Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 246 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
РАЗ
(иной) раз башҡа (ҡайһы) ваҡытта; не раз бер нисә тапҡыр
РАЗ II нареч. бер ваҡыт (мәл, саҡ, көнө); раз поздно вечером бер көнө кискеһен; как-то раз бер ваҡыт шулай
РАЗ III союз; разг. -ғас/-гәс, икән; раз он не пришёл, я тоже не поеду ул килмәгәс, мин дә бармайым
РАЗ... (разо..., разъ..., рас...) приставка 1. ҡылым яһаганда ҡулланылып, тцбәндәге мәгәнәләрҙе ацлата: 1) өлөштәргә бцлецҙе, мәҫ., разбить ярыу, ватыу; 2) эш-хәрәкәт йәки хәлде көсәйтецҙе, мәҫ., разукрасить ныҡ биҙәү; 3) эш-хәрәкәттец төрлө яҡҡа йцнәлецен, мәҫ., разбежаться йүгереп таралышыу; 4) эш-хәрә-кәттец туҡталыуын, мәҫ., раздумать кире уйлау, дүнеү; 5) киреһенсә эшләцҙе, мәҫ., разбинтовать бинтты тағатыу (сисеү) 2. сифат һәм исем яһаганда ҡулланылып, “ бик ”, “ цтә ”, “ артыҡ ” тигәнде ацлата, мәҫ., развесёлый үтә шат; разлюбезный артыҡ илгәҙәк
РАЗАГИТИРОВАТЬ сов. кого-что 1. (убедить ) өгөтләп күндереү 2. (отговорить) өгөтләп дүндереү, кире уйлатыу
РАЗАХАТЬСЯ сов.; разг. ах итә башлау, ахвах итеү
РАЗБАВИТЕЛЬ м; спец. шыйыҡлағыс
РАЗБАВИТЬ сов. 1. что шыйығайтыу, шыйыҡлау, һыу ҡушыу (өҫтәү); разбавить молоко водой һөткә һыу ҡушыу; разбавить спирт спиртҡа һыу өҫтәү 2. перен., разг. (присоединить , примешать, привнести что-л. постороннее ) ҡушып (болғап, өҫтәп) ебәреү
РАЗБАВКА ж; разг. шыйыҡлау
РАЗБАВЛЕНИЕ с см. разбавить — разбавлять
РАЗБАВЛЯТЬ несов. см. разбавить
РАЗБАВЛЯТЬСЯ несов. страд. от разбавлять
РАЗБАЗАРИВАНИЕ с; разг. см. разбазарить
РАЗБАЗАРИВАТЬ несов. см. разбазарить
РАЗБАЗАРИВАТЬСЯ несов. страд. от разбазаривать
РАЗБАЗАРИТЬ сов. что; разг. 1. әрәм-шәрәм итеү, бушҡа туҙҙырып бөтөрөү 2. перен. бушҡа сарыф итеү (ваҡытты, талантты)
РАЗБАЛИВАТЬСЯ I несов. см. разболеться I
РАЗБАЛИВАТЬСЯ II несов. см. разболеться II
РАЗБАЛОВАТЬ сов. кого; разг. артыҡ иркәләү, иркәләтеп боҙоу
РАЗБАЛОВАТЬСЯ сов.; разг. артыҡ иркәләнеү (иркәләнеп китеү), боҙолоу
РАЗБАЛТЫВАТЬ I несов. см. разболтать I
РАЗБАЛТЫВАТЬ II несов. см. разболтать II РАЗБАЛТЫВАТЬСЯ несов. 1. см. разболтаться I; 2. страд. от разбалтывать I
РАЗБЕГ м см. разбежаться 2; прыгнуть с разбега йүгереп килеп һикереү
РАЗБЕГАТЬСЯ сов.; разг. йүгерә башлау, йүгерешә башлау
РАЗБЕГАТЬСЯ несов. см. разбежаться ♦ глаза разбегаются күҙҙәр йүгерә
РАЗБЕЖАТЬСЯ сов. 1. йүгереп таралышыу, төрлө яҡҡа йүгерешеп китеү, тырым-тырағай ҡасыу; дети разбежались балалар йүгереп таралышты 2. йүгереп килеп (тиҙлек алыр өсөн); разбежавшись, перескочить ров йүгереп килеп соҡорҙо аша һикереү 3. перен. йүгереү, уйнау, аларыу (кцҙгә ҡарата) ♦ глаза разбежались күҙҙәр йүгерә
РАЗБЕРЕДИТЬ сов. что 1. ауырттырыу, ярһытыу, ҡуҙғытыу (яраны, ауыртҡан ерҙе); разбередить рану яраны ярһытыу 2. перен. ярһытыу, әрнетеү, әсендереү; разбередить душу йөрәкте ярһытыу
РАЗБИВАТЬ несов. см. разбить
РАЗБИВАТЬСЯ несов. 1. см. разбиться 2. страд. от разбивать
РАЗБИВКА ж 1. см. разбить — разбивать; разбивка льда боҙҙо ватыу; разбивка цветника сәскәлек яһау; разбивка лагеря лагерь ҡороу 2. (планировка) планлаштырыу, билдәләп сығыу; разбивка новой улицы яңы урамды планлаштырыу
РАЗБИНТОВАТЬ сов. кого-что бинтын сисеү (тағатыу); разбинтовать руку ҡулдың бинтын сисеү
РАЗБИНТОВАТЬСЯ сов.; разг. 1. үҙ бинтыңды сисеү (тағатыу) 2. бинты сиселеү (тағатылыу); рука разбинтовалась ҡулдың бинты сиселде
РАЗБИНТОВЫВАТЬ несов. см. разбинтовать
РАЗБИНТОВЫВАТЬСЯ несов. 1. см. разбинтоваться 2. страд. от разбинтовывать
РАЗБИРАТЕЛЬСТВО с 1. ҡарау, тикшереү 2. юр. эште ҡарау; судебное разбирательство эште судта ҡарау
РАЗБИРАТЬ несов. 1. см. разобрать 2. кого - что и без доп.; разг. ҡарау, ҡарап (айырып, һайлап) алыу; брать всё не разбирая ҡарап тормай, барыһын да алыу
РАЗБИРАТЬСЯ несов. 1. см. разобраться 2. (быть разборным) һүтелеү, һүтелә торған булыу; этот аппарат разбирается был аппарат һүтелә 3. страд. от разбирать
РАЗБИТНОЙ, -ая, -ое разг. үткер, сос, етеҙ, шаян; разбитной малый үткер егет
РАЗБИТОСТЬ ж арығанлыҡ, хәлһеҙлек; чувствовать разбитость арығанлыҡ һиҙеү
РАЗБИТЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от разбить; разбитый параличом паралич һуҡҡан 2. прил. (расколотый) ватыҡ, ярыҡ; разбитая чашка ярыҡ сынаяҡ; разбитое окно ватыҡ тәҙрә 3. прил. (повреждённый) боҙоҡ, ватыҡ, емере
246
(иной) раз башҡа (ҡайһы) ваҡытта; не раз бер нисә тапҡыр
РАЗ II нареч. бер ваҡыт (мәл, саҡ, көнө); раз поздно вечером бер көнө кискеһен; как-то раз бер ваҡыт шулай
РАЗ III союз; разг. -ғас/-гәс, икән; раз он не пришёл, я тоже не поеду ул килмәгәс, мин дә бармайым
РАЗ... (разо..., разъ..., рас...) приставка 1. ҡылым яһаганда ҡулланылып, тцбәндәге мәгәнәләрҙе ацлата: 1) өлөштәргә бцлецҙе, мәҫ., разбить ярыу, ватыу; 2) эш-хәрәкәт йәки хәлде көсәйтецҙе, мәҫ., разукрасить ныҡ биҙәү; 3) эш-хәрәкәттец төрлө яҡҡа йцнәлецен, мәҫ., разбежаться йүгереп таралышыу; 4) эш-хәрә-кәттец туҡталыуын, мәҫ., раздумать кире уйлау, дүнеү; 5) киреһенсә эшләцҙе, мәҫ., разбинтовать бинтты тағатыу (сисеү) 2. сифат һәм исем яһаганда ҡулланылып, “ бик ”, “ цтә ”, “ артыҡ ” тигәнде ацлата, мәҫ., развесёлый үтә шат; разлюбезный артыҡ илгәҙәк
РАЗАГИТИРОВАТЬ сов. кого-что 1. (убедить ) өгөтләп күндереү 2. (отговорить) өгөтләп дүндереү, кире уйлатыу
РАЗАХАТЬСЯ сов.; разг. ах итә башлау, ахвах итеү
РАЗБАВИТЕЛЬ м; спец. шыйыҡлағыс
РАЗБАВИТЬ сов. 1. что шыйығайтыу, шыйыҡлау, һыу ҡушыу (өҫтәү); разбавить молоко водой һөткә һыу ҡушыу; разбавить спирт спиртҡа һыу өҫтәү 2. перен., разг. (присоединить , примешать, привнести что-л. постороннее ) ҡушып (болғап, өҫтәп) ебәреү
РАЗБАВКА ж; разг. шыйыҡлау
РАЗБАВЛЕНИЕ с см. разбавить — разбавлять
РАЗБАВЛЯТЬ несов. см. разбавить
РАЗБАВЛЯТЬСЯ несов. страд. от разбавлять
РАЗБАЗАРИВАНИЕ с; разг. см. разбазарить
РАЗБАЗАРИВАТЬ несов. см. разбазарить
РАЗБАЗАРИВАТЬСЯ несов. страд. от разбазаривать
РАЗБАЗАРИТЬ сов. что; разг. 1. әрәм-шәрәм итеү, бушҡа туҙҙырып бөтөрөү 2. перен. бушҡа сарыф итеү (ваҡытты, талантты)
РАЗБАЛИВАТЬСЯ I несов. см. разболеться I
РАЗБАЛИВАТЬСЯ II несов. см. разболеться II
РАЗБАЛОВАТЬ сов. кого; разг. артыҡ иркәләү, иркәләтеп боҙоу
РАЗБАЛОВАТЬСЯ сов.; разг. артыҡ иркәләнеү (иркәләнеп китеү), боҙолоу
РАЗБАЛТЫВАТЬ I несов. см. разболтать I
РАЗБАЛТЫВАТЬ II несов. см. разболтать II РАЗБАЛТЫВАТЬСЯ несов. 1. см. разболтаться I; 2. страд. от разбалтывать I
РАЗБЕГ м см. разбежаться 2; прыгнуть с разбега йүгереп килеп һикереү
РАЗБЕГАТЬСЯ сов.; разг. йүгерә башлау, йүгерешә башлау
РАЗБЕГАТЬСЯ несов. см. разбежаться ♦ глаза разбегаются күҙҙәр йүгерә
РАЗБЕЖАТЬСЯ сов. 1. йүгереп таралышыу, төрлө яҡҡа йүгерешеп китеү, тырым-тырағай ҡасыу; дети разбежались балалар йүгереп таралышты 2. йүгереп килеп (тиҙлек алыр өсөн); разбежавшись, перескочить ров йүгереп килеп соҡорҙо аша һикереү 3. перен. йүгереү, уйнау, аларыу (кцҙгә ҡарата) ♦ глаза разбежались күҙҙәр йүгерә
РАЗБЕРЕДИТЬ сов. что 1. ауырттырыу, ярһытыу, ҡуҙғытыу (яраны, ауыртҡан ерҙе); разбередить рану яраны ярһытыу 2. перен. ярһытыу, әрнетеү, әсендереү; разбередить душу йөрәкте ярһытыу
РАЗБИВАТЬ несов. см. разбить
РАЗБИВАТЬСЯ несов. 1. см. разбиться 2. страд. от разбивать
РАЗБИВКА ж 1. см. разбить — разбивать; разбивка льда боҙҙо ватыу; разбивка цветника сәскәлек яһау; разбивка лагеря лагерь ҡороу 2. (планировка) планлаштырыу, билдәләп сығыу; разбивка новой улицы яңы урамды планлаштырыу
РАЗБИНТОВАТЬ сов. кого-что бинтын сисеү (тағатыу); разбинтовать руку ҡулдың бинтын сисеү
РАЗБИНТОВАТЬСЯ сов.; разг. 1. үҙ бинтыңды сисеү (тағатыу) 2. бинты сиселеү (тағатылыу); рука разбинтовалась ҡулдың бинты сиселде
РАЗБИНТОВЫВАТЬ несов. см. разбинтовать
РАЗБИНТОВЫВАТЬСЯ несов. 1. см. разбинтоваться 2. страд. от разбинтовывать
РАЗБИРАТЕЛЬСТВО с 1. ҡарау, тикшереү 2. юр. эште ҡарау; судебное разбирательство эште судта ҡарау
РАЗБИРАТЬ несов. 1. см. разобрать 2. кого - что и без доп.; разг. ҡарау, ҡарап (айырып, һайлап) алыу; брать всё не разбирая ҡарап тормай, барыһын да алыу
РАЗБИРАТЬСЯ несов. 1. см. разобраться 2. (быть разборным) һүтелеү, һүтелә торған булыу; этот аппарат разбирается был аппарат һүтелә 3. страд. от разбирать
РАЗБИТНОЙ, -ая, -ое разг. үткер, сос, етеҙ, шаян; разбитной малый үткер егет
РАЗБИТОСТЬ ж арығанлыҡ, хәлһеҙлек; чувствовать разбитость арығанлыҡ һиҙеү
РАЗБИТЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от разбить; разбитый параличом паралич һуҡҡан 2. прил. (расколотый) ватыҡ, ярыҡ; разбитая чашка ярыҡ сынаяҡ; разбитое окно ватыҡ тәҙрә 3. прил. (повреждённый) боҙоҡ, ватыҡ, емере
246