Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 239 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ПЯТАЧОК
пЫлкий, -ая, -ое дәртле, янып торған; пылкий юноша янып торған егет
ПЫЛКОСТЬ ж дәртлелек, янып тороу; проявить пылкость дәртлелек күрһәтеү
ПЫЛЬ ж 1. саң, туҙан; угольная пыль күмер саңы; поднять пыль туҙан туҙҙырыу 2. см. пыльца ♦ пустить пыль в глаза күҙ буяу, күҙгә төтөн ебәреү
ПЫЛЬНИК I м; бот. һеркәлек (сәскәлә)
ПЫЛЬНИК II м ябынса (сацдан ябына торган плащ)
ПЫЛЬНЫЙ, -ая, -ое саңлы, туҙанлы;
пыльная дорога саңлы юл
ПЫЛЬЦА ж һеркә (цҫемлектәрҙә)
пырЕй м аҡтамыр; поле покрыто пыреем баҫыу аҡтамыр менән ҡапланған
ПЫРНУТЬ кого - что; прост. сәнсеү; (рогами ) һөҙөү; пырнуть ножом бысаҡ менән сәнсеү
ПЫТАТЬ несов. кого-что язалау, ғазаплау; пытать пленника әсирҙе язалау
ПЫТАТЬСЯ несов. с неопр. тырышыу, тырышып (маташып) ҡарау; пытаться освободиться ҡотолорға тырышыу
ПЫТКА ж 1. яза, ғазап; орудия пытки яза ҡоралдары 2. перен. (рухи) ғазап, ыҙа; душевная пытка күңел ғазабы
ПЫТЛИВОСТЬ ж ҡыҙыҡһыныусанлыҡ; пытливость ума аҡылдың ҡыҙыҡһыныусанлығы
ПЫТЛИВЫЙ, -ая, -ое ҡыҙыҡһыныусан, ҡыҙығыулы; пытливый взгляд ҡыҙыҡһыныусан ҡараш
ПЫХАТЬ несов.; разг. 1. балҡып яныу; пламя пышет ялҡын балҡып яна 2. чем и без доп. (излучать жар) эҫе бәреү (бөркөү); печь пышет жаром мейестән эҫе бәреп тора 3. чем; перен . балҡып (бәреп) тороу; его лицо пышет здоровьем уның йөҙөнән һаулығы бәреп тора
ПЫХНУТЬ сов.; разг. см. пыхать 2
ПЫХТЕТЬ несов.; разг. 1. мышылдау, быхылдау, ауыр һулау 2. (о машинах) ухылдау, борҡотоу; паровоз пыхтит паровоз ухылдай 3. над чем и без доп.; перен. көсәнеп тырышыу, маташыу; пыхтеть над решением задачи мәсьәләне сисергә маташыу
ПЫШКА ж 1. (булочка) ҡабартма 2. разг., пренебр. (о ребёнке или женщине) тултырған тауыҡ (өрөлгән) кеүек, ит бүкәне
ПЫШНОСТЬ ж 1. ҡупшылыҡ, тантаналыҡ; пышность приёма ҡабул итеүҙең тантаналығы 2. ҡабарынҡылыҡ; пышность речи телмәрҙең ҡабарынҡылығы
пЫшный, -ая, -ое 1. ҡабарынҡы, ҡабарып (күпереп) торған; пышные волосы күпереп торған сәстәр 2. (полный — обычно о женщине) тулы, йомро 3. (роскошный) ҡупшы, тантаналы, бик бай; пышный наряд ҡупшы, зиннәтле кейем 4. (напыщенный, высокопарный) ҡабарынҡы; пышные слова ҡабарынҡы һүҙҙәр
ПЬЕДЕСТАЛ м 1. пьедестал, нигеҙ (һәйкәл, статуя һ.б. биҙәлгән нигеҙе) 2. перен. дәрәжә, дан; пьедестал почёта хөрмәт даны
пьЕса ж пьеса (1. драматик әҫәр 2. ҡыҫҡа гына музыка әҫәре); пьеса в трёх действиях өс шаршаулы пьеса; сыграть пьесу на фортепьяно фортепьянола пьеса уйнау
пьЮщий, -ая, -ее 1. прич. от пить 2. прил.; разг. эскесе, эсергә яратыусы
пьянЕть несов. 1. иҫереү; быстро пьянеть тиҙ иҫереү 2. перен. иҫереү, баш әйләнеү; пьянеть от радости шатлыҡтан иҫереү
ПЬЯНИТЬ несов. кого 1. иҫертеү; вино пьянит шарап иҫертә 2. перен. иҫертеү, башты әйләндереү
пьЯница ми ж эскесе, сәрхүш; стать пьяницей эскесегә әйләнеү
пьЯнка ж; прост. 1. эскелек, эске мәжлесе 2. см. пьянство
ПЬЯНСТВО с эскеселек, эскелек; борьба с пьянством эскелеккә ҡаршы көрәш
ПЬЯНСТВОВАТЬ несов. эсеүгә (эскелеккә) һалышыу (бирелеү), эсеп йөрөү
пьЯный, -ая, -ое 1. иҫерек, эскән, сәрхүш булған; быть пьяным иҫерек булыу 2. в знач. сущ. пьяный м и пьяная ж иҫерек кеше 3. (свойственный опьяневшим людям) иҫеректәргә хас булған, иҫеректәрсә; пьяный разговор иҫерек-тәрсә һөйләшеү 4. чем, от чего.; перен. иҫергән, иҫерек; пьяный от любви мөхәббәттән иҫерек ♦ с пьяных глаз; под пьяную руку; по пьяной лавочке; по пьяному делу прост. иҫерек килеш, иҫергән хәлдә (көйө)
ПЭР м пэр (Англияла һәм Францияла югары ҡатлам аҡһөйәктәр титулы)
ПЮПИТР м пюпитр (нота дәфтәре, китаптар ҡуйыу өсөн ҡыя өҫлө өҫтәл)
пюрЕ с нескл. пюре, иҙмә; картофельное пюре картуф иҙмәһе
пядЕница ж ҡоротҡос күбәләк
ПЯДЬ ж ҡарыш (оҙонлоҡ цлсәме) ♦ ни пяди (земли не отдать, не уступить) бер ҡарыш та (ер бирмәү); семи пядей во лбу бик аҡыллы, аҡыл эйәһе
пЯлить несов. что 1. разг., спец. тартып һуҙыу, киңәйтеү; пялить овчину һарыҡ тиреһен тартып һуҙыу 2. прост. (таращить глаза) секрәйеп ҡарау, күҙ төбәү
пЯльцы только мн. кирге
ПЯСТЬ ж ус һөйәктәре
ПЯТА ж 1. уст. (пятка) үксә 2. спец. (опорная часть чего-л.) терәк, табан ♦ до пят бик оҙон, үксәгә тиклем; по пятам (ходить, гнаться и т.п.) үксәһенә баҫып (йөрөү), артынан ҡалмау; с головы до пят башынан аяғына тиклем
ПЯТАК м; разг. биш тинлек (аҡса)
ПЯТАЧОК м; разг. 1. см. пятак 2. (рыло свиньи и т.п.) морон осо 3. (площадка) майҙансыҡ
239
пЫлкий, -ая, -ое дәртле, янып торған; пылкий юноша янып торған егет
ПЫЛКОСТЬ ж дәртлелек, янып тороу; проявить пылкость дәртлелек күрһәтеү
ПЫЛЬ ж 1. саң, туҙан; угольная пыль күмер саңы; поднять пыль туҙан туҙҙырыу 2. см. пыльца ♦ пустить пыль в глаза күҙ буяу, күҙгә төтөн ебәреү
ПЫЛЬНИК I м; бот. һеркәлек (сәскәлә)
ПЫЛЬНИК II м ябынса (сацдан ябына торган плащ)
ПЫЛЬНЫЙ, -ая, -ое саңлы, туҙанлы;
пыльная дорога саңлы юл
ПЫЛЬЦА ж һеркә (цҫемлектәрҙә)
пырЕй м аҡтамыр; поле покрыто пыреем баҫыу аҡтамыр менән ҡапланған
ПЫРНУТЬ кого - что; прост. сәнсеү; (рогами ) һөҙөү; пырнуть ножом бысаҡ менән сәнсеү
ПЫТАТЬ несов. кого-что язалау, ғазаплау; пытать пленника әсирҙе язалау
ПЫТАТЬСЯ несов. с неопр. тырышыу, тырышып (маташып) ҡарау; пытаться освободиться ҡотолорға тырышыу
ПЫТКА ж 1. яза, ғазап; орудия пытки яза ҡоралдары 2. перен. (рухи) ғазап, ыҙа; душевная пытка күңел ғазабы
ПЫТЛИВОСТЬ ж ҡыҙыҡһыныусанлыҡ; пытливость ума аҡылдың ҡыҙыҡһыныусанлығы
ПЫТЛИВЫЙ, -ая, -ое ҡыҙыҡһыныусан, ҡыҙығыулы; пытливый взгляд ҡыҙыҡһыныусан ҡараш
ПЫХАТЬ несов.; разг. 1. балҡып яныу; пламя пышет ялҡын балҡып яна 2. чем и без доп. (излучать жар) эҫе бәреү (бөркөү); печь пышет жаром мейестән эҫе бәреп тора 3. чем; перен . балҡып (бәреп) тороу; его лицо пышет здоровьем уның йөҙөнән һаулығы бәреп тора
ПЫХНУТЬ сов.; разг. см. пыхать 2
ПЫХТЕТЬ несов.; разг. 1. мышылдау, быхылдау, ауыр һулау 2. (о машинах) ухылдау, борҡотоу; паровоз пыхтит паровоз ухылдай 3. над чем и без доп.; перен. көсәнеп тырышыу, маташыу; пыхтеть над решением задачи мәсьәләне сисергә маташыу
ПЫШКА ж 1. (булочка) ҡабартма 2. разг., пренебр. (о ребёнке или женщине) тултырған тауыҡ (өрөлгән) кеүек, ит бүкәне
ПЫШНОСТЬ ж 1. ҡупшылыҡ, тантаналыҡ; пышность приёма ҡабул итеүҙең тантаналығы 2. ҡабарынҡылыҡ; пышность речи телмәрҙең ҡабарынҡылығы
пЫшный, -ая, -ое 1. ҡабарынҡы, ҡабарып (күпереп) торған; пышные волосы күпереп торған сәстәр 2. (полный — обычно о женщине) тулы, йомро 3. (роскошный) ҡупшы, тантаналы, бик бай; пышный наряд ҡупшы, зиннәтле кейем 4. (напыщенный, высокопарный) ҡабарынҡы; пышные слова ҡабарынҡы һүҙҙәр
ПЬЕДЕСТАЛ м 1. пьедестал, нигеҙ (һәйкәл, статуя һ.б. биҙәлгән нигеҙе) 2. перен. дәрәжә, дан; пьедестал почёта хөрмәт даны
пьЕса ж пьеса (1. драматик әҫәр 2. ҡыҫҡа гына музыка әҫәре); пьеса в трёх действиях өс шаршаулы пьеса; сыграть пьесу на фортепьяно фортепьянола пьеса уйнау
пьЮщий, -ая, -ее 1. прич. от пить 2. прил.; разг. эскесе, эсергә яратыусы
пьянЕть несов. 1. иҫереү; быстро пьянеть тиҙ иҫереү 2. перен. иҫереү, баш әйләнеү; пьянеть от радости шатлыҡтан иҫереү
ПЬЯНИТЬ несов. кого 1. иҫертеү; вино пьянит шарап иҫертә 2. перен. иҫертеү, башты әйләндереү
пьЯница ми ж эскесе, сәрхүш; стать пьяницей эскесегә әйләнеү
пьЯнка ж; прост. 1. эскелек, эске мәжлесе 2. см. пьянство
ПЬЯНСТВО с эскеселек, эскелек; борьба с пьянством эскелеккә ҡаршы көрәш
ПЬЯНСТВОВАТЬ несов. эсеүгә (эскелеккә) һалышыу (бирелеү), эсеп йөрөү
пьЯный, -ая, -ое 1. иҫерек, эскән, сәрхүш булған; быть пьяным иҫерек булыу 2. в знач. сущ. пьяный м и пьяная ж иҫерек кеше 3. (свойственный опьяневшим людям) иҫеректәргә хас булған, иҫеректәрсә; пьяный разговор иҫерек-тәрсә һөйләшеү 4. чем, от чего.; перен. иҫергән, иҫерек; пьяный от любви мөхәббәттән иҫерек ♦ с пьяных глаз; под пьяную руку; по пьяной лавочке; по пьяному делу прост. иҫерек килеш, иҫергән хәлдә (көйө)
ПЭР м пэр (Англияла һәм Францияла югары ҡатлам аҡһөйәктәр титулы)
ПЮПИТР м пюпитр (нота дәфтәре, китаптар ҡуйыу өсөн ҡыя өҫлө өҫтәл)
пюрЕ с нескл. пюре, иҙмә; картофельное пюре картуф иҙмәһе
пядЕница ж ҡоротҡос күбәләк
ПЯДЬ ж ҡарыш (оҙонлоҡ цлсәме) ♦ ни пяди (земли не отдать, не уступить) бер ҡарыш та (ер бирмәү); семи пядей во лбу бик аҡыллы, аҡыл эйәһе
пЯлить несов. что 1. разг., спец. тартып һуҙыу, киңәйтеү; пялить овчину һарыҡ тиреһен тартып һуҙыу 2. прост. (таращить глаза) секрәйеп ҡарау, күҙ төбәү
пЯльцы только мн. кирге
ПЯСТЬ ж ус һөйәктәре
ПЯТА ж 1. уст. (пятка) үксә 2. спец. (опорная часть чего-л.) терәк, табан ♦ до пят бик оҙон, үксәгә тиклем; по пятам (ходить, гнаться и т.п.) үксәһенә баҫып (йөрөү), артынан ҡалмау; с головы до пят башынан аяғына тиклем
ПЯТАК м; разг. биш тинлек (аҡса)
ПЯТАЧОК м; разг. 1. см. пятак 2. (рыло свиньи и т.п.) морон осо 3. (площадка) майҙансыҡ
239