Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 381 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
СЕРЬЁЗНОСТЬ
ле-микеле, ярты-йорто, ярым-ярты; серединное мнение икеле-микеле фекер; серединное решение ярым-ярты ҡарар
СЕРЕДНЯК м 1. разг. (человек средних способностей ) урта ҡул кеше 2. ист. урта хәлле крәҫтиән
СЕРЕДНЯЦКИЙ, -ая, -ое урта хәлле крәҫтиән ...ы; середняцкое хозяйство урта хәлле крәҫтиән хужалығы
СЕРЁЖКА ж 1. см. серьга 1; 2. алҡа сәскә, һырға; серёжки берёзы ҡайын һырғалары
СЕРЕНАДА ж серенада (1. Урта быуатта Италияла һәм Испанияла һөйгән ҡатын-ҡыҙға арнап йырланған йыр 2. инструменталь ансамбль өсөн яҙылған сюита тибындағы музыкаль әҫәр )
серЕть несов. 1. буҙарыу, һорғолтланыу, ҡараңғыланыу, ҡарайыу, һөрөнкөләнеү, һоро төҫкә инеү; небо начало сереть күк йөҙө буҙара башланы 2. (выделяться, виднеться — о чём-л. сером) буҙарып (һорғолтланып) күренеү
СЕРЖАНТ м сержант (кесе командир дәрәжәһе , шул дәрәжәләге хәрби кеше)
СЕРЖАНТСКИЙ, -ая, -ое сержант(тар) ...ы; сержантский состав сержанттар составы
СЕРИЙНОСТЬ ж сериялылыҡ, сериялы булыу; серийность производства етештереүҙең се-риялылығы
СЕРИЙНЫЙ, -ая, -ое сериялы, серия ...ы; серийный выпуск сериялы сығарылыш; серийный номер серия номеры
сЕрия ж; в разн. знач. серия; серия книг китаптар серияһы; кинофильм в трёх сериях өс сериялы кинофильм; серия паспорта паспорттың серияһы
СЕРМЯГА ж ист. 1. (домотканое грубое некрашеное сукно) тула; белая сермяга аҡ тула 2. (одежда из такого сукна) тула сәкмән
СЕРМЯЖНЫЙ, -ая, -ое тула; сермяжный кафтан тула сәкмән
сЕрна ж тау кәзәһе
СЕРНИСТЫЙ, -ая, -ое 1. көкөртлө; сернистые удобрения көкөртлө ашламалар; сернистый источник көкөртлө шишмә 2. хим. көкөрт ...ы, көкөртлө; сернистая кислота көкөрт кислотаһы
сЕрный, -ая, -ое көкөртлө, көкөрт ...ы; серный колчедан көкөртлө колчедан; серные ванны көкөртлө ванналар; серные залежи көкөрт ятҡылыҡтары
СЕРОВОДОРОД м сероводород, көкөртлө водород
СЕРОВОДОРОДНЫЙ, -ая, -ое сероводород ...ы, сероводородлы, көкөртлө водород ...ы; сероводородные родники сероводородлы шишмәләр
СЕРОГЛАЗЫЙ, -ая, -ое һоро күҙле; сероглазая девушка һоро күҙле ҡыҙ
СЕРОЗЁМ м һоро тупраҡ; серозёмы Средней Азии Урта Азияның һоро тупрағы
СЕРОТЕРАПИЯ ж; мед. серотерапия (кешеләрҙе , хайуандарҙы сыворотка менән дауалау)
СЕРОУГЛЕРОД м сероуглерод, көкөртлө углерод (тиҙ тоҡаныусан, һаҫыҡ еҫле ағыулы шыйыҡса )
СЕРП м ураҡ; лезвие серпа ураҡ йөҙө; рукоятка серпа ураҡ һабы; зубцы серпа ураҡ тештәре; зубрить серп ураҡ тешәү ♦ серп луны айҙың урағы (айҙың ураҡ рәцешендә кцренгән мәле); серп и молот ураҡ менән сүкеш (эшселәр менән крәҫтиәндәр дуҫлығын, тыныс хеҙмәтте сағылдырыусы элекке СССР дәцләт эмблемаһы)
СЕРПАНТИН м серпантин (1. төрлө төҫтәге ҡағыҙ таҫма 2. бормалы-бормалы текә тау юлы )
СЕРПОВИДНЫЙ, -ая, -ое ураҡ рәүешле, ураҡ һымаҡ; серповидные рога ураҡ рәүешле мөгөҙҙәр
СЕРПОВИЩЕ с ураҡ һабы
СЕРПООБРАЗНЫЙ, -ая, -ое ураҡ рәүешле (рәүешендәге), ураҡ формаһындағы
СЕРПЯНКА ж серпянка (һирәк итеп һуғылған йоҡа ғына туҡыма); голубая серпянка зәңгәр серпянка
СЕРПЯНКОВЫЙ, -ая, -ое серпянка; серпянковая блуза серпянка блуза
СЕРСО с нескл. серсо (ҡоршау атып уйнау); играть в серсо серсо уйнау
СЕРТИФИКАТ м сертификат (1. таныҡлыҡ яҙыуы 2. тышҡы сауҙала: тауарҙың сорты, ассортименты, хаҡы яҙылған ҡағыҙ 3. махсус дәцләт заемдары облигацияларының исеме)
сЕрый, -ая, -ое 1. һоро, көл төҫлө; серые глаза һоро күҙҙәр; серый волк һоро бүре; серые тучи һоро болоттар 2. (пасмурный) болотло, йонсоу; серый день йонсоу көн 3. перен. (ничем не примечательный) уртаса, урта ҡул, күренекһеҙ; серый роман уртаса роман; серая жизнь күренекһеҙ тормош 4. перен., разг. (необразованный , малокультурный) наҙан, ҡара, уҡымаған; серый человек уҡымаған кеше
СЕРЬГА ж 1. һырға, алҡа; золотая серьга алтын алҡа; носить серьги алҡа тағыу 2. тех. ҡуласа (тоташтырыусы деталь)
СЕРЬЁЗНИЧАТЬ несов.; разг. етди булып ҡыланыу (күренергә маташыу), етдиләнеп маташыу
СЕРЬЁЗНО нареч. 1. етди (рәүештә), төплө; серьёзно взяться за работу эшкә етди тотоноу; серьёзно говорить етди һөйләшеү 2. (не шутя) ныҡлап, ысынлап, шаярыуһыҙ-ниһеҙ; серьёзно обещать ысынлап вәғәҙә итеү 3. ҡаты итеп, бик ныҡ; серьёзно заболеть бик ныҡ ауырыу 4. в знач. вводн. сл.; разг. (в самом деле) ысын, ысынлап та; серьёзно, пойдёшь в кино? ысынлап, киноға бараһыңмы?
СЕРЬЁЗНОСТЬ ж етдилек, төплөлөк, киҫкенлек; серьёзность разговора һөйләшеүҙең етдилеге; серьёзность положения хәлдең киҫкенлеге
381
ле-микеле, ярты-йорто, ярым-ярты; серединное мнение икеле-микеле фекер; серединное решение ярым-ярты ҡарар
СЕРЕДНЯК м 1. разг. (человек средних способностей ) урта ҡул кеше 2. ист. урта хәлле крәҫтиән
СЕРЕДНЯЦКИЙ, -ая, -ое урта хәлле крәҫтиән ...ы; середняцкое хозяйство урта хәлле крәҫтиән хужалығы
СЕРЁЖКА ж 1. см. серьга 1; 2. алҡа сәскә, һырға; серёжки берёзы ҡайын һырғалары
СЕРЕНАДА ж серенада (1. Урта быуатта Италияла һәм Испанияла һөйгән ҡатын-ҡыҙға арнап йырланған йыр 2. инструменталь ансамбль өсөн яҙылған сюита тибындағы музыкаль әҫәр )
серЕть несов. 1. буҙарыу, һорғолтланыу, ҡараңғыланыу, ҡарайыу, һөрөнкөләнеү, һоро төҫкә инеү; небо начало сереть күк йөҙө буҙара башланы 2. (выделяться, виднеться — о чём-л. сером) буҙарып (һорғолтланып) күренеү
СЕРЖАНТ м сержант (кесе командир дәрәжәһе , шул дәрәжәләге хәрби кеше)
СЕРЖАНТСКИЙ, -ая, -ое сержант(тар) ...ы; сержантский состав сержанттар составы
СЕРИЙНОСТЬ ж сериялылыҡ, сериялы булыу; серийность производства етештереүҙең се-риялылығы
СЕРИЙНЫЙ, -ая, -ое сериялы, серия ...ы; серийный выпуск сериялы сығарылыш; серийный номер серия номеры
сЕрия ж; в разн. знач. серия; серия книг китаптар серияһы; кинофильм в трёх сериях өс сериялы кинофильм; серия паспорта паспорттың серияһы
СЕРМЯГА ж ист. 1. (домотканое грубое некрашеное сукно) тула; белая сермяга аҡ тула 2. (одежда из такого сукна) тула сәкмән
СЕРМЯЖНЫЙ, -ая, -ое тула; сермяжный кафтан тула сәкмән
сЕрна ж тау кәзәһе
СЕРНИСТЫЙ, -ая, -ое 1. көкөртлө; сернистые удобрения көкөртлө ашламалар; сернистый источник көкөртлө шишмә 2. хим. көкөрт ...ы, көкөртлө; сернистая кислота көкөрт кислотаһы
сЕрный, -ая, -ое көкөртлө, көкөрт ...ы; серный колчедан көкөртлө колчедан; серные ванны көкөртлө ванналар; серные залежи көкөрт ятҡылыҡтары
СЕРОВОДОРОД м сероводород, көкөртлө водород
СЕРОВОДОРОДНЫЙ, -ая, -ое сероводород ...ы, сероводородлы, көкөртлө водород ...ы; сероводородные родники сероводородлы шишмәләр
СЕРОГЛАЗЫЙ, -ая, -ое һоро күҙле; сероглазая девушка һоро күҙле ҡыҙ
СЕРОЗЁМ м һоро тупраҡ; серозёмы Средней Азии Урта Азияның һоро тупрағы
СЕРОТЕРАПИЯ ж; мед. серотерапия (кешеләрҙе , хайуандарҙы сыворотка менән дауалау)
СЕРОУГЛЕРОД м сероуглерод, көкөртлө углерод (тиҙ тоҡаныусан, һаҫыҡ еҫле ағыулы шыйыҡса )
СЕРП м ураҡ; лезвие серпа ураҡ йөҙө; рукоятка серпа ураҡ һабы; зубцы серпа ураҡ тештәре; зубрить серп ураҡ тешәү ♦ серп луны айҙың урағы (айҙың ураҡ рәцешендә кцренгән мәле); серп и молот ураҡ менән сүкеш (эшселәр менән крәҫтиәндәр дуҫлығын, тыныс хеҙмәтте сағылдырыусы элекке СССР дәцләт эмблемаһы)
СЕРПАНТИН м серпантин (1. төрлө төҫтәге ҡағыҙ таҫма 2. бормалы-бормалы текә тау юлы )
СЕРПОВИДНЫЙ, -ая, -ое ураҡ рәүешле, ураҡ һымаҡ; серповидные рога ураҡ рәүешле мөгөҙҙәр
СЕРПОВИЩЕ с ураҡ һабы
СЕРПООБРАЗНЫЙ, -ая, -ое ураҡ рәүешле (рәүешендәге), ураҡ формаһындағы
СЕРПЯНКА ж серпянка (һирәк итеп һуғылған йоҡа ғына туҡыма); голубая серпянка зәңгәр серпянка
СЕРПЯНКОВЫЙ, -ая, -ое серпянка; серпянковая блуза серпянка блуза
СЕРСО с нескл. серсо (ҡоршау атып уйнау); играть в серсо серсо уйнау
СЕРТИФИКАТ м сертификат (1. таныҡлыҡ яҙыуы 2. тышҡы сауҙала: тауарҙың сорты, ассортименты, хаҡы яҙылған ҡағыҙ 3. махсус дәцләт заемдары облигацияларының исеме)
сЕрый, -ая, -ое 1. һоро, көл төҫлө; серые глаза һоро күҙҙәр; серый волк һоро бүре; серые тучи һоро болоттар 2. (пасмурный) болотло, йонсоу; серый день йонсоу көн 3. перен. (ничем не примечательный) уртаса, урта ҡул, күренекһеҙ; серый роман уртаса роман; серая жизнь күренекһеҙ тормош 4. перен., разг. (необразованный , малокультурный) наҙан, ҡара, уҡымаған; серый человек уҡымаған кеше
СЕРЬГА ж 1. һырға, алҡа; золотая серьга алтын алҡа; носить серьги алҡа тағыу 2. тех. ҡуласа (тоташтырыусы деталь)
СЕРЬЁЗНИЧАТЬ несов.; разг. етди булып ҡыланыу (күренергә маташыу), етдиләнеп маташыу
СЕРЬЁЗНО нареч. 1. етди (рәүештә), төплө; серьёзно взяться за работу эшкә етди тотоноу; серьёзно говорить етди һөйләшеү 2. (не шутя) ныҡлап, ысынлап, шаярыуһыҙ-ниһеҙ; серьёзно обещать ысынлап вәғәҙә итеү 3. ҡаты итеп, бик ныҡ; серьёзно заболеть бик ныҡ ауырыу 4. в знач. вводн. сл.; разг. (в самом деле) ысын, ысынлап та; серьёзно, пойдёшь в кино? ысынлап, киноға бараһыңмы?
СЕРЬЁЗНОСТЬ ж етдилек, төплөлөк, киҫкенлек; серьёзность разговора һөйләшеүҙең етдилеге; серьёзность положения хәлдең киҫкенлеге
381