Баш
Рус
Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 634 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
НАСАСЫВАТЬ
НАСАСЫВАТЬ несов. см. насосать
НАСАСЫВАТЬСЯ несов. 1. см. насосаться 2. страд. от насасывать
НАСАХАРИВАТЬ несов. см. насахарить
НАСАХАРИВАТЬСЯ несов. страд. от насахаривать
НАСАХАРИТЬ сов. что; разг. шәкәрләү, шәкәр һибеү (һалыу); насахарить тесто ҡамырға шәкәр һалыу
НАСВЕРЛИВАТЬ несов. см. насверлить
НАСВЕРЛИВАТЬСЯ несов. страд. от насверливать
НАСВЕРЛИТЬ сов. что быраулау, быраулап (ҡуйыу) сығыу; насверлить отверстий быраулап тишек(тәр) тишеп сығыу
НАСВИСТАТЬ сов.; разг. см. насвистеть
НАСВИСТЕТЬ сов. что (исполнить свистом ) көйләп һыҙғырыу, һыҙғырып көйләү; насвистеть мелодию песни йырҙы һыҙғырып көйләү
НАСВИСТЫВАТЬ несов. 1. см. насвистать, насвистеть 2. әкрен генә һыҙғырыу; идти насвистывая әкрен генә һыҙғырып барыу 3. (о птицах) һыҙғырыу, һайрау, һайрашыу; в лесу насвистывали птицы урманда ҡоштар һайраша ине 4. (о ветре, вьюге и т.п.) һыҙғырыу; насвистывает вьюга буран һыҙғыра
НАСЕВАТЬ несов. см. насеять
НАСЕДАТЬ несов. 1. см. насесть 2 — 4; 2. разг. (теснить, наступая) ҡыҫырыҡлау, ҡыҫыу; наседать на врага дошманды ҡыҫырыҡлау
НАСЕДКА ж йомортҡа баҫып ултырған тауыҡ
НАСЕИВАТЬ несов. см. насеять
НАСЕКАТЬ несов. см. насечь 1, 2
НАСЕКОМОЯДНЫЙ, -ая, -ое 1. зоол., бот. бөжәк ашай торған, бөжәк ашаусы; насекомоядная птица бөжәк ашаусы ҡош 2. в знач. сущ. насекомоядные мн.; зоол. бөжәк ашаусылар (терпе, һуҡыр сысҡан һ. б.)
НАСЕКОМЫЕ мн. (ед. насекомое с); зоол. бөжәктәр (себен, бал ҡорто, ҡандала һ.б.)
НАСЕЛЕНИЕ с халыҡ; коренное население ерле (төп) халыҡ
НАСЕЛЁННОСТЬ ж халыҡтың тығыҙлығы (һан ядынан кцплеге)
НАСЕЛЁННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от населить 2. прил. күп халыҡлы, халыҡ тығыҙ ултырған; населённый край күп халыҡлы төбәк ♦ населённый пункт халыҡ йәшәгән урын, торама пункт (ҡала, ауыл һ. б.)
НАСЕЛИТЬ сов. халыҡты килтереп ултыртыу (урынлаштырыу, индереү, күсендереү); населить новый дом жильцами яңы йортҡа йәшәүселәрҙе күсендереү
НАСЕЛЯТЬ несов. 1. см. населить 2. (составлять население) йәшәү, тороу; республику населяют разные народы республикала төрлө халыҡ йәшәй
НАСЕЛЯТЬСЯ несов. 1. см. населиться 2. страд. от населять 1
насЕст м төнәк, төнәү, төнәгес, ҡуналҡа; куры сели на насест тауыҡтар төнәккә менде
НАСЕСТЬ сов. 1. (күмәк) ултырыу; на телегу насело много людей арбаға күмәк кеше ултырған 2. (осесть) ултырыу, ҡуныу; пыль насела ему на лицо уның йөҙөнә туҙан ҡунған 3. на кого; разг. (навалиться) баҫыу, ятыу, ултырыу, ташланыу 4. на кого; перен. (с требованиями ) баҫым яһау, ҡыҫыу, ҡыҫымға алыу
насЕчка ж 1. см. насечь; насечка напильника игәү тешәү 2. (нарезка) һыр, теш, киртек; насечка на жерновах тирмән ташы(ның) теше 3. (украшение) биҙәк, һыр; седло с серебряными насечками көмөш һырлы эйәр
насЕчь сов. 1. что, чего киртеү, киртеп сығыу, соҡоу; насечь метки на камне ташты киртеп, билдәләр һалып сығыу 2. тешәү, һырлау; насечь серп ураҡ тешәү 3. что; разг. (мелко нарубить) турау, тапау, турап (тапап) ҡуйыу
насЕять сов. что, чего 1. (күпмелер) сәсеү; насеять ржи күпмелер арыш сәсеү 2. (просеять) (күпмелер) иләү, иләп ҡуйыу; насеять мешок муки бер тоҡ он иләп ҡуйыу
насидЕть сов. что (о птицах) (баҫып) ултырыу, (баҫып) сығарыу
НАСИДЕТЬСЯ сов.; разг. 1. туйғансы ултырыу, ултырып туйыу; насидеться дома өйҙә ултырып туйыу 2. в сочетании с предлогом “без” и сущ. в род. п. оҙаҡ (ваҡыт) ултырыу; насидеться без дела оҙаҡ (ваҡыт) эшһеҙ ултырыу; насидеться без денег оҙаҡ ваҡыт аҡсаһыҙ ултырыу
НАСИЖЕННЫЙ, -ая, -ое прич. от насидеть ♦ насиженное место (гнездо) ултырып өйрәнгән урын, эйәләшкән урын, йылы урын; насиженное яйцо (тауыҡ) баҫҡан йомортҡа
НАСИЖИВАТЬ несов. см. насидеть
НАСИЖИВАТЬСЯ несов. страд. от насиживать
НАСИЛИЕ с 1. (применение физической силы ) көсләү, көс ҡулланыу 2. (притеснение) йәбер, йәбер-золом; избавиться от нищеты и насилия хәйерселектән һәм йәберҙән ҡотолоу 3. (принуждение) мәжбүр итеү, ирекһеҙләү; насилие над собой үҙ-үҙеңде ирекһеҙләү
НАСИЛОВАНИЕ с см. насиловать
НАСИЛОВАТЬ несов. 1. кого көсләү, мәсхәрәләү 2. кого - что (принуждать) ирекһеҙләү, мәжбүр итеү; насиловать себя үҙеңде ирекһеҙләү
НАСИЛУ нареч.; разг. ҡыйынлыҡ менән, көскә, саҡ-саҡ; насилу вырваться из плена тотҡондан саҡ ҡотолоу
НАСИЛЬНИК м көсләүсе, ирекһеҙләүсе, йәберләүсе
НАСИЛЬНИЧАТЬ несов.; разг. көсләү, ирекһеҙләү, йәберләү; не давать насильничать над собой үҙеңде йәберләргә юл ҡуймау
634
НАСАСЫВАТЬ несов. см. насосать
НАСАСЫВАТЬСЯ несов. 1. см. насосаться 2. страд. от насасывать
НАСАХАРИВАТЬ несов. см. насахарить
НАСАХАРИВАТЬСЯ несов. страд. от насахаривать
НАСАХАРИТЬ сов. что; разг. шәкәрләү, шәкәр һибеү (һалыу); насахарить тесто ҡамырға шәкәр һалыу
НАСВЕРЛИВАТЬ несов. см. насверлить
НАСВЕРЛИВАТЬСЯ несов. страд. от насверливать
НАСВЕРЛИТЬ сов. что быраулау, быраулап (ҡуйыу) сығыу; насверлить отверстий быраулап тишек(тәр) тишеп сығыу
НАСВИСТАТЬ сов.; разг. см. насвистеть
НАСВИСТЕТЬ сов. что (исполнить свистом ) көйләп һыҙғырыу, һыҙғырып көйләү; насвистеть мелодию песни йырҙы һыҙғырып көйләү
НАСВИСТЫВАТЬ несов. 1. см. насвистать, насвистеть 2. әкрен генә һыҙғырыу; идти насвистывая әкрен генә һыҙғырып барыу 3. (о птицах) һыҙғырыу, һайрау, һайрашыу; в лесу насвистывали птицы урманда ҡоштар һайраша ине 4. (о ветре, вьюге и т.п.) һыҙғырыу; насвистывает вьюга буран һыҙғыра
НАСЕВАТЬ несов. см. насеять
НАСЕДАТЬ несов. 1. см. насесть 2 — 4; 2. разг. (теснить, наступая) ҡыҫырыҡлау, ҡыҫыу; наседать на врага дошманды ҡыҫырыҡлау
НАСЕДКА ж йомортҡа баҫып ултырған тауыҡ
НАСЕИВАТЬ несов. см. насеять
НАСЕКАТЬ несов. см. насечь 1, 2
НАСЕКОМОЯДНЫЙ, -ая, -ое 1. зоол., бот. бөжәк ашай торған, бөжәк ашаусы; насекомоядная птица бөжәк ашаусы ҡош 2. в знач. сущ. насекомоядные мн.; зоол. бөжәк ашаусылар (терпе, һуҡыр сысҡан һ. б.)
НАСЕКОМЫЕ мн. (ед. насекомое с); зоол. бөжәктәр (себен, бал ҡорто, ҡандала һ.б.)
НАСЕЛЕНИЕ с халыҡ; коренное население ерле (төп) халыҡ
НАСЕЛЁННОСТЬ ж халыҡтың тығыҙлығы (һан ядынан кцплеге)
НАСЕЛЁННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от населить 2. прил. күп халыҡлы, халыҡ тығыҙ ултырған; населённый край күп халыҡлы төбәк ♦ населённый пункт халыҡ йәшәгән урын, торама пункт (ҡала, ауыл һ. б.)
НАСЕЛИТЬ сов. халыҡты килтереп ултыртыу (урынлаштырыу, индереү, күсендереү); населить новый дом жильцами яңы йортҡа йәшәүселәрҙе күсендереү
НАСЕЛЯТЬ несов. 1. см. населить 2. (составлять население) йәшәү, тороу; республику населяют разные народы республикала төрлө халыҡ йәшәй
НАСЕЛЯТЬСЯ несов. 1. см. населиться 2. страд. от населять 1
насЕст м төнәк, төнәү, төнәгес, ҡуналҡа; куры сели на насест тауыҡтар төнәккә менде
НАСЕСТЬ сов. 1. (күмәк) ултырыу; на телегу насело много людей арбаға күмәк кеше ултырған 2. (осесть) ултырыу, ҡуныу; пыль насела ему на лицо уның йөҙөнә туҙан ҡунған 3. на кого; разг. (навалиться) баҫыу, ятыу, ултырыу, ташланыу 4. на кого; перен. (с требованиями ) баҫым яһау, ҡыҫыу, ҡыҫымға алыу
насЕчка ж 1. см. насечь; насечка напильника игәү тешәү 2. (нарезка) һыр, теш, киртек; насечка на жерновах тирмән ташы(ның) теше 3. (украшение) биҙәк, һыр; седло с серебряными насечками көмөш һырлы эйәр
насЕчь сов. 1. что, чего киртеү, киртеп сығыу, соҡоу; насечь метки на камне ташты киртеп, билдәләр һалып сығыу 2. тешәү, һырлау; насечь серп ураҡ тешәү 3. что; разг. (мелко нарубить) турау, тапау, турап (тапап) ҡуйыу
насЕять сов. что, чего 1. (күпмелер) сәсеү; насеять ржи күпмелер арыш сәсеү 2. (просеять) (күпмелер) иләү, иләп ҡуйыу; насеять мешок муки бер тоҡ он иләп ҡуйыу
насидЕть сов. что (о птицах) (баҫып) ултырыу, (баҫып) сығарыу
НАСИДЕТЬСЯ сов.; разг. 1. туйғансы ултырыу, ултырып туйыу; насидеться дома өйҙә ултырып туйыу 2. в сочетании с предлогом “без” и сущ. в род. п. оҙаҡ (ваҡыт) ултырыу; насидеться без дела оҙаҡ (ваҡыт) эшһеҙ ултырыу; насидеться без денег оҙаҡ ваҡыт аҡсаһыҙ ултырыу
НАСИЖЕННЫЙ, -ая, -ое прич. от насидеть ♦ насиженное место (гнездо) ултырып өйрәнгән урын, эйәләшкән урын, йылы урын; насиженное яйцо (тауыҡ) баҫҡан йомортҡа
НАСИЖИВАТЬ несов. см. насидеть
НАСИЖИВАТЬСЯ несов. страд. от насиживать
НАСИЛИЕ с 1. (применение физической силы ) көсләү, көс ҡулланыу 2. (притеснение) йәбер, йәбер-золом; избавиться от нищеты и насилия хәйерселектән һәм йәберҙән ҡотолоу 3. (принуждение) мәжбүр итеү, ирекһеҙләү; насилие над собой үҙ-үҙеңде ирекһеҙләү
НАСИЛОВАНИЕ с см. насиловать
НАСИЛОВАТЬ несов. 1. кого көсләү, мәсхәрәләү 2. кого - что (принуждать) ирекһеҙләү, мәжбүр итеү; насиловать себя үҙеңде ирекһеҙләү
НАСИЛУ нареч.; разг. ҡыйынлыҡ менән, көскә, саҡ-саҡ; насилу вырваться из плена тотҡондан саҡ ҡотолоу
НАСИЛЬНИК м көсләүсе, ирекһеҙләүсе, йәберләүсе
НАСИЛЬНИЧАТЬ несов.; разг. көсләү, ирекһеҙләү, йәберләү; не давать насильничать над собой үҙеңде йәберләргә юл ҡуймау
634