Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 218 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ПРОСВЕРЛИТЬ
ПРОСВЕРЛИТЬ сов. что бырау менән тишеү, быраулап тишеү; просверлить доску таҡтаны быраулап тишеү
просвЕт м 1. яҡтылыҡ, яҡты һыҙат; просвет в тучах болоттар араһындағы яҡтылыҡ 2. (промежуток между предметами) ара, аралыҡ, асыҡлыҡ; просвет между столбами бағаналар араһы 3. перен. (облегчение) еңеллек, рәхәтлек, өмөт; ожидать просвета еңеллек көтөү 4. (проём) иң, киңлек 5. (цветная полоса на погонах ) буй һыҙат
ПРОСВЕТИТЕЛЬ м мәғрифәтсе, аң-белем таратыусы
ПРОСВЕТИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое мәғрифәтселек ...ы, аң-белем таратыу ...ы, ағартыу ...ы; просветительная работа аң-белем таратыу эше
ПРОСВЕТИТЕЛЬСКИЙ, -ая, -ое мәғрифәтселек ...ы, аң-белем таратыу ...ы, ағартыу ...ы, мәғрифәтсе ...ы; просветительские идеи мәғрифәтселек идеялары
ПРОСВЕТИТЕЛЬСТВО с мәғрифәтселек, аң-белем таратыу, ағартыу эше
ПРОСВЕТИТЬ I сов. 1. что яҡтыртыу, яҡтыртып ҡарау, яҡтыға ҡуйып ҡарау 2. кого-что (исследовать с помощью рентгеновских лучей) (рентгенда) ҡарау; просветить лёгкие үпкәләрҙе ҡарау
ПРОСВЕТИТЬ II сов. кого-что аң-белем таратыу, ағартыу, белемле итеү; просветить население халыҡҡа аң-белем таратыу
ПРОСВЕТИТЬСЯ I сов.; разг. яҡтыртылыу, яҡтылыҡ аша үткәрелеү
ПРОСВЕТИТЬСЯ II сов. аң-белем алыу, белемгә эйә булыу
ПРОСВЕТЛЕНИЕ с 1. см. просветлить — просветлять, просветлиться — просветляться 2. см. просветлеть 3. (ясность сознания) аңдың дөрөҫлөгө (аныҡлығы), аң-зиһене дөрөҫ булыу
ПРОСВЕТЛЁННОСТЬ ж 1. яҡты (асыҡ) күңеллелек, рухи ҡәнәғәтлек 2. см. просветление 3
ПРОСВЕТЛЁННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от просветлить 2. прил. яҡты, шатлыҡлы, асыҡ, яҡты (асыҡ) күңелле; просветлённое лицо яҡты йөҙ
ПРОСВЕТЛЕТЬ сов.; прям., перен. яҡтырыу, асылыу, яҡтырып (асылып) китеү; небо просветлело күк йөҙө яҡтырып китте; лицо его просветлело йөҙө асылып китте
ПРОСВЕТЛИТЬ сов. кого-что 1. яҡтыртыу, асыҡлау, яҡтыраҡ (асығыраҡ) итеү; просветлить лица на картине һүрәттә кеше йөҙҙәрен асығыраҡ итеү 2. перен. (дать радость) һуғарылыу, күңелгә шатлыҡ биреү (өҫтәү)
ПРОСВЕТЛИТЬСЯ сов.; прям., перен. асыҡланыу; жидкость просветлилась шыйыҡса асыҡланды; ум просветлился зиһене асыҡланды
ПРОСВЕТЛЯТЬ несов. см. просветлить
ПРОСВЕТЛЯТЬСЯ несов. 1. см. просветлиться 2. страд. от просветлять
ПРОСВЕЧИВАТЬ несов. 1. см. просветить I; 2. (светиться сквозь что -л.) яҡтыһы төшөү, (аша) яҡты күренеү 3. (виднеться сквозь что -л.) үтә күренеү, күренеп тороу 4. перен. (обнаруживаться — о внутреннем состоянии, свойстве) һиҙелеү, һиҙелеп (күренеп) тороу, үтә күренеү
ПРОСВЕЧИВАТЬСЯ несов. 1. см. просветиться I; 2. страд. от просвечивать 1
ПРОСВЕЩАТЬ несов. см. просветить II
ПРОСВЕЩАТЬСЯ несов. 1. см. просветиться II; 2. страд. от просвещать
ПРОСВЕЩЕНИЕ с 1. см. просветить II — просвещать 2. мәғариф; министерство просвещения мәғариф министрлығы 3. (прогрессивное идейное течение XVIII — нач. XIX вв.) Мәғрифәтселек; эпоха Просвещения Мәғрифәтселек дәүере
ПРОСВЕЩЁННОСТЬ ж уҡымышлылыҡ, бе-
лемлелек
ПРОСВЕЩЁННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от просветить II; 2. прил. уҡымышлы, белемле; просвещённый человек уҡымышлы кеше
ПРОСВИСТАТЬ несов. см. просвистеть
ПРОСВИСТЕТЬ сов. 1. һыҙғырыу, һыҙғырып ебәреү; суслик просвистел йомран һыҙғырып ебәрҙе 2. что һыҙғырып көйләү (көй сығарыу); просвистеть марш маршты һыҙғырып көйләү 3. һыҙғырып үтеү, выжт итеп ҡалыу; пуля просвистела пуля һыҙғырып үтте
прОседь ж 1. сал; волосы с проседью сал ингән сәс 2. (в мехе) аҡ төктәр; мех с проседью аҡ төктәр булған йәнлек тиреһе
ПРОСЕИВАТЬ несов. см. просеять
ПРОСЕИВАТЬСЯ несов. 1. см. просеяться 2. страд. от просеивать
ПРОСЕКА ж; спец. ярынты, ҡырҡынты; противопожарная просека үрттән һаҡлау ҡырҡын-тыһы; проложить просеку ярынты һалыу
ПРОСЁЛОК м ауыл-ара юл (ҡом-таш тцшәлмәгән юл)
ПРОСЁЛОЧНЫЙ, -ая, -ое ауыл-ара, ауыл ...ы; просёлочная дорога ауыл-ара юл
просеять сов. что иләү, иләктән үткәреү;
просеять муку он иләү
просеяться сов. 1. (сквозь сито) иләнеү 2. (просыпаться — о чём-л. сыпучем) ҡойолоу, түгелеү
просидеть сов. 1. ултырыу, ултырып тороу (уҙғарыу) (кцпмелер ваҡыт); просидеть в гостях до вечера ҡунаҡта кискә тиклем ултырыу 2. разг. (пробыть) булыу, ҡалыу, тороу, ултырыу; просидеть в городе целую неделю ҡалала аҙна буйы тороу 3. что; разг. (протереть при долгом сидении) ултырып туҙҙырыу, ултыра-улты-ра тишеү (туҙҙырыу); просидеть брюки ултыра-ултыра салбар туҙҙырыу
ПРОСИЖИВАТЬ несов. см. просидеть
218
ПРОСВЕРЛИТЬ сов. что бырау менән тишеү, быраулап тишеү; просверлить доску таҡтаны быраулап тишеү
просвЕт м 1. яҡтылыҡ, яҡты һыҙат; просвет в тучах болоттар араһындағы яҡтылыҡ 2. (промежуток между предметами) ара, аралыҡ, асыҡлыҡ; просвет между столбами бағаналар араһы 3. перен. (облегчение) еңеллек, рәхәтлек, өмөт; ожидать просвета еңеллек көтөү 4. (проём) иң, киңлек 5. (цветная полоса на погонах ) буй һыҙат
ПРОСВЕТИТЕЛЬ м мәғрифәтсе, аң-белем таратыусы
ПРОСВЕТИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое мәғрифәтселек ...ы, аң-белем таратыу ...ы, ағартыу ...ы; просветительная работа аң-белем таратыу эше
ПРОСВЕТИТЕЛЬСКИЙ, -ая, -ое мәғрифәтселек ...ы, аң-белем таратыу ...ы, ағартыу ...ы, мәғрифәтсе ...ы; просветительские идеи мәғрифәтселек идеялары
ПРОСВЕТИТЕЛЬСТВО с мәғрифәтселек, аң-белем таратыу, ағартыу эше
ПРОСВЕТИТЬ I сов. 1. что яҡтыртыу, яҡтыртып ҡарау, яҡтыға ҡуйып ҡарау 2. кого-что (исследовать с помощью рентгеновских лучей) (рентгенда) ҡарау; просветить лёгкие үпкәләрҙе ҡарау
ПРОСВЕТИТЬ II сов. кого-что аң-белем таратыу, ағартыу, белемле итеү; просветить население халыҡҡа аң-белем таратыу
ПРОСВЕТИТЬСЯ I сов.; разг. яҡтыртылыу, яҡтылыҡ аша үткәрелеү
ПРОСВЕТИТЬСЯ II сов. аң-белем алыу, белемгә эйә булыу
ПРОСВЕТЛЕНИЕ с 1. см. просветлить — просветлять, просветлиться — просветляться 2. см. просветлеть 3. (ясность сознания) аңдың дөрөҫлөгө (аныҡлығы), аң-зиһене дөрөҫ булыу
ПРОСВЕТЛЁННОСТЬ ж 1. яҡты (асыҡ) күңеллелек, рухи ҡәнәғәтлек 2. см. просветление 3
ПРОСВЕТЛЁННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от просветлить 2. прил. яҡты, шатлыҡлы, асыҡ, яҡты (асыҡ) күңелле; просветлённое лицо яҡты йөҙ
ПРОСВЕТЛЕТЬ сов.; прям., перен. яҡтырыу, асылыу, яҡтырып (асылып) китеү; небо просветлело күк йөҙө яҡтырып китте; лицо его просветлело йөҙө асылып китте
ПРОСВЕТЛИТЬ сов. кого-что 1. яҡтыртыу, асыҡлау, яҡтыраҡ (асығыраҡ) итеү; просветлить лица на картине һүрәттә кеше йөҙҙәрен асығыраҡ итеү 2. перен. (дать радость) һуғарылыу, күңелгә шатлыҡ биреү (өҫтәү)
ПРОСВЕТЛИТЬСЯ сов.; прям., перен. асыҡланыу; жидкость просветлилась шыйыҡса асыҡланды; ум просветлился зиһене асыҡланды
ПРОСВЕТЛЯТЬ несов. см. просветлить
ПРОСВЕТЛЯТЬСЯ несов. 1. см. просветлиться 2. страд. от просветлять
ПРОСВЕЧИВАТЬ несов. 1. см. просветить I; 2. (светиться сквозь что -л.) яҡтыһы төшөү, (аша) яҡты күренеү 3. (виднеться сквозь что -л.) үтә күренеү, күренеп тороу 4. перен. (обнаруживаться — о внутреннем состоянии, свойстве) һиҙелеү, һиҙелеп (күренеп) тороу, үтә күренеү
ПРОСВЕЧИВАТЬСЯ несов. 1. см. просветиться I; 2. страд. от просвечивать 1
ПРОСВЕЩАТЬ несов. см. просветить II
ПРОСВЕЩАТЬСЯ несов. 1. см. просветиться II; 2. страд. от просвещать
ПРОСВЕЩЕНИЕ с 1. см. просветить II — просвещать 2. мәғариф; министерство просвещения мәғариф министрлығы 3. (прогрессивное идейное течение XVIII — нач. XIX вв.) Мәғрифәтселек; эпоха Просвещения Мәғрифәтселек дәүере
ПРОСВЕЩЁННОСТЬ ж уҡымышлылыҡ, бе-
лемлелек
ПРОСВЕЩЁННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от просветить II; 2. прил. уҡымышлы, белемле; просвещённый человек уҡымышлы кеше
ПРОСВИСТАТЬ несов. см. просвистеть
ПРОСВИСТЕТЬ сов. 1. һыҙғырыу, һыҙғырып ебәреү; суслик просвистел йомран һыҙғырып ебәрҙе 2. что һыҙғырып көйләү (көй сығарыу); просвистеть марш маршты һыҙғырып көйләү 3. һыҙғырып үтеү, выжт итеп ҡалыу; пуля просвистела пуля һыҙғырып үтте
прОседь ж 1. сал; волосы с проседью сал ингән сәс 2. (в мехе) аҡ төктәр; мех с проседью аҡ төктәр булған йәнлек тиреһе
ПРОСЕИВАТЬ несов. см. просеять
ПРОСЕИВАТЬСЯ несов. 1. см. просеяться 2. страд. от просеивать
ПРОСЕКА ж; спец. ярынты, ҡырҡынты; противопожарная просека үрттән һаҡлау ҡырҡын-тыһы; проложить просеку ярынты һалыу
ПРОСЁЛОК м ауыл-ара юл (ҡом-таш тцшәлмәгән юл)
ПРОСЁЛОЧНЫЙ, -ая, -ое ауыл-ара, ауыл ...ы; просёлочная дорога ауыл-ара юл
просеять сов. что иләү, иләктән үткәреү;
просеять муку он иләү
просеяться сов. 1. (сквозь сито) иләнеү 2. (просыпаться — о чём-л. сыпучем) ҡойолоу, түгелеү
просидеть сов. 1. ултырыу, ултырып тороу (уҙғарыу) (кцпмелер ваҡыт); просидеть в гостях до вечера ҡунаҡта кискә тиклем ултырыу 2. разг. (пробыть) булыу, ҡалыу, тороу, ултырыу; просидеть в городе целую неделю ҡалала аҙна буйы тороу 3. что; разг. (протереть при долгом сидении) ултырып туҙҙырыу, ултыра-улты-ра тишеү (туҙҙырыу); просидеть брюки ултыра-ултыра салбар туҙҙырыу
ПРОСИЖИВАТЬ несов. см. просидеть
218