Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 156 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ПРЕДУСМАТРИВАТЬ
теү; сделать предупреждение иҫкәртеү яһау; выговор с предупреждением иҫкәртеүле шелтә
ПРЕДУСМАТРИВАТЬ несов. см. предусмотреть
ПРЕДУСМАТРИВАТЬСЯ несов. страд. от предусматривать
ПРЕДУСМОТРЕТЬ сов. что алдан күреү (иҫәпкә алыу), күҙҙә (күҙ уңында) тотоу; предусмотреть все случаи һәр осраҡты күҙ уңында тотоу
ПРЕДУСМОТРИТЕЛЬНОСТЬ ж һаҡлыҡ, алдын-артын уйлау, алдан күрә белеү, хәс-тәрлелек
ПРЕДУСМОТРИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое алдан күреүсән (күрә белеүсе), алдан сара күреүсән, хәстәрле; предусмотрительный человек алдан күрә белеүсе кеше
ПРЕДЧУВСТВИЕ с һиҙем, алдан һиҙеү (тойоу), һиҙемләү, күңел тойоу; предчувствие не обмануло һиҙем алдаманы
ПРЕДЧУВСТВОВАТЬ несов. что һиҙемләү, һиҙенеү, алдан тойоу (һиҙеү); предчувствовать заранее алдан һиҙемләү
ПРЕДШЕСТВЕННИК м и ПРЕДШЕСТВЕННИЦА ж 1. элгәр, алдан (элек) булған, башлап ебәреүсе; быть предшественником элгәр булыу 2. (по должности) элек эшләүсе, алда эшләүсе, элек эшләгән кеше; мой предшественник минән элек эшләгән кеше
ПРЕДШЕСТВОВАТЬ несов. чему алдынан (алдан) булыу (булып алыу, алып барыу); походу предшествовала большая подготовка сәйәхәткә алдан ҙур әҙерлек алып барылды
ПРЕДШЕСТВУЮЩИЙ, -ая, -ее 1. прич. от предшествовать 2. прил. бынан элекке, үткән, бынан алда (элек) булған; на предшествующем занятии үткән дәрестә
ПРЕДЪ... приставка см. пред...
ПРЕДЪЯВИТЕЛЬ м и ПРЕДЪЯВИТЕЛЬНИЦА ж 1. күрһәтеүсе, күрһәткән кеше; предъявитель удостоверения танытма күрһәтеүсе 2. тапшырыусы, килтереп биреүсе; предъявитель письма хат тапшырыусы
ПРЕДЪЯВИТЬ сов. что 1. (показать) күрһәтеү, килтереп күрһәтеү; предъявить документ документ күрһәтеү 2. (заявить о чём-л., требуя объяснения) белдереү, юллау, талап ҡуйыу
ПРЕДЪЯВЛЕНИЕ с см. предъявить — предъявлять; предъявление иска юр. иск юллау; предъявление обвинения ғәйепләү белдереү
ПРЕДЪЯВЛЯТЬ несов. см. предъявить
ПРЕДЪЯВЛЯТЬСЯ несов. страд. от предъявлять
ПРЕДЫДУЩИЙ, -ая, -ее (бынан) алдағы, үткән, бынан элекке; на предыдущем занятии үткән дәрестә
ПРЕДЫНФАРКТНЫЙ, -ая, -ое инфаркт алды ...ы, инфарктҡа тиклем булған; предынфарктное состояние инфаркт алды хәле
ПРЕЕМНИК м и ПРЕЕМНИЦА ж 1. (наследник ) вариҫ, урынына ҡалған кеше 2. (последователь ) дауам иттереүсе 3. (тот, кто занял место своего предшественника) алмашҡа килеүсе
ПРЕЕМСТВЕННОСТЬ ж 1. мираҫлыҡ, ва-риҫлыҡ 2. күсәгилешлелек, эҙмә-эҙлеклелек, бер-бер артлы булғанлыҡ; преемственность традиций традицияларҙың күсәгилешлелеге
ПРЕЕМСТВЕННЫЙ, -ая, -ое 1. (наследственный ) мираҫ булып килгән, быуындан-быуынға күсеп килә торған; преемственный порядок наследования юр. вариҫтың быуындан-быуынға күсеп килә торған тәртибе 2. (последовательный ) күсәгилешле; преемственная связь күсәгилешле бәйләнеш
ПРЕЖДЕ нареч. и предлог 1. нареч. (раньше) (бынан) элек, элгәре; прежде я не знал их элек мин уларҙы белмәй инем 2. нареч. (сначала) тәүҙә, әүәл, башта, алдан; прежде взвешивай, а потом делай алдан үлсәп ҡара, шунан эшлә 3. предлог с род. п. (раньше ко-го-л.) элек, алда; прийти прежде всех барыһынан да алда килеү ♦ прежде всего иң тәүҙә, иң башта
ПРЕЖДЕВРЕМЕННО нареч. алдан, көн элек, иртә, ваҡытһыҙ
ПРЕЖДЕВРЕМЕННОСТЬ ж ваҡыт етмәҫ борон булыу, ваҡытынан алда булыу
ПРЕЖДЕВРЕМЕННЫЙ, -ая, -ое ваҡытынан элек (алда), иртә, ваҡытһыҙ; преждевременная смерть ваҡытһыҙ үлем; преждевременные роды ваҡытынан алда бала табыу
прежний, -яя, -ее 1. әүәлге, иҫке, элекке, үткәндәге; прежний директор элекке директор; прежний обычай элекке йола 2. в знач. сущ. прежнее с боронғо(лар), булғандар
презЕнт м; шутл. бүләк
ПРЕЗЕНТАБЕЛЬНОСТЬ ж мөһабәтлек, күренеклелек
ПРЕЗЕНТАБЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое олпат, мөһабәт, күренекле
ПРЕЗЕНТОВАТЬ сов., несов. что, кому; шутл. бүләк итеү
ПРЕЗЕРВАТИВ м презерватив (буйга ҡалыуҙан, енси ауырыуҙарҙан һаҡланыу сараһы )
презЕрвы мн.; спец. презервылар (стерилизацияһыҙ тоҙлау, ҡаҡлау ысулы менән әҙерләнгән ашамлыҡтар)
ПРЕЗИДЕНТ м президент (1. рәйес 2. билдәле бер ваҡытҡа һайланып ҡуйылган дәцләт башлыгы); Президент РБ БР Президенты
ПРЕЗИДЕНТСКИЙ, -ая, -ое президент ...ы, президентлыҡ ...ы
ПРЕЗИДЕНТСТВО с 1. (должность ) президентлыҡ (президент вазифаһы) 2. (деятельность президента) президент булып тороу
156
теү; сделать предупреждение иҫкәртеү яһау; выговор с предупреждением иҫкәртеүле шелтә
ПРЕДУСМАТРИВАТЬ несов. см. предусмотреть
ПРЕДУСМАТРИВАТЬСЯ несов. страд. от предусматривать
ПРЕДУСМОТРЕТЬ сов. что алдан күреү (иҫәпкә алыу), күҙҙә (күҙ уңында) тотоу; предусмотреть все случаи һәр осраҡты күҙ уңында тотоу
ПРЕДУСМОТРИТЕЛЬНОСТЬ ж һаҡлыҡ, алдын-артын уйлау, алдан күрә белеү, хәс-тәрлелек
ПРЕДУСМОТРИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое алдан күреүсән (күрә белеүсе), алдан сара күреүсән, хәстәрле; предусмотрительный человек алдан күрә белеүсе кеше
ПРЕДЧУВСТВИЕ с һиҙем, алдан һиҙеү (тойоу), һиҙемләү, күңел тойоу; предчувствие не обмануло һиҙем алдаманы
ПРЕДЧУВСТВОВАТЬ несов. что һиҙемләү, һиҙенеү, алдан тойоу (һиҙеү); предчувствовать заранее алдан һиҙемләү
ПРЕДШЕСТВЕННИК м и ПРЕДШЕСТВЕННИЦА ж 1. элгәр, алдан (элек) булған, башлап ебәреүсе; быть предшественником элгәр булыу 2. (по должности) элек эшләүсе, алда эшләүсе, элек эшләгән кеше; мой предшественник минән элек эшләгән кеше
ПРЕДШЕСТВОВАТЬ несов. чему алдынан (алдан) булыу (булып алыу, алып барыу); походу предшествовала большая подготовка сәйәхәткә алдан ҙур әҙерлек алып барылды
ПРЕДШЕСТВУЮЩИЙ, -ая, -ее 1. прич. от предшествовать 2. прил. бынан элекке, үткән, бынан алда (элек) булған; на предшествующем занятии үткән дәрестә
ПРЕДЪ... приставка см. пред...
ПРЕДЪЯВИТЕЛЬ м и ПРЕДЪЯВИТЕЛЬНИЦА ж 1. күрһәтеүсе, күрһәткән кеше; предъявитель удостоверения танытма күрһәтеүсе 2. тапшырыусы, килтереп биреүсе; предъявитель письма хат тапшырыусы
ПРЕДЪЯВИТЬ сов. что 1. (показать) күрһәтеү, килтереп күрһәтеү; предъявить документ документ күрһәтеү 2. (заявить о чём-л., требуя объяснения) белдереү, юллау, талап ҡуйыу
ПРЕДЪЯВЛЕНИЕ с см. предъявить — предъявлять; предъявление иска юр. иск юллау; предъявление обвинения ғәйепләү белдереү
ПРЕДЪЯВЛЯТЬ несов. см. предъявить
ПРЕДЪЯВЛЯТЬСЯ несов. страд. от предъявлять
ПРЕДЫДУЩИЙ, -ая, -ее (бынан) алдағы, үткән, бынан элекке; на предыдущем занятии үткән дәрестә
ПРЕДЫНФАРКТНЫЙ, -ая, -ое инфаркт алды ...ы, инфарктҡа тиклем булған; предынфарктное состояние инфаркт алды хәле
ПРЕЕМНИК м и ПРЕЕМНИЦА ж 1. (наследник ) вариҫ, урынына ҡалған кеше 2. (последователь ) дауам иттереүсе 3. (тот, кто занял место своего предшественника) алмашҡа килеүсе
ПРЕЕМСТВЕННОСТЬ ж 1. мираҫлыҡ, ва-риҫлыҡ 2. күсәгилешлелек, эҙмә-эҙлеклелек, бер-бер артлы булғанлыҡ; преемственность традиций традицияларҙың күсәгилешлелеге
ПРЕЕМСТВЕННЫЙ, -ая, -ое 1. (наследственный ) мираҫ булып килгән, быуындан-быуынға күсеп килә торған; преемственный порядок наследования юр. вариҫтың быуындан-быуынға күсеп килә торған тәртибе 2. (последовательный ) күсәгилешле; преемственная связь күсәгилешле бәйләнеш
ПРЕЖДЕ нареч. и предлог 1. нареч. (раньше) (бынан) элек, элгәре; прежде я не знал их элек мин уларҙы белмәй инем 2. нареч. (сначала) тәүҙә, әүәл, башта, алдан; прежде взвешивай, а потом делай алдан үлсәп ҡара, шунан эшлә 3. предлог с род. п. (раньше ко-го-л.) элек, алда; прийти прежде всех барыһынан да алда килеү ♦ прежде всего иң тәүҙә, иң башта
ПРЕЖДЕВРЕМЕННО нареч. алдан, көн элек, иртә, ваҡытһыҙ
ПРЕЖДЕВРЕМЕННОСТЬ ж ваҡыт етмәҫ борон булыу, ваҡытынан алда булыу
ПРЕЖДЕВРЕМЕННЫЙ, -ая, -ое ваҡытынан элек (алда), иртә, ваҡытһыҙ; преждевременная смерть ваҡытһыҙ үлем; преждевременные роды ваҡытынан алда бала табыу
прежний, -яя, -ее 1. әүәлге, иҫке, элекке, үткәндәге; прежний директор элекке директор; прежний обычай элекке йола 2. в знач. сущ. прежнее с боронғо(лар), булғандар
презЕнт м; шутл. бүләк
ПРЕЗЕНТАБЕЛЬНОСТЬ ж мөһабәтлек, күренеклелек
ПРЕЗЕНТАБЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое олпат, мөһабәт, күренекле
ПРЕЗЕНТОВАТЬ сов., несов. что, кому; шутл. бүләк итеү
ПРЕЗЕРВАТИВ м презерватив (буйга ҡалыуҙан, енси ауырыуҙарҙан һаҡланыу сараһы )
презЕрвы мн.; спец. презервылар (стерилизацияһыҙ тоҙлау, ҡаҡлау ысулы менән әҙерләнгән ашамлыҡтар)
ПРЕЗИДЕНТ м президент (1. рәйес 2. билдәле бер ваҡытҡа һайланып ҡуйылган дәцләт башлыгы); Президент РБ БР Президенты
ПРЕЗИДЕНТСКИЙ, -ая, -ое президент ...ы, президентлыҡ ...ы
ПРЕЗИДЕНТСТВО с 1. (должность ) президентлыҡ (президент вазифаһы) 2. (деятельность президента) президент булып тороу
156