Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 358 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
СВЕРСТАТЬ
туҡталыу (туҡтатылыу), туҡталып тороу, һүнеү; строительство моста свернулось күпер төҙөү ваҡытлыса туҡтатылды 7. күсеү (фекергә, һцегә ҡарата); разговор свернулся на воспитание детей һүҙ балалар тәрбиәләүгә күсте 8. (сдвинуться в сторону от удара, толчка) салшайыу, ҡалтайыу, ҡыйшайыу
СВЕРСТАТЬ сов. что; полигр. наборҙы биткә (вёрсткаға) һалыу, вёрсткалау; сверстать газету гәзитте вёрсткаға һалыу
СВЕРСТНИК м и СВЕРСТНИЦА ж йәштәш, ҡорҙаш; быть сверстниками йәштәштәр булыу
СВЁРСТЫВАТЬ несов. см. сверстать
СВЁРСТЫВАТЬСЯ несов. страд. от свёр-
стывать
СВЁРТОК м 1. (предмет, свёрнутый трубкой ) урама, төргәк; свёрток нот ноталар төргәге 2. (пакет) төргәк, төйөнсөк; завязать свёрток төргәкте бәйләү
СВЁРТЫВАЕМОСТЬ ж ойоу (ойошоу) һәләте, ойошоусанлыҡ ♦ свёртываемость крови ҡандың ойошоусанлығы
СВЁРТЫВАНИЕ с см. свёртывать, свёртываться; свёртывание листьев япраҡтарҙың ҡуры-лыуы; свёртывание крови ҡандың ойошоусанлығы; свёртывание работ эштең туҡталып тороуы
СВЁРТЫВАТЬ несов. см. свернуть
СВЁРТЫВАТЬСЯ несов. 1. см. свернуться
2. страд. от свёртывать
СВЕРХ предлог с род. п. 1. (при указании на предмет, поверх которого, на котором размещается кто-что-л.) өҫтөнән, өҫтөнә, өҫтөндә; надеть сверх рубашки күлдәк өҫтөнән кейеү
2. (при указании на предмет, поверх, выше которого направлено действие) өҫтөнән; смотреть сверх очков күҙлек өҫтөнән ҡарау
3. (при указании на превышение какой-л. меры , нормы) -дан/-дән тыш, -дан/-дән артыҡ; сверх плана пландан тыш; сверх штата штаттан тыш; служить сверх срока ваҡытынан артыҡ хеҙмәт итеү
4. (кроме, помимо чего-л.) өҫтөнә, -дан/-дән тыш, -дан/-дән башҡа; сверх заработной платы хеҙмәт хаҡынан тыш
5. (вопреки чему-л.) -ға/-гә ҡарамаҫтан, -ған/-гән ерҙән, -да/-дә; сверх ожидания көтмәгәндә
СВЕРХ... урыҫ телендә ҡушма һцҙҙәреец “ цтә ”, “ бик ”, “ ныҡ ”, “ гәйәт ”, “ гәеәттән тыш ”, “-дан/-дән тыш ” мәгәнәләрен ацлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., сверхштатный штаттан тыш; сверхопытный үтә тәжрибәле
СВЕРХГИГАНТ м 1. ғәҙәттән тыш, (ғәйәт) ҙур (кцбеһенсә өҫтәлмәлек булып йөрөй); самосвалы-сверхгиганты ғәйәт ҙур самосвалдар 2. астр. сверхгигант (яҡтылыгы һәм кцләме Ҡояшҡа ҡараганда мец тапҡыр артыҡ булган гәйәт еур йондое)
СВЕРХДАЛЬНИЙ, -яя, -ее 1. бик алыҫ (йыраҡ), ғәҙәттәгенән алыҫ (йыраҡ) араға; сверхдальняя дистанция бик алыҫ дистанция 2. см. сверхдальнобойный
СВЕРХДАЛЬНОБОЙНЫЙ, -ая, -ое бик ныҡ алыҫҡа (йыраҡҡа) ата торған; сверхдальнобойное орудие бик ныҡ алыҫҡа ата торған орудие
СВЕРХЗВУКОВОЙ, -ая, -ое тауыштан шәберәк; сверхзвуковой самолёт тауыштан шәберәк осоусы самолёт
СВЕРХЛИМИТНЫЙ, -ая, -ое лимиттан тыш; сверхлимитное потребление электроэнергии электр энергияһын лимиттан тыш ҡулланыу
СВЕРХПЛАНОВЫЙ, -ая, -ое пландан тыш, пландан артыҡ (етештерелгән); сверхплановое задание пландан тыш эш; сверхплановая продукция пландан артыҡ (етештерелгән) продукция
СВЕРХПРИБЫЛЬ ж; эк. өҫтәмә табыш (килем); получить сверхприбыль өҫтәмә табыш алыу
СВЕРХРАННИЙ, -яя, -ее бик иртә; сверхранний сев бик иртә сәсеү
СВЕРХСРОЧНИК м; разг. см. сверхсрочнослужащий
СВЕРХСРОЧНОСЛУЖАЩИЙ м сроктан тыш (үҙ ирке менән) хәрби хеҙмәт итеүсе
СВЕРХСРОЧНЫЙ, -ая, -ое 1. сроктан тыш, үҙ ирке менән; сверхсрочная военная служба сроктан тыш хәрби хеҙмәт 2. разг. бик (үтә) ашығыс; сверхсрочное задание бик ашығыс эш сверху нареч. 1. өҫтән, юғарынан; вода падает сверху һыу юғарынан төшә 2. (со стороны руководящих органов власти) юғарынан; директивы сверху юғарынан килгән директивалар 3. (по поверхности чего-л.) өҫтән, тыштан; изба сверху обшита тёсом өй тыштан йоҡа таҡта менән көпләнгән 4. (с верховья реки) йылға үренән, үрҙән; сверху идёт катер йылға үренән катер килә ♦ сверху вниз смотреть юғарынан (тиңһенмәй) ҡарау; сверху донизу өҫтән аҫҡа тиклем, баштан-аяҡ, тулыһынса
СВЕРХУРОЧНЫЙ, -ая, -ое 1. эш сәғәтенән тыш эшләнгән (башҡарылған); сверхурочное задание эш сәғәтенән тыш башҡарылған эш 2. в знач. сущ. сверхурочные мн. эш сәғәтенән тыш эшләгәнгә түләү (аҡса)
СВЕРХЧЕЛОВЕК м ғәййәр (илаһи) кеше, тәбиғәттән өҫтөн зат
СВЕРХЧЕЛОВЕЧЕСКИЙ, -ая, -ое кеше көсө етмәҫлек, кеше ҡулынан килмәҫлек; сверхчеловеческая борьба кеше көсө етмәҫлек көрәш
СВЕРХШТАТНЫЙ, -ая, -ое штаттан тыш (булған); сверхштатная должность штаттан тыш вазифа
СВЕРХЪЕСТЕСТВЕННЫЙ, -ая, -ое 1. мөғжизәле, илаһи (тәбиги булмаган); сверхъестественная сила илаһи көс 2. перен., разг. ғәҙәттән тыш, ғәжәп, иҫ киткес; сверхъестественные способности иҫ киткес һәләт
358
туҡталыу (туҡтатылыу), туҡталып тороу, һүнеү; строительство моста свернулось күпер төҙөү ваҡытлыса туҡтатылды 7. күсеү (фекергә, һцегә ҡарата); разговор свернулся на воспитание детей һүҙ балалар тәрбиәләүгә күсте 8. (сдвинуться в сторону от удара, толчка) салшайыу, ҡалтайыу, ҡыйшайыу
СВЕРСТАТЬ сов. что; полигр. наборҙы биткә (вёрсткаға) һалыу, вёрсткалау; сверстать газету гәзитте вёрсткаға һалыу
СВЕРСТНИК м и СВЕРСТНИЦА ж йәштәш, ҡорҙаш; быть сверстниками йәштәштәр булыу
СВЁРСТЫВАТЬ несов. см. сверстать
СВЁРСТЫВАТЬСЯ несов. страд. от свёр-
стывать
СВЁРТОК м 1. (предмет, свёрнутый трубкой ) урама, төргәк; свёрток нот ноталар төргәге 2. (пакет) төргәк, төйөнсөк; завязать свёрток төргәкте бәйләү
СВЁРТЫВАЕМОСТЬ ж ойоу (ойошоу) һәләте, ойошоусанлыҡ ♦ свёртываемость крови ҡандың ойошоусанлығы
СВЁРТЫВАНИЕ с см. свёртывать, свёртываться; свёртывание листьев япраҡтарҙың ҡуры-лыуы; свёртывание крови ҡандың ойошоусанлығы; свёртывание работ эштең туҡталып тороуы
СВЁРТЫВАТЬ несов. см. свернуть
СВЁРТЫВАТЬСЯ несов. 1. см. свернуться
2. страд. от свёртывать
СВЕРХ предлог с род. п. 1. (при указании на предмет, поверх которого, на котором размещается кто-что-л.) өҫтөнән, өҫтөнә, өҫтөндә; надеть сверх рубашки күлдәк өҫтөнән кейеү
2. (при указании на предмет, поверх, выше которого направлено действие) өҫтөнән; смотреть сверх очков күҙлек өҫтөнән ҡарау
3. (при указании на превышение какой-л. меры , нормы) -дан/-дән тыш, -дан/-дән артыҡ; сверх плана пландан тыш; сверх штата штаттан тыш; служить сверх срока ваҡытынан артыҡ хеҙмәт итеү
4. (кроме, помимо чего-л.) өҫтөнә, -дан/-дән тыш, -дан/-дән башҡа; сверх заработной платы хеҙмәт хаҡынан тыш
5. (вопреки чему-л.) -ға/-гә ҡарамаҫтан, -ған/-гән ерҙән, -да/-дә; сверх ожидания көтмәгәндә
СВЕРХ... урыҫ телендә ҡушма һцҙҙәреец “ цтә ”, “ бик ”, “ ныҡ ”, “ гәйәт ”, “ гәеәттән тыш ”, “-дан/-дән тыш ” мәгәнәләрен ацлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., сверхштатный штаттан тыш; сверхопытный үтә тәжрибәле
СВЕРХГИГАНТ м 1. ғәҙәттән тыш, (ғәйәт) ҙур (кцбеһенсә өҫтәлмәлек булып йөрөй); самосвалы-сверхгиганты ғәйәт ҙур самосвалдар 2. астр. сверхгигант (яҡтылыгы һәм кцләме Ҡояшҡа ҡараганда мец тапҡыр артыҡ булган гәйәт еур йондое)
СВЕРХДАЛЬНИЙ, -яя, -ее 1. бик алыҫ (йыраҡ), ғәҙәттәгенән алыҫ (йыраҡ) араға; сверхдальняя дистанция бик алыҫ дистанция 2. см. сверхдальнобойный
СВЕРХДАЛЬНОБОЙНЫЙ, -ая, -ое бик ныҡ алыҫҡа (йыраҡҡа) ата торған; сверхдальнобойное орудие бик ныҡ алыҫҡа ата торған орудие
СВЕРХЗВУКОВОЙ, -ая, -ое тауыштан шәберәк; сверхзвуковой самолёт тауыштан шәберәк осоусы самолёт
СВЕРХЛИМИТНЫЙ, -ая, -ое лимиттан тыш; сверхлимитное потребление электроэнергии электр энергияһын лимиттан тыш ҡулланыу
СВЕРХПЛАНОВЫЙ, -ая, -ое пландан тыш, пландан артыҡ (етештерелгән); сверхплановое задание пландан тыш эш; сверхплановая продукция пландан артыҡ (етештерелгән) продукция
СВЕРХПРИБЫЛЬ ж; эк. өҫтәмә табыш (килем); получить сверхприбыль өҫтәмә табыш алыу
СВЕРХРАННИЙ, -яя, -ее бик иртә; сверхранний сев бик иртә сәсеү
СВЕРХСРОЧНИК м; разг. см. сверхсрочнослужащий
СВЕРХСРОЧНОСЛУЖАЩИЙ м сроктан тыш (үҙ ирке менән) хәрби хеҙмәт итеүсе
СВЕРХСРОЧНЫЙ, -ая, -ое 1. сроктан тыш, үҙ ирке менән; сверхсрочная военная служба сроктан тыш хәрби хеҙмәт 2. разг. бик (үтә) ашығыс; сверхсрочное задание бик ашығыс эш сверху нареч. 1. өҫтән, юғарынан; вода падает сверху һыу юғарынан төшә 2. (со стороны руководящих органов власти) юғарынан; директивы сверху юғарынан килгән директивалар 3. (по поверхности чего-л.) өҫтән, тыштан; изба сверху обшита тёсом өй тыштан йоҡа таҡта менән көпләнгән 4. (с верховья реки) йылға үренән, үрҙән; сверху идёт катер йылға үренән катер килә ♦ сверху вниз смотреть юғарынан (тиңһенмәй) ҡарау; сверху донизу өҫтән аҫҡа тиклем, баштан-аяҡ, тулыһынса
СВЕРХУРОЧНЫЙ, -ая, -ое 1. эш сәғәтенән тыш эшләнгән (башҡарылған); сверхурочное задание эш сәғәтенән тыш башҡарылған эш 2. в знач. сущ. сверхурочные мн. эш сәғәтенән тыш эшләгәнгә түләү (аҡса)
СВЕРХЧЕЛОВЕК м ғәййәр (илаһи) кеше, тәбиғәттән өҫтөн зат
СВЕРХЧЕЛОВЕЧЕСКИЙ, -ая, -ое кеше көсө етмәҫлек, кеше ҡулынан килмәҫлек; сверхчеловеческая борьба кеше көсө етмәҫлек көрәш
СВЕРХШТАТНЫЙ, -ая, -ое штаттан тыш (булған); сверхштатная должность штаттан тыш вазифа
СВЕРХЪЕСТЕСТВЕННЫЙ, -ая, -ое 1. мөғжизәле, илаһи (тәбиги булмаган); сверхъестественная сила илаһи көс 2. перен., разг. ғәҙәттән тыш, ғәжәп, иҫ киткес; сверхъестественные способности иҫ киткес һәләт
358