Баш
Рус
Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 628 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
НАПРАВИТЬСЯ
йүнәлтеү, ҡаратыу; направить внимание на преодоление трудностей иғтибарҙы ҡыйынлыҡтарҙы еңеп сығыуға йүнәлтеү; направить пушки на крепость туптарҙы крепосҡа ҡаратып ҡуйыу 3. (нацелить) что; прям., перен. төбәү, төҙәү, тоҫҡау, йүнәлтеү; направить взор күҙ төбәү; направить ружьё на неприятеля мылтыҡты дошманға тоҫҡау 4. что; перен. бороу, ыңғайлатыу, йүнәлтеү; направить разговор на другое һүҙҙе икенсегә бороу 5. кого - что ебәреү; направить к юристу юрисҡа ебәреү; направить на работу эшкә ебәреү; направить письмо в институт институтҡа хат ебәреү 6. что; прям., перен., разг. (наладить) көйләү, рәтләү, яйлау, яйға (юлға, рәткә) һалыу (һалып ебәреү); направить станок станокты рәтләү; направить работу эште юлға һалып ебәреү 7. что (наточить) рәтләү, үткерләү, яныу, сарлау, ҡайрау; направить косу салғы яныу ♦ направить путь (шаги, стопы и т.п.) йүнәлеү, китеп барыу; направить на путь истины (на истинный путь) см. путь
НАПРАВИТЬСЯ сов. йүнәлеү, ыңғайлау, китеү, барыу, юл тотоу, ҡарай китеү; направиться в город ҡалаға юл тотоу
НАПРАВЛЕНИЕ с 1. см. направить; направление на работу эшкә ебәреү 2. йүнәлеш, яҡ, тараф, табан, ҡарай; прогрессивное направление прогрессив йүнәлеш; идти по направлению к реке йылғаға табан барыу 3. чего; перен. йүнәлеш, ағым; правильное направление в работе эштә дөрөҫ йүнәлеш 4. (документ) юллама, йүнәлтмә; дать направление в больницу хәстәханаға йүнәлтмә биреү
НАПРАВЛЕННОСТЬ ж йүнәлеш, йүнәлгәнлек, маҡсат; направленность мЫслей уйҙарҙың йүнәлеше
НАПРАВЛЕННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от направить 2. прил. йүнәлешле, маҡсатлы, төбәлгән; направленная воля маҡсатлы ихтыяр 3. прил.; спец. билдәле йүнәлештә эшләгән; направленная антенна билдәле йүнәлештә эшләүсе антенна
НАПРАВЛЯТЬ несов. см. направить
НАПРАВЛЯТЬСЯ несов. 1. см. направиться 2. страд. от направлять
НАПРАВЛЯЮЩИЙ, -ая, -ее 1. прич. от направлять 2. прил.; тех. йүнәлтеүсе, йүнәлеш биреүсе; направляющий рельс йүнәлеш биреүсе рельс 3. в знач. сущ. направляющий м; воен. башлап барыусы 4. в знач. сущ. направляющая ж; мат. йүнәлтеүсе
НАПРАВО нареч. 1. (в правую сторону) уң яҡҡа, уңға (табан); повернуть направо уңға табан боролоу 2. (на правой стороне) уң яҡта, уңда; направо находится школа уң яҡта мәктәп ♦ направо и налево ҡарап-нитеп (уйлап-нитеп) тормай, уңға-һулға, ян-яҡҡа, бөтәһенә лә
НАПРАКТИКОВАТЬСЯ сов.; разг. оҫтарыу, оҫтарып китеү, өйрәнеп алыу, тәжрибә туплау (алыу); напрактиковаться в произнесении речей телмәр һөйләргә оҫтарып китеү
НАПРАСЛИНА ж; разг. нахаҡ, бәлә, яла, ялған, хаҡһыҙға ғәйепләү; возводить напраслину хаҡһыҙға ғәйепләү
НАПРАСНО нареч. 1. юҡҡа, урынһыҙға, бушҡа, файҙаһыҙға, тейешһеҙгә; напрасно беспокоиться урынһыҙға хафаланыу; ходить напрасно файҙаһыҙға йөрөү 2. (зря, во вред себе) бушҡа, заяға, ерле юҡҡа; всё бЫло напрасно бөтәһе лә бушҡа ғына
НАПРАСНЫЙ, -ая, -ое 1. ( бесполезный ) файҙаһыҙ, файҙаһыҙға; напрасное старание файҙаһыҙға тырышыу 2. (безосновательный) урынһыҙ, нигеҙһеҙ; напрасное волнение нигеҙһеҙ тулҡынланыу
НАПРАШИВАТЬСЯ несов. 1. см. напроситься 2. перен. килеп тыуыу (сығыу), башҡа килеү; выводы напрашиваются сами собой һығымталар үҙенән-үҙе килеп сыға
НАПРИМЕР вводн. сл. мәҫәлән
НАПРОКАЗНИЧАТЬ сов.; разг. шаярыу, шаянланыу, шуҡланыу
НАПРОКАТ нареч. прокатҡа, ваҡытлы файҙаланыуға, ҡуртымға (хаҡ тщләп алыу); взять лодку напрокат прокатҡа кәмә алып тороу
НАПРОЛЁТ нареч.; разг. буйы, буйына, оҙоно, өҙлөкһөҙ; ночи напролёт төндәр буйы(на)
НАПРОЛОМ нареч.; разг. туранан-тура, туп-тура, ҡырып-емереп, ватып-емереп, аңын-то-ңон белмәйенсә, иҫәпләшеп тормаҫтан; идти по лесу напролом урман эсенән туп-тура барыу
НАПРОПАЛУЮ нареч.; разг. алдын-артын (аҙағын) уйламай(ынса), уйлап тормай(ынса); веселиться напропалую алдын-артын уйламай күңел асыу
НАПРОСИТЬСЯ сов.; разг. 1. үтенеү, үтенеп һорау, ризалыҡ алыу, тағылыу; напроситься в гости ҡунаҡҡа килергә үтенеү 2. на что әйтергә мәжбүр итеү, -ттырыу/-ттереү; напроситься на похвалу үҙен маҡтаттырыу
НАПРОТИВ нареч. и предлог 1. нареч. ҡаршы, ҡаршыла, ҡаршы яҡта; он сидел напротив ул ҡаршыла ултырҙы 2. предлог с род. п. (перед кем - чем -л.) ҡаршыла, ҡаршы яҡта, ҡаршыһында; напротив дома өй ҡаршыһында 3. нареч. (иначе, наоборот) кире, киреһенсә; он всё делает напротив ул бөтәһен дә киреһенсә эшләй 4. в знач. вводн. сл. (наоборот) киреһенсә; письмо его, напротив, было очень короткое киреһенсә, уның хаты ҡыҫҡа ине 5. в знач. частицы (наоборот ) киреһенсә
НАПРОЧЬ нареч.; разг. бөтөнләй(гә); забыть напрочь бөтөнләйгә онотоу
628
йүнәлтеү, ҡаратыу; направить внимание на преодоление трудностей иғтибарҙы ҡыйынлыҡтарҙы еңеп сығыуға йүнәлтеү; направить пушки на крепость туптарҙы крепосҡа ҡаратып ҡуйыу 3. (нацелить) что; прям., перен. төбәү, төҙәү, тоҫҡау, йүнәлтеү; направить взор күҙ төбәү; направить ружьё на неприятеля мылтыҡты дошманға тоҫҡау 4. что; перен. бороу, ыңғайлатыу, йүнәлтеү; направить разговор на другое һүҙҙе икенсегә бороу 5. кого - что ебәреү; направить к юристу юрисҡа ебәреү; направить на работу эшкә ебәреү; направить письмо в институт институтҡа хат ебәреү 6. что; прям., перен., разг. (наладить) көйләү, рәтләү, яйлау, яйға (юлға, рәткә) һалыу (һалып ебәреү); направить станок станокты рәтләү; направить работу эште юлға һалып ебәреү 7. что (наточить) рәтләү, үткерләү, яныу, сарлау, ҡайрау; направить косу салғы яныу ♦ направить путь (шаги, стопы и т.п.) йүнәлеү, китеп барыу; направить на путь истины (на истинный путь) см. путь
НАПРАВИТЬСЯ сов. йүнәлеү, ыңғайлау, китеү, барыу, юл тотоу, ҡарай китеү; направиться в город ҡалаға юл тотоу
НАПРАВЛЕНИЕ с 1. см. направить; направление на работу эшкә ебәреү 2. йүнәлеш, яҡ, тараф, табан, ҡарай; прогрессивное направление прогрессив йүнәлеш; идти по направлению к реке йылғаға табан барыу 3. чего; перен. йүнәлеш, ағым; правильное направление в работе эштә дөрөҫ йүнәлеш 4. (документ) юллама, йүнәлтмә; дать направление в больницу хәстәханаға йүнәлтмә биреү
НАПРАВЛЕННОСТЬ ж йүнәлеш, йүнәлгәнлек, маҡсат; направленность мЫслей уйҙарҙың йүнәлеше
НАПРАВЛЕННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от направить 2. прил. йүнәлешле, маҡсатлы, төбәлгән; направленная воля маҡсатлы ихтыяр 3. прил.; спец. билдәле йүнәлештә эшләгән; направленная антенна билдәле йүнәлештә эшләүсе антенна
НАПРАВЛЯТЬ несов. см. направить
НАПРАВЛЯТЬСЯ несов. 1. см. направиться 2. страд. от направлять
НАПРАВЛЯЮЩИЙ, -ая, -ее 1. прич. от направлять 2. прил.; тех. йүнәлтеүсе, йүнәлеш биреүсе; направляющий рельс йүнәлеш биреүсе рельс 3. в знач. сущ. направляющий м; воен. башлап барыусы 4. в знач. сущ. направляющая ж; мат. йүнәлтеүсе
НАПРАВО нареч. 1. (в правую сторону) уң яҡҡа, уңға (табан); повернуть направо уңға табан боролоу 2. (на правой стороне) уң яҡта, уңда; направо находится школа уң яҡта мәктәп ♦ направо и налево ҡарап-нитеп (уйлап-нитеп) тормай, уңға-һулға, ян-яҡҡа, бөтәһенә лә
НАПРАКТИКОВАТЬСЯ сов.; разг. оҫтарыу, оҫтарып китеү, өйрәнеп алыу, тәжрибә туплау (алыу); напрактиковаться в произнесении речей телмәр һөйләргә оҫтарып китеү
НАПРАСЛИНА ж; разг. нахаҡ, бәлә, яла, ялған, хаҡһыҙға ғәйепләү; возводить напраслину хаҡһыҙға ғәйепләү
НАПРАСНО нареч. 1. юҡҡа, урынһыҙға, бушҡа, файҙаһыҙға, тейешһеҙгә; напрасно беспокоиться урынһыҙға хафаланыу; ходить напрасно файҙаһыҙға йөрөү 2. (зря, во вред себе) бушҡа, заяға, ерле юҡҡа; всё бЫло напрасно бөтәһе лә бушҡа ғына
НАПРАСНЫЙ, -ая, -ое 1. ( бесполезный ) файҙаһыҙ, файҙаһыҙға; напрасное старание файҙаһыҙға тырышыу 2. (безосновательный) урынһыҙ, нигеҙһеҙ; напрасное волнение нигеҙһеҙ тулҡынланыу
НАПРАШИВАТЬСЯ несов. 1. см. напроситься 2. перен. килеп тыуыу (сығыу), башҡа килеү; выводы напрашиваются сами собой һығымталар үҙенән-үҙе килеп сыға
НАПРИМЕР вводн. сл. мәҫәлән
НАПРОКАЗНИЧАТЬ сов.; разг. шаярыу, шаянланыу, шуҡланыу
НАПРОКАТ нареч. прокатҡа, ваҡытлы файҙаланыуға, ҡуртымға (хаҡ тщләп алыу); взять лодку напрокат прокатҡа кәмә алып тороу
НАПРОЛЁТ нареч.; разг. буйы, буйына, оҙоно, өҙлөкһөҙ; ночи напролёт төндәр буйы(на)
НАПРОЛОМ нареч.; разг. туранан-тура, туп-тура, ҡырып-емереп, ватып-емереп, аңын-то-ңон белмәйенсә, иҫәпләшеп тормаҫтан; идти по лесу напролом урман эсенән туп-тура барыу
НАПРОПАЛУЮ нареч.; разг. алдын-артын (аҙағын) уйламай(ынса), уйлап тормай(ынса); веселиться напропалую алдын-артын уйламай күңел асыу
НАПРОСИТЬСЯ сов.; разг. 1. үтенеү, үтенеп һорау, ризалыҡ алыу, тағылыу; напроситься в гости ҡунаҡҡа килергә үтенеү 2. на что әйтергә мәжбүр итеү, -ттырыу/-ттереү; напроситься на похвалу үҙен маҡтаттырыу
НАПРОТИВ нареч. и предлог 1. нареч. ҡаршы, ҡаршыла, ҡаршы яҡта; он сидел напротив ул ҡаршыла ултырҙы 2. предлог с род. п. (перед кем - чем -л.) ҡаршыла, ҡаршы яҡта, ҡаршыһында; напротив дома өй ҡаршыһында 3. нареч. (иначе, наоборот) кире, киреһенсә; он всё делает напротив ул бөтәһен дә киреһенсә эшләй 4. в знач. вводн. сл. (наоборот) киреһенсә; письмо его, напротив, было очень короткое киреһенсә, уның хаты ҡыҫҡа ине 5. в знач. частицы (наоборот ) киреһенсә
НАПРОЧЬ нареч.; разг. бөтөнләй(гә); забыть напрочь бөтөнләйгә онотоу
628