Баш
Рус
Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 593 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
НА...
ются в результате движения, действия) -ға/-гә; наткнуться в темноте на камень ҡараңғыла ташҡа барып бәрелеү; наскочить на забор ҡоймаға барып бәрелеү
6. с вин. п. (при указании срока, времени) -ға/-гә; встреча назначена на завтрашний день осрашыу иртәгәһе көнгә билдәләнгән; запасаться на зиму ҡышҡа әҙерләү; приехать на две недели ике аҙнаға килеү; на первый раз беренсе тапҡырға; со дня на день бөгөн-иртәгә, яҡын көндәрҙә, тиҙ арала, ошо арала; с минуты на минуту (с часу на час) бына хәҙер, хәҙер-хәҙер (тип тороу)
7. с вин. п. (при обозначении цели, к которой направлено действие) -ға/-гә, өсөн; отдать на воспитание тәрбиәгә биреү; сдать на хранение һаҡлау өсөн тапшырыу
8. с вин. п. (при обозначении целевого назначения чего - л.) -лыҡ/-лек; отрез на платье күлдәклек тауар; комната на пять человек биш кешелек бүлмә
9. с вин. п.; разг. (при обозначении специальности , профессии) -лыҡҡа/-леккә; учиться на врача табиплыҡҡа уҡыу
10. с вин. п. (при указании на характер, образ действия) -ға/-гә; на разные голоса төрлө тауыштарға; на новый лад яңыса
11. с вин. п. (при обозначении качества, меры ) -ға/-гә; бег на сто метров йөҙ метрға йүгереү
12. с вин. п. (при обозначении предмета, являющегося орудием действия) -ға/-гә; закрыть на замок йоҙаҡҡа бикләү
13. с вин. п. (при указании на количественные изменения в результате какого-л. действия ) -ға/-гә; пятнадцать разделить на пять ун биште бишкә бүлеү; три умножить на три өстө өскә ҡабатлау
14. с вин. п. (при указании на количественную разницу, степень превосходства или недостатка ) -ға/-гә; он моложе своего брата на пять лет ул үҙенең ағаһынан биш йәшкә йәшерәк
15. с предл. п. (при обозначении предмета, на поверхности которого протекает действие или находится кто - что -л.) -да/-дә, өҫтөндә;
сидеть на стуле ултырғыста ултырыу; лежать на диване диванда ятыу
16. с предл. п. (при обозначении лиц, организаций , на которые возложено что - л.) -да/-дә, өҫтөндә; вина на мне ғәйеп миндә; все заботы по дому на ней бөтә өй мәшәҡәттәре уның өҫтөндә
17. с предл. п. (при обозначении области, сферы, места, пространства, в которых происходит какое -л. действие или проявляется какое - л. свойство) -да/-дә; выступать на съезде съезда сығыш яһау; учиться на курсах курстарҙа уҡыу
18. с предл. п. (при указании на положение, состояние) -да/-дә (булып тороу); находиться
593
на излечении дауаланыуҙа (булыу); быть на иждивении брата ағаһы тәрбиәһендә булыу
19. с предл. п. (при обозначении промежутка времени) -да/-дә; на той неделе теге аҙнала; на утренней заре иртә таңда
20. с предл. п. (при обозначении лиц, предметов , облачённных во что - л.) өҫтөндә; на ней было пальто уның өҫтөндә пальто ине
21. с предл. п. (при обозначении орудий действия или средств передвижения) -да/-дә, менән; кататься на коньках конькиҙа шыуыу; приехать на лошади ат менән килеү
22. с предл. п. (при указании на средство, с помощью которого кто - что - л. действует ) -да/-дә, менән; жарить на масле майҙа ҡыҙҙырыу (майға ҡурыу); завод работает на нефти завод нефть менән эшләй
23. с предл. п. (при обозначении вещества, которое входит в состав чего - л.) -лы/-ле, эшләнгән, ҡушып (ҡатнаштырып) эшләнгән (әҙерләнгән); мазь на вазелине вазелинлы май; варенье на сахаре шәкәрҙә әҙерләнгән ҡайнатма ♦ на лету осоп барғанда; на бегу йүгереп барғанда; на скаку сабып барғанда; на ходу барғанда
НА II частица в знач. сказ.; разг. мә, бына; на, возьми мә, ал; вот тебе и на бына һиңә кәрәк булһа (ныҡ аптырау белдергәндә әйтелә)
НА... приставка 1. ҡылым яһаганда ҡулланыла һәм тәржемәлә тцбәндәгеләрҙе ацлата: а) бәрелецҙе, барып тейецҙе, мәҫ., налететь на провод сымға барып бәрелеү; б) предмет өҫтөнә һалыуҙы, ҡуйыуҙы, мәҫ., наклеить на стену стенаға йәбештереп ҡуйыу; в) предмет өҫтөндә яһалыуҙы, барлыҡҡа килецҙе, мәҫ., налипнуть (өҫтөнә) йәбешеү; намёрзнуть өҫтөнә ҡатыу; г) хәрәкәттең тулылыгын, етерлек (кцп) булыуын, мәҫ., набрать ягод етерлек итеп еләк йыйып алыу; настирать белья күп итеп кер йыуып ташлау; настроить домов күп итеп йорттар төҙөп ҡуйыу; д) “-ся” киҫәксәһе менән эш - хәрәкәттең тулы булганлыгын, тамам-ланганлыгын, мәҫ., наговориться туйғансы һөйләшеү; наслушаться туйғансы тыңлау; е) эш - хәрәкәттең ҙур дәрәжәлә булмаганын (йәки тулы булмаганын), мәҫ., напевать аҡрын ғына көйләү; насвистывать аҡрын ғына көйләп һыҙғырыу 2. ҡайһы бер ҡылымдарҙың тамам-ланган төр формаһын яһаганда ҡулланыла, мәҫ., написать яҙып бөтөрөү; напечатать баҫтырып сығарыу 3. сифат һәм исем яһаганда ҡулланылып , ниҙеңдер өҫтөндә булган нәмәне аңлата, мәҫ., нарукавник еңсә; нагрудник түшелдерек; настенный стенаға эленә торған 4. көсәйтец дәрәжәһе рәцештәрен яһаганда ҡулланыла, мәҫ., накрепко үтә ныҡ итеп; настрого үтә ҡаты итеп; насухо ҡоп-ҡоро итеп, ҡоротҡансы
ются в результате движения, действия) -ға/-гә; наткнуться в темноте на камень ҡараңғыла ташҡа барып бәрелеү; наскочить на забор ҡоймаға барып бәрелеү
6. с вин. п. (при указании срока, времени) -ға/-гә; встреча назначена на завтрашний день осрашыу иртәгәһе көнгә билдәләнгән; запасаться на зиму ҡышҡа әҙерләү; приехать на две недели ике аҙнаға килеү; на первый раз беренсе тапҡырға; со дня на день бөгөн-иртәгә, яҡын көндәрҙә, тиҙ арала, ошо арала; с минуты на минуту (с часу на час) бына хәҙер, хәҙер-хәҙер (тип тороу)
7. с вин. п. (при обозначении цели, к которой направлено действие) -ға/-гә, өсөн; отдать на воспитание тәрбиәгә биреү; сдать на хранение һаҡлау өсөн тапшырыу
8. с вин. п. (при обозначении целевого назначения чего - л.) -лыҡ/-лек; отрез на платье күлдәклек тауар; комната на пять человек биш кешелек бүлмә
9. с вин. п.; разг. (при обозначении специальности , профессии) -лыҡҡа/-леккә; учиться на врача табиплыҡҡа уҡыу
10. с вин. п. (при указании на характер, образ действия) -ға/-гә; на разные голоса төрлө тауыштарға; на новый лад яңыса
11. с вин. п. (при обозначении качества, меры ) -ға/-гә; бег на сто метров йөҙ метрға йүгереү
12. с вин. п. (при обозначении предмета, являющегося орудием действия) -ға/-гә; закрыть на замок йоҙаҡҡа бикләү
13. с вин. п. (при указании на количественные изменения в результате какого-л. действия ) -ға/-гә; пятнадцать разделить на пять ун биште бишкә бүлеү; три умножить на три өстө өскә ҡабатлау
14. с вин. п. (при указании на количественную разницу, степень превосходства или недостатка ) -ға/-гә; он моложе своего брата на пять лет ул үҙенең ағаһынан биш йәшкә йәшерәк
15. с предл. п. (при обозначении предмета, на поверхности которого протекает действие или находится кто - что -л.) -да/-дә, өҫтөндә;
сидеть на стуле ултырғыста ултырыу; лежать на диване диванда ятыу
16. с предл. п. (при обозначении лиц, организаций , на которые возложено что - л.) -да/-дә, өҫтөндә; вина на мне ғәйеп миндә; все заботы по дому на ней бөтә өй мәшәҡәттәре уның өҫтөндә
17. с предл. п. (при обозначении области, сферы, места, пространства, в которых происходит какое -л. действие или проявляется какое - л. свойство) -да/-дә; выступать на съезде съезда сығыш яһау; учиться на курсах курстарҙа уҡыу
18. с предл. п. (при указании на положение, состояние) -да/-дә (булып тороу); находиться
593
на излечении дауаланыуҙа (булыу); быть на иждивении брата ағаһы тәрбиәһендә булыу
19. с предл. п. (при обозначении промежутка времени) -да/-дә; на той неделе теге аҙнала; на утренней заре иртә таңда
20. с предл. п. (при обозначении лиц, предметов , облачённных во что - л.) өҫтөндә; на ней было пальто уның өҫтөндә пальто ине
21. с предл. п. (при обозначении орудий действия или средств передвижения) -да/-дә, менән; кататься на коньках конькиҙа шыуыу; приехать на лошади ат менән килеү
22. с предл. п. (при указании на средство, с помощью которого кто - что - л. действует ) -да/-дә, менән; жарить на масле майҙа ҡыҙҙырыу (майға ҡурыу); завод работает на нефти завод нефть менән эшләй
23. с предл. п. (при обозначении вещества, которое входит в состав чего - л.) -лы/-ле, эшләнгән, ҡушып (ҡатнаштырып) эшләнгән (әҙерләнгән); мазь на вазелине вазелинлы май; варенье на сахаре шәкәрҙә әҙерләнгән ҡайнатма ♦ на лету осоп барғанда; на бегу йүгереп барғанда; на скаку сабып барғанда; на ходу барғанда
НА II частица в знач. сказ.; разг. мә, бына; на, возьми мә, ал; вот тебе и на бына һиңә кәрәк булһа (ныҡ аптырау белдергәндә әйтелә)
НА... приставка 1. ҡылым яһаганда ҡулланыла һәм тәржемәлә тцбәндәгеләрҙе ацлата: а) бәрелецҙе, барып тейецҙе, мәҫ., налететь на провод сымға барып бәрелеү; б) предмет өҫтөнә һалыуҙы, ҡуйыуҙы, мәҫ., наклеить на стену стенаға йәбештереп ҡуйыу; в) предмет өҫтөндә яһалыуҙы, барлыҡҡа килецҙе, мәҫ., налипнуть (өҫтөнә) йәбешеү; намёрзнуть өҫтөнә ҡатыу; г) хәрәкәттең тулылыгын, етерлек (кцп) булыуын, мәҫ., набрать ягод етерлек итеп еләк йыйып алыу; настирать белья күп итеп кер йыуып ташлау; настроить домов күп итеп йорттар төҙөп ҡуйыу; д) “-ся” киҫәксәһе менән эш - хәрәкәттең тулы булганлыгын, тамам-ланганлыгын, мәҫ., наговориться туйғансы һөйләшеү; наслушаться туйғансы тыңлау; е) эш - хәрәкәттең ҙур дәрәжәлә булмаганын (йәки тулы булмаганын), мәҫ., напевать аҡрын ғына көйләү; насвистывать аҡрын ғына көйләп һыҙғырыу 2. ҡайһы бер ҡылымдарҙың тамам-ланган төр формаһын яһаганда ҡулланыла, мәҫ., написать яҙып бөтөрөү; напечатать баҫтырып сығарыу 3. сифат һәм исем яһаганда ҡулланылып , ниҙеңдер өҫтөндә булган нәмәне аңлата, мәҫ., нарукавник еңсә; нагрудник түшелдерек; настенный стенаға эленә торған 4. көсәйтец дәрәжәһе рәцештәрен яһаганда ҡулланыла, мәҫ., накрепко үтә ныҡ итеп; настрого үтә ҡаты итеп; насухо ҡоп-ҡоро итеп, ҡоротҡансы