Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 241 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
аҡ тап 2. (запачканное место) (ҡара) тап, бысраҡ; сальное пятно май табы; выводить пятна таптарҙы бөтөрөү 3. перен. (ҡара) тап, кер, гөнаһ; смыть пятно гөнаһты юйыу ♦ белые пятна аҡ таптар (билдәһеҙ, тикшерелмәгән нәмәләр); жёлтое пятно анат. һары тап (кцҙ селтәренец кцрецҙе тойоусы артҡы өлөшө); родимое пятно см. родимый; тёмное (чёрное) пятно ҡара тап (хур иткән, оятҡа ҡалдырган нәмә)
пятОк м; разг. (пять одинаковых предметов ) биш (дана); пяток яиц биш дана йомортҡа
ПЯТОЧНЫЙ, -ая, -ое үксә ...ы; пяточная кость үксә һөйәге
пятый, -ая, -ое 1. числ. бишенсе; пятая страница бишенсе бит 2. в знач. сущ. пятая ж
РАБОТОСПОСОБНЫЙ
биштән бер өлөш; одна пятая населения халыҡтың биштән бер өлөшө ♦ из пятого в десятое; с пятого на десятое (говорить, рассказывать и т.п.) урыҡ-һурыҡ һөйләү; унан башлап, бынан ташлап һөйләү
ПЯТЬ 1. числ. биш; пять минут биш минут
2. биш, бишле; ставить пять биш ҡуйыу ♦ без пяти минут бына-бына, бик тиҙ, оҙаҡламай, тиҙҙән
ПЯТЬДЕСЯТ числ. илле; пятьдесят рублей илле һум
ПЯТЬСОТ числ. биш йөҙ; пятьсот метров биш йөҙ метр
пЯтью нареч. биш тапҡыр, биш ерҙә (урында); пятью пять — двадцать пять биш бишең егерме биш
Р
РАБ м; прям., перен. ҡол; сделать рабом ҡол итеү; раб мечтаний хыял ҡоло ♦ раб божий уст.: 1) алла ҡоло, алла бәндәһе; 2) бәндә ҡоло
РАБА ж 1. ҡол (ҡатын-ҡыҙ), көң, ҡома 2. обычно чего; перен. (человек, полностью зависимый от кого-чего-л.) ҡол; раба любви мөхәббәт ҡоло
РАБКОР м (рабочий корреспондент) эшсе хәбәрсе
рАбОВЛАДЕЛЕЦ м ҡол биләүсе
РАБОВЛАДЕЛЬЧЕСКИЙ, -ая, -ое ҡоллоҡ ...ы, ҡол биләүселек ...ы, ҡоллоҡҡа нигеҙләнгән; рабовладельческое общество ҡол биләүселек йәмғиәте; рабовладельческий строй ҡол биләүселек ҡоролошо
РАБОВЛАДЕНИЕ с ҡол биләү, ҡол биләүселек; эпоха рабовладения ҡол биләүселек дәүере
РАБОЛЕПИЕ с см. раболепствовать; раболепие перед начальством түрәләргә ялағайланыу
РАБОЛЕПНЫЙ, -ая, -ое ҡолдарса баш эйгән, ялағайланған, ярарға (яраҡлашырға) тырышҡан, өлтөрәп торған, ялағай, ҡуштан; раболепное отношение ҡуштан мөғәмәлә
РАБОЛЕПСТВО с см. раболепие
РАБОЛЕПСТВОВАТЬ несов. перед кем-чем ҡолдарса баш эйеү, ярарға тырышыу, ялағайланыу, теҙ сүгеү, ҡуштанланыу
РАБОТА ж 1. см. работать; работа машины машинаның эшләүе; работа сердца йөрәктең эшләүе 2. в разн. знач. эш, хеҙмәт; трудная работа ауыр хеҙмәт; мелочная работа ваҡ эш; общественная работа йәмәғәт эше; место работы эш урыны; письменная работа яҙма эш; поступить на работу эшкә инеү; увольнять с работы эштән сығарыу; принудительная работа мәжбүри хеҙмәт; умственная работа аҡыл хеҙмәте, баш эше 3. (продукт труда) хеҙмәт, эш; печатные
241
работы баҫылып сыҡҡан хеҙмәттәр ♦ взять в работу ҡыҫмаҡҡа алыу; работа горит в руках ҡулына күҙ эйәрмәй
РАБОТАТЬ несов.; в разн. знач. эшләү; работать в саду баҡсала эшләү; работать над древними рукописями боронғо ҡулъяҙмалар өҫтөндә эшләү; работать со словарём һүҙлек менән эшләү; работать директором директор булып эшләү; завод работает завод эшләй; желудок работает хорошо ашҡаҙан яҡшы эшләй; библиотека работает до восьми часов китапхана сәғәт һигеҙгә тиклем эшләй ♦ работать над собой үҙ өҫтөңдә эшләү
РАБОТАТЬСЯ несов. безл. эшләге килеү, эш барыу; сегодня хорошо работается бөгөн эш яҡшы бара; вчера не работалось кисә эш барманы
РАБОТНИК м 1. хеҙмәткәр, эшсе; научный работник ғилми хеҙмәткәр; хороший работник яҡшы эшсе; работник культуры мәҙәниәт хеҙмәткәре 2. уст. хеҙмәтсе, ялсы; наняться в работники хеҙмәтсе булып ялланыу
РАБОТНИЦА ж 1. эшсе (эшләгән) ҡатын-ҡыҙ; работница фабрики фабрикала эшләгән ҡатын-ҡыҙ 2. уст. хеҙмәтсе, ялсы ♦ домашняя работница хеҙмәтсе ҡатын-ҡыҙ
РАБОТОДАТЕЛЬ м эш биреүсе, эшкә яллаусы
РАБОТОРГОВЕЦ м ҡол һатыусы, ҡолдар менән һатыу итеүсе
РАБОТОРГОВЛЯ ж ҡолдар менән һатыу итеү
РАБОТОСПОСОБНОСТЬ ж эшкә һәләтлелек (яраҡлылыҡ, һәләтле булыу), эшкә һәләт; обладать высокой работоспособностью эшкә юғары һәләтле булыу
РАБОТОСПОСОБНЫЙ, -ая, -ое 1. (трудоспособный ) эшкә һәләтле, эшкә булдыҡлы 2. (способный много работать) эшкә уңған,
пятОк м; разг. (пять одинаковых предметов ) биш (дана); пяток яиц биш дана йомортҡа
ПЯТОЧНЫЙ, -ая, -ое үксә ...ы; пяточная кость үксә һөйәге
пятый, -ая, -ое 1. числ. бишенсе; пятая страница бишенсе бит 2. в знач. сущ. пятая ж
РАБОТОСПОСОБНЫЙ
биштән бер өлөш; одна пятая населения халыҡтың биштән бер өлөшө ♦ из пятого в десятое; с пятого на десятое (говорить, рассказывать и т.п.) урыҡ-һурыҡ һөйләү; унан башлап, бынан ташлап һөйләү
ПЯТЬ 1. числ. биш; пять минут биш минут
2. биш, бишле; ставить пять биш ҡуйыу ♦ без пяти минут бына-бына, бик тиҙ, оҙаҡламай, тиҙҙән
ПЯТЬДЕСЯТ числ. илле; пятьдесят рублей илле һум
ПЯТЬСОТ числ. биш йөҙ; пятьсот метров биш йөҙ метр
пЯтью нареч. биш тапҡыр, биш ерҙә (урында); пятью пять — двадцать пять биш бишең егерме биш
Р
РАБ м; прям., перен. ҡол; сделать рабом ҡол итеү; раб мечтаний хыял ҡоло ♦ раб божий уст.: 1) алла ҡоло, алла бәндәһе; 2) бәндә ҡоло
РАБА ж 1. ҡол (ҡатын-ҡыҙ), көң, ҡома 2. обычно чего; перен. (человек, полностью зависимый от кого-чего-л.) ҡол; раба любви мөхәббәт ҡоло
РАБКОР м (рабочий корреспондент) эшсе хәбәрсе
рАбОВЛАДЕЛЕЦ м ҡол биләүсе
РАБОВЛАДЕЛЬЧЕСКИЙ, -ая, -ое ҡоллоҡ ...ы, ҡол биләүселек ...ы, ҡоллоҡҡа нигеҙләнгән; рабовладельческое общество ҡол биләүселек йәмғиәте; рабовладельческий строй ҡол биләүселек ҡоролошо
РАБОВЛАДЕНИЕ с ҡол биләү, ҡол биләүселек; эпоха рабовладения ҡол биләүселек дәүере
РАБОЛЕПИЕ с см. раболепствовать; раболепие перед начальством түрәләргә ялағайланыу
РАБОЛЕПНЫЙ, -ая, -ое ҡолдарса баш эйгән, ялағайланған, ярарға (яраҡлашырға) тырышҡан, өлтөрәп торған, ялағай, ҡуштан; раболепное отношение ҡуштан мөғәмәлә
РАБОЛЕПСТВО с см. раболепие
РАБОЛЕПСТВОВАТЬ несов. перед кем-чем ҡолдарса баш эйеү, ярарға тырышыу, ялағайланыу, теҙ сүгеү, ҡуштанланыу
РАБОТА ж 1. см. работать; работа машины машинаның эшләүе; работа сердца йөрәктең эшләүе 2. в разн. знач. эш, хеҙмәт; трудная работа ауыр хеҙмәт; мелочная работа ваҡ эш; общественная работа йәмәғәт эше; место работы эш урыны; письменная работа яҙма эш; поступить на работу эшкә инеү; увольнять с работы эштән сығарыу; принудительная работа мәжбүри хеҙмәт; умственная работа аҡыл хеҙмәте, баш эше 3. (продукт труда) хеҙмәт, эш; печатные
241
работы баҫылып сыҡҡан хеҙмәттәр ♦ взять в работу ҡыҫмаҡҡа алыу; работа горит в руках ҡулына күҙ эйәрмәй
РАБОТАТЬ несов.; в разн. знач. эшләү; работать в саду баҡсала эшләү; работать над древними рукописями боронғо ҡулъяҙмалар өҫтөндә эшләү; работать со словарём һүҙлек менән эшләү; работать директором директор булып эшләү; завод работает завод эшләй; желудок работает хорошо ашҡаҙан яҡшы эшләй; библиотека работает до восьми часов китапхана сәғәт һигеҙгә тиклем эшләй ♦ работать над собой үҙ өҫтөңдә эшләү
РАБОТАТЬСЯ несов. безл. эшләге килеү, эш барыу; сегодня хорошо работается бөгөн эш яҡшы бара; вчера не работалось кисә эш барманы
РАБОТНИК м 1. хеҙмәткәр, эшсе; научный работник ғилми хеҙмәткәр; хороший работник яҡшы эшсе; работник культуры мәҙәниәт хеҙмәткәре 2. уст. хеҙмәтсе, ялсы; наняться в работники хеҙмәтсе булып ялланыу
РАБОТНИЦА ж 1. эшсе (эшләгән) ҡатын-ҡыҙ; работница фабрики фабрикала эшләгән ҡатын-ҡыҙ 2. уст. хеҙмәтсе, ялсы ♦ домашняя работница хеҙмәтсе ҡатын-ҡыҙ
РАБОТОДАТЕЛЬ м эш биреүсе, эшкә яллаусы
РАБОТОРГОВЕЦ м ҡол һатыусы, ҡолдар менән һатыу итеүсе
РАБОТОРГОВЛЯ ж ҡолдар менән һатыу итеү
РАБОТОСПОСОБНОСТЬ ж эшкә һәләтлелек (яраҡлылыҡ, һәләтле булыу), эшкә һәләт; обладать высокой работоспособностью эшкә юғары һәләтле булыу
РАБОТОСПОСОБНЫЙ, -ая, -ое 1. (трудоспособный ) эшкә һәләтле, эшкә булдыҡлы 2. (способный много работать) эшкә уңған,