Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 307 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
РВАНЫЙ
баҡырҙы таҙартыу 2. рафинадлау; рафинировать сахар шәкәрҙе рафинадлау
РАФИНИРОВОЧНЫЙ, -ая, -ое спец. таҙартыу ...ы, таҙарта торған; рафинировочная печь таҙартыу мейесе
рахАт-лукУм м рәхәт-лоҡом (татлы ризыҡ )
РАХИТ м; мед. рахит, һула, өсйән, етейән, сиргөпәш (балаларҙагы һөйәк ауырыуы)
РАХИТИЗМ м рахит (һула, өсйән, етейән) билдәләре
РАХИТИК м; разг. рахит (һула, өсйән, етейән) менән ауырыусы
РАХИТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое рахит (өсйән, һула, етейән) ауырыулы, рахит (һула, өсйән) менән ауырыусы; рахитический мальчик өсйән менән ауырыусы малай
РАХИТИЧНЫЙ, -ая, -ое см. рахитический
РАЦИОН м рацион (билдәле ваҡытҡа әҙерләнгән аҙыҡ кцләме һәм уныц составы); суточный рацион тәүлек рационы; составить рацион рацион төҙөү
РАЦИОНАЛИЗАТОР м рационализатор, уйлап табыусы, рационалләштереүсе
РАЦИОНАЛИЗАТОРСКИЙ, -ая, -ое рационализатор ...ы, рационализаторлыҡ ...ы; рационализаторское предложение рационализаторлыҡ тәҡдиме
РАЦИОНАЛИЗАТОРСТВО с рационализаторлыҡ; развитие рационализаторства рационализаторлыҡтың үҫеше
РАЦИОНАЛИЗАЦИЯ ж рациональ итеү, камиллаштырыу, яҡшыртыу, рационализация; рационализация процессов производства етештереү процестарын камиллаштырыу
РАЦИОНАЛИЗИРОВАТЬ сов., несов. что рационалләштереү, камиллаштырыу, яҡшыртыу; рационализировать технологию технологияны камиллаштырыу
РАЦИОНАЛИЗИРОВАТЬСЯ несов. страд. от рационализировать
РАЦИОНАЛИЗМ м рационализм (1. танып белец процесында аҡыл һәләтен берҙән-бер сыгана-ҡ тип иҫәпләгән, был процеста тәжрибә менән һиҙемдец әһәмиәтен баһалап еткермәгән йәки бөтөнләй кире ҡаҡҡан фәлсәфә йцнәлеше 2. тормошта, гәҙәт-холоҡта аҡыл эшмәкәрлеген тойголарҙан айырып ҡараган һәм өҫтөн ҡуйган ҡараш); французский рационализм француз рационализмы
РАЦИОНАЛИСТ м и РАЦИОНАЛИСТКА ж рационалист (1. рационализм яҡлы кеше 2. аҡыллы кеше)
РАЦИОНАЛИСТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. рационалистик, рационализмға нигеҙләнгән, рационализм ...ы 2. рационалистик, аҡыллы, нигеҙле, рациональ; рационалистическое суждение рациональ фекер йөрөтөү
РАЦИОНАЛЬНОСТЬ ж рационаллек, үлсәп (аҡыллы) эш итеү, үлсәнгәнлек; рациональность мероприятий сараларҙың рационаллеге; рациональность технологии технологияның үлсәнгәнлеге
РАЦИОНАЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. см. рационалистический 1; рациональная философия рационализмға нигеҙләнгән фәлсәфә 2. рациональ, аҡыллы, төплө, урынлы, нигеҙле; рациональное использование своих сил үҙ көсөңдө рациональ файҙаланыу; рациональное использование рабочей силы эшсе көстәрҙе урынлы файҙаланыу 3. мат. рациональ; рациональное число рациональ һан
РАЦИОНИРОВАТЬ сов., несов. что; спец. (установить определённый рацион) рационлау, рацион билдәләү (индереү)
РАЦИЯ ж рация (кцсмә радиостанция)
рАчий, -ья, -ье 1. ҡыҫала ...ы; рачья клешня ҡыҫала ҡыҫҡысы 2. (свойственный раку) ҡыҫала һымаҡ, ҡыҫаланыҡы кеүек (төҫлө); выпуклые рачьи глаза ҡыҫаланыҡы кеүек аҡыш күҙҙәр
РАЧИТЕЛЬНОСТЬ ж ҡайғыртыусан, хәстәрлек, хәстәрлелек; рачительность хозяина хужаның хәстәрлелеге
РАЧИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. (старательный ) ҡайғыртыусан, хәстәрле, тырыш; рачительный работник тырыш эшсе 2. (хозяйственный ) һаҡсыл, хужалыҡсыл; рачительное использование государственных средств хөкүмәт милкен һаҡсыл тотоноу; рачительное отношение хужалыҡсыл мөнәсәбәт
РАШПИЛЬ м рашпиль (эре тешле игәц)
рванУть сов. 1. кого-что, за что ҡапыл (кинәт) тартыу; рвануть дверь ишекте ҡапыл тартыу 2. что; прост. эләктереү, эләктереп ҡалыу, ҡулға төшөрөү; рвануть изрядный куш байтаҡ ҡына өлөш эләктереү 3. разг. ҡапыл (кинәт) ҡуҙғалыу (ташланыу, атылыу); лошади рванули аттар ҡапыл ҡуҙғалды 4. прост. (ҡапыл) сығып китеү; рвануть в Москву ҡапыл Мәскәүгә сығып китеү 5. прост. елкенеп (өҙҙөрөп, ашҡынып) эшләп (башҡарып) ебәреү; гармонист рванул плясовую гармунсы өҙҙөрөп бейеү көйөн уйнап ебәрҙе 6. что обычно безл.; разг. шартлатыу, шартлау; что-то сильно рвануло ниҙер бик ҡаты шартланы
РВАНУТЬСЯ сов. 1. ҡапыл (кинәт) ҡуҙғалып китеү, ырғылыу, атылыу, ташланыу; машина рванулась с места машина урынынан ҡапыл ҡуҙғалып китте 2. разг. шартлау; гранаты рванулись гранаталар шартланы
рвАный, -ая, -ое 1. (разорванный на части ) өҙөлгән, өҙөлөп бөткән, өҙөк; рваные провода өҙөк сымдар 2. (прорванный) йыртыҡ, йыртылған, йыртылып бөткән, алама; рваная одежда йыртылып бөткән кейем 3. мед. (неров-
307
баҡырҙы таҙартыу 2. рафинадлау; рафинировать сахар шәкәрҙе рафинадлау
РАФИНИРОВОЧНЫЙ, -ая, -ое спец. таҙартыу ...ы, таҙарта торған; рафинировочная печь таҙартыу мейесе
рахАт-лукУм м рәхәт-лоҡом (татлы ризыҡ )
РАХИТ м; мед. рахит, һула, өсйән, етейән, сиргөпәш (балаларҙагы һөйәк ауырыуы)
РАХИТИЗМ м рахит (һула, өсйән, етейән) билдәләре
РАХИТИК м; разг. рахит (һула, өсйән, етейән) менән ауырыусы
РАХИТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое рахит (өсйән, һула, етейән) ауырыулы, рахит (һула, өсйән) менән ауырыусы; рахитический мальчик өсйән менән ауырыусы малай
РАХИТИЧНЫЙ, -ая, -ое см. рахитический
РАЦИОН м рацион (билдәле ваҡытҡа әҙерләнгән аҙыҡ кцләме һәм уныц составы); суточный рацион тәүлек рационы; составить рацион рацион төҙөү
РАЦИОНАЛИЗАТОР м рационализатор, уйлап табыусы, рационалләштереүсе
РАЦИОНАЛИЗАТОРСКИЙ, -ая, -ое рационализатор ...ы, рационализаторлыҡ ...ы; рационализаторское предложение рационализаторлыҡ тәҡдиме
РАЦИОНАЛИЗАТОРСТВО с рационализаторлыҡ; развитие рационализаторства рационализаторлыҡтың үҫеше
РАЦИОНАЛИЗАЦИЯ ж рациональ итеү, камиллаштырыу, яҡшыртыу, рационализация; рационализация процессов производства етештереү процестарын камиллаштырыу
РАЦИОНАЛИЗИРОВАТЬ сов., несов. что рационалләштереү, камиллаштырыу, яҡшыртыу; рационализировать технологию технологияны камиллаштырыу
РАЦИОНАЛИЗИРОВАТЬСЯ несов. страд. от рационализировать
РАЦИОНАЛИЗМ м рационализм (1. танып белец процесында аҡыл һәләтен берҙән-бер сыгана-ҡ тип иҫәпләгән, был процеста тәжрибә менән һиҙемдец әһәмиәтен баһалап еткермәгән йәки бөтөнләй кире ҡаҡҡан фәлсәфә йцнәлеше 2. тормошта, гәҙәт-холоҡта аҡыл эшмәкәрлеген тойголарҙан айырып ҡараган һәм өҫтөн ҡуйган ҡараш); французский рационализм француз рационализмы
РАЦИОНАЛИСТ м и РАЦИОНАЛИСТКА ж рационалист (1. рационализм яҡлы кеше 2. аҡыллы кеше)
РАЦИОНАЛИСТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. рационалистик, рационализмға нигеҙләнгән, рационализм ...ы 2. рационалистик, аҡыллы, нигеҙле, рациональ; рационалистическое суждение рациональ фекер йөрөтөү
РАЦИОНАЛЬНОСТЬ ж рационаллек, үлсәп (аҡыллы) эш итеү, үлсәнгәнлек; рациональность мероприятий сараларҙың рационаллеге; рациональность технологии технологияның үлсәнгәнлеге
РАЦИОНАЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. см. рационалистический 1; рациональная философия рационализмға нигеҙләнгән фәлсәфә 2. рациональ, аҡыллы, төплө, урынлы, нигеҙле; рациональное использование своих сил үҙ көсөңдө рациональ файҙаланыу; рациональное использование рабочей силы эшсе көстәрҙе урынлы файҙаланыу 3. мат. рациональ; рациональное число рациональ һан
РАЦИОНИРОВАТЬ сов., несов. что; спец. (установить определённый рацион) рационлау, рацион билдәләү (индереү)
РАЦИЯ ж рация (кцсмә радиостанция)
рАчий, -ья, -ье 1. ҡыҫала ...ы; рачья клешня ҡыҫала ҡыҫҡысы 2. (свойственный раку) ҡыҫала һымаҡ, ҡыҫаланыҡы кеүек (төҫлө); выпуклые рачьи глаза ҡыҫаланыҡы кеүек аҡыш күҙҙәр
РАЧИТЕЛЬНОСТЬ ж ҡайғыртыусан, хәстәрлек, хәстәрлелек; рачительность хозяина хужаның хәстәрлелеге
РАЧИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. (старательный ) ҡайғыртыусан, хәстәрле, тырыш; рачительный работник тырыш эшсе 2. (хозяйственный ) һаҡсыл, хужалыҡсыл; рачительное использование государственных средств хөкүмәт милкен һаҡсыл тотоноу; рачительное отношение хужалыҡсыл мөнәсәбәт
РАШПИЛЬ м рашпиль (эре тешле игәц)
рванУть сов. 1. кого-что, за что ҡапыл (кинәт) тартыу; рвануть дверь ишекте ҡапыл тартыу 2. что; прост. эләктереү, эләктереп ҡалыу, ҡулға төшөрөү; рвануть изрядный куш байтаҡ ҡына өлөш эләктереү 3. разг. ҡапыл (кинәт) ҡуҙғалыу (ташланыу, атылыу); лошади рванули аттар ҡапыл ҡуҙғалды 4. прост. (ҡапыл) сығып китеү; рвануть в Москву ҡапыл Мәскәүгә сығып китеү 5. прост. елкенеп (өҙҙөрөп, ашҡынып) эшләп (башҡарып) ебәреү; гармонист рванул плясовую гармунсы өҙҙөрөп бейеү көйөн уйнап ебәрҙе 6. что обычно безл.; разг. шартлатыу, шартлау; что-то сильно рвануло ниҙер бик ҡаты шартланы
РВАНУТЬСЯ сов. 1. ҡапыл (кинәт) ҡуҙғалып китеү, ырғылыу, атылыу, ташланыу; машина рванулась с места машина урынынан ҡапыл ҡуҙғалып китте 2. разг. шартлау; гранаты рванулись гранаталар шартланы
рвАный, -ая, -ое 1. (разорванный на части ) өҙөлгән, өҙөлөп бөткән, өҙөк; рваные провода өҙөк сымдар 2. (прорванный) йыртыҡ, йыртылған, йыртылып бөткән, алама; рваная одежда йыртылып бөткән кейем 3. мед. (неров-
307