Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 224 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ПРОТИВ
ҡып үтеү (инеү) 3. (перестать удерживать жидкость) һыу үтеү (үткәреү); крыша протекла түбәнән һыу үткән 4. (о времени) үтеү, уҙып китеү; его детство протекло в деревне уның бала сағы ауылда үтте
ПРОТИВ предлог с род. п. 1. в разн. знач. ҡаршы, ҡара-ҡаршы; сидеть против окна тәҙрә ҡаршыһында ултырыу; друг против друга бер-береһенә ҡара-ҡаршы; плыть против течения ағымға ҡаршы йөҙөү 2. (при обозначении че-го-л., находящегося в списке, перечне и т. п., рядом с которым что-л. пишется) тураһына, эргәһенә; поставить знак против фамилии фамилияһы тураһына билдә ҡуйыу 3. (при указании на предмет, лицо и т. п., для борьбы с которым предпринимается какое -л. действие или применяется какое-л. средство) -ҙан/-ҙән; лекарство против кашля йүткереүҙән дарыу 4. разг. (при указании на того, с кем - чем сопоставляется кто - что - л.) ҡарағанда; против прошлого года былтырғыға ҡарағанда 5. в знач. сказ. ҡаршы; ты согласен? — Нет, против һин ризамы? — Юҡ, мин ҡаршы 6. в знач. сущ. против с нескл.; разг. ҡаршы (яҡ); продумать за и против ыңғайын һәм ҡаршыһын уйлау
ПРОТИВЕНЬ м противень, икмәк тимере, ҡалай таба (мейестә, духовкала икмәк, торт һ.б. бешерец өсөн ситтәре бөгөп эшләнгән дцрткел тимер)
ПРОТИВИТЕЛЬНЫЙ: противительный
союз грам. ҡаршы ҡуйыу теркәүесе (мәҫ., “ләкин ”, “ә” һ.б.)
ПРОТИВИТЬСЯ несов. кому-чему ҡаршылашыу, ҡаршы килеү (тороу), ҡаршылыҡ күрһәтеү; противиться предложению тәҡдимгә ҡаршы килеү
ПРОТИВНИК м 1. ҡаршы кеше; противник новшеств яңылыҡтарға ҡаршы кеше 2. (в игре, состязании) ҡаршы яҡ, ҡаршылаш 3. собир. (неприятель) дошман; победить противника дошманды еңеү
ПРОТИВНО 1. нареч. ерәнес, йәмһеҙ; он вёл себя противно ул үҙен йәмһеҙ тотто 2. в знач. сказ., безл. ерәнес, шыҡһыҙ; смотреть противно ҡарауы ерәнес
ПРОТИВНЫЙ I, -ая, -ое 1. в разн. знач. ҡаршы; противная сторона юр. ҡаршы яҡ; противный ветер ҡаршы ел; противный закону законға ҡаршы 2. в знач. сущ. противное с киреһе; утверждать противное киреһен раҫлау ♦ в противном случае шулай булмағанда, юғиһә
ПРОТИВНЫЙ II, -ая, -ое ерәнес, йәмһеҙ, күңел болғатҡыс; противный запах күңел болғатҡыс еҫ
ПРОТИВО... урыҫ телендә ҡушма һцҙҙәрҙец “ ҡаршы ”, “ ҡаршылыҡ ” мәғәнәһен ацлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., противоалкогольный алкоголгә ҡаршы; противообщественный йәмғиәткә ҡаршы
ПРОТИВОАТОМНЫЙ, -ая, -ое атом ҡоралынан, атомдан, атомға ҡаршы; противоатомная защита атом ҡоралынан һаҡланыу
ПРОТИВОБОРСТВО с ҡаршы көрәш; противоборство со злом яуызлыҡҡа ҡаршы көрәш
ПРОТИВОБОРСТВОВАТЬ несов. кому-чему ҡаршы көрәшеү (тороу); противоборствовать идеологическому воздействию идеологик йоғонтоға ҡаршы тороу
противовес м 1. тех. тигеҙләмә (инерция көсөн йәки ауырлыҡты тигеҙләц өсөн ҡулайлама ) 2. перен. тигеҙләүсе (ҡаршы тороусы) көс (күренеш) ♦ в противовес айырмалы рәүештә, ҡаршы булараҡ
ПРОТИВОВОЗДУШНЫЙ, -ая, -ое һауа һөжүменә ҡаршы; противовоздушная оборона һауа һөжүменән һаҡланыу
ПРОТИВОГАЗ м противогаз; надеть противогаз противогаз кейеү
ПРОТИВОГАЗНЫЙ, -ая, -ое противогаз ...ы; противогазная сумка противогаз сумкаһы
ПРОТИВОГАЗОВЫЙ, -ая, -ое газдан һаҡлай торған, газдан һаҡланыу ...ы; противогазовые средства газдан һаҡлай торған саралар
ПРОТИВОДЕЙСТВИЕ с ҡаршылыҡ, ҡаршы хәрәкәт; оказать противодействие ҡаршылыҡ күрһәтеү
ПРОТИВОДЕЙСТВОВАТЬ несов. кому-чему ҡаршылыҡ күрһәтеү, ҡаршы килеү (төшөү)
ПРОТИВОЕСТЕСТВЕННОСТЬ ж тәбиғи булмағанлыҡ, тәбиғи булмау, тәбиғиһеҙлек
ПРОТИВОЕСТЕСТВЕННЫЙ, -ая, -ое тәбиғи булмаған; противоестественные намерения тәбиғи булмаған ниәттәр
ПРОТИВОЗАКОННОСТЬ ж законға (ҡанунға) ҡаршылыҡ (һыймау); противозаконность действий эштең ҡанунға һыймауы
ПРОТИВОЗАКОННЫЙ, -ая, -ое законға (ҡанунға) һыймаған, законға (ҡанунға) ҡаршы булған; противозаконная сделка законға ҡаршы булған килешеү
J________i -____ _
ПРОТИВОЗАЧАТОЧНЫЙ, -ая, -ое ауырға (буйға) ҡалыуҙан һаҡланыу ...ы, балаға уҙыуҙан һаҡланыу ...ы; противозачаточные средства ауырға ҡалыуҙан һаҡланыу саралары
ПРОТИВОЛЕЖАЩИЙ, -ая, -ее ҡаршылаш; противолежащий угол мат. ҡаршылаш мөйөш
ПРОТИВОПОЖАРНЫЙ, -ая, -ое янғынға ҡаршы, янғындан һаҡлаусы (һаҡлай торған); противопожарная техника янғындан һаҡлаусы техника
ПРОТИВОПОКАЗАНИЕ с 1. юр. киреһен һөйләү (күрһәтеү), ҡапма-ҡаршы мәғлүмәт 2. мед. (дарыуҙың, дауалауҙың) ярамағанын күрһәтеүсе билдә
ПРОТИВОПОКАЗАННЫЙ, -ая, -ое зарарлы, ҡулланырға ярамаған; противопоказанное лекарство ҡулланырға ярамаған дарыу
224
ҡып үтеү (инеү) 3. (перестать удерживать жидкость) һыу үтеү (үткәреү); крыша протекла түбәнән һыу үткән 4. (о времени) үтеү, уҙып китеү; его детство протекло в деревне уның бала сағы ауылда үтте
ПРОТИВ предлог с род. п. 1. в разн. знач. ҡаршы, ҡара-ҡаршы; сидеть против окна тәҙрә ҡаршыһында ултырыу; друг против друга бер-береһенә ҡара-ҡаршы; плыть против течения ағымға ҡаршы йөҙөү 2. (при обозначении че-го-л., находящегося в списке, перечне и т. п., рядом с которым что-л. пишется) тураһына, эргәһенә; поставить знак против фамилии фамилияһы тураһына билдә ҡуйыу 3. (при указании на предмет, лицо и т. п., для борьбы с которым предпринимается какое -л. действие или применяется какое-л. средство) -ҙан/-ҙән; лекарство против кашля йүткереүҙән дарыу 4. разг. (при указании на того, с кем - чем сопоставляется кто - что - л.) ҡарағанда; против прошлого года былтырғыға ҡарағанда 5. в знач. сказ. ҡаршы; ты согласен? — Нет, против һин ризамы? — Юҡ, мин ҡаршы 6. в знач. сущ. против с нескл.; разг. ҡаршы (яҡ); продумать за и против ыңғайын һәм ҡаршыһын уйлау
ПРОТИВЕНЬ м противень, икмәк тимере, ҡалай таба (мейестә, духовкала икмәк, торт һ.б. бешерец өсөн ситтәре бөгөп эшләнгән дцрткел тимер)
ПРОТИВИТЕЛЬНЫЙ: противительный
союз грам. ҡаршы ҡуйыу теркәүесе (мәҫ., “ләкин ”, “ә” һ.б.)
ПРОТИВИТЬСЯ несов. кому-чему ҡаршылашыу, ҡаршы килеү (тороу), ҡаршылыҡ күрһәтеү; противиться предложению тәҡдимгә ҡаршы килеү
ПРОТИВНИК м 1. ҡаршы кеше; противник новшеств яңылыҡтарға ҡаршы кеше 2. (в игре, состязании) ҡаршы яҡ, ҡаршылаш 3. собир. (неприятель) дошман; победить противника дошманды еңеү
ПРОТИВНО 1. нареч. ерәнес, йәмһеҙ; он вёл себя противно ул үҙен йәмһеҙ тотто 2. в знач. сказ., безл. ерәнес, шыҡһыҙ; смотреть противно ҡарауы ерәнес
ПРОТИВНЫЙ I, -ая, -ое 1. в разн. знач. ҡаршы; противная сторона юр. ҡаршы яҡ; противный ветер ҡаршы ел; противный закону законға ҡаршы 2. в знач. сущ. противное с киреһе; утверждать противное киреһен раҫлау ♦ в противном случае шулай булмағанда, юғиһә
ПРОТИВНЫЙ II, -ая, -ое ерәнес, йәмһеҙ, күңел болғатҡыс; противный запах күңел болғатҡыс еҫ
ПРОТИВО... урыҫ телендә ҡушма һцҙҙәрҙец “ ҡаршы ”, “ ҡаршылыҡ ” мәғәнәһен ацлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., противоалкогольный алкоголгә ҡаршы; противообщественный йәмғиәткә ҡаршы
ПРОТИВОАТОМНЫЙ, -ая, -ое атом ҡоралынан, атомдан, атомға ҡаршы; противоатомная защита атом ҡоралынан һаҡланыу
ПРОТИВОБОРСТВО с ҡаршы көрәш; противоборство со злом яуызлыҡҡа ҡаршы көрәш
ПРОТИВОБОРСТВОВАТЬ несов. кому-чему ҡаршы көрәшеү (тороу); противоборствовать идеологическому воздействию идеологик йоғонтоға ҡаршы тороу
противовес м 1. тех. тигеҙләмә (инерция көсөн йәки ауырлыҡты тигеҙләц өсөн ҡулайлама ) 2. перен. тигеҙләүсе (ҡаршы тороусы) көс (күренеш) ♦ в противовес айырмалы рәүештә, ҡаршы булараҡ
ПРОТИВОВОЗДУШНЫЙ, -ая, -ое һауа һөжүменә ҡаршы; противовоздушная оборона һауа һөжүменән һаҡланыу
ПРОТИВОГАЗ м противогаз; надеть противогаз противогаз кейеү
ПРОТИВОГАЗНЫЙ, -ая, -ое противогаз ...ы; противогазная сумка противогаз сумкаһы
ПРОТИВОГАЗОВЫЙ, -ая, -ое газдан һаҡлай торған, газдан һаҡланыу ...ы; противогазовые средства газдан һаҡлай торған саралар
ПРОТИВОДЕЙСТВИЕ с ҡаршылыҡ, ҡаршы хәрәкәт; оказать противодействие ҡаршылыҡ күрһәтеү
ПРОТИВОДЕЙСТВОВАТЬ несов. кому-чему ҡаршылыҡ күрһәтеү, ҡаршы килеү (төшөү)
ПРОТИВОЕСТЕСТВЕННОСТЬ ж тәбиғи булмағанлыҡ, тәбиғи булмау, тәбиғиһеҙлек
ПРОТИВОЕСТЕСТВЕННЫЙ, -ая, -ое тәбиғи булмаған; противоестественные намерения тәбиғи булмаған ниәттәр
ПРОТИВОЗАКОННОСТЬ ж законға (ҡанунға) ҡаршылыҡ (һыймау); противозаконность действий эштең ҡанунға һыймауы
ПРОТИВОЗАКОННЫЙ, -ая, -ое законға (ҡанунға) һыймаған, законға (ҡанунға) ҡаршы булған; противозаконная сделка законға ҡаршы булған килешеү
J________i -____ _
ПРОТИВОЗАЧАТОЧНЫЙ, -ая, -ое ауырға (буйға) ҡалыуҙан һаҡланыу ...ы, балаға уҙыуҙан һаҡланыу ...ы; противозачаточные средства ауырға ҡалыуҙан һаҡланыу саралары
ПРОТИВОЛЕЖАЩИЙ, -ая, -ее ҡаршылаш; противолежащий угол мат. ҡаршылаш мөйөш
ПРОТИВОПОЖАРНЫЙ, -ая, -ое янғынға ҡаршы, янғындан һаҡлаусы (һаҡлай торған); противопожарная техника янғындан һаҡлаусы техника
ПРОТИВОПОКАЗАНИЕ с 1. юр. киреһен һөйләү (күрһәтеү), ҡапма-ҡаршы мәғлүмәт 2. мед. (дарыуҙың, дауалауҙың) ярамағанын күрһәтеүсе билдә
ПРОТИВОПОКАЗАННЫЙ, -ая, -ое зарарлы, ҡулланырға ярамаған; противопоказанное лекарство ҡулланырға ярамаған дарыу
224