Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 774 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ОСЫПАТЬСЯ
ҡойолдо 3. (усеяться множеством чего-л.) ҡапланыу; поляна осыпалась цветами ялан сәскәләр менән ҡапланған
ОСЫПАТЬСЯ несов. 1. см. осыпаться 2. страд. от осыпать
Осыпь ж; геол. ишелмә (тау тоҡомдарынан ел, яуым-төшөм ашауҙан барлыҡҡа килгән өйөмдәр )
ОСЬ ж 1. (стержень) күсәр; ось телеги арба күсәре 2. спец. (прямая, проходящая через центр симметрии) күсәр, үҙәк; ось вращения әйләнеү күсәре 3. чего, какая; перен. үҙәк; ось событий ваҡиғалар үҙәге
ОСЬМИНОГ м һигеҙаяҡ
ОСЬМУШКА ж; уст. әсмуха; осьмушка чаю әсмуха сәй
ОСЯЗАЕМОСТЬ ж һиҙелеүсәнлек, тойоусан-лыҡ, тойолоусанлыҡ
ОСЯЗАЕМЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от осязать 2. прил. һиҙелеп (тойолоп) торған, һиҙелерлек, тойолорлоҡ; осязаемые результаты һиҙелерлек һөҙөмтәләр
ОСЯЗАНИЕ с һиҙеү, тойоу; органы осязания һиҙеү ағзалары
ОСЯЗАТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. (служащий для осязания) һиҙә торған, һиҙеү ...ы, тойоу ...ы; осязательные волоски һиҙеү епсәләре 2. перен . һиҙелерлек, күҙгә күренерлек; осязательные результаты күҙгә күренерлек һөҙөмтәләр
ОСЯЗАТЬ несов. кого-что һиҙеү, тойоу
ОТ и ОТО предлог с род. п. 1. (при указании на исходную точку чего-л.) -дан/-дән, -дан алып; отойти от крыльца тупһанан китеү; от города до станции ҡаланан (алып) станцияға тиклем
2. (при обозначении предмета, лица, от которого кто-что-л. отделяется) -дан/-дән; оторвать пуговицу от пальто пальтонан төймәне өҙөп алыу; уйти от семьи ғаиләнән китеү
3. (при указании на источник чего-л.) -дан/-дән; наследство осталось от отца мираҫ атайҙан ҡалған
4. (при указании повода, причины какого-л. действия, состояния) -дан/-дән; бледный от страха ҡурҡыуҙан ап-аҡ (йөҙлө)
5. (при обозначении предмета, явления, которое устраняется) -дан/-дән; освободиться от ошибок хаталарҙан арыныу; очистить от грязи бысраҡтан таҙартыу
6. (при указании на что-л. удаляемое, предотвращаемое) -дан/-дән, -ға/-гә ҡаршы; лекарство от кашля йүтәлгә ҡаршы дарыу
7. (при указании на принадлежность како-му-л. предмету) ...ы; футляр от очков күҙлек һауыты
8. (при указании времени, датирующего что-л.) -да/-дә яҙылған; письмо от шестого ал-тыһында яҙылған хат
9. (при указании на временную последовательность ) -дан/-дән, -ға/-гә; год от году йылдан-йыл ♦ время от времени ваҡыт-ваҡыт, ваҡыты менән; от мала до велика йәше-ҡарты, һәммәһе; от всей души ысын күңелдән; от слова до слова; от слова к слову һүҙҙән-һүҙгә, һүҙ эйәрә һүҙ
ОТ... (ото..., отъ...) приставка 1. ҡылымдар яһап, тцбәндәге мәгәнәләрҙе аңлата: 1) берәй нәмәнән (кемдән) алыҫлашыуҙы, ситләшецҙе, мәҫ., отбежать йүгереп китеү; отгрести ишеп китеү; отступить артҡа сигенеү; 2) предметтан уның бер өлөшөн йәки икенсе предметты айырыуҙы , мәҫ., отвинтить бороп алыу; отвязать сисеп алыу; откусить тешләп алыу; отрезать ҡырҡып алыу; 3) бер нәмәгә яуап рәцешендәге хәрәкәтте, мәҫ., отблагодарить рәхмәт белдереү; 4) хәрәкәттең тамам булыуын, мәҫ., отбарабанить барабан ҡағып туҡтау; отцвести сәскә ҡойоу; 5) берәй нәмәнән ҡотолоуҙы, уны алып ташлауҙы, мәҫ., откачать һурҙырып сығарыу; отучить биҙҙереү, ташлатыу; 6) “-ся” ялгауы менән берәй нәмәнән баш тартыуҙы, мәҫ., отговориться һылтау табыу; 7) эште, хәрәкәтте тыйыуҙы, һиҙецҙе югалтыуга тиклем алып барып еткерец, мәҫ., отлежать яйһыҙ ятып (тәнде) ойотоу 2. сифат яһалышында ҡулланылып, уның ниндәй һцҙ төркөмөнән яһалганын белдерә , мәҫ., отглагольный ҡылымдан яһалған
ОТАВА ж; с. -х. ҡурпы; клеверная отава клевер ҡурпыһы
ОТАПЛИВАТЬ несов. см. отопить
ОТАПЛИВАТЬСЯ несов. яғылыу, яғып йылытылыу; дом не отапливается өй яғылмай
ОТАРА ж һарыҡ көтөүе
ОТБАВИТЬ сов. что, чего кәметеү, аҙайтыу, бүҫкәртеү, кәметә (аҙайта) төшөү
ОТБАВКА ж; разг. см. отбавить — отбавлять ОТБАВЛЯТЬ несов. см. отбавить ♦ хоть отбавляй кәрәгенән артыҡ, иҫәбе-хисабы юҡ
ОТБАРАБАНИВАТЬ несов. см. отбарабанить
ОТБАРАБАНИТЬ сов. 1. (кончить барабанить ) барабан ҡағыуҙан туҡтау 2. что и без доп.; разг. (ашыҡ-бошоҡ) уйнап алыу; отбарабанить вальс ашыҡ-бошоҡ вальс уйнап алыу 3. перен., разг. ҡысҡырып, шәп (итеп) һөйләү (әйтеү); отбарабанить доклад докладты ҡысҡырып, шәп итеп һөйләп сығыу
ОТБЕГАТЬ несов. см. отбежать
ОТБЕЖАТЬ сов. йүгереп (сабып) китеү
ОТБЕЛИВАНИЕ с см. отбеливать; отбеливание холста киндер ағартыу
ОТБЕЛИВАТЬ несов. см. отбелить
ОТБЕЛИВАЮЩИЙ, -ая, -ее 1. прич. от отбеливать 2. прил. ағарта торған; отбеливающий крем ағарта торған крем
774
ҡойолдо 3. (усеяться множеством чего-л.) ҡапланыу; поляна осыпалась цветами ялан сәскәләр менән ҡапланған
ОСЫПАТЬСЯ несов. 1. см. осыпаться 2. страд. от осыпать
Осыпь ж; геол. ишелмә (тау тоҡомдарынан ел, яуым-төшөм ашауҙан барлыҡҡа килгән өйөмдәр )
ОСЬ ж 1. (стержень) күсәр; ось телеги арба күсәре 2. спец. (прямая, проходящая через центр симметрии) күсәр, үҙәк; ось вращения әйләнеү күсәре 3. чего, какая; перен. үҙәк; ось событий ваҡиғалар үҙәге
ОСЬМИНОГ м һигеҙаяҡ
ОСЬМУШКА ж; уст. әсмуха; осьмушка чаю әсмуха сәй
ОСЯЗАЕМОСТЬ ж һиҙелеүсәнлек, тойоусан-лыҡ, тойолоусанлыҡ
ОСЯЗАЕМЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от осязать 2. прил. һиҙелеп (тойолоп) торған, һиҙелерлек, тойолорлоҡ; осязаемые результаты һиҙелерлек һөҙөмтәләр
ОСЯЗАНИЕ с һиҙеү, тойоу; органы осязания һиҙеү ағзалары
ОСЯЗАТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. (служащий для осязания) һиҙә торған, һиҙеү ...ы, тойоу ...ы; осязательные волоски һиҙеү епсәләре 2. перен . һиҙелерлек, күҙгә күренерлек; осязательные результаты күҙгә күренерлек һөҙөмтәләр
ОСЯЗАТЬ несов. кого-что һиҙеү, тойоу
ОТ и ОТО предлог с род. п. 1. (при указании на исходную точку чего-л.) -дан/-дән, -дан алып; отойти от крыльца тупһанан китеү; от города до станции ҡаланан (алып) станцияға тиклем
2. (при обозначении предмета, лица, от которого кто-что-л. отделяется) -дан/-дән; оторвать пуговицу от пальто пальтонан төймәне өҙөп алыу; уйти от семьи ғаиләнән китеү
3. (при указании на источник чего-л.) -дан/-дән; наследство осталось от отца мираҫ атайҙан ҡалған
4. (при указании повода, причины какого-л. действия, состояния) -дан/-дән; бледный от страха ҡурҡыуҙан ап-аҡ (йөҙлө)
5. (при обозначении предмета, явления, которое устраняется) -дан/-дән; освободиться от ошибок хаталарҙан арыныу; очистить от грязи бысраҡтан таҙартыу
6. (при указании на что-л. удаляемое, предотвращаемое) -дан/-дән, -ға/-гә ҡаршы; лекарство от кашля йүтәлгә ҡаршы дарыу
7. (при указании на принадлежность како-му-л. предмету) ...ы; футляр от очков күҙлек һауыты
8. (при указании времени, датирующего что-л.) -да/-дә яҙылған; письмо от шестого ал-тыһында яҙылған хат
9. (при указании на временную последовательность ) -дан/-дән, -ға/-гә; год от году йылдан-йыл ♦ время от времени ваҡыт-ваҡыт, ваҡыты менән; от мала до велика йәше-ҡарты, һәммәһе; от всей души ысын күңелдән; от слова до слова; от слова к слову һүҙҙән-һүҙгә, һүҙ эйәрә һүҙ
ОТ... (ото..., отъ...) приставка 1. ҡылымдар яһап, тцбәндәге мәгәнәләрҙе аңлата: 1) берәй нәмәнән (кемдән) алыҫлашыуҙы, ситләшецҙе, мәҫ., отбежать йүгереп китеү; отгрести ишеп китеү; отступить артҡа сигенеү; 2) предметтан уның бер өлөшөн йәки икенсе предметты айырыуҙы , мәҫ., отвинтить бороп алыу; отвязать сисеп алыу; откусить тешләп алыу; отрезать ҡырҡып алыу; 3) бер нәмәгә яуап рәцешендәге хәрәкәтте, мәҫ., отблагодарить рәхмәт белдереү; 4) хәрәкәттең тамам булыуын, мәҫ., отбарабанить барабан ҡағып туҡтау; отцвести сәскә ҡойоу; 5) берәй нәмәнән ҡотолоуҙы, уны алып ташлауҙы, мәҫ., откачать һурҙырып сығарыу; отучить биҙҙереү, ташлатыу; 6) “-ся” ялгауы менән берәй нәмәнән баш тартыуҙы, мәҫ., отговориться һылтау табыу; 7) эште, хәрәкәтте тыйыуҙы, һиҙецҙе югалтыуга тиклем алып барып еткерец, мәҫ., отлежать яйһыҙ ятып (тәнде) ойотоу 2. сифат яһалышында ҡулланылып, уның ниндәй һцҙ төркөмөнән яһалганын белдерә , мәҫ., отглагольный ҡылымдан яһалған
ОТАВА ж; с. -х. ҡурпы; клеверная отава клевер ҡурпыһы
ОТАПЛИВАТЬ несов. см. отопить
ОТАПЛИВАТЬСЯ несов. яғылыу, яғып йылытылыу; дом не отапливается өй яғылмай
ОТАРА ж һарыҡ көтөүе
ОТБАВИТЬ сов. что, чего кәметеү, аҙайтыу, бүҫкәртеү, кәметә (аҙайта) төшөү
ОТБАВКА ж; разг. см. отбавить — отбавлять ОТБАВЛЯТЬ несов. см. отбавить ♦ хоть отбавляй кәрәгенән артыҡ, иҫәбе-хисабы юҡ
ОТБАРАБАНИВАТЬ несов. см. отбарабанить
ОТБАРАБАНИТЬ сов. 1. (кончить барабанить ) барабан ҡағыуҙан туҡтау 2. что и без доп.; разг. (ашыҡ-бошоҡ) уйнап алыу; отбарабанить вальс ашыҡ-бошоҡ вальс уйнап алыу 3. перен., разг. ҡысҡырып, шәп (итеп) һөйләү (әйтеү); отбарабанить доклад докладты ҡысҡырып, шәп итеп һөйләп сығыу
ОТБЕГАТЬ несов. см. отбежать
ОТБЕЖАТЬ сов. йүгереп (сабып) китеү
ОТБЕЛИВАНИЕ с см. отбеливать; отбеливание холста киндер ағартыу
ОТБЕЛИВАТЬ несов. см. отбелить
ОТБЕЛИВАЮЩИЙ, -ая, -ее 1. прич. от отбеливать 2. прил. ағарта торған; отбеливающий крем ағарта торған крем
774