Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 317 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ЖЕЛТЕТЬ
ЖЁВАНЫЙ, -ая, -ое сәйнәлгән, сәйнәп иҙелгән
ЖЕВАТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое сәйнәү ...ы, көйшәү ...ы, сәйнәй торған; жевательные мышцы сәйнәү мускулдары; жевательная резинка сәйнәй торған резинка ♦ жевательный табак тел аҫтына һала торған тәмәке
ЖЕВАТЬ несов. что ашау, сәйнәү; (о жвачных ) көйшәү; медленно жевать әкрен генә сәйнәү; лошадь жевала сено ат бесән ашай ине ♦ жевать губами тамшанып, ирендәрҙе ҡыймылдатыу
ЖЕЗЛ м жезл (1. тцрэлек һәм дәрәжә билдәһе булган махсус таяҡ 2. транспорт хәрәкәтен көйләцсе милиционер таягы 3. тимер юлда поездар йөрөшөн тәртипкә һалыуҙа ҡулланылган металл таяҡ)
ЖЕЛАНИЕ с 1. теләк, нәфсе, зауыҡ; страстное желание нәфсе; с желанием теләк менән; загореться желанием теләк уяныу, зауыҡ итеү; гореть желанием теләк менән яныу 2. (просьба, пожелание) һорау, теләк; исполнить желание һорауын (теләген) үтәү; по желанию народа халыҡтың теләге буйынса
ЖЕЛАННЫЙ, -ая, -ое 1. (ожидаемый) теләп, көтөп алынған, теләгән, көткән; желанная весть теләп (көтөп) алынған хәбәр 2. (дорогой, милый) һөйөклө, ҡәҙерле; желанный друг ҡәҙерле дуҫ
ЖЕЛАТЕЛЬНО в знач. сказ., безл., с неопр. или с союзом “чтобы” кәрәк булыр, яҡшы булыр; желательно, чтобы работу закончили в срок эште ваҡытында тамамлау кәрәк булыр
ЖЕЛАТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое көтөлгән, теләгән, кәрәкле; желательный результат көтөлгән һөҙөмтә
ЖЕЛАТИН м желатин (кулинария, техника, медицинала һәм фото эшендә ҡулланылган аҡһым матдә)
ЖЕЛАТИНОВЫЙ и ЖЕЛАТИННЫЙ, -ая, -ое 1. желатин ...ы; желатиновое производство желатин етештереү 2. желатин ...ы, желатинлы; лекарство с желатиновой оболочкой желатинлы тышлы дарыу
ЖЕЛАТЬ несов. кого-что, чего, с неопр. или с союзом “ чтобы ” теләү, -ғы/-ге килеү, -рға/-ргә ине; желать познакомиться танышырға теләү; желать добра яҡшылыҡ теләү; желать увидеть күрге килеү ♦ оставляет желать лучшего бик шәптән түгел, ҡәнәғәтләнерлек түгел
ЖЕЛАЮЩИЙ, -ая, -ее 1. прич. от желать 2. в знач. сущ. желающие мн. теләүселәр, теләк белдереүселәр
ЖЕЛВАК м төйөр, оро
желЕ с нескл. 1. желе (емеш-еләк һутына, һөткә һ.б. желатин һалып әҙерләнгән, кеҫәл һымаҡ татлы ашамлыҡ); молочное желе һөт желеһы 2. (заливное) ҡойҡа ашы, тертелдәк
ЖЕЛЕЗА ж; анат. биҙ; щитовидная железа ҡалҡан биҙе; слюнные железы шайыҡ биҙҙәре; потовые железы тир биҙҙәре
ЖЕЛЕЗИСТЫЙ I, -ая, -ое тимерле; железистая руда тимерле мәғдән
ЖЕЛЕЗИСТЫЙ II, -ая, -ое анат. биҙ ...ы; железистая клетка биҙ күҙәнәге
ЖЕЛЁЗКА ж 1. уменьш. от железа 2. бот. биҙсә (цҫемлектәрҙә ыҫмалалы йәки майлы матдә бцлеп сыгарган кцҙәнәктәр) желЕзко с; спец. йышҡы бысағы
ЖЕЛЕЗНОДОРОЖНИК м и ЖЕЛЕЗНОДОРОЖНИЦА ж тимер юлсы
ЖЕЛЕЗНОДОРОЖНЫЙ, -ая, -ое тимер юл ...ы; железнодорожный мост тимер юл күпере желЕзный, -ая, -ое 1. тимер...ы; железная руда тимер мәғдәне; железные опилки тимер вағы 2. тимер, ҡалай; железная лопата тимер көрәк; железная крыша ҡалай түбә 3. перен. ныҡ, ҡаты; железный человек ныҡ кеше; железная дисциплина ҡаты тәртип; железная воля ҡаты ихтыяр 4. перен. ҡоростай, ныҡ; железное здоровье ҡоростай (һаулыҡ) таҙалыҡ ♦ железный век археол. тимер быуаты (тәцтормош кешеләре тимер ҡуллана башлаган осор); железная дорога тимер юл
ЖЕЛЕЗНЯК м (только с определением) тимер мәғдәне; красный железняк ҡыҙыл тимер мәғдәне
ЖЕЛЕЗО с 1. тимер (химик элемент, металл ) 2. собир. тимер, тимер-томор, ҡалай; листовое железо ҡалай; кровельное железо түбә ҡалайы
ЖЕЛЕЗО... урыҫ телендәге ҡушма һцҙ-ҙәрҙең “тимер” мәгәнәһен ацлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., железообрабатывающий тимер эшкәртеүсе
ЖЕЛЕЗОБЕТОН м тимер-бетон
ЖЕЛЕЗОБЕТОННЫЙ, -ая, -ое тимер-бетон; железобетонное сооружение тимер-бетон ҡоролма
ЖЕЛЕЗОПРОКАТНЫЙ, -ая, -ое тимер (ҡалай) прокатлау ...ы; железопрокатный стан ҡалай прокатлау станы
ЖЕЛЕЗОРУДНЫЙ, -ая, -ое тимер мәғдәне ...ы; железорудная промышленность тимер мәғдәне сәнәғәте
ЖЕЛНА ж ҡара тумыртҡа
ЖЁЛОБ м һыулыҡ, улаҡ; ставить жёлоб һыулыҡ ҡуйыу; водосточный жёлоб һыу улағы; мельничный жёлоб тирмән улағы
ЖЕЛОНКА ж; тех. желонка (скважиналарҙы быраулаганда һәм таҙартҡанда ҡулланылган ҡорал)
желтЕть несов. 1. (становиться жёлтым) һарғайыу, һары төҫкә инеү; листья желтеют япраҡтар һарғая 2. (виднеться — о жёлтом)
317
ЖЁВАНЫЙ, -ая, -ое сәйнәлгән, сәйнәп иҙелгән
ЖЕВАТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое сәйнәү ...ы, көйшәү ...ы, сәйнәй торған; жевательные мышцы сәйнәү мускулдары; жевательная резинка сәйнәй торған резинка ♦ жевательный табак тел аҫтына һала торған тәмәке
ЖЕВАТЬ несов. что ашау, сәйнәү; (о жвачных ) көйшәү; медленно жевать әкрен генә сәйнәү; лошадь жевала сено ат бесән ашай ине ♦ жевать губами тамшанып, ирендәрҙе ҡыймылдатыу
ЖЕЗЛ м жезл (1. тцрэлек һәм дәрәжә билдәһе булган махсус таяҡ 2. транспорт хәрәкәтен көйләцсе милиционер таягы 3. тимер юлда поездар йөрөшөн тәртипкә һалыуҙа ҡулланылган металл таяҡ)
ЖЕЛАНИЕ с 1. теләк, нәфсе, зауыҡ; страстное желание нәфсе; с желанием теләк менән; загореться желанием теләк уяныу, зауыҡ итеү; гореть желанием теләк менән яныу 2. (просьба, пожелание) һорау, теләк; исполнить желание һорауын (теләген) үтәү; по желанию народа халыҡтың теләге буйынса
ЖЕЛАННЫЙ, -ая, -ое 1. (ожидаемый) теләп, көтөп алынған, теләгән, көткән; желанная весть теләп (көтөп) алынған хәбәр 2. (дорогой, милый) һөйөклө, ҡәҙерле; желанный друг ҡәҙерле дуҫ
ЖЕЛАТЕЛЬНО в знач. сказ., безл., с неопр. или с союзом “чтобы” кәрәк булыр, яҡшы булыр; желательно, чтобы работу закончили в срок эште ваҡытында тамамлау кәрәк булыр
ЖЕЛАТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое көтөлгән, теләгән, кәрәкле; желательный результат көтөлгән һөҙөмтә
ЖЕЛАТИН м желатин (кулинария, техника, медицинала һәм фото эшендә ҡулланылган аҡһым матдә)
ЖЕЛАТИНОВЫЙ и ЖЕЛАТИННЫЙ, -ая, -ое 1. желатин ...ы; желатиновое производство желатин етештереү 2. желатин ...ы, желатинлы; лекарство с желатиновой оболочкой желатинлы тышлы дарыу
ЖЕЛАТЬ несов. кого-что, чего, с неопр. или с союзом “ чтобы ” теләү, -ғы/-ге килеү, -рға/-ргә ине; желать познакомиться танышырға теләү; желать добра яҡшылыҡ теләү; желать увидеть күрге килеү ♦ оставляет желать лучшего бик шәптән түгел, ҡәнәғәтләнерлек түгел
ЖЕЛАЮЩИЙ, -ая, -ее 1. прич. от желать 2. в знач. сущ. желающие мн. теләүселәр, теләк белдереүселәр
ЖЕЛВАК м төйөр, оро
желЕ с нескл. 1. желе (емеш-еләк һутына, һөткә һ.б. желатин һалып әҙерләнгән, кеҫәл һымаҡ татлы ашамлыҡ); молочное желе һөт желеһы 2. (заливное) ҡойҡа ашы, тертелдәк
ЖЕЛЕЗА ж; анат. биҙ; щитовидная железа ҡалҡан биҙе; слюнные железы шайыҡ биҙҙәре; потовые железы тир биҙҙәре
ЖЕЛЕЗИСТЫЙ I, -ая, -ое тимерле; железистая руда тимерле мәғдән
ЖЕЛЕЗИСТЫЙ II, -ая, -ое анат. биҙ ...ы; железистая клетка биҙ күҙәнәге
ЖЕЛЁЗКА ж 1. уменьш. от железа 2. бот. биҙсә (цҫемлектәрҙә ыҫмалалы йәки майлы матдә бцлеп сыгарган кцҙәнәктәр) желЕзко с; спец. йышҡы бысағы
ЖЕЛЕЗНОДОРОЖНИК м и ЖЕЛЕЗНОДОРОЖНИЦА ж тимер юлсы
ЖЕЛЕЗНОДОРОЖНЫЙ, -ая, -ое тимер юл ...ы; железнодорожный мост тимер юл күпере желЕзный, -ая, -ое 1. тимер...ы; железная руда тимер мәғдәне; железные опилки тимер вағы 2. тимер, ҡалай; железная лопата тимер көрәк; железная крыша ҡалай түбә 3. перен. ныҡ, ҡаты; железный человек ныҡ кеше; железная дисциплина ҡаты тәртип; железная воля ҡаты ихтыяр 4. перен. ҡоростай, ныҡ; железное здоровье ҡоростай (һаулыҡ) таҙалыҡ ♦ железный век археол. тимер быуаты (тәцтормош кешеләре тимер ҡуллана башлаган осор); железная дорога тимер юл
ЖЕЛЕЗНЯК м (только с определением) тимер мәғдәне; красный железняк ҡыҙыл тимер мәғдәне
ЖЕЛЕЗО с 1. тимер (химик элемент, металл ) 2. собир. тимер, тимер-томор, ҡалай; листовое железо ҡалай; кровельное железо түбә ҡалайы
ЖЕЛЕЗО... урыҫ телендәге ҡушма һцҙ-ҙәрҙең “тимер” мәгәнәһен ацлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., железообрабатывающий тимер эшкәртеүсе
ЖЕЛЕЗОБЕТОН м тимер-бетон
ЖЕЛЕЗОБЕТОННЫЙ, -ая, -ое тимер-бетон; железобетонное сооружение тимер-бетон ҡоролма
ЖЕЛЕЗОПРОКАТНЫЙ, -ая, -ое тимер (ҡалай) прокатлау ...ы; железопрокатный стан ҡалай прокатлау станы
ЖЕЛЕЗОРУДНЫЙ, -ая, -ое тимер мәғдәне ...ы; железорудная промышленность тимер мәғдәне сәнәғәте
ЖЕЛНА ж ҡара тумыртҡа
ЖЁЛОБ м һыулыҡ, улаҡ; ставить жёлоб һыулыҡ ҡуйыу; водосточный жёлоб һыу улағы; мельничный жёлоб тирмән улағы
ЖЕЛОНКА ж; тех. желонка (скважиналарҙы быраулаганда һәм таҙартҡанда ҡулланылган ҡорал)
желтЕть несов. 1. (становиться жёлтым) һарғайыу, һары төҫкә инеү; листья желтеют япраҡтар һарғая 2. (виднеться — о жёлтом)
317