Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 313 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ЕСТЬ
ЕНОТОВЫЙ, -ая, -ое 1. янут ...ы; енотовый мех янут тиреһе 2. янут, януттан; енОтовая шуба янут тун
ЕПАНЧА ж ябынса (киц оҙон плащ кецек боронго кейем )
ЕПАРХИЯ ж епархия (епископ ҡул аҫтын-дагы дини хакимиәт өлкәһе)
ЕПИСКОП м епископ (христиан динендә югары рухани дәрәжә һәм шул дәрәжәләге кеше)
ЕРАЛАШ м; разг. тәртипһеҙлек, бола, буталсыҡлыҡ; устроить ералаш тәртипһеҙлек ҡуптарыу (болартып ташлау)
Ересь ж 1. ересь, мөртәтлек (өҫтөнлөк итеп килгән дин ҡанундарына ҡаршы булган дини тәглимәт) 2. перен., разг. (чепуха) юҡ-бар (буш, мәғәнәһеҙ) һүҙ, сафсата; нести ересь буш һүҙ һөйләү
ЕРЕТИК м еретик, мөртәт (ересь яҡлы кеше)
ЁРЗАТЬ несов.; разг. 1. тик ултырмау, борғоланыу, останлау 2. бер урында тормау, шыуып йөрөү, шыуышыу; галстук ёрзает по шее галстук муйында шыуып йөрөй
ЕРИК м; разг. йырын, йырмаҡ; вода в ерике чистая йырындағы һыу таҙа
ЕРМОЛКА ж ермолка (тцбәтәй кецек баш кейеме); надеть ермолку ермолка кейеү
ЕРОШИТЬ несов. что; разг. 1. разг. өл-пәйтеү, өлпөрәү, тырпайтыу (сәсте, һаҡалды); ерошить волосы сәсте өлпәйтеү 2. ҡабартыу (ҡауырһынды, йөндө); беркут ерошит перья на спине бөркөт һырт йөндәрен ҡабарта
ЕРОШИТЬСЯ несов.; разг. өлпәйеү, тырпайыу; волосы ерошились сәстәре тырпайып тора
ЕРУНДА ж; разг. 1. сафсата, буш (юҡ-бар) һүҙ; говорить ерунду сафсата һатыу, бушты һөйләү 2. (пустяки) еңел (анһат) нәмә, юҡ-бар; научиться плавать — сущая ерунда йөҙөргә өйрәнеү анһат
ЁРШ м 1. зоол. (рыба) этеш, шырт балыҡ; удить ерша этеш ҡаптырыу 2. (щётка) ҡыл бумала; ламповое стекло чистят ершом шәм ҡыуығын ҡыл бумала менән таҙарталар
ЕРШИСТЫЙ, -ая, -ое разг. 1. (о волосах) тырпайып торған, тырпайған, тырпай; ершистые волосы тырпайған сәс 2. перен. (неуступчивый) үҙ һүҙле, еңмеш; ершистый человек үҙ һүҙле кеше
ЕРШИТЬ несов.; разг. см. ерошить 2
ЕРШИТЬСЯ несов.; разг. 1. тырпайып тороу (сәскә ҡарата) 2. перен. (горячиться) ярһып (ҡыҙып) китеү, үҙһүҙләнеү, еңмешләнеү
ЕРШОВЫЙ, -ая, -ое этеш ...ы, шырт балыҡ ...ы; ершовая уха этеш һурпаһы
есаУл м яҫауыл (революциям тиклем Рәсәйҙә хәрби казактарга бирелгән офицер дәрәжәһе һәм шул дәрәжәләге кеше); казачий есаул казак яҫауылы
Если союз 1. әгәр -һа/-һә, -һа/-һә икән, әгәр -һа/-һә; если бы знал, он не сделал бы этого әгәр ул белгән булһа, быны эшләмәҫ ине
2. (в сочет. с частицами “ и ”, “ же ”, “ даже ”) -һа ла/-һә лә, -ған/-гән хәлдә лә (иҫәптә лә); если даже он доволен, то никогда не покажет этого ул ҡәнәғәт булған хәлдә лә, һис бел-гертмәйәсәк
3. (в сочет. с частицей “бы”) -ған/-гән булһа, -һа/-һә ине; если бы я знал, то не пришёл бы белгән булһам, килмәҫ инем; если бы мне ещё раз услышать твой голос һинең тауышыңды тағы бер тапҡыр ишетһәм ине ♦ если бы әгәр ҙә; если (и) не ..., то (так) булмаһа ла, -маһа/-мәһә; если бы да кабы әгәр ҙә мәгәр, улай ҙа былай; если (уж) на то пошло в знач. вводн. сл. улай булһа, эш улайға киткән икән, улай икән; если хотите (хочешь) в знач. вводн. сл. ихтимал, буғай
ЕСТЕСТВЕННО 1. нареч. тәбиғи, ҡәҙимгегә), ғәҙәттәге(сә); вести себя естественно үҙеңде тәбиғи тотоу 2. в знач. вводн. сл. билдәле, әлбиттә; путешественники, естественно, интересовались характером зимы сәйәхәтселәр, әлбиттә, ҡыштың нисегерәк булыуы менән ҡыҙыҡһынды
ЕСТЕСТВЕННОСТЬ ж тәбиғилек; естественность речи телмәрҙең тәбиғилеге; естественность поведения үҙ-үҙеңде тотоуҙа тәбиғилек
ЕСТЕСТВЕННЫЙ, -ая, -ое 1. тәбиғи; естественные богатства Башкортостана Башҡортостандың тәбиғи байлыҡтары; естественный цвет лица биттең тәбиғи төҫө; естественная смерть үҙ үлеме; естественный отбор тәбиғи һайланыш 2. тәбиғәт ...ы; естественные науки тәбиғәт фәндәре
ЕСТЕСТВО с 1. книж. (суть, сущность) булмыш, асыл; естество вопроса мәсьәләнең асылы 2. уст. (природа) тәбиғәт
ЕСТЕСТВОЗНАНИЕ с тәбиғәт белеме (фәне)
ЕСТЕСТВОИСПЫТАТЕЛЬ м тәбиғәт фәндәре белгесе
ЕСТЬ I несов. 1. кого-что и без доп. ашау; хочется есть ашағы килә; есть курицу тауыҡ ите(н) ашау 2. что (разрушать, разъедать химически ) ашау, киҫеү, ҡырҡыу; ржавчина ест железо тимерҙе тут ашай; кислота ест ткани кислота туҡымаларҙы ҡырҡа 3. что (о дыме) әсеттереү; дым ест глаза төтөн күҙҙе әсеттерә ♦ есть чужой хлеб кеше елкәһендә йәшәү; есть глазами кого ашарҙай (йоторҙай) булып, текләп (тишеп) ҡарау; есть поедом тереләй ашарҙай булыу; есть просит шутл. ашарға һорай (башы тишелгән аяҡ кейеменә ҡарата)
ЕСТЬ II 1. наст. вр. от быть 2. в знач. сказ. (имеется) бар; у них есть что показать уларҙың күрһәтер нәмәләре бар; есть ли у тебя родители? һинең ата-әсәң бармы? ♦ как есть шул көйө,
313
ЕНОТОВЫЙ, -ая, -ое 1. янут ...ы; енотовый мех янут тиреһе 2. янут, януттан; енОтовая шуба янут тун
ЕПАНЧА ж ябынса (киц оҙон плащ кецек боронго кейем )
ЕПАРХИЯ ж епархия (епископ ҡул аҫтын-дагы дини хакимиәт өлкәһе)
ЕПИСКОП м епископ (христиан динендә югары рухани дәрәжә һәм шул дәрәжәләге кеше)
ЕРАЛАШ м; разг. тәртипһеҙлек, бола, буталсыҡлыҡ; устроить ералаш тәртипһеҙлек ҡуптарыу (болартып ташлау)
Ересь ж 1. ересь, мөртәтлек (өҫтөнлөк итеп килгән дин ҡанундарына ҡаршы булган дини тәглимәт) 2. перен., разг. (чепуха) юҡ-бар (буш, мәғәнәһеҙ) һүҙ, сафсата; нести ересь буш һүҙ һөйләү
ЕРЕТИК м еретик, мөртәт (ересь яҡлы кеше)
ЁРЗАТЬ несов.; разг. 1. тик ултырмау, борғоланыу, останлау 2. бер урында тормау, шыуып йөрөү, шыуышыу; галстук ёрзает по шее галстук муйында шыуып йөрөй
ЕРИК м; разг. йырын, йырмаҡ; вода в ерике чистая йырындағы һыу таҙа
ЕРМОЛКА ж ермолка (тцбәтәй кецек баш кейеме); надеть ермолку ермолка кейеү
ЕРОШИТЬ несов. что; разг. 1. разг. өл-пәйтеү, өлпөрәү, тырпайтыу (сәсте, һаҡалды); ерошить волосы сәсте өлпәйтеү 2. ҡабартыу (ҡауырһынды, йөндө); беркут ерошит перья на спине бөркөт һырт йөндәрен ҡабарта
ЕРОШИТЬСЯ несов.; разг. өлпәйеү, тырпайыу; волосы ерошились сәстәре тырпайып тора
ЕРУНДА ж; разг. 1. сафсата, буш (юҡ-бар) һүҙ; говорить ерунду сафсата һатыу, бушты һөйләү 2. (пустяки) еңел (анһат) нәмә, юҡ-бар; научиться плавать — сущая ерунда йөҙөргә өйрәнеү анһат
ЁРШ м 1. зоол. (рыба) этеш, шырт балыҡ; удить ерша этеш ҡаптырыу 2. (щётка) ҡыл бумала; ламповое стекло чистят ершом шәм ҡыуығын ҡыл бумала менән таҙарталар
ЕРШИСТЫЙ, -ая, -ое разг. 1. (о волосах) тырпайып торған, тырпайған, тырпай; ершистые волосы тырпайған сәс 2. перен. (неуступчивый) үҙ һүҙле, еңмеш; ершистый человек үҙ һүҙле кеше
ЕРШИТЬ несов.; разг. см. ерошить 2
ЕРШИТЬСЯ несов.; разг. 1. тырпайып тороу (сәскә ҡарата) 2. перен. (горячиться) ярһып (ҡыҙып) китеү, үҙһүҙләнеү, еңмешләнеү
ЕРШОВЫЙ, -ая, -ое этеш ...ы, шырт балыҡ ...ы; ершовая уха этеш һурпаһы
есаУл м яҫауыл (революциям тиклем Рәсәйҙә хәрби казактарга бирелгән офицер дәрәжәһе һәм шул дәрәжәләге кеше); казачий есаул казак яҫауылы
Если союз 1. әгәр -һа/-һә, -һа/-һә икән, әгәр -һа/-һә; если бы знал, он не сделал бы этого әгәр ул белгән булһа, быны эшләмәҫ ине
2. (в сочет. с частицами “ и ”, “ же ”, “ даже ”) -һа ла/-һә лә, -ған/-гән хәлдә лә (иҫәптә лә); если даже он доволен, то никогда не покажет этого ул ҡәнәғәт булған хәлдә лә, һис бел-гертмәйәсәк
3. (в сочет. с частицей “бы”) -ған/-гән булһа, -һа/-һә ине; если бы я знал, то не пришёл бы белгән булһам, килмәҫ инем; если бы мне ещё раз услышать твой голос һинең тауышыңды тағы бер тапҡыр ишетһәм ине ♦ если бы әгәр ҙә; если (и) не ..., то (так) булмаһа ла, -маһа/-мәһә; если бы да кабы әгәр ҙә мәгәр, улай ҙа былай; если (уж) на то пошло в знач. вводн. сл. улай булһа, эш улайға киткән икән, улай икән; если хотите (хочешь) в знач. вводн. сл. ихтимал, буғай
ЕСТЕСТВЕННО 1. нареч. тәбиғи, ҡәҙимгегә), ғәҙәттәге(сә); вести себя естественно үҙеңде тәбиғи тотоу 2. в знач. вводн. сл. билдәле, әлбиттә; путешественники, естественно, интересовались характером зимы сәйәхәтселәр, әлбиттә, ҡыштың нисегерәк булыуы менән ҡыҙыҡһынды
ЕСТЕСТВЕННОСТЬ ж тәбиғилек; естественность речи телмәрҙең тәбиғилеге; естественность поведения үҙ-үҙеңде тотоуҙа тәбиғилек
ЕСТЕСТВЕННЫЙ, -ая, -ое 1. тәбиғи; естественные богатства Башкортостана Башҡортостандың тәбиғи байлыҡтары; естественный цвет лица биттең тәбиғи төҫө; естественная смерть үҙ үлеме; естественный отбор тәбиғи һайланыш 2. тәбиғәт ...ы; естественные науки тәбиғәт фәндәре
ЕСТЕСТВО с 1. книж. (суть, сущность) булмыш, асыл; естество вопроса мәсьәләнең асылы 2. уст. (природа) тәбиғәт
ЕСТЕСТВОЗНАНИЕ с тәбиғәт белеме (фәне)
ЕСТЕСТВОИСПЫТАТЕЛЬ м тәбиғәт фәндәре белгесе
ЕСТЬ I несов. 1. кого-что и без доп. ашау; хочется есть ашағы килә; есть курицу тауыҡ ите(н) ашау 2. что (разрушать, разъедать химически ) ашау, киҫеү, ҡырҡыу; ржавчина ест железо тимерҙе тут ашай; кислота ест ткани кислота туҡымаларҙы ҡырҡа 3. что (о дыме) әсеттереү; дым ест глаза төтөн күҙҙе әсеттерә ♦ есть чужой хлеб кеше елкәһендә йәшәү; есть глазами кого ашарҙай (йоторҙай) булып, текләп (тишеп) ҡарау; есть поедом тереләй ашарҙай булыу; есть просит шутл. ашарға һорай (башы тишелгән аяҡ кейеменә ҡарата)
ЕСТЬ II 1. наст. вр. от быть 2. в знач. сказ. (имеется) бар; у них есть что показать уларҙың күрһәтер нәмәләре бар; есть ли у тебя родители? һинең ата-әсәң бармы? ♦ как есть шул көйө,
313