Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 277 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
РАНЬШЕ
РАКУРС и РАКУРС м ракурс (перспективала һцрәтләндерец )
РАКУШЕЧНИК м ҡабырсаҡ тоҡомдар (ҡабырсаҡтарҙан торган кцҙәнәкле эзбизташ тоҡомо )
РАКУШЕЧНЫЙ, -ая, -ое ҡабырсаҡлы; ракушечный песок ҡабырсаҡлы ҡом; ракушечная улитка ҡабырсаҡлы ҡусҡар
ракУшка ж см. раковина 1
РАЛЛИ с нескл.; спорт. ралли (махсус автомашиналар , мотоциклдар ярышы)
РАМА ж 1. ҡыҫан, рам; окОнная рама тәҙрә ҡыҫаны; рамы для картин картина ҡыҫандары 2. спец. рам; рама автомобиля автомобиль рамы; рама вагона вагон рамы
РАМКА ж 1. бәләкәй ҡыҫан; портрет в рамке ҡыҫандағы портрет 2. мн. рамки; перен. сик, сит; в рамках закона закон сиктәрендә; выйти за рамки темы теманан ситкә сығыу 3. радио. см. рамочный ♦ выйти за рамки арттырып ебәреү; держать себя в рамках (приличия) үҙеңде әҙәпле тотоу
рАмный, -ая, -ое ҡыҫан ...ы; рамный завод ҡыҫан заводы; рамное стекло ҡыҫан быялаһы
рамочный, -ая, -ое бәләкәй ҡыҫан ...ы ♦ рамочная антенна радио. рам антенна (рамка формаһындагы антенна)
РАМПА ж; театр. рампа (сәхнәне яҡтырта торган ҡорамалдар һәм уларҙы тамашасыларҙан ҡаплап торган тәпәшәк барьер)
РАНА ж 1. яра, йәрәхәт; закрытая рана бөтәү яра; тяжёлая рана ауыр йәрәхәт; перевязать рану йәрәхәтте бәйләү; заживление раны яра уңалыу 2. перен. (душевная боль) яра, йәрәхәт, ҡайғы; рана, нанесённая словом тел яраһы; сердечная рана йөрәк яраһы 3. перен. (вред, ущерб, причинённый чему-л.) зыян, зарар, ҡаза ♦ живая рана см. живой
РАНГ м; в разн. знач. ранг, дәрәжә; дипломатические ранги дипломатик дәрәжәләр; капитан первого ранга беренсе ранг капитаны; крейсер второго ранга икенсе ранг крейсеры
РАНГОУТ м; мор. рангоут (кораблдәрҙә елкәнде , сигнал билдәләрен кцтәрец яйланмаһы)
РАНЕВОЙ, -ая, -ое яра ...ы, йәрәхәт ...ы; раневая поверхность яра өҫтө
РАНЕЕ нареч. 1. сравн. ст. от рано 1; 2. см. раньше 2
РАНЕНИЕ с 1. см. ранить 1; обстоятельства ранения яраланыу сәбәптәре 2. (рана) яра, йәрәхәт; проникающее ранение үтәләй тишелгән яра; слепое ранение һуҡыр яра (пуля, ярсыҡ һ. б. тәндә ҡала)
РАНЕНЫЙ, -ая, -ое 1. яралы, йәрәхәтле; раненый боец яралы һалдат; раненая рука йәрәхәтле ҡул 2. в знач. сущ. раненый м и раненая ж яралы; перевозка раненых яралыларҙы күсереү
ранЕт м ранет (алма сорты)
РАНЕЦ м ранец, (артмаҡлы) сумка; ранец для книг китап сумкаһы
РАНЖИР м 1. сафҡа теҙелеү 2. перен. (определённый порядок в чём-л.) тәртип ♦ по ранжиру: 1) буйға ҡарап; 2) перен. әһәмиәткә ҡарап
РАНИМОСТЬ ж рәнйеүсәнлек, йәберләнеү-сәнлек; ранимость души күңелдең рәнйеүсәнлеге РАНИМЫЙ, -ая, -ое (тиҙ) рәнйеүсән (бирешеүсән, йәберһенеүсән), бирешә торған; ранимая натура тиҙ рәнйеүсән кеше; ранимая психика тиҙ бирешеүсән психика
РАНИТЬ сов., несов. кого-что 1. яралау, йәрәхәтләү; ранить ногу аяҡты йәрәхәтләү 2. перен . рәнйетеү, йәберләү, яралау, йәрәхәтләү; ранить душу күңелде рәнйетеү; ранить словом һүҙ менән йәберләү
рАнний, -яя, -ее 1. иртә, иртәнге, иртә килгән; ранний час иртәнге сәғәт; раннее утро иртә таң менән; ранняя весна иртә яҙ 2. (составляющий начальный этап чего-л.) тәүге, беренсе, башланғыс, тәүге осор(ҙағы); ранние произведения писателя яҙыусының тәүге әҫәрҙәре; ранний феодализм тәүге осор феодализм 3. (преждевременный) иртә, иртә башланған (килгән), ваҡытынан алда, ваҡытһыҙ; ранняя зима иртә килгән ҡыш; ранняя смерть ваҡытһыҙ үлем 4. иртә өлгөрә торған, тәүге; ранние овощи тәүге йәшелсәләр; ранняя пшеница иртә өлгөрә торған бойҙай ♦ из молодых да ранний см. молодой
РАНО 1. нареч. иртә, иртүк, алдынан; рано утром иртән иртүк, иртә таңдан; приходить рано иртә килеү 2. нареч. (преждевременно) иртә, ваҡытһыҙ, (ваҡытынан) алда (элек); рано состариться иртә ҡартайыу; рано умереть ваҡытынан алда үлеү 3. в знач. сказ., безл. иртә (әле); обедать ещё рано төшкө ашҡа иртә әле ♦ рано или поздно иртәме, һуңмы (барыбер булыр)
РАНТ м рант (аяҡ кейеменец өҫтө менән табанын тоташтырган кцн ҡайма); сапоги с рантом рант менән тегелгән итек
РАНТОВОЙ и РАНТОВЫЙ, -ая, -ое рантлы, рант ҡуйып тегелгән; рантовая обувь рантлы аяҡ кейеме
РАНТЬЕ м нескл. рантье (ҡиммәтле ҡагыҙ-ҙарҙан ингән килемгә һәм ссудага килгән проценттар иҫәбенә йәшәцсе)
РАНЬ ж; разг. иртә таң, бик иртә; поднялся в такую рань иртә таңдан торған
РАНЬШЕ нареч. 1. сравн. ст. от рано 1 иртәрәк, алдараҡ, элегерәк; уехал раньше нас беҙҙән алдараҡ китте; пришёл раньше него унан иртәрәк килде 2. (за некоторое время до чего-л.) элек, алда, -ғанға/-гәнгә тиклем, -һыҙ/-һеҙ, -майынса/-мәйенсә; раньше срока мөҙҙәттән алда 3. (прежде, сначала) элек, башта, тәүҙә; раньше подумай, потом говори элек уйла, унан
277
РАКУРС и РАКУРС м ракурс (перспективала һцрәтләндерец )
РАКУШЕЧНИК м ҡабырсаҡ тоҡомдар (ҡабырсаҡтарҙан торган кцҙәнәкле эзбизташ тоҡомо )
РАКУШЕЧНЫЙ, -ая, -ое ҡабырсаҡлы; ракушечный песок ҡабырсаҡлы ҡом; ракушечная улитка ҡабырсаҡлы ҡусҡар
ракУшка ж см. раковина 1
РАЛЛИ с нескл.; спорт. ралли (махсус автомашиналар , мотоциклдар ярышы)
РАМА ж 1. ҡыҫан, рам; окОнная рама тәҙрә ҡыҫаны; рамы для картин картина ҡыҫандары 2. спец. рам; рама автомобиля автомобиль рамы; рама вагона вагон рамы
РАМКА ж 1. бәләкәй ҡыҫан; портрет в рамке ҡыҫандағы портрет 2. мн. рамки; перен. сик, сит; в рамках закона закон сиктәрендә; выйти за рамки темы теманан ситкә сығыу 3. радио. см. рамочный ♦ выйти за рамки арттырып ебәреү; держать себя в рамках (приличия) үҙеңде әҙәпле тотоу
рАмный, -ая, -ое ҡыҫан ...ы; рамный завод ҡыҫан заводы; рамное стекло ҡыҫан быялаһы
рамочный, -ая, -ое бәләкәй ҡыҫан ...ы ♦ рамочная антенна радио. рам антенна (рамка формаһындагы антенна)
РАМПА ж; театр. рампа (сәхнәне яҡтырта торган ҡорамалдар һәм уларҙы тамашасыларҙан ҡаплап торган тәпәшәк барьер)
РАНА ж 1. яра, йәрәхәт; закрытая рана бөтәү яра; тяжёлая рана ауыр йәрәхәт; перевязать рану йәрәхәтте бәйләү; заживление раны яра уңалыу 2. перен. (душевная боль) яра, йәрәхәт, ҡайғы; рана, нанесённая словом тел яраһы; сердечная рана йөрәк яраһы 3. перен. (вред, ущерб, причинённый чему-л.) зыян, зарар, ҡаза ♦ живая рана см. живой
РАНГ м; в разн. знач. ранг, дәрәжә; дипломатические ранги дипломатик дәрәжәләр; капитан первого ранга беренсе ранг капитаны; крейсер второго ранга икенсе ранг крейсеры
РАНГОУТ м; мор. рангоут (кораблдәрҙә елкәнде , сигнал билдәләрен кцтәрец яйланмаһы)
РАНЕВОЙ, -ая, -ое яра ...ы, йәрәхәт ...ы; раневая поверхность яра өҫтө
РАНЕЕ нареч. 1. сравн. ст. от рано 1; 2. см. раньше 2
РАНЕНИЕ с 1. см. ранить 1; обстоятельства ранения яраланыу сәбәптәре 2. (рана) яра, йәрәхәт; проникающее ранение үтәләй тишелгән яра; слепое ранение һуҡыр яра (пуля, ярсыҡ һ. б. тәндә ҡала)
РАНЕНЫЙ, -ая, -ое 1. яралы, йәрәхәтле; раненый боец яралы һалдат; раненая рука йәрәхәтле ҡул 2. в знач. сущ. раненый м и раненая ж яралы; перевозка раненых яралыларҙы күсереү
ранЕт м ранет (алма сорты)
РАНЕЦ м ранец, (артмаҡлы) сумка; ранец для книг китап сумкаһы
РАНЖИР м 1. сафҡа теҙелеү 2. перен. (определённый порядок в чём-л.) тәртип ♦ по ранжиру: 1) буйға ҡарап; 2) перен. әһәмиәткә ҡарап
РАНИМОСТЬ ж рәнйеүсәнлек, йәберләнеү-сәнлек; ранимость души күңелдең рәнйеүсәнлеге РАНИМЫЙ, -ая, -ое (тиҙ) рәнйеүсән (бирешеүсән, йәберһенеүсән), бирешә торған; ранимая натура тиҙ рәнйеүсән кеше; ранимая психика тиҙ бирешеүсән психика
РАНИТЬ сов., несов. кого-что 1. яралау, йәрәхәтләү; ранить ногу аяҡты йәрәхәтләү 2. перен . рәнйетеү, йәберләү, яралау, йәрәхәтләү; ранить душу күңелде рәнйетеү; ранить словом һүҙ менән йәберләү
рАнний, -яя, -ее 1. иртә, иртәнге, иртә килгән; ранний час иртәнге сәғәт; раннее утро иртә таң менән; ранняя весна иртә яҙ 2. (составляющий начальный этап чего-л.) тәүге, беренсе, башланғыс, тәүге осор(ҙағы); ранние произведения писателя яҙыусының тәүге әҫәрҙәре; ранний феодализм тәүге осор феодализм 3. (преждевременный) иртә, иртә башланған (килгән), ваҡытынан алда, ваҡытһыҙ; ранняя зима иртә килгән ҡыш; ранняя смерть ваҡытһыҙ үлем 4. иртә өлгөрә торған, тәүге; ранние овощи тәүге йәшелсәләр; ранняя пшеница иртә өлгөрә торған бойҙай ♦ из молодых да ранний см. молодой
РАНО 1. нареч. иртә, иртүк, алдынан; рано утром иртән иртүк, иртә таңдан; приходить рано иртә килеү 2. нареч. (преждевременно) иртә, ваҡытһыҙ, (ваҡытынан) алда (элек); рано состариться иртә ҡартайыу; рано умереть ваҡытынан алда үлеү 3. в знач. сказ., безл. иртә (әле); обедать ещё рано төшкө ашҡа иртә әле ♦ рано или поздно иртәме, һуңмы (барыбер булыр)
РАНТ м рант (аяҡ кейеменец өҫтө менән табанын тоташтырган кцн ҡайма); сапоги с рантом рант менән тегелгән итек
РАНТОВОЙ и РАНТОВЫЙ, -ая, -ое рантлы, рант ҡуйып тегелгән; рантовая обувь рантлы аяҡ кейеме
РАНТЬЕ м нескл. рантье (ҡиммәтле ҡагыҙ-ҙарҙан ингән килемгә һәм ссудага килгән проценттар иҫәбенә йәшәцсе)
РАНЬ ж; разг. иртә таң, бик иртә; поднялся в такую рань иртә таңдан торған
РАНЬШЕ нареч. 1. сравн. ст. от рано 1 иртәрәк, алдараҡ, элегерәк; уехал раньше нас беҙҙән алдараҡ китте; пришёл раньше него унан иртәрәк килде 2. (за некоторое время до чего-л.) элек, алда, -ғанға/-гәнгә тиклем, -һыҙ/-һеҙ, -майынса/-мәйенсә; раньше срока мөҙҙәттән алда 3. (прежде, сначала) элек, башта, тәүҙә; раньше подумай, потом говори элек уйла, унан
277