Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 310 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ЕГЕРЬ
Егерь м егерь (1. профессиональ һунарсы 2. иҫк. ҡайһы бер Европа илдәрендә уҡсылар полкында хеҙмәт иткән һалдат)
ЕГИПЕТСКИЙ, -ая, -ое мысыр ...ы, Мысыр ...ы; египетский хлопок мысыр мамығы; египетский фараон Мысыр фирғәүене; египетские пирамиды Мысыр пирамидалары ♦ египетская работа иң ауыр, хәлдән тайҙырғыс эш
ЕГИПТОЛОГ м египтолог (белгес)
ЕГИПТОЛОГИЯ ж египтология (Боронго Мысырҙыц тарихын, иҡтисадын, телен, сән-гәтен һ. б. өйрәнә торган фән)
ЕГИПТЯНЕ мн. мысырлылар, мысыр халҡы // ед. египтянин м мысырлы, мысыр ир-аты; египтянка ж мысыр ҡатын-ҡыҙы
ЕГОЗА ми ж; разг. тиктормаҫ, осоҡ, тынғыһыҙ
ЕГОЗИТЬ несов.; разг. 1. тик тормау, тынғыһыҙланыу, тынысһыҙланыу, осоҡланыу 2. перен . (угодничать) ялағайланыу, ҡуштанланыу
ЕДА ж 1. аш, ашау; перед едой ашау алдынан; после еды аштан һуң; во время еды ашағанда, ашаған ваҡытта 2. разг. (пища) ашамлыҡ, аҙыҡ, ризыҡ; вкусная еда тәмле ашамлыҡ; питательная еда туҡлыҡлы аҙыҡ
ЕДВА нареч. и союз 1. нареч. (насилу, с трудом) көскә, көскә-көскә; я едва дошёл до дому мин өйгә көскә ҡайтып еттем 2. нареч. (чуть, совсем немного, слегка) саҡ ҡына, саҡ-саҡ, аҙ ғына, яҙыу; я едва не упал йығыла яҙҙым; едва освещённая комната саҡ ҡына яҡтыртылған бүлмә; едва жив саҡ ҡына йәне бар, йәне сығырға ғына тора 3. союз (лишь только, как только) да/дә, -ыу/-еү менән, -ғас та/-гәс тә; едва он вошёл, как начал говорить ул инеү менән һөйләй башланы ♦ едва ли айһай, булырмы икән, белмәйем; едва ли не тип әйтерлек, тиерлек
ЕДИНЕНИЕ с берләшеү, берлек, берҙәмлек; в единении — сила берҙәмлектә — көс; единение масс в борьбе за мир тыныслыҡ өсөн көрәштә халыҡтарҙың берләшеүе
ЕДИНИЦА ж 1. мат. бер, берәмек(тәр) берлек, бер һаны 2. (оценка) берле, бер билдәһе; получить единицу по математике математиканан бер билдәһе алыу 3. (величина, которой измеряются др. однородные величины) берәмек; единица веса ауырлыҡ берәмеге; денежная единица аҡса берәмеге; единица силы тока ток көсө берәмеге 4. обычно с определением (отдельная часть в составе целого) берәмек; хозяйственная единица хужалыҡ берәмеге; штатные единицы штат берәмектәре 5. мн. единицы (немногие) айырым кешеләр, ҡайһы берәүҙәр; только единицы не выполняют план ҡайһы берәүҙәр генә план үтәмәй
ЕДИНИЧНОСТЬ ж берҙән-бер, берҙән-бер генә булыу, һирәк; единичность явлений һирәк күренештәр
ЕДИНИЧНЫЙ, -ая, -ое 1. үҙенә (бер) башҡа, һирәк осрай торған, берҙән-бер, бер генә; единичный случай берҙән-бер ваҡиға 2. (отдельный, обособленный) айырым бер, айырылып торған; единичное явление айырым бер күренеш
ЕДИНО... урыҫ телендәге ҡушма һцҙҙәрҙец “ бер ”, “ берлек ”, “ берҙәм ” мәгәнәләрен ацлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., единобрачный бер никахлы; единогласное мнение берҙәм фекер
ЕДИНОБОЖИЕ с бер аллалыҡ, бер аллаға табыныу
ЕДИНОБОРСТВО с бергә -бер көрәш (алыш), бер үҙе (яңғыҙ) ҡаршы тороу (көрәшеү, алышыу); вступить в единоборство бергә-бер алышҡа сығыу
ЕДИНОБРАЧИЕ с бер никахлыҡ
ЕДИНОБРАЧНЫЙ, -ая, -ое бер никахлы
ЕДИНОВЕРЕЦ м и ЕДИНОВЕРКА ж бер дин кешеһе, диндәш (кем менәндер)
ЕДИНОВЕРИЕ с бер дин тотоу, бер динлек диндәшлек (кем менәндер)
ЕДИНОВЛАСТИЕ с властың бер ҡулда булыуы, бер власлылыҡ; установить единовластие бер власлылыҡ урынлаштырыу
ЕДИНОВЛАСТНЫЙ, -ая, -ое власты бер үҙе тотҡан, власть берәү ҡулында булған; единовластный правитель власты бер үҙе тотҡан хаким; единовластное правление власть берәү ҡулында булған идара
ЕДИНОВРЕМЕННЫЙ, -ая, -ое бер тапҡыр (мәртәбә) бирелә торған; единовременное пособие бер тапҡыр бирелә торған матди ярҙам
ЕДИНОГЛАСИЕ с берҙәмлек, бер фекерҙә булыу; добиться единогласия берҙәмлеккә ирешеү
ЕДИНОГЛАСНЫЙ, -ая, -ое бер тауыштан, берҙәм; единогласное решение бер тауыштан ҡабул ителгән ҡарар; единогласное избрание бер тауыштан һайланыу
ЕДИНОДУШИЕ с күңел (уй, фекер) берлеге, бер фекерҙә (уйҙа, һүҙҙә) булыу, берҙәмлек; проявить единодушие берҙәмлек күрһәтеү
ЕДИНОДУШНЫЙ, -ая, -ое берҙәм, бер күңелдән булған; единодушное одобрение берҙәм хуплау
ЕДИНОЖДЫ нареч.; уст. 1. (один раз) бер тапҡыр (мәртәбә); единожды в жизни ғүмергә бер тапҡыр 2. (однажды) берҙән-бер ваҡыт, бер тапҡыр (мәл)
ЕДИНОКРОВНЫЙ, -ая, -ое уст. 1. аталаш, ата бер, инә башҡа; единокровные братья аталаш (ир) туғандар 2. ҡәрҙәш; единокровные народы ҡәрҙәш халыҡтар
ЕДИНОЛИЧНИК м яңғыҙаҡ; хозяйство единоличника яңғыҙаҡ хужалығы
ЕДИНОЛИЧНЫЙ, -ая, -ое 1. берәү башҡара торған, үҙе генә ҡулында тотҡан, бер генә кеше
310
Егерь м егерь (1. профессиональ һунарсы 2. иҫк. ҡайһы бер Европа илдәрендә уҡсылар полкында хеҙмәт иткән һалдат)
ЕГИПЕТСКИЙ, -ая, -ое мысыр ...ы, Мысыр ...ы; египетский хлопок мысыр мамығы; египетский фараон Мысыр фирғәүене; египетские пирамиды Мысыр пирамидалары ♦ египетская работа иң ауыр, хәлдән тайҙырғыс эш
ЕГИПТОЛОГ м египтолог (белгес)
ЕГИПТОЛОГИЯ ж египтология (Боронго Мысырҙыц тарихын, иҡтисадын, телен, сән-гәтен һ. б. өйрәнә торган фән)
ЕГИПТЯНЕ мн. мысырлылар, мысыр халҡы // ед. египтянин м мысырлы, мысыр ир-аты; египтянка ж мысыр ҡатын-ҡыҙы
ЕГОЗА ми ж; разг. тиктормаҫ, осоҡ, тынғыһыҙ
ЕГОЗИТЬ несов.; разг. 1. тик тормау, тынғыһыҙланыу, тынысһыҙланыу, осоҡланыу 2. перен . (угодничать) ялағайланыу, ҡуштанланыу
ЕДА ж 1. аш, ашау; перед едой ашау алдынан; после еды аштан һуң; во время еды ашағанда, ашаған ваҡытта 2. разг. (пища) ашамлыҡ, аҙыҡ, ризыҡ; вкусная еда тәмле ашамлыҡ; питательная еда туҡлыҡлы аҙыҡ
ЕДВА нареч. и союз 1. нареч. (насилу, с трудом) көскә, көскә-көскә; я едва дошёл до дому мин өйгә көскә ҡайтып еттем 2. нареч. (чуть, совсем немного, слегка) саҡ ҡына, саҡ-саҡ, аҙ ғына, яҙыу; я едва не упал йығыла яҙҙым; едва освещённая комната саҡ ҡына яҡтыртылған бүлмә; едва жив саҡ ҡына йәне бар, йәне сығырға ғына тора 3. союз (лишь только, как только) да/дә, -ыу/-еү менән, -ғас та/-гәс тә; едва он вошёл, как начал говорить ул инеү менән һөйләй башланы ♦ едва ли айһай, булырмы икән, белмәйем; едва ли не тип әйтерлек, тиерлек
ЕДИНЕНИЕ с берләшеү, берлек, берҙәмлек; в единении — сила берҙәмлектә — көс; единение масс в борьбе за мир тыныслыҡ өсөн көрәштә халыҡтарҙың берләшеүе
ЕДИНИЦА ж 1. мат. бер, берәмек(тәр) берлек, бер һаны 2. (оценка) берле, бер билдәһе; получить единицу по математике математиканан бер билдәһе алыу 3. (величина, которой измеряются др. однородные величины) берәмек; единица веса ауырлыҡ берәмеге; денежная единица аҡса берәмеге; единица силы тока ток көсө берәмеге 4. обычно с определением (отдельная часть в составе целого) берәмек; хозяйственная единица хужалыҡ берәмеге; штатные единицы штат берәмектәре 5. мн. единицы (немногие) айырым кешеләр, ҡайһы берәүҙәр; только единицы не выполняют план ҡайһы берәүҙәр генә план үтәмәй
ЕДИНИЧНОСТЬ ж берҙән-бер, берҙән-бер генә булыу, һирәк; единичность явлений һирәк күренештәр
ЕДИНИЧНЫЙ, -ая, -ое 1. үҙенә (бер) башҡа, һирәк осрай торған, берҙән-бер, бер генә; единичный случай берҙән-бер ваҡиға 2. (отдельный, обособленный) айырым бер, айырылып торған; единичное явление айырым бер күренеш
ЕДИНО... урыҫ телендәге ҡушма һцҙҙәрҙец “ бер ”, “ берлек ”, “ берҙәм ” мәгәнәләрен ацлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., единобрачный бер никахлы; единогласное мнение берҙәм фекер
ЕДИНОБОЖИЕ с бер аллалыҡ, бер аллаға табыныу
ЕДИНОБОРСТВО с бергә -бер көрәш (алыш), бер үҙе (яңғыҙ) ҡаршы тороу (көрәшеү, алышыу); вступить в единоборство бергә-бер алышҡа сығыу
ЕДИНОБРАЧИЕ с бер никахлыҡ
ЕДИНОБРАЧНЫЙ, -ая, -ое бер никахлы
ЕДИНОВЕРЕЦ м и ЕДИНОВЕРКА ж бер дин кешеһе, диндәш (кем менәндер)
ЕДИНОВЕРИЕ с бер дин тотоу, бер динлек диндәшлек (кем менәндер)
ЕДИНОВЛАСТИЕ с властың бер ҡулда булыуы, бер власлылыҡ; установить единовластие бер власлылыҡ урынлаштырыу
ЕДИНОВЛАСТНЫЙ, -ая, -ое власты бер үҙе тотҡан, власть берәү ҡулында булған; единовластный правитель власты бер үҙе тотҡан хаким; единовластное правление власть берәү ҡулында булған идара
ЕДИНОВРЕМЕННЫЙ, -ая, -ое бер тапҡыр (мәртәбә) бирелә торған; единовременное пособие бер тапҡыр бирелә торған матди ярҙам
ЕДИНОГЛАСИЕ с берҙәмлек, бер фекерҙә булыу; добиться единогласия берҙәмлеккә ирешеү
ЕДИНОГЛАСНЫЙ, -ая, -ое бер тауыштан, берҙәм; единогласное решение бер тауыштан ҡабул ителгән ҡарар; единогласное избрание бер тауыштан һайланыу
ЕДИНОДУШИЕ с күңел (уй, фекер) берлеге, бер фекерҙә (уйҙа, һүҙҙә) булыу, берҙәмлек; проявить единодушие берҙәмлек күрһәтеү
ЕДИНОДУШНЫЙ, -ая, -ое берҙәм, бер күңелдән булған; единодушное одобрение берҙәм хуплау
ЕДИНОЖДЫ нареч.; уст. 1. (один раз) бер тапҡыр (мәртәбә); единожды в жизни ғүмергә бер тапҡыр 2. (однажды) берҙән-бер ваҡыт, бер тапҡыр (мәл)
ЕДИНОКРОВНЫЙ, -ая, -ое уст. 1. аталаш, ата бер, инә башҡа; единокровные братья аталаш (ир) туғандар 2. ҡәрҙәш; единокровные народы ҡәрҙәш халыҡтар
ЕДИНОЛИЧНИК м яңғыҙаҡ; хозяйство единоличника яңғыҙаҡ хужалығы
ЕДИНОЛИЧНЫЙ, -ая, -ое 1. берәү башҡара торған, үҙе генә ҡулында тотҡан, бер генә кеше
310