Баш
Рус
Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 696 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
НИ
встретил ни одного человека бер генә кешене лә осратманым; в ведре нет ни одной капли воды биҙрәлә бер тамсы ла һыу юҡ
2. частица (для усиления утвердительного смысла глагола, с которым употребляется) -ма/-мә, ғына/генә, -һын/-һен, ла/лә; кого ни встретишь, все об этом говорят кемде генә осратма, бөтәһе лә ошо турала һөйләй
3. сою з (для усиления отрицания при перечислении однородных членов) да/дә, ҙа/ҙә, ла/лә, та/тә; на небе ни месяца, ни звёзд күк йөҙөндә ай ҙа, йондоҙҙар ҙа юҡ ♦ ни жив ни мёртв ҡото осҡан кемдец; ни ответа ни привета от кого өнө лә, тыны ла юҡ; ни то ни сё ни аллаға, ни муллаға; ни ите, ни һөтө; ни два ни полтора ни ары, ни бире; ни-ни!; ни-ни-ни!: 1) һис тә ярамай!; 2) һис тә юҡ!, һис тә түгел!; ни гу-гу; ни слова ауыҙыңды ла асма; ни шагу бер аҙым да атлама
НИ II (в сочет. с предлогами является отделяемой частью мест. “ никто ”, “ ничто ”, “ никакой ”, “ ничей ”) һис бер, бер да/дә; ни с кем не советоваться бер кем менән дә кәңәшләшмәү
-НИБУДЬ частица (вносит значение неопределённости) да/дә булһа; кто-нибудь кем дә булһа; что-нибудь ни ҙә булһа, нимә лә булһа
НИВА ж 1. баҫыу, ҡыр; зелёные нивы йәшел баҫыуҙар 2. чего, какая; перен., высок. майҙан, юл, өлкә; трудиться на ниве просвещения мәғариф өлкәһендә хеҙмәт итеү
НИВЕЛИР м; геод. нивелир (прибор)
НИВЕЛИРОВАТЬ сов., несов. 1. что; геод. нивелирлау; нивелировать местность урынды нивелирлау 2. кого - что; перен., книжн. (уравнять ) тигеҙләү, айырмаһын күрһәтмәү (бөтөрөү); нивелировать особенности үҙенсәлектәр араһындағы айырманы күрһәтмәү
НИВЕЛИРОВАТЬСЯ 1. сов., несов.; книжн. тигеҙләнеү, айырма күренмәү (бөтөү); нивелировались различия айырмалар бөткән 2. только несов. страд. от нивелировать
НИВЕЛИРОВКА ж 1. геод. см. нивелировать 1; 2. книжн. см. нивелировать 2, нивелироваться 1
НИВЕЛИРОВОЧНЫЙ, -ая, -ое геод. нивелирлау ...ы; нивелировочная рейка нивелирлау рейкаһы
НИВЕЛИРОВЩИК м и НИВЕЛИРОВЩИЦА ж нивелирлау оҫтаһы, нивелирлаусы
НИВХИ мн. нивхтар, нивх халҡы (Амур йылгаһыныц тцбәнге өлөшөндә һәм Сахалин утрауында йәшәгән халыҡ) // ед. нивх м нивх ир-аты; нивхка ж нивх ҡатын-ҡыҙы
НИВХСКИЙ, -ая, -ое нивх ...ы; нивхский язЫк нивх теле
нигде нареч. бер ҡайҙа ла, бер ерҙә лә, бер урында ла, бер (һис) ҡайҙа; его нет нигде ул бер ерҙә лә юҡ
НИГИЛИЗМ м нигилизм (1. XIX б. 60 - сы йй. Рәсәйҙә дворян гөрөф - ғәҙәттәренә ҡырҡа ҡаршы сыгыусы интеллигент - разночинецтар йцнәлеше 2. дөйөм ҡабул ителгән нормаларҙы инҡар итец, ҡабул итмәц)
НИГИЛИСТ м и НИГИЛИСТКА ж нигилист, нигилизмды яҡлаусы
НИГИЛИСТИЧЕСКИЙ и НИГИЛИСТСКИЙ, -ая, -ое нигилистик, нигилистарса; нигилистические взгляды нигилистик ҡараштар
НИГРОЗИН м нигрозин (ҡара буяу)
НИГРОЛ м; хим. нигрол (нефть продукты) НИДЕРЛАНДСКИЙ, -ая, -ое нидерланд ...ы, Нидерландия...ы; нидерландский язык нидерланд теле
НИДЕРЛАНДЦЫ мн. нидерландтар, нидерланд халҡы // ед. нидерландец м нидерланд ир-аты; нидерландка ж нидерланд ҡатын-ҡыҙы
НИЖЕ 1. сравн. ст. от низкий и низко түбәнерәк, тәпәшерәк; сарай ниже дома һарай өйҙән тәпәшерәк 2. нареч. түбәнерәк, аҫтараҡ, түбәнгәрәк, аҫҡараҡ; смотри ниже аҫҡараҡ ҡара 3. предлог с род. п. (за пределами чего - л. по направлению вниз) түбән; мороз на пять градусов ниже нуля һалҡынлыҡ нулдән биш градус түбән ♦ ниже достоинства чьего кемдер өсөн түбәнселек (булыу, күрһәтеү); ниже (всякой) критики иғтибарға лайыҡ түгел, телгә лә алырлыҡ түгел
НИЖЕПОДПИСАВШИЙСЯ, -аяся, -ееся книжн. түбәндә ҡул ҡуйған; нижеподписавшиеся члены комиссии түбәндә ҡул ҡуйған комиссия ағзалары
НИЖЕСКАЗАННЫЙ, -ая, -ое книжн. түбәндә әйтелгән; нижесказанные слова түбәндә әйтелгән һүҙҙәр
НИЖЕСЛЕДУЮЩИЙ, -ая, -ее книжн. түбәндәге; нижеследующее указание түбәндәге күрһәтмә
НИЖЕСТОЯЩИЙ, -ая, -ее түбәнге; нижестоящая организация түбәнге ойошма
НИЖЕУКАЗАННЫЙ, -ая, -ое книжн. түбәндә күрһәтелгән; нижеуказанное положение түбәндә күрһәтелгән положение
НИЖЕУПОМЯНУТЫЙ, -ая, -ое книжн. түбәндә әйтелгән (иҫкә алынған); нижеупомянутый случай түбәндә иҫкә алынған ваҡиға (осраҡ)
НИЖНИЙ, -яя, -ее 1. түбәнге, аҫҡы; нижний этаж аҫҡы ҡат 2. эске; нижнее бельё эске кейем 3. түбән, түбәнге; нижнее течение реки йылғаның түбәнге ағымы ♦ нижняя палата полит. түбәнге палата (парламентта)
НИЗ м 1. (нижняя часть) түбән, аҫ, түбәнге (аҫҡы) өлөш, түбән (аҫ) яҡ; низ вагонов вагондарҙың аҫты 2. мн. низы; разг. (низшие слои общества ) түбән(ге) ҡатлам, иҙелеүсе синыфтар;
696
встретил ни одного человека бер генә кешене лә осратманым; в ведре нет ни одной капли воды биҙрәлә бер тамсы ла һыу юҡ
2. частица (для усиления утвердительного смысла глагола, с которым употребляется) -ма/-мә, ғына/генә, -һын/-һен, ла/лә; кого ни встретишь, все об этом говорят кемде генә осратма, бөтәһе лә ошо турала һөйләй
3. сою з (для усиления отрицания при перечислении однородных членов) да/дә, ҙа/ҙә, ла/лә, та/тә; на небе ни месяца, ни звёзд күк йөҙөндә ай ҙа, йондоҙҙар ҙа юҡ ♦ ни жив ни мёртв ҡото осҡан кемдец; ни ответа ни привета от кого өнө лә, тыны ла юҡ; ни то ни сё ни аллаға, ни муллаға; ни ите, ни һөтө; ни два ни полтора ни ары, ни бире; ни-ни!; ни-ни-ни!: 1) һис тә ярамай!; 2) һис тә юҡ!, һис тә түгел!; ни гу-гу; ни слова ауыҙыңды ла асма; ни шагу бер аҙым да атлама
НИ II (в сочет. с предлогами является отделяемой частью мест. “ никто ”, “ ничто ”, “ никакой ”, “ ничей ”) һис бер, бер да/дә; ни с кем не советоваться бер кем менән дә кәңәшләшмәү
-НИБУДЬ частица (вносит значение неопределённости) да/дә булһа; кто-нибудь кем дә булһа; что-нибудь ни ҙә булһа, нимә лә булһа
НИВА ж 1. баҫыу, ҡыр; зелёные нивы йәшел баҫыуҙар 2. чего, какая; перен., высок. майҙан, юл, өлкә; трудиться на ниве просвещения мәғариф өлкәһендә хеҙмәт итеү
НИВЕЛИР м; геод. нивелир (прибор)
НИВЕЛИРОВАТЬ сов., несов. 1. что; геод. нивелирлау; нивелировать местность урынды нивелирлау 2. кого - что; перен., книжн. (уравнять ) тигеҙләү, айырмаһын күрһәтмәү (бөтөрөү); нивелировать особенности үҙенсәлектәр араһындағы айырманы күрһәтмәү
НИВЕЛИРОВАТЬСЯ 1. сов., несов.; книжн. тигеҙләнеү, айырма күренмәү (бөтөү); нивелировались различия айырмалар бөткән 2. только несов. страд. от нивелировать
НИВЕЛИРОВКА ж 1. геод. см. нивелировать 1; 2. книжн. см. нивелировать 2, нивелироваться 1
НИВЕЛИРОВОЧНЫЙ, -ая, -ое геод. нивелирлау ...ы; нивелировочная рейка нивелирлау рейкаһы
НИВЕЛИРОВЩИК м и НИВЕЛИРОВЩИЦА ж нивелирлау оҫтаһы, нивелирлаусы
НИВХИ мн. нивхтар, нивх халҡы (Амур йылгаһыныц тцбәнге өлөшөндә һәм Сахалин утрауында йәшәгән халыҡ) // ед. нивх м нивх ир-аты; нивхка ж нивх ҡатын-ҡыҙы
НИВХСКИЙ, -ая, -ое нивх ...ы; нивхский язЫк нивх теле
нигде нареч. бер ҡайҙа ла, бер ерҙә лә, бер урында ла, бер (һис) ҡайҙа; его нет нигде ул бер ерҙә лә юҡ
НИГИЛИЗМ м нигилизм (1. XIX б. 60 - сы йй. Рәсәйҙә дворян гөрөф - ғәҙәттәренә ҡырҡа ҡаршы сыгыусы интеллигент - разночинецтар йцнәлеше 2. дөйөм ҡабул ителгән нормаларҙы инҡар итец, ҡабул итмәц)
НИГИЛИСТ м и НИГИЛИСТКА ж нигилист, нигилизмды яҡлаусы
НИГИЛИСТИЧЕСКИЙ и НИГИЛИСТСКИЙ, -ая, -ое нигилистик, нигилистарса; нигилистические взгляды нигилистик ҡараштар
НИГРОЗИН м нигрозин (ҡара буяу)
НИГРОЛ м; хим. нигрол (нефть продукты) НИДЕРЛАНДСКИЙ, -ая, -ое нидерланд ...ы, Нидерландия...ы; нидерландский язык нидерланд теле
НИДЕРЛАНДЦЫ мн. нидерландтар, нидерланд халҡы // ед. нидерландец м нидерланд ир-аты; нидерландка ж нидерланд ҡатын-ҡыҙы
НИЖЕ 1. сравн. ст. от низкий и низко түбәнерәк, тәпәшерәк; сарай ниже дома һарай өйҙән тәпәшерәк 2. нареч. түбәнерәк, аҫтараҡ, түбәнгәрәк, аҫҡараҡ; смотри ниже аҫҡараҡ ҡара 3. предлог с род. п. (за пределами чего - л. по направлению вниз) түбән; мороз на пять градусов ниже нуля һалҡынлыҡ нулдән биш градус түбән ♦ ниже достоинства чьего кемдер өсөн түбәнселек (булыу, күрһәтеү); ниже (всякой) критики иғтибарға лайыҡ түгел, телгә лә алырлыҡ түгел
НИЖЕПОДПИСАВШИЙСЯ, -аяся, -ееся книжн. түбәндә ҡул ҡуйған; нижеподписавшиеся члены комиссии түбәндә ҡул ҡуйған комиссия ағзалары
НИЖЕСКАЗАННЫЙ, -ая, -ое книжн. түбәндә әйтелгән; нижесказанные слова түбәндә әйтелгән һүҙҙәр
НИЖЕСЛЕДУЮЩИЙ, -ая, -ее книжн. түбәндәге; нижеследующее указание түбәндәге күрһәтмә
НИЖЕСТОЯЩИЙ, -ая, -ее түбәнге; нижестоящая организация түбәнге ойошма
НИЖЕУКАЗАННЫЙ, -ая, -ое книжн. түбәндә күрһәтелгән; нижеуказанное положение түбәндә күрһәтелгән положение
НИЖЕУПОМЯНУТЫЙ, -ая, -ое книжн. түбәндә әйтелгән (иҫкә алынған); нижеупомянутый случай түбәндә иҫкә алынған ваҡиға (осраҡ)
НИЖНИЙ, -яя, -ее 1. түбәнге, аҫҡы; нижний этаж аҫҡы ҡат 2. эске; нижнее бельё эске кейем 3. түбән, түбәнге; нижнее течение реки йылғаның түбәнге ағымы ♦ нижняя палата полит. түбәнге палата (парламентта)
НИЗ м 1. (нижняя часть) түбән, аҫ, түбәнге (аҫҡы) өлөш, түбән (аҫ) яҡ; низ вагонов вагондарҙың аҫты 2. мн. низы; разг. (низшие слои общества ) түбән(ге) ҡатлам, иҙелеүсе синыфтар;
696