Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 205 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ПРОИГРЫШНЫЙ
ПРОЖОРЛИВОСТЬ ж ҡомағайлыҡ, мәскәйлек, туймаҫ тамаҡ булыу
ПРОЖОРЛИВЫЙ, -ая, -ое ҡомағай, мәскәй, ғуж, туймаҫ тамаҡ; прожорливый человек ҡомағай кеше
прожужжать сов. 1. безелдәп осоп китеү, безелдәп үтеү; прожужжала муха себен безелдәп осоп китте 2. безелдәү, безелдәп тороу (бер аҙ ваҡыт) ♦ прожужжать уши см. ухо
ПРОЗА ж 1. проза, сәсмә әҫәр; писать прозой проза менән яҙыу 2. проза; историческая проза тарихи проза 3. (обыденность) көндәге (ғәҙәти) тормош
ПРОЗАИЗМ м прозаизм (сәсмә әҫәргә хас һцҙ йәки һцҙбәйләнеш); применять прозаизмы прозаизмдар ҡулланыу
ПРОЗАИК м прозаик (проза яҙыусы)
ПРОЗАИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. проза ...ы; прозаическое произведение проза әҫәре 2. (лишённый возвышенности) прозаға хас булған, шиғри түгел 3. (обыденный) үтә ғәҙәти, ҡыҙыҡһыҙ, күңелһеҙ; прозаическая жизнь ҡыҙыҡһыҙ тормош
ПРОЗАИЧНЫЙ, -ая, -ое см. прозаический 2, 3
ПРОЗАНИМАТЬСЯ сов. шөғөлләнеү, мәшғүл булыу; прозаниматься до ночи төнгә ҡәҙәр шөғөлләнеү
ПРОЗВАНИЕ с исем, атама исем, ҡушамат, ләҡәп
ПРОЗВАТЬ сов. кого-что тип атау, исем тағыу, ҡушамат биреү; прозвать длинным һонтор тип атау
ПРОЗВЕНЕТЬ сов. шылтырау, сыңғырлау, зыңғырлау
ПРОЗВИЩЕ с ҡушамат, ләҡәп, исем, атама исем; дать прозвище ҡушамат тағыу
ПРОЗВОНИТЬ сов. 1. (о звонке, телефоне) шылтырау; (о колоколе) зыңлау 2. что и с неопр . (звоном возвестить) шылтыратыу, шылтыратып белдереү, иғлан итеү, саң ҡағыу; прозвонить перерыв тәнәфескә шылтыратыу
ПРОЗВУЧАТЬ сов. 1. (издать звуки) яңғырау, яңғырап китеү; прозвучал выстрел атыу тауышы яңғыраны 2. (раздаться) ишетелеү, ишетелеп ҡалыу; прозвучал голос чей-л. кемдеддер тауышы ишетелде 3. в чём; перен. беленеү, һиҙелеү, беленеп (һиҙелеп) ҡалыу; в его словах прозвучало недовольство уның һүҙҙәрендә ризаһыҙлыҡ һиҙелде
ПРОЗЕВАТЬ сов. кого-что; разг. күрмәй ҡалыу, тороп (ауыҙ асып) ҡалыу; прозевать автобус автобустан тороп ҡалыу
ПРОЗЁВЫВАТЬ несов. см. прозевать
прозектор м прозектор (хәстәханала, клиникала мәйет ярыу буйынса белгес)
ПРОЗЕЛЕНЬ ж йәшкелт төҫ, йәшеллек; небо голубое с прозеленью күк йәшкелт зәңгәр төҫтә ине
ПРОЗИМОВАТЬ сов. ҡышлау, ҡыш сығыу, ҡышты үткәреү
ПРОЗОРЛИВЕЦ м и ПРОЗОРЛИВИЦА ж һиҙгер (зирәк) кеше
ПРОЗОРЛИВОСТЬ ж һиҙгерлек, зирәклек; проявить прозорливость һиҙгерлек күрһәтеү
ПРОЗОРЛИВЫЙ, -ая, -ое һиҙгер, зирәк (алдан кцрецсән кеше)
ПРОЗРАЧНОСТЬ ж үтә күренеүсәнлек, сафлыҡ, асыҡлыҡ; прозрачность воды һыуҙың үтә күренеүсәнлеге
прозрачный, -ая, -ое 1. үтә күренеүсән, үтә күренмәле; прозрачное стекло үтә күренмәле быяла 2. перен. (простой, ясный) ябай, аңлайышлы, аныҡ; прозрачный стих ябай шиғыр 3. перен. (явный, открытый) асыҡ, ярылып ятҡан, күренеп (һиҙелеп) торған; прозрачный намёк асыҡ ишара
ПРОЗРЕВАТЬ несов. см. прозреть
ПРОЗРЕНИЕ с 1. см. прозреть; прозрение слепого һуҡырҙың күҙе асылыуы 2. (проницательность ) үткерлек, һиҙгерлек, алдан белеү, зирәклек; дар прозрения зирәклек һәләте
прозрЕть сов. 1. күҙ асылыу, күреү; прозреть после операции операциянан һуң күҙ асылыу 2. перен. аңлау, төшөнөү, күҙ асылыу; люди прозрели кешеләр аңланы
ПРОЗЫВАТЬ несов. см. прозвать
ПРОЗЫВАТЬСЯ несов. 1. прост. аталыу, ҡушаматлы булыу, исеме тағылыу 2. страд. от прозывать
ПРОЗЯБАТЬ несов. өмөтһөҙ (күңелһеҙ) йәшәү
ПРОЗЯБНУТЬ сов.; разг. ныҡ өшөү, туңып (ҡатып) бөтөү
ПРОИГРАТЬ сов. 1. что и без доп. отолоу, оттороу, еңелеү; проиграть матч матчта отолоу; проиграть судебный процесс суд процесында еңелеү 2. что и без доп. юғалтыу; проиграть многое от выбора новой мелодии яңы көй һайлауҙан күп нәмә юғалтыу; проиграть в разговоре һөйләшеүҙә ниҙер юғалтыу 3. что уйнау, уйнап алыу, уйнап күрһәтеү; проиграть на курае ҡурайҙа уйнап алыу 4. уйнау, уйнап ваҡыт уҙғарыу; проиграть весь день көнө буйы уйнау
ПРОИГРАТЬСЯ сов.; разг. бик ныҡ отолоу, оттороп бөтөү
ПРОИГРЫВАТЬ несов. см. проиграть
ПРОИГРЫВАТЬСЯ несов. 1. см. проиграться 2. страд. от проигрывать 1, 3
ПРОИГРЫШ м 1. оттороу, отолош; проигрыш в шахматной игре шахматта отолош 2. (проигранная сумма) отторған аҡса, отолош 3. (утрата) юғалтыу, зарар, зыян; остаться в проигрыше зарар күреп ҡалыу
ПРОИГРЫШНЫЙ, -ая, -ое отторошло; проигрышное положение отторошло хәл
205
ПРОЖОРЛИВОСТЬ ж ҡомағайлыҡ, мәскәйлек, туймаҫ тамаҡ булыу
ПРОЖОРЛИВЫЙ, -ая, -ое ҡомағай, мәскәй, ғуж, туймаҫ тамаҡ; прожорливый человек ҡомағай кеше
прожужжать сов. 1. безелдәп осоп китеү, безелдәп үтеү; прожужжала муха себен безелдәп осоп китте 2. безелдәү, безелдәп тороу (бер аҙ ваҡыт) ♦ прожужжать уши см. ухо
ПРОЗА ж 1. проза, сәсмә әҫәр; писать прозой проза менән яҙыу 2. проза; историческая проза тарихи проза 3. (обыденность) көндәге (ғәҙәти) тормош
ПРОЗАИЗМ м прозаизм (сәсмә әҫәргә хас һцҙ йәки һцҙбәйләнеш); применять прозаизмы прозаизмдар ҡулланыу
ПРОЗАИК м прозаик (проза яҙыусы)
ПРОЗАИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. проза ...ы; прозаическое произведение проза әҫәре 2. (лишённый возвышенности) прозаға хас булған, шиғри түгел 3. (обыденный) үтә ғәҙәти, ҡыҙыҡһыҙ, күңелһеҙ; прозаическая жизнь ҡыҙыҡһыҙ тормош
ПРОЗАИЧНЫЙ, -ая, -ое см. прозаический 2, 3
ПРОЗАНИМАТЬСЯ сов. шөғөлләнеү, мәшғүл булыу; прозаниматься до ночи төнгә ҡәҙәр шөғөлләнеү
ПРОЗВАНИЕ с исем, атама исем, ҡушамат, ләҡәп
ПРОЗВАТЬ сов. кого-что тип атау, исем тағыу, ҡушамат биреү; прозвать длинным һонтор тип атау
ПРОЗВЕНЕТЬ сов. шылтырау, сыңғырлау, зыңғырлау
ПРОЗВИЩЕ с ҡушамат, ләҡәп, исем, атама исем; дать прозвище ҡушамат тағыу
ПРОЗВОНИТЬ сов. 1. (о звонке, телефоне) шылтырау; (о колоколе) зыңлау 2. что и с неопр . (звоном возвестить) шылтыратыу, шылтыратып белдереү, иғлан итеү, саң ҡағыу; прозвонить перерыв тәнәфескә шылтыратыу
ПРОЗВУЧАТЬ сов. 1. (издать звуки) яңғырау, яңғырап китеү; прозвучал выстрел атыу тауышы яңғыраны 2. (раздаться) ишетелеү, ишетелеп ҡалыу; прозвучал голос чей-л. кемдеддер тауышы ишетелде 3. в чём; перен. беленеү, һиҙелеү, беленеп (һиҙелеп) ҡалыу; в его словах прозвучало недовольство уның һүҙҙәрендә ризаһыҙлыҡ һиҙелде
ПРОЗЕВАТЬ сов. кого-что; разг. күрмәй ҡалыу, тороп (ауыҙ асып) ҡалыу; прозевать автобус автобустан тороп ҡалыу
ПРОЗЁВЫВАТЬ несов. см. прозевать
прозектор м прозектор (хәстәханала, клиникала мәйет ярыу буйынса белгес)
ПРОЗЕЛЕНЬ ж йәшкелт төҫ, йәшеллек; небо голубое с прозеленью күк йәшкелт зәңгәр төҫтә ине
ПРОЗИМОВАТЬ сов. ҡышлау, ҡыш сығыу, ҡышты үткәреү
ПРОЗОРЛИВЕЦ м и ПРОЗОРЛИВИЦА ж һиҙгер (зирәк) кеше
ПРОЗОРЛИВОСТЬ ж һиҙгерлек, зирәклек; проявить прозорливость һиҙгерлек күрһәтеү
ПРОЗОРЛИВЫЙ, -ая, -ое һиҙгер, зирәк (алдан кцрецсән кеше)
ПРОЗРАЧНОСТЬ ж үтә күренеүсәнлек, сафлыҡ, асыҡлыҡ; прозрачность воды һыуҙың үтә күренеүсәнлеге
прозрачный, -ая, -ое 1. үтә күренеүсән, үтә күренмәле; прозрачное стекло үтә күренмәле быяла 2. перен. (простой, ясный) ябай, аңлайышлы, аныҡ; прозрачный стих ябай шиғыр 3. перен. (явный, открытый) асыҡ, ярылып ятҡан, күренеп (һиҙелеп) торған; прозрачный намёк асыҡ ишара
ПРОЗРЕВАТЬ несов. см. прозреть
ПРОЗРЕНИЕ с 1. см. прозреть; прозрение слепого һуҡырҙың күҙе асылыуы 2. (проницательность ) үткерлек, һиҙгерлек, алдан белеү, зирәклек; дар прозрения зирәклек һәләте
прозрЕть сов. 1. күҙ асылыу, күреү; прозреть после операции операциянан һуң күҙ асылыу 2. перен. аңлау, төшөнөү, күҙ асылыу; люди прозрели кешеләр аңланы
ПРОЗЫВАТЬ несов. см. прозвать
ПРОЗЫВАТЬСЯ несов. 1. прост. аталыу, ҡушаматлы булыу, исеме тағылыу 2. страд. от прозывать
ПРОЗЯБАТЬ несов. өмөтһөҙ (күңелһеҙ) йәшәү
ПРОЗЯБНУТЬ сов.; разг. ныҡ өшөү, туңып (ҡатып) бөтөү
ПРОИГРАТЬ сов. 1. что и без доп. отолоу, оттороу, еңелеү; проиграть матч матчта отолоу; проиграть судебный процесс суд процесында еңелеү 2. что и без доп. юғалтыу; проиграть многое от выбора новой мелодии яңы көй һайлауҙан күп нәмә юғалтыу; проиграть в разговоре һөйләшеүҙә ниҙер юғалтыу 3. что уйнау, уйнап алыу, уйнап күрһәтеү; проиграть на курае ҡурайҙа уйнап алыу 4. уйнау, уйнап ваҡыт уҙғарыу; проиграть весь день көнө буйы уйнау
ПРОИГРАТЬСЯ сов.; разг. бик ныҡ отолоу, оттороп бөтөү
ПРОИГРЫВАТЬ несов. см. проиграть
ПРОИГРЫВАТЬСЯ несов. 1. см. проиграться 2. страд. от проигрывать 1, 3
ПРОИГРЫШ м 1. оттороу, отолош; проигрыш в шахматной игре шахматта отолош 2. (проигранная сумма) отторған аҡса, отолош 3. (утрата) юғалтыу, зарар, зыян; остаться в проигрыше зарар күреп ҡалыу
ПРОИГРЫШНЫЙ, -ая, -ое отторошло; проигрышное положение отторошло хәл
205