Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 216 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ПРОПОРЦИЯ
наль дәүмәлдәр; прямо пропорциональные величины тура пропорциональ дәүмәлдәр
ПРОПОРЦИЯ ж 1. пропорция, нисбәт; пропорция между общим и частным дөйөм менән айырымдың нисбәте 2. мат. пропорция; геометрическая пропорция геометрик пропорция
пропотеть сов. 1. ныҡ тирләү, тиргә батыу; пропотеть в бане мунсала ныҡ тирләү 2. разг. тир һеңеү, тиргә ҡатыу; рубашка пропотела күлдәккә тир һеңде 3. над чем и без доп.; перен., прост. тир түгеү, тирләп-бешеп аҙапланыу (маташыу); пропотеть полдня над статьёй мәҡәлә өҫтөндә тирләп-бешеп ярты көн аҙапланыу
ПРОПУСК м 1. см. пропустить — пропускать; пропуск зрителей в зал тамашасыларҙы залға үткәреү; пропуск слов в тексте текста һүҙҙәрҙе төшөрөп ҡалдырыу 2. (мн. пропуска) пропуск (документ); предъявить пропуск пропускыны күрһәтеү 3. (мн. пропуска) см. пароль 4. (мн. пропуски) (выброшенная часть текста ) төшөп ҡалған урын (өлөш, киҫәк һ.б.) 5. (мн. пропуски) килмәү, килмәй ҡалыу, ҡалдырыу; пропуск уроков дәрестәр ҡалдырыу
ПРОПУСКАТЬ несов. см. пропустить
ПРОПУСКНОЙ, -ая, -ое үткәреү ...ы, пропуск ...ы; пропускной пункт үткәреү пункты
ПРОПУСТИТЬ сов. 1. кого-что үткәреү, үткәреп ебәреү, юл биреү; пропустить детей вперёд балаларҙы алға үткәреү; пропустить женщину ҡатынға юл биреү 2. кого-что үткәреү; пропустить свет яҡтылыҡ үткәреү 3. кого-что (позволить въехать, войти) үткәреү, индереү; пропустить на выставку күргәҙмәгә индереү 4. что; разг. (разрешить к печатанию, к постановке ) үткәреү; пропустить пьесу пьесаны үткәреү (сәхнәлә ҡуйыры.) 5. что; спорт. (дать забить) үткәреү; пропустить шайбу шайба үткәреү (ҡапҡам) 6. что (пройти, проехать мимо) үтеп (уҙып) китеү, ҡалдырыу; пропустить поворот боролошто үтеп китеү 7. что (не явиться ) бармай ҡалыу, йөрөмәү, ҡалдырыу; пропустить урок дәрес ҡалдырыу 8. что (не заметить ) күрмәй ҡалыу, төшөрөп ҡалдырыу; пропустить слово в диктанте диктантта һүҙ төшөрөп ҡалдырыу 9. что; разг. үткәреү; пропустить проект через комиссию проектты комиссиянан үткәреү; пропустить воду через фильтр һыуҙы фильтр аша үткәреү 10. что (продеть) аша үткәреү; пропустить нитку через ушко иголки епте энә күҙәүенән үткәреү ♦ пропустить мимо ушей что ҡолаҡҡа ла элмәү, ишетмәү; никого не пропустить бер кемде тыныс ҡалдырмау
ПРОПЫЛИТЬ сов. 1. кого-что туҙан (саң) ҡундырыу, туҙанлау; пропылённая трава туҙан ҡунған үлән 2. разг. (проехать, подняв пыль) туҙан (саң) туҙҙырып үтеп китеү
ПРОПЫЛИТЬСЯ сов. туҙанланыу, саңла-ныу, саңға (туҙанға) батыу
ПРОРАБ м прораб (төҙөлөш эштәренә туранан-тура етәкселек итецсе)
ПРОРАБАТЫВАТЬ несов. см. проработать 2, 3
ПРОРАБОТАТЬ сов. 1. эшләү, эшләп үткәреү; проработать на фабрике три года фабрикала өс йыл эшләү 2. что (изучить, ознакомиться ) (ентекләп) өйрәнеү; проработать новые произведения яңы әҫәрҙәрҙе өйрәнеү 3. кого -что; разг. (подвергнуть критике) ҡаты тәнҡитләү, ҡыҙҙырыу, бешеү
ПРОРАБСКИЙ, -ая, -ое 1. прораб ...ы; прорабский пункт прораб пункты 2. в знач. сущ. прорабская ж прораб бүлмәһе
ПРОРАСТАТЬ несов. см. прорасти
ПРОРАСТИ сов. 1. шытыу, шытып сығыу, моронлау; огурцы проросли ҡыяр шытып сыҡҡан 2. (вырасти, пробиваясь сквозь что-л.) үтә (аша) үҫеп сығыу, тишеп үҫеү 3. чем и без доп. (үҫеп) ҡапланыу; его подбородок пророс бородой уның эйәге һаҡал менән ҡапланған
ПРОРАСТИТЬ сов. что шыттырып алыу (сығарыу); прорастить семена орлоҡтарҙы шыттырып алыу
ПРОРАЩИВАТЬ несов. см. прорастить
ПРОРВА ж 1. батҡыл (һаҙлыҡта) 2. прост. бик күп, һанап бөткөһөҙ; денег прорва аҡса бик күп 3. прост. убыр, мәскәй (кеше)
ПРОРВАТЬ сов. 1. что йыртыу, тишеү, тишеп сығарыу; прорвать чулок ойоҡто йыртыу 2. что (напором проделать отверстие) йырыу, йырып алып китеү; прорвать плотину быуаны йырыу 3. что өҙөү; прорвать линию обороны противника дошмандың оборона һыҙығын өҙөү 4. безл.; перен., разг. асыуына түҙә алмау, ҡабынып (туҙынып) китеү; эк тебя сегодня прорвало! туҙынып киттең бит әй бөгөн!
ПРОРВАТЬСЯ сов. 1. йыртылыу, тишелеү, йыртылып (тишелеп) сығыу; мешок прорвался тоҡ йыртылды 2. йырылыу, йырылып китеү; река прорвалась в пустыню йылға сүлгә йырылды 3. (лопнуть) һытылыу, тишелеү, бүҫелеү; нарыв прорвался шешек һытылды 4. (проложить себе путь) йырып сығыу, үҙеңә юл ярыу; прорваться через фронт фронт аша йырып сығыу 5. перен. (внезапно и бурно обнаружиться — о чувстве) бәреп (ҡалҡып килеп) сығыу, ҡапыл беленеү
ПРОРЕДИТЬ сов. что һирәгәйтеү, һирәкләтеп сығыу; проредить густые всходы овощей йәшелсәләрҙең ҡуйы сығымдарын һирәгәйтеү
ПРОРЕЖИВАТЬ несов. см. проредить
ПРОРЕЗ м 1. см. прорезать — прорезать 1 — 3; 2. (прорезанное место) уйым, тишек
ПРОРЕЗАТЬ сов. что 1. уйып алыу, ҡырҡып яһау; прорезать карман ҡырҡып кеҫә яһау 2. (прорубить) уйыу; прорезать дверь ишек
216
наль дәүмәлдәр; прямо пропорциональные величины тура пропорциональ дәүмәлдәр
ПРОПОРЦИЯ ж 1. пропорция, нисбәт; пропорция между общим и частным дөйөм менән айырымдың нисбәте 2. мат. пропорция; геометрическая пропорция геометрик пропорция
пропотеть сов. 1. ныҡ тирләү, тиргә батыу; пропотеть в бане мунсала ныҡ тирләү 2. разг. тир һеңеү, тиргә ҡатыу; рубашка пропотела күлдәккә тир һеңде 3. над чем и без доп.; перен., прост. тир түгеү, тирләп-бешеп аҙапланыу (маташыу); пропотеть полдня над статьёй мәҡәлә өҫтөндә тирләп-бешеп ярты көн аҙапланыу
ПРОПУСК м 1. см. пропустить — пропускать; пропуск зрителей в зал тамашасыларҙы залға үткәреү; пропуск слов в тексте текста һүҙҙәрҙе төшөрөп ҡалдырыу 2. (мн. пропуска) пропуск (документ); предъявить пропуск пропускыны күрһәтеү 3. (мн. пропуска) см. пароль 4. (мн. пропуски) (выброшенная часть текста ) төшөп ҡалған урын (өлөш, киҫәк һ.б.) 5. (мн. пропуски) килмәү, килмәй ҡалыу, ҡалдырыу; пропуск уроков дәрестәр ҡалдырыу
ПРОПУСКАТЬ несов. см. пропустить
ПРОПУСКНОЙ, -ая, -ое үткәреү ...ы, пропуск ...ы; пропускной пункт үткәреү пункты
ПРОПУСТИТЬ сов. 1. кого-что үткәреү, үткәреп ебәреү, юл биреү; пропустить детей вперёд балаларҙы алға үткәреү; пропустить женщину ҡатынға юл биреү 2. кого-что үткәреү; пропустить свет яҡтылыҡ үткәреү 3. кого-что (позволить въехать, войти) үткәреү, индереү; пропустить на выставку күргәҙмәгә индереү 4. что; разг. (разрешить к печатанию, к постановке ) үткәреү; пропустить пьесу пьесаны үткәреү (сәхнәлә ҡуйыры.) 5. что; спорт. (дать забить) үткәреү; пропустить шайбу шайба үткәреү (ҡапҡам) 6. что (пройти, проехать мимо) үтеп (уҙып) китеү, ҡалдырыу; пропустить поворот боролошто үтеп китеү 7. что (не явиться ) бармай ҡалыу, йөрөмәү, ҡалдырыу; пропустить урок дәрес ҡалдырыу 8. что (не заметить ) күрмәй ҡалыу, төшөрөп ҡалдырыу; пропустить слово в диктанте диктантта һүҙ төшөрөп ҡалдырыу 9. что; разг. үткәреү; пропустить проект через комиссию проектты комиссиянан үткәреү; пропустить воду через фильтр һыуҙы фильтр аша үткәреү 10. что (продеть) аша үткәреү; пропустить нитку через ушко иголки епте энә күҙәүенән үткәреү ♦ пропустить мимо ушей что ҡолаҡҡа ла элмәү, ишетмәү; никого не пропустить бер кемде тыныс ҡалдырмау
ПРОПЫЛИТЬ сов. 1. кого-что туҙан (саң) ҡундырыу, туҙанлау; пропылённая трава туҙан ҡунған үлән 2. разг. (проехать, подняв пыль) туҙан (саң) туҙҙырып үтеп китеү
ПРОПЫЛИТЬСЯ сов. туҙанланыу, саңла-ныу, саңға (туҙанға) батыу
ПРОРАБ м прораб (төҙөлөш эштәренә туранан-тура етәкселек итецсе)
ПРОРАБАТЫВАТЬ несов. см. проработать 2, 3
ПРОРАБОТАТЬ сов. 1. эшләү, эшләп үткәреү; проработать на фабрике три года фабрикала өс йыл эшләү 2. что (изучить, ознакомиться ) (ентекләп) өйрәнеү; проработать новые произведения яңы әҫәрҙәрҙе өйрәнеү 3. кого -что; разг. (подвергнуть критике) ҡаты тәнҡитләү, ҡыҙҙырыу, бешеү
ПРОРАБСКИЙ, -ая, -ое 1. прораб ...ы; прорабский пункт прораб пункты 2. в знач. сущ. прорабская ж прораб бүлмәһе
ПРОРАСТАТЬ несов. см. прорасти
ПРОРАСТИ сов. 1. шытыу, шытып сығыу, моронлау; огурцы проросли ҡыяр шытып сыҡҡан 2. (вырасти, пробиваясь сквозь что-л.) үтә (аша) үҫеп сығыу, тишеп үҫеү 3. чем и без доп. (үҫеп) ҡапланыу; его подбородок пророс бородой уның эйәге һаҡал менән ҡапланған
ПРОРАСТИТЬ сов. что шыттырып алыу (сығарыу); прорастить семена орлоҡтарҙы шыттырып алыу
ПРОРАЩИВАТЬ несов. см. прорастить
ПРОРВА ж 1. батҡыл (һаҙлыҡта) 2. прост. бик күп, һанап бөткөһөҙ; денег прорва аҡса бик күп 3. прост. убыр, мәскәй (кеше)
ПРОРВАТЬ сов. 1. что йыртыу, тишеү, тишеп сығарыу; прорвать чулок ойоҡто йыртыу 2. что (напором проделать отверстие) йырыу, йырып алып китеү; прорвать плотину быуаны йырыу 3. что өҙөү; прорвать линию обороны противника дошмандың оборона һыҙығын өҙөү 4. безл.; перен., разг. асыуына түҙә алмау, ҡабынып (туҙынып) китеү; эк тебя сегодня прорвало! туҙынып киттең бит әй бөгөн!
ПРОРВАТЬСЯ сов. 1. йыртылыу, тишелеү, йыртылып (тишелеп) сығыу; мешок прорвался тоҡ йыртылды 2. йырылыу, йырылып китеү; река прорвалась в пустыню йылға сүлгә йырылды 3. (лопнуть) һытылыу, тишелеү, бүҫелеү; нарыв прорвался шешек һытылды 4. (проложить себе путь) йырып сығыу, үҙеңә юл ярыу; прорваться через фронт фронт аша йырып сығыу 5. перен. (внезапно и бурно обнаружиться — о чувстве) бәреп (ҡалҡып килеп) сығыу, ҡапыл беленеү
ПРОРЕДИТЬ сов. что һирәгәйтеү, һирәкләтеп сығыу; проредить густые всходы овощей йәшелсәләрҙең ҡуйы сығымдарын һирәгәйтеү
ПРОРЕЖИВАТЬ несов. см. проредить
ПРОРЕЗ м 1. см. прорезать — прорезать 1 — 3; 2. (прорезанное место) уйым, тишек
ПРОРЕЗАТЬ сов. что 1. уйып алыу, ҡырҡып яһау; прорезать карман ҡырҡып кеҫә яһау 2. (прорубить) уйыу; прорезать дверь ишек
216