтыяр тәрбиәләү 2. (стремление ) ынтылыш; воля к победе еңеүгә ынтылыш 3. (желание) теләк, талап; исполнить волю чью-л. кемдеңдер теләген үтәү 4. (право) хоҡуҡ, ирек; дать волю ирек биреү 5. (свобода) ирек, азатлыҡ; вырваться на волю иреккә сығыу ♦ воля ваша (твоя) ихтыярығыҙ (ихтыярың), мәйелегеҙ (мәйелең); волею судеб яҙмыш ҡушыуы буйынса; на волю саф һауаға, тышҡа; на воле прост. тышта, саф һауала; дать волю ирек биреү (ҡуйыу); дать волю рукам ҡулға ирек биреү (һуғышыу); люди доброй воли тыныслыҡҡа ынтылған кешеләр; по доброй воле үҙ теләге менән
ВОН I нареч.; разг. 1. тышҡа, ситкә; выйти вон тышҡа сығыу 2. в знач. межд. (сығып) кит, ысҡын; вон отсюда! сығып кит бынан!
ВОН II частица; разг. ана, бына; вон где бына ҡайҙа; вон там ана тегендә ♦ вон (оно) что; вон (оно) как бына нимә, бына нисек
ВОНЗАТЬ несов. см. вонзить
ВОНЗАТЬСЯ несов. 1. см. вонзиться
2. страд. от вонзать
ВОНЗИТЬ сов. что 1. сәнсеү, ҡаҙау, батырыу; вонзить нож бысаҡ сәнсеү; вонзить когти тырнаҡ батырыу 2. перен. төбәү, текәү (цтә сәнсеп ҡарау); вонзить взгляд ҡарашты текәү
ВОНЗИТЬСЯ сов. сәнселеү, ҡаҙалыу, батырылыу; острый шип вонзился в ногу осло шырау аяҡҡа ҡаҙалды
ВОНЬ ж; разг. һаҫыҡ еҫ
ВОНЮЧИЙ, -ая, -ее разг. һаҫыҡ, һаҫыҡ еҫле
ВОНЮЧКА ж көҙән
ВОНЯТЬ несов.; разг. һаҫытыу, һаҫыҡ еҫ сығарыу; воняет гнилью серек еҫе сыға
ВООБРАЖАЕМЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от воображать күҙ алдына килтерелгән, уйланылған 2. прил. (мнимый) хыялдағы, уйҙағы, фараз ителгән; воображаемые трудности уйҙағы ҡыйынлыҡтар
ВООБРАЖАТЬ несов. см. вообразить ♦ воображать о себе прост. үҙен әллә кемгә ҡуйыу
ВООБРАЖЕНИЕ с 1. күҙ алдына килтереү, күҙаллау; восстановить в воображении ниҙелер күҙ алдына килтереү 2. хыял; творческое воображение ижади хыял 3. разг. (домысел) фараз; это плод его воображения был уның фараз емеше
ВООБРАЗИТЬ сов. 1. кого-что (мысленно представить) күҙ алдына килтереү, күҙаллау, кәүҙәләндереү; вообразите на минутку бер минутҡа күҙ алдына килтерегеҙ 2. что (предположить ) тип уйлау (хис итеү, фараз итеү); вообразил себя поэтом үҙен шағир тип хис итте 3. повел. вообрази(те) уйлап ҡара(ғыҙ), күҙ алдына килтер(егеҙ)
ВООБЩЕ нареч. 1. ғөмүмән, ғөмүмән алғанда; вообще, вы правы ғөмүмән, һеҙ хаҡлы 2. (всегда) гел, һәр ваҡыт; он вообще весёлый такой ул һәр ваҡыт шулай күңелле 3. (совсем) бөтөнләй; больной многих вообще не узнаёт ауырыу күптәрҙе бөтөнләй танымай ♦ вообще говоря в знач. вводн. сл. ғөмүмән, ғөмүмән алғанда
ВООДУШЕВИТЬ сов. кого-что рухландырыу, дәртләндереү, ҡанатландырыу, илһам биреү; воодушевить на подвиг батырлыҡҡа рухландырыу
ВООДУШЕВИТЬСЯ сов. рухланыу, дәртләнеү, ҡанатланыу, илһамланыу
ВООДУШЕВЛЕНИЕ с 1. см. воодушевить рухланыу, дәртләнеү, илһамланыу 2. күтәренке рух, дәрт, илһам; с воодушевлением говорить илһам менән һөйләү
ВООДУШЕВЛЯТЬ несов. см. воодушевить
ВООДУШЕВЛЯТЬСЯ несов. 1. см. воодушевиться 2. страд. от воодушевлять
ВООРУЖАТЬ несов. см. вооружить
170
ВОЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. азат, ирекле, бойондороҡһоҙ; вольный человек ирекле кеше 2. иркен; вольная жизнь иркен тормош 3. (свободолюбивый ) хөр, азатлыҡ ...ы; вольные мысли хөр фекерҙәр; вольные идеи азатлыҡ идеялары 4. только кратк. ф., с неопр. или в чём ихтыярлы, ирекле; он волен поступать по-своему ул үҙенсә эшләргә ихтыярлы, уйларға ирекле 5. (несдержанный) тыйнаҡһыҙ, әҙәпһеҙ, тәртипһеҙ; вольная шутка әҙәпһеҙ шаярыу 6. (не стеснённый законами) сикләүһеҙ, ирекле; вольная продажа хлеба икмәкте сикләүһеҙ һатыу; по вольным ценам ирекле хаҡ менән ♦ вольная птица ирекле ҡош (азат кеше); вольные упражнения спорт. ирекле күнекмәләр; вольный город ист. ирекле ҡала (цҙ аллы ҡала-дәцләт); вольный казак ирекле казак (цҙ ерендәге кеше); вольный перевод ирекле тәржемә; вольный стих ирекле шиғыр; на вольном воздухе саф һауала
вОльт м; эл. вольт
ВОЛЬТА ж вольта (туҡыма)
ВОЛЬТМЕТР м; эл. вольтметр
ВОЛЬФРАМ м вольфрам (химик элемент, металл )
ВОЛЬФРАМОВЫЙ, -ая, -ое 1. вольфрам ...ы; вольфрамовая спираль вольфрам спираль 2. вольфрамлы; вольфрамовые соли вольфрамлы тоҙ(ҙар)
ВОЛЮНТАРИЗМ м 1. филос. волюнтаризм 2. псих. волюнтарсылыҡ (ихтыяр көсөнә генә таянып эш итец)
ВОЛЮНТАРИСТ м волюнтарсы
ВОЛЮНТАРИСТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. филос . волюнтаризм ...ы, волюнтаристик; волюнтаристическая теория волюнтаризм теорияһы 2. волюнтарсылыҡ ...ы, волюнтарсыларса ...ы; волюнтаристический подход волюнтарсыларса мөнәсәбәт
ВОЛЯ ж 1. ихтыяр; сила воли ихтыяр көсө; воспитать волю ихтыяр тәрбиәләү 2. (стремление ) ынтылыш; воля к победе еңеүгә ынтылыш 3. (желание) теләк, талап; исполнить волю чью-л. кемдеңдер теләген үтәү 4. (право) хоҡуҡ, ирек; дать волю ирек биреү 5. (свобода) ирек, азатлыҡ; вырваться на волю иреккә сығыу ♦ воля ваша (твоя) ихтыярығыҙ (ихтыярың), мәйелегеҙ (мәйелең); волею судеб яҙмыш ҡушыуы буйынса; на волю саф һауаға, тышҡа; на воле прост. тышта, саф һауала; дать волю ирек биреү (ҡуйыу); дать волю рукам ҡулға ирек биреү (һуғышыу); люди доброй воли тыныслыҡҡа ынтылған кешеләр; по доброй воле үҙ теләге менән
ВОН I нареч.; разг. 1. тышҡа, ситкә; выйти вон тышҡа сығыу 2. в знач. межд. (сығып) кит, ысҡын; вон отсюда! сығып кит бынан!
ВОН II частица; разг. ана, бына; вон где бына ҡайҙа; вон там ана тегендә ♦ вон (оно) что; вон (оно) как бына нимә, бына нисек
ВОНЗАТЬ несов. см. вонзить
ВОНЗАТЬСЯ несов. 1. см. вонзиться
2. страд. от вонзать
ВОНЗИТЬ сов. что 1. сәнсеү, ҡаҙау, батырыу; вонзить нож бысаҡ сәнсеү; вонзить когти тырнаҡ батырыу 2. перен. төбәү, текәү (цтә сәнсеп ҡарау); вонзить взгляд ҡарашты текәү
ВОНЗИТЬСЯ сов. сәнселеү, ҡаҙалыу, батырылыу; острый шип вонзился в ногу осло шырау аяҡҡа ҡаҙалды
ВОНЬ ж; разг. һаҫыҡ еҫ
ВОНЮЧИЙ, -ая, -ее разг. һаҫыҡ, һаҫыҡ еҫле
ВОНЮЧКА ж көҙән
ВОНЯТЬ несов.; разг. һаҫытыу, һаҫыҡ еҫ сығарыу; воняет гнилью серек еҫе сыға
ВООБРАЖАЕМЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от воображать күҙ алдына килтерелгән, уйланылған 2. прил. (мнимый) хыялдағы, уйҙағы, фараз ителгән; воображаемые трудности уйҙағы ҡыйынлыҡтар
ВООБРАЖАТЬ несов. см. вообразить ♦ воображать о себе прост. үҙен әллә кемгә ҡуйыу
ВООБРАЖЕНИЕ с 1. күҙ алдына килтереү, күҙаллау; восстановить в воображении ниҙелер күҙ алдына килтереү 2. хыял; творческое воображение ижади хыял 3. разг. (домысел) фараз; это плод его воображения был уның фараз емеше
ВООБРАЗИТЬ сов. 1. кого-что (мысленно представить) күҙ алдына килтереү, күҙаллау, кәүҙәләндереү; вообразите на минутку бер минутҡа күҙ алдына килтерегеҙ 2. что (предположить ) тип уйлау (хис итеү, фараз итеү); вообразил себя поэтом үҙен шағир тип хис итте 3. повел. вообрази(те) уйлап ҡара(ғыҙ), күҙ алдына килтер(егеҙ)
ВООБЩЕ нареч. 1. ғөмүмән, ғөмүмән алғанда; вообще, вы правы ғөмүмән, һеҙ хаҡлы 2. (всегда) гел, һәр ваҡыт; он вообще весёлый такой ул һәр ваҡыт шулай күңелле 3. (совсем) бөтөнләй; больной многих вообще не узнаёт ауырыу күптәрҙе бөтөнләй танымай ♦ вообще говоря в знач. вводн. сл. ғөмүмән, ғөмүмән алғанда
ВООДУШЕВИТЬ сов. кого-что рухландырыу, дәртләндереү, ҡанатландырыу, илһам биреү; воодушевить на подвиг батырлыҡҡа рухландырыу
ВООДУШЕВИТЬСЯ сов. рухланыу, дәртләнеү, ҡанатланыу, илһамланыу
ВООДУШЕВЛЕНИЕ с 1. см. воодушевить рухланыу, дәртләнеү, илһамланыу 2. күтәренке рух, дәрт, илһам; с воодушевлением говорить илһам менән һөйләү
ВООДУШЕВЛЯТЬ несов. см. воодушевить
ВООДУШЕВЛЯТЬСЯ несов. 1. см. воодушевиться 2. страд. от воодушевлять
ВООРУЖАТЬ несов. см. вооружить
170