Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 363 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
свирепый, -ая, -ое 1. йыртҡыс, ажар(лы); свирепый зверь йыртҡыс йәнлек 2. ныҡ көслө, ҡурҡыныс, ҡоторонҡо (тәбигәт кцренештәренә ҡарата); свирепый ветер ныҡ көслө ел 3. (ныҡ) йонсотҡос, көслө; свирепый кашель йонсотҡос йүтәл 4. рәхимһеҙ, мәрхәмәтһеҙ, шәфҡәтһеҙ, ҡанһыҙ, ажар(лы); свирепый враг ҡанһыҙ дошман
СВИРИСТЕЛЬ м мышар турғайы
свиристЕть несов.; разг. серелдәү
СВИСАТЬ несов. 1. аҫылынып (һалынып) тороу; усы свисают мыйыҡтары һалынып тора 2. һалынып төшөү (тороу), һалынҡы булыу; юбка свисает юбка һалынып тора
СВИСНУТЬ сов. см. свисать
СВИСТ м 1. һыҙғырған тауыш, һыҙғырыу тауышы; пронзительный свист әсе итеп һыҙғырған тауыш 2. ғыжылдаған (ғыж-ғыж иткән) тауыш, ғыжылдауыҡ (тын юлына ҡарата); дышать со свистом ғыжылдап тын алыу 3. ыжғырған (һыҙғырған) тауыш (елгә ҡарата); свист ветра ел һыҙғырған тауыш 4. зыйлаған (зый-зый иткән) тауыш, зыйылдау; свист пуль пулялар зыйылдауы
СВИСТАТЬ несов. см. свистеть
свистеть несов. 1. һыҙғырыу; свистеть сквозь зубы теш араһынан һыҙғырыу; ветер свистит ел һыҙғыра; паровоз свистит паровоз һыҙғыра 2. чем ғыжылдау, ғыж-ғыж иткән тауыш сығарыу; свистеть грудью күкрәге ғыжылдап тороу 3. зый-зый итеү, зыйлау; кругом свистят пули тирә-яҡта пулялар зыйлай ♦ ветер свистит в кармане кеҫәлә елдәр уйнай, кеҫәлә һуҡыр бер тин дә юҡ
СВИСТНУТЬ сов. 1. кого; прост. сыптырыу, һыҙырыу, тондороу, ҡайыҙлау, ҡундырыу; он свистнул лошадь кнутом ул атты сыбыртҡы менән һыҙырып ебәрҙе 2. что; прост. урлап алып китеү, сәлдереү; у меня свистнули книгу минең китапты сәлдерҙеләр ♦ когда рак (на горе) свистнет см. рак
СВИСТОК м 1. һыҙғыртҡыс, һыбыҙғы; милицейский свисток милиция һыбыҙғыһы 2. (свист) һыҙғырған тауыш, һыҙғырыу; дать свисток һыбыҙғы һыҙғыртыу
СВИСТОПЛЯСКА ж и СВИСТОПЛЯС м; разг. 1. ҡотороноу, шашыныу 2. (полная неразбериха ) буталсыҡлыҡ, тәртипһеҙлек
СВИСТУЛЬКА ж; разг. һыҙғыртҡыс, балалар һыбыҙғыһы
СВИСТУН м; разг. 1. (любитель свистеть) һыҙғырырға әүәҫ кеше 2. перен. маҡтансыҡ кеше, буш ҡыуыҡ
СВИСТЯЩИЙ, -ая, -ее 1. прич. от свистеть 2. прил. ғыжылдаған, һыҙғырған, ғыжылдауыҡлы, һыҙғырыулы; свистящий кашель ғыжылдауыҡлы йүтәл ♦ свистящие согласные лингв. һыҙғырыулы тартынҡылар
СВИТА ж 1. ярандар (дәрәжәһе ҙур кешене оҙатып йөрөгән кешеләр төркөмө); царская
СВОБОДНО
свита батша ярандары 2. геол. свита (бер заманда һәм бер шартта яралган тау тоҡомдары ҡатламы); известняковая свита эзбизташ свитаһы; угленосная свита күмер свитаһы
СВИТЕР м свитер; шерстяной свитер йөн свитер
СВИТОК м төргәк; свиток бумаги ҡағыҙ төргәге
СВИТЬ сов. что 1. үреү, ишеү; свить верёвку бау ишеү 2. (свернуть трубкой) ҡулса яһау, төргәкләү, төрөү, бөгөү, бөгәрләү, уралтыу; свить пергамент в свиток пергаментты төргәкләү ♦ свить (себе) гнездо см. гнездо
СВИТЬСЯ сов. бөгәрләнеү, йомарланыу, уралып ятыу; змея свилась в кольцо йылан ҡулса һымаҡ йомарланған
СВИХНУТЬ сов. 1. разг. см. вывихнуть; свихнуть руку ҡулды тайҙырыу 2. кого; перен., разг. холҡон насарайтыу (боҙоу); свихнуть ребёнка баланың холҡон боҙоу 3. прост. см. свихнуться 2 ♦ свихнуть (себе) шею һәләкәткә (уңышһыҙлыҡҡа) осрау, насарлыҡҡа юлығыу; свихнуть с ума аҡылдан яҙыу, аҡылын юйыу
СВИХНУТЬСЯ сов.; разг. 1. аҡылдан яҙыу, йүләрләнеү, тилеләнеү; свихнуться от тоски һағыштан тилеләнеү 2. тайпылыу, аҙыу; свихнуться с правильного пути дөрөҫ юлдан тайпылыу ♦ свихнуться с ума см. свихнуться 1
СВИЩ м 1. (изъян в виде отверстия) тишек, ярыҡ; свищ в древесине үҙағастағы тишек 2. (скрытая пустота в металле) ҡыуыш, ҡыуышлыҡ 3. (фистула) бөтәү яра; кишечный свищ эсәктәге бөтәү яра
СВИЩЕВАТЫЙ, -ая, -ое (со свищами) тишекле, ярыҡ; свищеватый орех ярыҡ сәтләүек
СВИЯЗЬ ж хохоҡ (өйрәктәр гаиләһенә ингән һунар ҡошо)
СВОБОДА ж 1. в разн. знач. азатлыҡ, иреклек, бойондороҡһоҙлоҡ, хөрриәт, ирек; свобода личности шәхес ирке; свобода печати матбуғат ирке; борьба за свободу бойондороҡһоҙлоҡ өсөн көрәш; завоевать свободу хөрмәт яулау; получить свободу азатлыҡ алыу 2. (простор) иркен ер, сәхрә, ирек; выпустить скотину на свободу малды сәхрәгә сығарыу 3. разг. (досуг) уңайлы мәл (ваҡыт), буш ваҡыт, ял ♦ демократические свободы демократик иреклектәр (шәхескә ҡарата ); свобода морей диңгеҙҙәр сикһеҙлеге (ка-раптарга асыҡ диңгеҙҙәрҙә йөрөц өсөн сик ҡуймау ); свобода совести см. совесть
СВОБОДНО 1. нареч. азат, ирекле рәүештә, хөр 2. нареч. иркен; чувствовать себя свободно на сцене үҙеңде сәхнәлә иркен тотоу 3. нареч. (без затруднения) еңел, анһат, иркен; читать свободно по-арабски ғәрәпсә еңел уҡыу 4. в знач. сказ., безл. киң, мул, иркен; в комнате свободно бүлмәлә иркен 5. в знач. сказ., безл. (о наличии свободного времени) буш, иркен 6. в знач.
363
СВИРИСТЕЛЬ м мышар турғайы
свиристЕть несов.; разг. серелдәү
СВИСАТЬ несов. 1. аҫылынып (һалынып) тороу; усы свисают мыйыҡтары һалынып тора 2. һалынып төшөү (тороу), һалынҡы булыу; юбка свисает юбка һалынып тора
СВИСНУТЬ сов. см. свисать
СВИСТ м 1. һыҙғырған тауыш, һыҙғырыу тауышы; пронзительный свист әсе итеп һыҙғырған тауыш 2. ғыжылдаған (ғыж-ғыж иткән) тауыш, ғыжылдауыҡ (тын юлына ҡарата); дышать со свистом ғыжылдап тын алыу 3. ыжғырған (һыҙғырған) тауыш (елгә ҡарата); свист ветра ел һыҙғырған тауыш 4. зыйлаған (зый-зый иткән) тауыш, зыйылдау; свист пуль пулялар зыйылдауы
СВИСТАТЬ несов. см. свистеть
свистеть несов. 1. һыҙғырыу; свистеть сквозь зубы теш араһынан һыҙғырыу; ветер свистит ел һыҙғыра; паровоз свистит паровоз һыҙғыра 2. чем ғыжылдау, ғыж-ғыж иткән тауыш сығарыу; свистеть грудью күкрәге ғыжылдап тороу 3. зый-зый итеү, зыйлау; кругом свистят пули тирә-яҡта пулялар зыйлай ♦ ветер свистит в кармане кеҫәлә елдәр уйнай, кеҫәлә һуҡыр бер тин дә юҡ
СВИСТНУТЬ сов. 1. кого; прост. сыптырыу, һыҙырыу, тондороу, ҡайыҙлау, ҡундырыу; он свистнул лошадь кнутом ул атты сыбыртҡы менән һыҙырып ебәрҙе 2. что; прост. урлап алып китеү, сәлдереү; у меня свистнули книгу минең китапты сәлдерҙеләр ♦ когда рак (на горе) свистнет см. рак
СВИСТОК м 1. һыҙғыртҡыс, һыбыҙғы; милицейский свисток милиция һыбыҙғыһы 2. (свист) һыҙғырған тауыш, һыҙғырыу; дать свисток һыбыҙғы һыҙғыртыу
СВИСТОПЛЯСКА ж и СВИСТОПЛЯС м; разг. 1. ҡотороноу, шашыныу 2. (полная неразбериха ) буталсыҡлыҡ, тәртипһеҙлек
СВИСТУЛЬКА ж; разг. һыҙғыртҡыс, балалар һыбыҙғыһы
СВИСТУН м; разг. 1. (любитель свистеть) һыҙғырырға әүәҫ кеше 2. перен. маҡтансыҡ кеше, буш ҡыуыҡ
СВИСТЯЩИЙ, -ая, -ее 1. прич. от свистеть 2. прил. ғыжылдаған, һыҙғырған, ғыжылдауыҡлы, һыҙғырыулы; свистящий кашель ғыжылдауыҡлы йүтәл ♦ свистящие согласные лингв. һыҙғырыулы тартынҡылар
СВИТА ж 1. ярандар (дәрәжәһе ҙур кешене оҙатып йөрөгән кешеләр төркөмө); царская
СВОБОДНО
свита батша ярандары 2. геол. свита (бер заманда һәм бер шартта яралган тау тоҡомдары ҡатламы); известняковая свита эзбизташ свитаһы; угленосная свита күмер свитаһы
СВИТЕР м свитер; шерстяной свитер йөн свитер
СВИТОК м төргәк; свиток бумаги ҡағыҙ төргәге
СВИТЬ сов. что 1. үреү, ишеү; свить верёвку бау ишеү 2. (свернуть трубкой) ҡулса яһау, төргәкләү, төрөү, бөгөү, бөгәрләү, уралтыу; свить пергамент в свиток пергаментты төргәкләү ♦ свить (себе) гнездо см. гнездо
СВИТЬСЯ сов. бөгәрләнеү, йомарланыу, уралып ятыу; змея свилась в кольцо йылан ҡулса һымаҡ йомарланған
СВИХНУТЬ сов. 1. разг. см. вывихнуть; свихнуть руку ҡулды тайҙырыу 2. кого; перен., разг. холҡон насарайтыу (боҙоу); свихнуть ребёнка баланың холҡон боҙоу 3. прост. см. свихнуться 2 ♦ свихнуть (себе) шею һәләкәткә (уңышһыҙлыҡҡа) осрау, насарлыҡҡа юлығыу; свихнуть с ума аҡылдан яҙыу, аҡылын юйыу
СВИХНУТЬСЯ сов.; разг. 1. аҡылдан яҙыу, йүләрләнеү, тилеләнеү; свихнуться от тоски һағыштан тилеләнеү 2. тайпылыу, аҙыу; свихнуться с правильного пути дөрөҫ юлдан тайпылыу ♦ свихнуться с ума см. свихнуться 1
СВИЩ м 1. (изъян в виде отверстия) тишек, ярыҡ; свищ в древесине үҙағастағы тишек 2. (скрытая пустота в металле) ҡыуыш, ҡыуышлыҡ 3. (фистула) бөтәү яра; кишечный свищ эсәктәге бөтәү яра
СВИЩЕВАТЫЙ, -ая, -ое (со свищами) тишекле, ярыҡ; свищеватый орех ярыҡ сәтләүек
СВИЯЗЬ ж хохоҡ (өйрәктәр гаиләһенә ингән һунар ҡошо)
СВОБОДА ж 1. в разн. знач. азатлыҡ, иреклек, бойондороҡһоҙлоҡ, хөрриәт, ирек; свобода личности шәхес ирке; свобода печати матбуғат ирке; борьба за свободу бойондороҡһоҙлоҡ өсөн көрәш; завоевать свободу хөрмәт яулау; получить свободу азатлыҡ алыу 2. (простор) иркен ер, сәхрә, ирек; выпустить скотину на свободу малды сәхрәгә сығарыу 3. разг. (досуг) уңайлы мәл (ваҡыт), буш ваҡыт, ял ♦ демократические свободы демократик иреклектәр (шәхескә ҡарата ); свобода морей диңгеҙҙәр сикһеҙлеге (ка-раптарга асыҡ диңгеҙҙәрҙә йөрөц өсөн сик ҡуймау ); свобода совести см. совесть
СВОБОДНО 1. нареч. азат, ирекле рәүештә, хөр 2. нареч. иркен; чувствовать себя свободно на сцене үҙеңде сәхнәлә иркен тотоу 3. нареч. (без затруднения) еңел, анһат, иркен; читать свободно по-арабски ғәрәпсә еңел уҡыу 4. в знач. сказ., безл. киң, мул, иркен; в комнате свободно бүлмәлә иркен 5. в знач. сказ., безл. (о наличии свободного времени) буш, иркен 6. в знач.
363