Баш
Рус
Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 714 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ОБИДА
обИда ж 1. үпкә, үпкәләү, хәтер ҡалыу (ҡалдырыу), күңел ҡырылыу, рәнйеү; слова обиды үпкә һүҙҙәре; мелкие обиды ваҡ-төйәккә хәтер ҡалыу; кровная обида ҡаты үпкә, ныҡ хәтер ҡалыу; не в обиду будь сказано хәтерең (хәтерегеҙ) ҡалмаһын; нанести обиду үпкәләтеү, хәтер ҡалдырыу; терпеть обиду үпкәләү; не забывать обиду үпкә һаҡлау 2. в знач. сказ., разг. (с мест. “ какой ”, “ такой ” и т. п.) үкенес, аяныс; опоздал, такая обида! һуңланым, шундай үкенес! ♦ быть в обиде на кого үпкә тотоу, үпкәләү; не дать в обиду кого яҡлау, башҡаларға рәнйетергә ирек бирмәү; не даться в обиду кому үҙеңде рәнйетергә ирек бирмәү
обИдеть сов. кого 1. үпкәләтеү, ҡыйырһытыу, рәнйетеү, хәтер ҡалдырыу; несправедливо обидеть нахаҡҡа рәнйетеү; обидеть неосторожным словом уйламай әйтеп үпкәләтеү 2. чем; разг. үгәйһетеү, ситләтеү, ситнәтеү, кәмһетеү, йәберләү, мәхрүм итеү; природа не обидела его здоровьем тәбиғәт уны һаулыҡтан мәхрүм итмәгән
обидеться сов. на кого-что үпкәләү, рәнйеү, ҡылтайыу, хәтер ҡалыу; обидеться на замечание шелтәгә үпкәләү
ОБИДНО 1. нареч. үпкәләтерлек (рәнйетерлек, хәтер ҡалдырырлыҡ) итеп, үкенесле; обидно разбранить үпкәләтерлек итеп әрләү 2. кому в знач. сказ., безл. үкенес, үкенесле, аяныс; обидно видеть это быны күреү аяныс; обидно, что не успел закончить үкенесле, бөтөрә алманым
ОБИДНЫЙ, -ая, -ое 1. үпкәләтерлек, рәнйетерлек, хәтер ҡалдырырлыҡ; обидное замечание үпкәләтерлек шелтә 2. разг. (досадный) үкенесле, аяныслы; обидная ошибка үкенесле хата; обидный недосмотр аяныслы иғтибарһыҙлыҡ ♦ до обидного бик, бигерәк, ифрат; до обидного мало времени ваҡыт бигерәк аҙ
обидчивость ж үпкәселлек, хәтер ҡа-лыусанлыҡ, ғәрселлек, ғәрләнеүсәнлек; болезненная обидчивость саманан тыш үпкәселлек
обидчивый, -ая, -ое хәтере ҡалыусан, ҡылтым(бый), үпкәсел, үпкәләүсән, ғәрсел, ғәрләнеүсән; обидчивый человек үпкәсел кеше
ОБИДЧИК м и ОБИДЧИЦА ж ҡыйырһытыусы, хәтер ҡалдырыусы, үпкәләтеүсе, рәнйетеүсе
обижать несов. см. обидеть обижаться несов. см. обидеться ОБИЖЕННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от обидеть 2. прил. үпкәле, рәнйеүле, йәберле, үпкәләгән, рәнйегән; обиженный вид үпкәле ҡиәфәт; обиженный взгляд рәнйеүле ҡараш; он обижен на приятеля ул дуҫына үпкәләгән
ОБИЛИЕ с 1. күплек; обилие рыбы балыҡтың күплеге 2. (достаток) муллыҡ, бәрәкәт
714
ОБИЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. мул, (бик) күп; обильный урожай мул уңыш; обильные снега бик күп ҡар, ҡарҙың күплеге 2. (богатый) бай, мул, етеш; обильный хутор бай утар
ОБИНУЯСЬ: не обинуясь уст. икеләнмәй, уйлап тормай, шикләнмәйенсә; не обинуясь высказать своё мнение фекереңде икеләнмәйенсә әйтеү
ОБИНЯК м; уст. ситләтеп әйтелгән һүҙ, кинәйә, әйтеп еткермәгәнлек, төрттөрөү; в каждом вопросе какой-нибудь обиняк һәр бер һорауҙа кинәйә ♦ обиняком (обиняками) говорить (спрашивать и т.п.) ситләтеп һөйләү (һорау һ.б.); без обиняков говорить (спрашивать и т.п.) туранан-тура әйтеү
обирать несов. см. обобрать
обитаемый, -ая, -ое 1. прич. от обитать 2. прил. кеше йәшәгән (торған); обитаемый остров кеше йәшәгән утрау
обиталище с; уст. төйәк; любимое обиталище яратҡан төйәк
обитание с см. обитать; место обитания животных хайуандар йәшәгән урын; среда обитания йәшәү мөхите
обитатель м тороусы, йәшәүсе, төйәкләнеүсе, көн итеүсе; обитатели деревни ауылда тороусылар
обитать несов. тороу, йәшәү, көн күреү (итеү); обитать на Урале Уралда йәшәү
обитель ж 1. книжн., уст. монастырь 2. чья, какая; шутл. торған (йәшәгән) урыны
обить сов. что 1. ҡағып (бәреп, һелкетеп, китеп) төшөрөү, ҡуптарып төшөрөү; обить штукатурку штукатурканы ҡуптарып төшөрөү; обить снег ҡарҙы ҡағып төшөрөү; обить яблоню алмаларҙы һелкетеп төшөрөү 2. разг. туҙҙырыу; обить края брюк салбар балағы остарын туҙҙырыу 3. чем көпләү, тышлау; обить стулья кожей ултырғыстарҙы күн менән тышлау ♦ обить (все) пороги тупһа тапау (берәй эш артынан йөрөп, йөҙәп бөтөц)
обиться сов. 1. (отвалиться) ҡойолоп (ҡубып, кителеп) төшөү; штукатурка обилась штукатурка ҡойолоп төшкән 2. ҡырылыу, туҙыу; подол шубы обился тундың итәк осо ҡырылған
обихОд м 1. көндәлек тормош, ғәҙәт, яй; повседневный обиход көндәлек тормош; жизнь идёт своим обиходом тормош үҙ яйы менән бара 2. ҡулланылыу, файҙаланылыу, ҡулланылыш; войти в обиход ҡулланылышҡа инеү; выйти из обихода файҙаланыуҙан сығыу
ОБИХОДНЫЙ, -ая, -ое ғәҙәткә кереп киткән, көндәлек, көндәге, ғәҙәттәге, көн дә ҡулланылған; обиходные предметы көн дә ҡулланылған әйберҙәр; обиходное слово ғәҙәттәге һүҙ
ОБКАЛЫВАТЬ I несов. см. обколоть I
ОБКАЛЫВАТЬ II несов. см. обколоть II
обИда ж 1. үпкә, үпкәләү, хәтер ҡалыу (ҡалдырыу), күңел ҡырылыу, рәнйеү; слова обиды үпкә һүҙҙәре; мелкие обиды ваҡ-төйәккә хәтер ҡалыу; кровная обида ҡаты үпкә, ныҡ хәтер ҡалыу; не в обиду будь сказано хәтерең (хәтерегеҙ) ҡалмаһын; нанести обиду үпкәләтеү, хәтер ҡалдырыу; терпеть обиду үпкәләү; не забывать обиду үпкә һаҡлау 2. в знач. сказ., разг. (с мест. “ какой ”, “ такой ” и т. п.) үкенес, аяныс; опоздал, такая обида! һуңланым, шундай үкенес! ♦ быть в обиде на кого үпкә тотоу, үпкәләү; не дать в обиду кого яҡлау, башҡаларға рәнйетергә ирек бирмәү; не даться в обиду кому үҙеңде рәнйетергә ирек бирмәү
обИдеть сов. кого 1. үпкәләтеү, ҡыйырһытыу, рәнйетеү, хәтер ҡалдырыу; несправедливо обидеть нахаҡҡа рәнйетеү; обидеть неосторожным словом уйламай әйтеп үпкәләтеү 2. чем; разг. үгәйһетеү, ситләтеү, ситнәтеү, кәмһетеү, йәберләү, мәхрүм итеү; природа не обидела его здоровьем тәбиғәт уны һаулыҡтан мәхрүм итмәгән
обидеться сов. на кого-что үпкәләү, рәнйеү, ҡылтайыу, хәтер ҡалыу; обидеться на замечание шелтәгә үпкәләү
ОБИДНО 1. нареч. үпкәләтерлек (рәнйетерлек, хәтер ҡалдырырлыҡ) итеп, үкенесле; обидно разбранить үпкәләтерлек итеп әрләү 2. кому в знач. сказ., безл. үкенес, үкенесле, аяныс; обидно видеть это быны күреү аяныс; обидно, что не успел закончить үкенесле, бөтөрә алманым
ОБИДНЫЙ, -ая, -ое 1. үпкәләтерлек, рәнйетерлек, хәтер ҡалдырырлыҡ; обидное замечание үпкәләтерлек шелтә 2. разг. (досадный) үкенесле, аяныслы; обидная ошибка үкенесле хата; обидный недосмотр аяныслы иғтибарһыҙлыҡ ♦ до обидного бик, бигерәк, ифрат; до обидного мало времени ваҡыт бигерәк аҙ
обидчивость ж үпкәселлек, хәтер ҡа-лыусанлыҡ, ғәрселлек, ғәрләнеүсәнлек; болезненная обидчивость саманан тыш үпкәселлек
обидчивый, -ая, -ое хәтере ҡалыусан, ҡылтым(бый), үпкәсел, үпкәләүсән, ғәрсел, ғәрләнеүсән; обидчивый человек үпкәсел кеше
ОБИДЧИК м и ОБИДЧИЦА ж ҡыйырһытыусы, хәтер ҡалдырыусы, үпкәләтеүсе, рәнйетеүсе
обижать несов. см. обидеть обижаться несов. см. обидеться ОБИЖЕННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от обидеть 2. прил. үпкәле, рәнйеүле, йәберле, үпкәләгән, рәнйегән; обиженный вид үпкәле ҡиәфәт; обиженный взгляд рәнйеүле ҡараш; он обижен на приятеля ул дуҫына үпкәләгән
ОБИЛИЕ с 1. күплек; обилие рыбы балыҡтың күплеге 2. (достаток) муллыҡ, бәрәкәт
714
ОБИЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. мул, (бик) күп; обильный урожай мул уңыш; обильные снега бик күп ҡар, ҡарҙың күплеге 2. (богатый) бай, мул, етеш; обильный хутор бай утар
ОБИНУЯСЬ: не обинуясь уст. икеләнмәй, уйлап тормай, шикләнмәйенсә; не обинуясь высказать своё мнение фекереңде икеләнмәйенсә әйтеү
ОБИНЯК м; уст. ситләтеп әйтелгән һүҙ, кинәйә, әйтеп еткермәгәнлек, төрттөрөү; в каждом вопросе какой-нибудь обиняк һәр бер һорауҙа кинәйә ♦ обиняком (обиняками) говорить (спрашивать и т.п.) ситләтеп һөйләү (һорау һ.б.); без обиняков говорить (спрашивать и т.п.) туранан-тура әйтеү
обирать несов. см. обобрать
обитаемый, -ая, -ое 1. прич. от обитать 2. прил. кеше йәшәгән (торған); обитаемый остров кеше йәшәгән утрау
обиталище с; уст. төйәк; любимое обиталище яратҡан төйәк
обитание с см. обитать; место обитания животных хайуандар йәшәгән урын; среда обитания йәшәү мөхите
обитатель м тороусы, йәшәүсе, төйәкләнеүсе, көн итеүсе; обитатели деревни ауылда тороусылар
обитать несов. тороу, йәшәү, көн күреү (итеү); обитать на Урале Уралда йәшәү
обитель ж 1. книжн., уст. монастырь 2. чья, какая; шутл. торған (йәшәгән) урыны
обить сов. что 1. ҡағып (бәреп, һелкетеп, китеп) төшөрөү, ҡуптарып төшөрөү; обить штукатурку штукатурканы ҡуптарып төшөрөү; обить снег ҡарҙы ҡағып төшөрөү; обить яблоню алмаларҙы һелкетеп төшөрөү 2. разг. туҙҙырыу; обить края брюк салбар балағы остарын туҙҙырыу 3. чем көпләү, тышлау; обить стулья кожей ултырғыстарҙы күн менән тышлау ♦ обить (все) пороги тупһа тапау (берәй эш артынан йөрөп, йөҙәп бөтөц)
обиться сов. 1. (отвалиться) ҡойолоп (ҡубып, кителеп) төшөү; штукатурка обилась штукатурка ҡойолоп төшкән 2. ҡырылыу, туҙыу; подол шубы обился тундың итәк осо ҡырылған
обихОд м 1. көндәлек тормош, ғәҙәт, яй; повседневный обиход көндәлек тормош; жизнь идёт своим обиходом тормош үҙ яйы менән бара 2. ҡулланылыу, файҙаланылыу, ҡулланылыш; войти в обиход ҡулланылышҡа инеү; выйти из обихода файҙаланыуҙан сығыу
ОБИХОДНЫЙ, -ая, -ое ғәҙәткә кереп киткән, көндәлек, көндәге, ғәҙәттәге, көн дә ҡулланылған; обиходные предметы көн дә ҡулланылған әйберҙәр; обиходное слово ғәҙәттәге һүҙ
ОБКАЛЫВАТЬ I несов. см. обколоть I
ОБКАЛЫВАТЬ II несов. см. обколоть II