Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 215 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ПРОПОРЦИОНАЛЬНЫЙ
хәҡиҡәт; прописная мораль (күптән) билдәле әхлаҡ ♦ прописные буквы баш хәрефтәр
ПРОПИСЫВАТЬ несов. см. прописать 1, 2
ПРОПИСЫВАТЬСЯ несов. 1. см. прописаться 2. страд. от прописывать
ПРОПИСЬ ж 1. яҙыу өлгөһө; учиться писать по прописям яҙыу өлгөләре буйынса яҙырға өйрәнеү 2. в знач. нареч. прописью һүҙ менән; написать число прописью һанды һүҙ менән яҙыу
ПРОПИТАНИЕ с 1. см. пропитать I — пропитаться I; 2. аҙыҡ, ашамлыҡ, ризыҡ; тратить деньги на пропитание аҡсаны аҙыҡҡа тотоноу
ПРОПИТАТЬ I сов. кого-что; разг., уст. туйҙырыу, ашатыу, тамағын ҡарау
ПРОПИТАТЬ II сов. что 1. һеңдереү, туйындырыу, мансыу; пропитать землю водой ерҙе һыуға туйындырыу; пропитать маслом май һеңдереү 2. перен., разг. (пронизать) һуғарыу; пропитать любовью һөйөү менән һуғарыу
пропитаться I сов.; разг. туйыныу, ашау, тамаҡ аҫрау
пропитаться II сов. что 1. һеңеү, туйыныу; пропитаться запахом рыбы балыҡ еҫе һеңеү 2. перен., разг. (проникнуться) һуғарылыу; пропитаться новыми идеями яңы идеялар менән һуғарылыу
ПРОПИТЫВАТЬ несов. см. пропитать II
ПРОПИТЫВАТЬСЯ несов. 1. см. пропитаться II; 2. страд. от пропитывать
ПРОПИТЬ сов. что 1. эсеп бөтөрөү, эсеүгә тотоноп бөтөү; пропить деньги аҡсаны эсеүгә тотоноп бөтөү 2. разг. эсеп зыян килтереү, эсеп юғалтыу; пропить талант һәләтте эсеп юғалтыу
ПРОПИХИВАТЬ несов. см. пропихнуть
ПРОПИХНУТЬ сов.; прост. этеп (ҡыҫтап) индереү, көс-хәл менән индереү; пропихнуть шкаф в дверь шкафты ишектән этеп индереү
ПРОПЛАКАТЬ сов. илап ултырыу (сығыу, үткәреү); проплакать всю ночь төнө буйы илап сығыу ♦ проплакать все глаза илай-илай күҙҙе бөтөрөү
ПРОПЛАКАТЬСЯ сов.; разг. туйғансы илау, илап туйыу
ПРОПЛЕСНЕВЕТЬ сов. күгәреү, үңәҙләнеү; хлеб проплесневел икмәк күгәргән
ПРОПЛУТАТЬ сов.; разг. аҙашып (буталып) йөрөү (кцпмелер ваҡыт)
ПРОПЛЫВ м 1. см. проплыть 1, 2; 2. спорт. (состязание) йөҙөү ярышы, йөҙөп үткән ара; проплыв на 500 метров 500 метрға йөҙөү ярышы
ПРОПЛЫВАТЬ несов. см. проплыть 1—3
ПРОПЛЫТЬ сов. 1. что и без доп. йөҙөп барыу (үтеү); пароход проплыл пароход йөҙөп үтте; проплыть тысячу метров мең метр араны йөҙөп үтеү 2. что и без доп. (эргәһенән) йөҙөп үтеү; проплыть остров утрау эргәһенән йөҙөп үтеү 3. перен. (плавно пройти, пролететь) тал-
215
ғын ғына (осоп) үтеү 4. йөҙөү, йөҙөп йөрөү (кцпмелер ваҡыт )
ПРОПЛЯСАТЬ сов. 1. что бейеү, бейеп алыу (ташлау); проплясать гопак гопакты бейеү 2. что и без доп. бейеү, бейеп үткәреү (кцпмелер ваҡыт )
ПРОПЛЯСЫВАТЬ несов. см. проплясать 1
ПРОПОВЕДАТЬ уст. 1. сов. см. проповедовать 2. несов. см. проповедовать
ПРОПОВЕДНИК ми ПРОПОВЕДНИЦА ж 1. (распространитель вероучения) дингә өндәүсе, дин таратыусы 2. (произносящий проповеди ) вәғәз һөйләүсе, вәғәзсе 3. чего; перен. (сторонник какого-л. учения, идей и т.п.) тәғлимәт (идея, ҡараш һ.б.) таратыусы
ПРОПОВЕДОВАТЬ несов. 1. что дингә өндәү, дин таратыу 2. без доп. вәғәз һөйләү, вәғәзләү 3. чего; перен. тәғлимәт (ҡараш, идея һ.б.) таратыу
ПРОПОВЕДЬ ж 1. см. проповедовать 2. вәғәз; воскресная проповедь йәкшәмбе вәғәзе 3. перен., разг. өгөт, өгөт-нәсихәт; приниматься за проповедь өгөт-нәсихәткә тотоноу
ПРОПОЙЦА м; прост. эскесе, сәрхүш
ПРОПОЛЗАТЬ несов. см. проползти
ПРОПОЛЗТИ сов. 1. что и без доп. шыуышып (үрмәләп) үтеү; проползти по земле ерҙән шыуышып үтеү; проползти десять метров ун метр шыуышып үтеү 2. разг. (медленно пройти, проехать и т.п.) һөйрәлеп саҡ-саҡ үтеү
ПРОПОЛИС и ПРОПОЛИС м; пчел. прополис, бал ҡорто (умартам, ягылып ҡала)
ПРОПОЛКА ж см. прополоть — пропалывать 1
ПРОПОЛОСКАТЬ сов. 1. что сайҡау, сайҡап алыу; прополоскать бельё кер сайҡау; прополоскать горло тамаҡ сайҡау 2. что и без доп. сайҡау, сайҡап тороу (кцпмелер ваҡыт), сайҡап ваҡыт үткәреү; прополоскать лён до обеда киндерҙе төшкә тиклем сайҡау
ПРОПОЛОТЬ сов. 1. что утау, утап сығыу; прополоть свёклу сөгөлдөр утау 2. что и без доп. утау (кцпмелер ваҡыт); прополоть весь день көнө буйы утау
ПРОПОЛОЧНЫЙ, -ая, -ое утау ...ы; прополочные работы утау эштәре
ПРОПОРОТЬ сов.; разг. 1. что ярып ебәреү, йыртыу, йыртып сығарыу; пропороть брюки салбарҙы йыртып ебәреү 2. кого-что сәнсеү, ҡаҙау, сәнсеп яралау (тишеү), тишә төртөү; пропороть живот ҡорһаҡты сәнсеп яралау
ПРОПОРЦИОНАЛЬНОСТЬ ж пропорционаллек, пропорциональ булыу
ПРОПОРЦИОНАЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. (соразмерный ) пропорциональ, нисбәтле; пропорциональное сложение тела тәндең пропорциональ төҙөлөшө 2. мат. пропорциональ; обратно пропорциональные величины кире пропорцио-
хәҡиҡәт; прописная мораль (күптән) билдәле әхлаҡ ♦ прописные буквы баш хәрефтәр
ПРОПИСЫВАТЬ несов. см. прописать 1, 2
ПРОПИСЫВАТЬСЯ несов. 1. см. прописаться 2. страд. от прописывать
ПРОПИСЬ ж 1. яҙыу өлгөһө; учиться писать по прописям яҙыу өлгөләре буйынса яҙырға өйрәнеү 2. в знач. нареч. прописью һүҙ менән; написать число прописью һанды һүҙ менән яҙыу
ПРОПИТАНИЕ с 1. см. пропитать I — пропитаться I; 2. аҙыҡ, ашамлыҡ, ризыҡ; тратить деньги на пропитание аҡсаны аҙыҡҡа тотоноу
ПРОПИТАТЬ I сов. кого-что; разг., уст. туйҙырыу, ашатыу, тамағын ҡарау
ПРОПИТАТЬ II сов. что 1. һеңдереү, туйындырыу, мансыу; пропитать землю водой ерҙе һыуға туйындырыу; пропитать маслом май һеңдереү 2. перен., разг. (пронизать) һуғарыу; пропитать любовью һөйөү менән һуғарыу
пропитаться I сов.; разг. туйыныу, ашау, тамаҡ аҫрау
пропитаться II сов. что 1. һеңеү, туйыныу; пропитаться запахом рыбы балыҡ еҫе һеңеү 2. перен., разг. (проникнуться) һуғарылыу; пропитаться новыми идеями яңы идеялар менән һуғарылыу
ПРОПИТЫВАТЬ несов. см. пропитать II
ПРОПИТЫВАТЬСЯ несов. 1. см. пропитаться II; 2. страд. от пропитывать
ПРОПИТЬ сов. что 1. эсеп бөтөрөү, эсеүгә тотоноп бөтөү; пропить деньги аҡсаны эсеүгә тотоноп бөтөү 2. разг. эсеп зыян килтереү, эсеп юғалтыу; пропить талант һәләтте эсеп юғалтыу
ПРОПИХИВАТЬ несов. см. пропихнуть
ПРОПИХНУТЬ сов.; прост. этеп (ҡыҫтап) индереү, көс-хәл менән индереү; пропихнуть шкаф в дверь шкафты ишектән этеп индереү
ПРОПЛАКАТЬ сов. илап ултырыу (сығыу, үткәреү); проплакать всю ночь төнө буйы илап сығыу ♦ проплакать все глаза илай-илай күҙҙе бөтөрөү
ПРОПЛАКАТЬСЯ сов.; разг. туйғансы илау, илап туйыу
ПРОПЛЕСНЕВЕТЬ сов. күгәреү, үңәҙләнеү; хлеб проплесневел икмәк күгәргән
ПРОПЛУТАТЬ сов.; разг. аҙашып (буталып) йөрөү (кцпмелер ваҡыт)
ПРОПЛЫВ м 1. см. проплыть 1, 2; 2. спорт. (состязание) йөҙөү ярышы, йөҙөп үткән ара; проплыв на 500 метров 500 метрға йөҙөү ярышы
ПРОПЛЫВАТЬ несов. см. проплыть 1—3
ПРОПЛЫТЬ сов. 1. что и без доп. йөҙөп барыу (үтеү); пароход проплыл пароход йөҙөп үтте; проплыть тысячу метров мең метр араны йөҙөп үтеү 2. что и без доп. (эргәһенән) йөҙөп үтеү; проплыть остров утрау эргәһенән йөҙөп үтеү 3. перен. (плавно пройти, пролететь) тал-
215
ғын ғына (осоп) үтеү 4. йөҙөү, йөҙөп йөрөү (кцпмелер ваҡыт )
ПРОПЛЯСАТЬ сов. 1. что бейеү, бейеп алыу (ташлау); проплясать гопак гопакты бейеү 2. что и без доп. бейеү, бейеп үткәреү (кцпмелер ваҡыт )
ПРОПЛЯСЫВАТЬ несов. см. проплясать 1
ПРОПОВЕДАТЬ уст. 1. сов. см. проповедовать 2. несов. см. проповедовать
ПРОПОВЕДНИК ми ПРОПОВЕДНИЦА ж 1. (распространитель вероучения) дингә өндәүсе, дин таратыусы 2. (произносящий проповеди ) вәғәз һөйләүсе, вәғәзсе 3. чего; перен. (сторонник какого-л. учения, идей и т.п.) тәғлимәт (идея, ҡараш һ.б.) таратыусы
ПРОПОВЕДОВАТЬ несов. 1. что дингә өндәү, дин таратыу 2. без доп. вәғәз һөйләү, вәғәзләү 3. чего; перен. тәғлимәт (ҡараш, идея һ.б.) таратыу
ПРОПОВЕДЬ ж 1. см. проповедовать 2. вәғәз; воскресная проповедь йәкшәмбе вәғәзе 3. перен., разг. өгөт, өгөт-нәсихәт; приниматься за проповедь өгөт-нәсихәткә тотоноу
ПРОПОЙЦА м; прост. эскесе, сәрхүш
ПРОПОЛЗАТЬ несов. см. проползти
ПРОПОЛЗТИ сов. 1. что и без доп. шыуышып (үрмәләп) үтеү; проползти по земле ерҙән шыуышып үтеү; проползти десять метров ун метр шыуышып үтеү 2. разг. (медленно пройти, проехать и т.п.) һөйрәлеп саҡ-саҡ үтеү
ПРОПОЛИС и ПРОПОЛИС м; пчел. прополис, бал ҡорто (умартам, ягылып ҡала)
ПРОПОЛКА ж см. прополоть — пропалывать 1
ПРОПОЛОСКАТЬ сов. 1. что сайҡау, сайҡап алыу; прополоскать бельё кер сайҡау; прополоскать горло тамаҡ сайҡау 2. что и без доп. сайҡау, сайҡап тороу (кцпмелер ваҡыт), сайҡап ваҡыт үткәреү; прополоскать лён до обеда киндерҙе төшкә тиклем сайҡау
ПРОПОЛОТЬ сов. 1. что утау, утап сығыу; прополоть свёклу сөгөлдөр утау 2. что и без доп. утау (кцпмелер ваҡыт); прополоть весь день көнө буйы утау
ПРОПОЛОЧНЫЙ, -ая, -ое утау ...ы; прополочные работы утау эштәре
ПРОПОРОТЬ сов.; разг. 1. что ярып ебәреү, йыртыу, йыртып сығарыу; пропороть брюки салбарҙы йыртып ебәреү 2. кого-что сәнсеү, ҡаҙау, сәнсеп яралау (тишеү), тишә төртөү; пропороть живот ҡорһаҡты сәнсеп яралау
ПРОПОРЦИОНАЛЬНОСТЬ ж пропорционаллек, пропорциональ булыу
ПРОПОРЦИОНАЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. (соразмерный ) пропорциональ, нисбәтле; пропорциональное сложение тела тәндең пропорциональ төҙөлөшө 2. мат. пропорциональ; обратно пропорциональные величины кире пропорцио-