Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 369 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
СДВИГ
боҙоу, бәхетһеҙ итеү; сгубить жизнь чью-л. кемдеңдер тормошон боҙоу 3. (привести в негодность ) әрәм итеү, боҙоу; сгубить технику техниканы боҙоу
СГУСТИТЕЛЬ м; спец. 1. ҡуйыртҡыс (аппарат ) 2. (вещество) ҡуйыртҡыс матдә
СГУСТИТЬ сов. что 1. ҡуйыртыу, ҡуйылау, ҡуйыландырыу; сгустить сироп сиропты ҡуйыртыу 2. (сосредоточить в одном месте) туплау, йыш итеү, йышайтыу ♦ сгустить краски шапыртып (арттырып) һөйләү
СГУСТИТЬСЯ сов. 1. ҡуйырыу, ҡуйыланыу; раствор сгустился иретмә ҡуйырған 2. ныҡ ҡуйырыу; туман сгустился томан ныҡ ҡуйырҙы 3. тупланыу, йышайыу ♦ атмосфера сгустилась көсөргәнеш артты, хәл ҡуйырҙы
сгУсток м ҡуйырыҡ, ойошҡан киҫәк, төйөр; сгусток крови ҡан ҡуйырығы
СГУЩАЕМОСТЬ ж ҡуйырыусанлыҡ
СГУЩАТЬ несов. см. сгустить
СГУЩАТЬСЯ несов. 1. см. сгуститься 2. страд. от сгущать
СГУЩЕНИЕ с см. сгустить — сгущать, сгуститься — сгущаться; сгущение раствора иретмәнең ҡуйырыуы
СГУЩЁНКА ж; разг. ҡуйыртылған һөт
СГУЩЁННОСТЬ ж ҡуйылыҡ, йышлыҡ, тығыҙлыҡ; сгущённость красок буяуҙарҙың ҡуйылығы; сгущённость населения в городах ҡалаларҙа халыҡтың тығыҙлығы
СГУЩЁННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от сгустить 2. прил. ҡуйырған, ҡуйыртылған, ҡуйыланды-рылған; сгущённое молоко ҡуйыртылған һөт
СДАБРИВАТЬ несов. см. сдобрить
СДАБРИВАТЬСЯ несов. страд. от сдабривать
СДАВАТЬ несов. см. сдать
СДАВАТЬСЯ I несов. 1. см. сдаться 2. (отдаваться внаём, в аренду) ваҡытлыса файҙаланырға (ҡуртымға) бирелеү (биреп торолоу) 3. страд. от сдавать 1—7
СДАВАТЬСЯ II несов. кому безл.; разг. (думаться , казаться) минеңсә, минең уйлауымса; мне сдаётся, что он прав минең уйлауымса, ул хаҡлы
СДАВИТЬ сов. 1. кого-что (плотно окружив , стиснуть) ныҡ итеп ҡыҫыу; сдавить руку ҡулды ныҡ итеп ҡыҫыу 2. что ҡыҫыу, ҡыҫырыҡлау; река сдавлена берегами йылғаны ярҙары ҡыҫырыҡлаған 3. безл. һыҡҡан, быуған һымаҡ итеү, ҡыҫыу; сдавило грудь күкрәкте ҡыҫты
СДАВЛЕННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от сдавить 2. прил. (приглушённый, сдерживаемый — о голосе , звуках) быуылған, көсһөҙ, тоноҡ; сдавленный голос быуылған тауыш
СДАВЛИВАТЬ несов. см. сдавить
СДАВЛИВАТЬСЯ несов. страд. от сдавливать
сдАточный, -ая, -ое тапшырыу ...ы; сдаточный пункт тапшырыу пункты; сдаточный акт тапшырыу акты
СДАТЧИК м и СДАТЧИЦА ж тапшырыусы; сдатчик молока һөт тапшырыусы
СДАТЬ сов. 1. кого-что; в разн. знач. тапшырыу, биреү; сдать хлеб государству хөкүмәткә иген тапшырыу; сдать бельё в стирку керҙе йыуырға биреү; сдать кровь на анализ анализға ҡан биреү; сдать книги в библиотеку китапханаға китаптар тапшырыу; сдать экзамен по языку тел буйынса имтихан биреү; сдать нормы по плаванию йөҙөү буйынса норма тапшырыу 2. (возвратить излишек при денежном расчёте ) ҡайтарыу, ҡайтарып биреү; сдать с рубля десять копеек бер һумдан ун тин ҡайтарып биреү 3. (отдать внаём, в аренду) ваҡытлыса (файҙаланырға) биреп тороу, ҡуртымға биреү; сдать комнату ваҡытлыса бүлмә биреп тороу; сдать землю в аренду ерҙе ҡуртымға биреү 4. что (уступить неприятелю) (ташлап) ҡалдырыу, ҡалдырып китеү, биреү (дошман ядында ); сдать город ҡаланы ҡалдырыу 5. (потерпев неудачу, отказаться от дальнейшей игры) бирелеү, баш тартыу 6. (раздать играющим карты ) таратып биреү, өләшеү 7. (ослабить силу, напряжение чего-л.) кәметеү, түбәнәйтеү, кәметә (түбәнәйтә) төшөү; холода сдали һыуыҡтар йомшара төштө; сдать темп работы эш темпын кәметеү 8. (стать слабее, утратить силу и т.д.) көсөн (ҡеүәтен) кәметеү, йомшара төшөү 9. бирешеү, бирешеп ҡалыу; сердце сдало йөрәк биреште ♦ сдать позиции уй-фекерҙән сигенеү, позицияны биреү; сдать оружие см. сдаться 1
СДАТЬСЯ сов. 1. еңелеү, еңелеп бирелеү, бирелеү, төшөү; сдаться в плен әсирлеккә төшөү; армия сдалась армия еңелеп бирелде 2. (поддаться на что-л.) килешеү, бирелеү, күнеү; сдаться на уговоры өгөткә (димгә) бирелеү
СДАЧА ж 1. см. сдать — сдавать 1—7, сдаться 1 — сдаваться I; сдача дежурства дежурлыҡты тапшырыу; сдача хлеба государству дәүләткә иген тапшырыу 2. (излишек денег, возвращаемый при расчёте) сдача, ҡайтарым (ҡайтарып бирелгән аҡса); получить сдачу ҡайтарым алыу; дать сдачу ҡайтарым биреү 3. перен., разг. (ответ на удар или оскорбление) ҡон, яуап; дать сдачу ҡон ҡайтарыу
СДВАИВАТЬ несов. см. сдвоить, сдвоить 1
СДВАИВАТЬСЯ несов. 1. см. сдвоиться, сдвоиться 2. страд. от сдваивать
СДВИГ м 1. см. сдвинуть — сдвигать 1, 2, сдвинуться — сдвигаться 1, 2; 2. спец. шыуышыу (көс тәьҫир иткәндә, есем молекулаларының бер-береһенә кцсеше) 3. геол. күсеү, күсеш, шыуышыу; сдвиг земной коры ер ҡабығының шыуышыуы 4. перен. үҙгәреш, үҫеш, алға китеш; сдвиг в деле эштәге үҫеш
369
боҙоу, бәхетһеҙ итеү; сгубить жизнь чью-л. кемдеңдер тормошон боҙоу 3. (привести в негодность ) әрәм итеү, боҙоу; сгубить технику техниканы боҙоу
СГУСТИТЕЛЬ м; спец. 1. ҡуйыртҡыс (аппарат ) 2. (вещество) ҡуйыртҡыс матдә
СГУСТИТЬ сов. что 1. ҡуйыртыу, ҡуйылау, ҡуйыландырыу; сгустить сироп сиропты ҡуйыртыу 2. (сосредоточить в одном месте) туплау, йыш итеү, йышайтыу ♦ сгустить краски шапыртып (арттырып) һөйләү
СГУСТИТЬСЯ сов. 1. ҡуйырыу, ҡуйыланыу; раствор сгустился иретмә ҡуйырған 2. ныҡ ҡуйырыу; туман сгустился томан ныҡ ҡуйырҙы 3. тупланыу, йышайыу ♦ атмосфера сгустилась көсөргәнеш артты, хәл ҡуйырҙы
сгУсток м ҡуйырыҡ, ойошҡан киҫәк, төйөр; сгусток крови ҡан ҡуйырығы
СГУЩАЕМОСТЬ ж ҡуйырыусанлыҡ
СГУЩАТЬ несов. см. сгустить
СГУЩАТЬСЯ несов. 1. см. сгуститься 2. страд. от сгущать
СГУЩЕНИЕ с см. сгустить — сгущать, сгуститься — сгущаться; сгущение раствора иретмәнең ҡуйырыуы
СГУЩЁНКА ж; разг. ҡуйыртылған һөт
СГУЩЁННОСТЬ ж ҡуйылыҡ, йышлыҡ, тығыҙлыҡ; сгущённость красок буяуҙарҙың ҡуйылығы; сгущённость населения в городах ҡалаларҙа халыҡтың тығыҙлығы
СГУЩЁННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от сгустить 2. прил. ҡуйырған, ҡуйыртылған, ҡуйыланды-рылған; сгущённое молоко ҡуйыртылған һөт
СДАБРИВАТЬ несов. см. сдобрить
СДАБРИВАТЬСЯ несов. страд. от сдабривать
СДАВАТЬ несов. см. сдать
СДАВАТЬСЯ I несов. 1. см. сдаться 2. (отдаваться внаём, в аренду) ваҡытлыса файҙаланырға (ҡуртымға) бирелеү (биреп торолоу) 3. страд. от сдавать 1—7
СДАВАТЬСЯ II несов. кому безл.; разг. (думаться , казаться) минеңсә, минең уйлауымса; мне сдаётся, что он прав минең уйлауымса, ул хаҡлы
СДАВИТЬ сов. 1. кого-что (плотно окружив , стиснуть) ныҡ итеп ҡыҫыу; сдавить руку ҡулды ныҡ итеп ҡыҫыу 2. что ҡыҫыу, ҡыҫырыҡлау; река сдавлена берегами йылғаны ярҙары ҡыҫырыҡлаған 3. безл. һыҡҡан, быуған һымаҡ итеү, ҡыҫыу; сдавило грудь күкрәкте ҡыҫты
СДАВЛЕННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от сдавить 2. прил. (приглушённый, сдерживаемый — о голосе , звуках) быуылған, көсһөҙ, тоноҡ; сдавленный голос быуылған тауыш
СДАВЛИВАТЬ несов. см. сдавить
СДАВЛИВАТЬСЯ несов. страд. от сдавливать
сдАточный, -ая, -ое тапшырыу ...ы; сдаточный пункт тапшырыу пункты; сдаточный акт тапшырыу акты
СДАТЧИК м и СДАТЧИЦА ж тапшырыусы; сдатчик молока һөт тапшырыусы
СДАТЬ сов. 1. кого-что; в разн. знач. тапшырыу, биреү; сдать хлеб государству хөкүмәткә иген тапшырыу; сдать бельё в стирку керҙе йыуырға биреү; сдать кровь на анализ анализға ҡан биреү; сдать книги в библиотеку китапханаға китаптар тапшырыу; сдать экзамен по языку тел буйынса имтихан биреү; сдать нормы по плаванию йөҙөү буйынса норма тапшырыу 2. (возвратить излишек при денежном расчёте ) ҡайтарыу, ҡайтарып биреү; сдать с рубля десять копеек бер һумдан ун тин ҡайтарып биреү 3. (отдать внаём, в аренду) ваҡытлыса (файҙаланырға) биреп тороу, ҡуртымға биреү; сдать комнату ваҡытлыса бүлмә биреп тороу; сдать землю в аренду ерҙе ҡуртымға биреү 4. что (уступить неприятелю) (ташлап) ҡалдырыу, ҡалдырып китеү, биреү (дошман ядында ); сдать город ҡаланы ҡалдырыу 5. (потерпев неудачу, отказаться от дальнейшей игры) бирелеү, баш тартыу 6. (раздать играющим карты ) таратып биреү, өләшеү 7. (ослабить силу, напряжение чего-л.) кәметеү, түбәнәйтеү, кәметә (түбәнәйтә) төшөү; холода сдали һыуыҡтар йомшара төштө; сдать темп работы эш темпын кәметеү 8. (стать слабее, утратить силу и т.д.) көсөн (ҡеүәтен) кәметеү, йомшара төшөү 9. бирешеү, бирешеп ҡалыу; сердце сдало йөрәк биреште ♦ сдать позиции уй-фекерҙән сигенеү, позицияны биреү; сдать оружие см. сдаться 1
СДАТЬСЯ сов. 1. еңелеү, еңелеп бирелеү, бирелеү, төшөү; сдаться в плен әсирлеккә төшөү; армия сдалась армия еңелеп бирелде 2. (поддаться на что-л.) килешеү, бирелеү, күнеү; сдаться на уговоры өгөткә (димгә) бирелеү
СДАЧА ж 1. см. сдать — сдавать 1—7, сдаться 1 — сдаваться I; сдача дежурства дежурлыҡты тапшырыу; сдача хлеба государству дәүләткә иген тапшырыу 2. (излишек денег, возвращаемый при расчёте) сдача, ҡайтарым (ҡайтарып бирелгән аҡса); получить сдачу ҡайтарым алыу; дать сдачу ҡайтарым биреү 3. перен., разг. (ответ на удар или оскорбление) ҡон, яуап; дать сдачу ҡон ҡайтарыу
СДВАИВАТЬ несов. см. сдвоить, сдвоить 1
СДВАИВАТЬСЯ несов. 1. см. сдвоиться, сдвоиться 2. страд. от сдваивать
СДВИГ м 1. см. сдвинуть — сдвигать 1, 2, сдвинуться — сдвигаться 1, 2; 2. спец. шыуышыу (көс тәьҫир иткәндә, есем молекулаларының бер-береһенә кцсеше) 3. геол. күсеү, күсеш, шыуышыу; сдвиг земной коры ер ҡабығының шыуышыуы 4. перен. үҙгәреш, үҫеш, алға китеш; сдвиг в деле эштәге үҫеш
369