Баш
Рус
Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 302 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ДРАПИРОВЩИК
китә торған; драпировочная мастерская драпи-ровкалау оҫтаханаһы; драпировочный материал драпировкалау, биҙәү өсөн материал
ДРАПИРОВЩИК м и ДРАПИРОВЩИЦА ж драпировкалаусы
драповый, -ая, -ое драп; драповое пальто драп пальто
ДРАТВА ж еп, ишелгән ос, ишелгән, ыҫмалаланған еп (һабаҡ)
ДРАТЬ несов. 1. что; разг. йыртыу, йыртҡылау, өҙгөләү; драть бумагу ҡағыҙҙы йыртҡылау; драть обувь аяҡ кейемен йыртыу 2. что һыҙырыу, төшөрөү, һуйыу, тунау, ҡайыҙлау; драть берёсту туҙ һыҙырыу; драть лыко йүкә (ҡурыз) төшөрөү 3. кого-что (задрать) ботарлау, талау; волк дерёт овец бүре һарыҡты ботарлай 4. кого-что; разг. (бить, хлестать) ҡайыҙлау, ҡамсылау, сыбыртҡылау, ярыу 5. за что; разг. тартыу, һелкеү; драть за волосы сәстән тартыу 6. что и без доп.; перен. (содрать ) талау, тунау; драть проценты проценттар тунау 7. что и без доп.; разг. (раздражать ) әсеттереү, яндырыу, өтөү; перец дерёт рот борос ауыҙҙы яндыра 8. что и без доп.; разг. (царапать) һыҙырыу, ҡырыу; бритва дерёт щёку бритва сикәне һыҙыра; мочалка сильно дерёт йүкә йыуғыс үтә һыҙыра ♦ драть глотку (горло) прост. тамаҡ ярыу (йыртыу); драть зерно: 1) ярма һыҙырыу (һурҙырыу); 2) ярма ярҙырыу; драть шкуру тиреһен тунау, тереләй тунау, талау; мороз по коже (по спине) дерёт (подирает, пробегает и т.п.) см. мороз; чёрт (его, их, тебя) дери суҡынып кит
ДРАТЬСЯ несов. 1. һуғышыу, яғалашыу, дөмбәҫләшеү 2. за что (сражаться) һуғышыу, бәрелешеү, алышыу; драться за правое дело хаҡлыҡ өсөн һуғышыу 3. за что; перен. көрәшеү; драться за права человека кеше хоҡуҡтары өсөн көрәшеү
ДРАХМА ж драхма (1. Бороню Грецияла көмөш йэки алтын аҡса; хәҙер — Греция аҡса берәмеге 2. метрик системага индерелгәнгә тиклем ҡулланылган 3, 73 грамга тиң аптека цлсәц берәмеге)
ДРАЧЛИВЫЙ, -ая, -ое һуғышҡаҡ, һуғышыу-сан, һуғыш суҡмары; драчливый мальчик һуғышҡаҡ малай
ДРАЧУН м и ДРАЧУНЬЯ ж; разг. һуғыш суҡмары, һуғышҡаҡ
дребедЕнь ж; разг. шаҡы-шоҡо, юҡ-бар, ваҡ-төйәк, ыбыр-сыбыр
ДРЕБЕЗГИ: в (мелкие) дребезги (разбить, разбиться) разг. селпәрәмә килтереү (килеү)
ДРЕБЕЗЖАНИЕ с см. дребезжать
ДРЕБЕЗЖАТЬ несов. зыңғырлау, зыңғыр-зыңғыр килеү, шалтырау, шалтыр-шолтор килеү; стёкла дребезжат быялалар зыңғыр-зыңғыр килә
302
ДРЕВЕСИНА ж 1. үҙағас; древесина берёзы ҡайындың үҙағасы 2. собир. ағас, ағас материалдар; заготовка древесины ағас әҙерләү
ДРЕВЕСНИЦА ж 1. (гусеница) ағас күбәләгенең ҡарышлауығы, ағас ҡарышлауығы 2. ағас тәлмәрйене
ДРЕВЕСНЫЙ, -ая, -ое ағас ...ы; древесные породы ағас тоҡомдары; древесная смола ағас ыҫмалаһы (сайыры); древесный уж ағас туҙбаш йыланы
дрЕвко с һап; древко знамени байраҡ һабы; древко копья һөңгө һабы
ДРЕВНЕ... урыҫ телендәге ҡушма һцҙҙәрҙең “боронго”, “элекке” мәгәнәһен аңлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., древнерусский боронғо урыҫ; древнетюркский боронғо төрки
дрЕвний, -яя, -ее 1. боронғо, элекке; древние памятники боронғо ҡомартҡылар; древние языки боронғо телдәр; древний обычай боронғо йола 2. (дряхлый) бик ҡарт, йәшәгән, ныҡ ҡартайған; древний старик йәшәгән ҡарт 3. в знач. сущ. древние мн. боронғолар
древность ж 1. боронғо, боронғо заман; в глубокой древности бик боронғо заманда, борон-борон заманда 2. обычно мн. древности элекке (боронғо) ҡомартҡылар; музей древностей боронғо ҡомартҡылар музейы
дрЕво с; уст., трад.-поэт. см. дерево ♦ древо познания белем шишмәһе; родословное древо шәжәрә, тайра
ДРЕВОВИДНЫЙ, -ая, -ое ағас һымаҡ (кеүек); древовидный папоротник ағас кеүек абаға
ДРЕВОНАСАЖДЕНИЕ с 1. ағас ултыртыу 2. обычно мн. древонасаждения ултыртылған ағастар
ДРЕВОСТОЙ м собир.; лес. ағаслыҡ; одновозрастной древостой тиң йәштәге ағаслыҡ; смешанный древостой ҡатнаш ағаслыҡ
ДРЕВОТОЧЕЦ м ағас ҡорто, ағас ҡуңыҙы
ДРЕДНОУТ м; мор. дредноут (ныҡ ҡорал-ланган тиҙ йөрөшлө ҙур броненосец)
ДРЕЗИНА ж; ж.-д. дрезина (рельстар буйлап цҙ алдына йөрөтөлә торган тимер юл арбаһы)
ДРЕЙФ м; мор. дрейф (ел йәки һыу агымы арҡаһында караптың йцнәлеше цҙгәреце, курстан тайпылыуы; шулай уҡ боҙҙарҙың да һыу өҫтөндә йөҙөп йөрөце) ♦ лечь в дрейф дрейфҡа ятыу (карапты бер урында хәрәкәтһеҙ тоторлоҡ итеп елкәндәрҙе ҡороу)
дрЕйфить несов.; прост. ҡурҡыу, ҡурҡыуға ҡалыу
ДРЕЙФОВАТЬ несов.; мор. 1. курстан тайпылыу, йүнәлеш үҙгәреү 2. что безл. (сносить с места ветром или течением стоящее на якоре судно) ағыҙып алып китеү
ДРЕЛЬ ж; тех. дрель (бырауҙы электр тогы йәки механик рәцештә әйләндерә торган ҡулайлама)
китә торған; драпировочная мастерская драпи-ровкалау оҫтаханаһы; драпировочный материал драпировкалау, биҙәү өсөн материал
ДРАПИРОВЩИК м и ДРАПИРОВЩИЦА ж драпировкалаусы
драповый, -ая, -ое драп; драповое пальто драп пальто
ДРАТВА ж еп, ишелгән ос, ишелгән, ыҫмалаланған еп (һабаҡ)
ДРАТЬ несов. 1. что; разг. йыртыу, йыртҡылау, өҙгөләү; драть бумагу ҡағыҙҙы йыртҡылау; драть обувь аяҡ кейемен йыртыу 2. что һыҙырыу, төшөрөү, һуйыу, тунау, ҡайыҙлау; драть берёсту туҙ һыҙырыу; драть лыко йүкә (ҡурыз) төшөрөү 3. кого-что (задрать) ботарлау, талау; волк дерёт овец бүре һарыҡты ботарлай 4. кого-что; разг. (бить, хлестать) ҡайыҙлау, ҡамсылау, сыбыртҡылау, ярыу 5. за что; разг. тартыу, һелкеү; драть за волосы сәстән тартыу 6. что и без доп.; перен. (содрать ) талау, тунау; драть проценты проценттар тунау 7. что и без доп.; разг. (раздражать ) әсеттереү, яндырыу, өтөү; перец дерёт рот борос ауыҙҙы яндыра 8. что и без доп.; разг. (царапать) һыҙырыу, ҡырыу; бритва дерёт щёку бритва сикәне һыҙыра; мочалка сильно дерёт йүкә йыуғыс үтә һыҙыра ♦ драть глотку (горло) прост. тамаҡ ярыу (йыртыу); драть зерно: 1) ярма һыҙырыу (һурҙырыу); 2) ярма ярҙырыу; драть шкуру тиреһен тунау, тереләй тунау, талау; мороз по коже (по спине) дерёт (подирает, пробегает и т.п.) см. мороз; чёрт (его, их, тебя) дери суҡынып кит
ДРАТЬСЯ несов. 1. һуғышыу, яғалашыу, дөмбәҫләшеү 2. за что (сражаться) һуғышыу, бәрелешеү, алышыу; драться за правое дело хаҡлыҡ өсөн һуғышыу 3. за что; перен. көрәшеү; драться за права человека кеше хоҡуҡтары өсөн көрәшеү
ДРАХМА ж драхма (1. Бороню Грецияла көмөш йэки алтын аҡса; хәҙер — Греция аҡса берәмеге 2. метрик системага индерелгәнгә тиклем ҡулланылган 3, 73 грамга тиң аптека цлсәц берәмеге)
ДРАЧЛИВЫЙ, -ая, -ое һуғышҡаҡ, һуғышыу-сан, һуғыш суҡмары; драчливый мальчик һуғышҡаҡ малай
ДРАЧУН м и ДРАЧУНЬЯ ж; разг. һуғыш суҡмары, һуғышҡаҡ
дребедЕнь ж; разг. шаҡы-шоҡо, юҡ-бар, ваҡ-төйәк, ыбыр-сыбыр
ДРЕБЕЗГИ: в (мелкие) дребезги (разбить, разбиться) разг. селпәрәмә килтереү (килеү)
ДРЕБЕЗЖАНИЕ с см. дребезжать
ДРЕБЕЗЖАТЬ несов. зыңғырлау, зыңғыр-зыңғыр килеү, шалтырау, шалтыр-шолтор килеү; стёкла дребезжат быялалар зыңғыр-зыңғыр килә
302
ДРЕВЕСИНА ж 1. үҙағас; древесина берёзы ҡайындың үҙағасы 2. собир. ағас, ағас материалдар; заготовка древесины ағас әҙерләү
ДРЕВЕСНИЦА ж 1. (гусеница) ағас күбәләгенең ҡарышлауығы, ағас ҡарышлауығы 2. ағас тәлмәрйене
ДРЕВЕСНЫЙ, -ая, -ое ағас ...ы; древесные породы ағас тоҡомдары; древесная смола ағас ыҫмалаһы (сайыры); древесный уж ағас туҙбаш йыланы
дрЕвко с һап; древко знамени байраҡ һабы; древко копья һөңгө һабы
ДРЕВНЕ... урыҫ телендәге ҡушма һцҙҙәрҙең “боронго”, “элекке” мәгәнәһен аңлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., древнерусский боронғо урыҫ; древнетюркский боронғо төрки
дрЕвний, -яя, -ее 1. боронғо, элекке; древние памятники боронғо ҡомартҡылар; древние языки боронғо телдәр; древний обычай боронғо йола 2. (дряхлый) бик ҡарт, йәшәгән, ныҡ ҡартайған; древний старик йәшәгән ҡарт 3. в знач. сущ. древние мн. боронғолар
древность ж 1. боронғо, боронғо заман; в глубокой древности бик боронғо заманда, борон-борон заманда 2. обычно мн. древности элекке (боронғо) ҡомартҡылар; музей древностей боронғо ҡомартҡылар музейы
дрЕво с; уст., трад.-поэт. см. дерево ♦ древо познания белем шишмәһе; родословное древо шәжәрә, тайра
ДРЕВОВИДНЫЙ, -ая, -ое ағас һымаҡ (кеүек); древовидный папоротник ағас кеүек абаға
ДРЕВОНАСАЖДЕНИЕ с 1. ағас ултыртыу 2. обычно мн. древонасаждения ултыртылған ағастар
ДРЕВОСТОЙ м собир.; лес. ағаслыҡ; одновозрастной древостой тиң йәштәге ағаслыҡ; смешанный древостой ҡатнаш ағаслыҡ
ДРЕВОТОЧЕЦ м ағас ҡорто, ағас ҡуңыҙы
ДРЕДНОУТ м; мор. дредноут (ныҡ ҡорал-ланган тиҙ йөрөшлө ҙур броненосец)
ДРЕЗИНА ж; ж.-д. дрезина (рельстар буйлап цҙ алдына йөрөтөлә торган тимер юл арбаһы)
ДРЕЙФ м; мор. дрейф (ел йәки һыу агымы арҡаһында караптың йцнәлеше цҙгәреце, курстан тайпылыуы; шулай уҡ боҙҙарҙың да һыу өҫтөндә йөҙөп йөрөце) ♦ лечь в дрейф дрейфҡа ятыу (карапты бер урында хәрәкәтһеҙ тоторлоҡ итеп елкәндәрҙе ҡороу)
дрЕйфить несов.; прост. ҡурҡыу, ҡурҡыуға ҡалыу
ДРЕЙФОВАТЬ несов.; мор. 1. курстан тайпылыу, йүнәлеш үҙгәреү 2. что безл. (сносить с места ветром или течением стоящее на якоре судно) ағыҙып алып китеү
ДРЕЛЬ ж; тех. дрель (бырауҙы электр тогы йәки механик рәцештә әйләндерә торган ҡулайлама)