Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 386 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
СИЛЬНО
СИЛЬНО нареч. 1. ҡаты (ныҡ, көслө) итеп; сильно ударить ныҡ итеп һуғыу 2. бик ныҡ, бик насар, үлеп; сильно любить үлеп яратыу; сильно болеть бик ныҡ ауырыу ♦ сильно сказать (выразиться) арттырып (ҡабартып) әйтеү
СИЛЬНОДЕЙСТВУЮЩИЙ, -ая, -ее үтә көслө (тәьҫирле), ныҡ (көслө) тәьҫир итә торған; сильнодействующее лекарство үтә көслө дарыу
СИЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. в разн. знач. көслө, ҡеүәтле; сильный человек көслө кеше; сильная армия ҡеүәтле армия 2. (твёрдый, стойкий) көслө, ныҡлы; сильная воля көслө ихтыяр 3. (значительный по степени проявления) ҡаты, көслө; сильный ветер ҡаты ел; сильная засуха көслө ҡоролоҡ; сильное лекарство көслө дарыу; сильное желание көслө теләк; сильное чувство көслө тойғо 4. оҫта, һәләтле, көслө; сильный писатель һәләтле яҙыусы; сильный шахматист көслө шахматсы ♦ сильная сторона иң яҡшы сифаты (үҙенсәлеге); сильные слова (выражения) әшәке һүҙҙәр, һүгенеү һүҙҙәре; сильный пол см. пол II
СИМБИОЗ м; биол. симбиоз (төрлө төргә ҡараган ике организмдың цҙ-ара ярашып бергә йәшәце); симбиоз гриба и водоросли бәшмәк менән ылымыҡ симбиозы
СИМВОЛ м символ; белый голубь — символ мира аҡ күгәрсен — тыныслыҡ символы
СИМВОЛИЗАЦИЯ ж символлаштырыу
СИМВОЛИЗИРОВАТЬ сов., несов. что символлаштырыу, символ булыу, символ булып хеҙмәт итеү
СИМВОЛИЗМ м 1. см. символика 1; 2. символизм (XIX б. аҙагы — ХХ б. башындагы Европа һәм Рәсәй сәнгәтендә реализмга ҡаршы йцнәлеш )
СИМВОЛИКА ж 1. символика (берәй нәмәнең символик мәгәнәһе); символика чисел һандар символикаһы 2. собир. символика, символдар, символдар системаһы; олимпийская символика Олимпиада символикаһы
СИМВОЛИСТ м и СИМВОЛИСТКА ж символсы (символизм яҡлы кеше)
СИМВОЛИСТСКИЙ, -ая, -ое символизм ...ы, символсы ...ы, символистик; символистская поэзия символизм поэзияһы
СИМВОЛИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. символик, символ булып торған; символический образ символик образ; символический знак символик тамға 2. см. символистский 3. (условный) шартлы; символическая цена шартлы хаҡ
СИММЕТРИЧЕСКИЙ, -ая, -ое симметрик, симметриялы; симметрическое строение симметрик ҡоролош
СИММЕТРИЧНЫЙ, -ая, -ое см. симметрический
СИММЕТРИЯ и СИММЕТРИЯ ж симметрия (бер бөтөн нәмә өлөштәренең цҙәктән бер тигеҙ аралыҡта урынлашыуы); симметрия гео-
метрических фигур геометрик фигуралар симметрияһы
СИМПАТИЗИРОВАТЬ несов. кому-чему күңелгә ятыу (оҡшау, хуш килеү), яратыу, яҡын күреү
СИМПАТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. уст. см. симпатичный 2. физиол. симпатик (вегетатив нервы системаһына ҡараган) ♦ симпатические чернила төҫһөҙ ҡара (йәшерен яҙыуҙар өсөн ҡулланыла)
СИМПАТИЧНОСТЬ ж һөйкөмлөлөк, яғымлылыҡ, мөләйемлек
СИМПАТИЧНЫЙ, -ая, -ое һөйкөмлө, яғымлы, мөләйем; симпатичная девочка һөйкөмлө ҡыҙыҡай
СИМПАТИЯ ж 1. симпатия, күңел ятыу, яратыу, мөхәббәт; испытывать симпатию күңел ятыу 2. чья; разг. (любимый человек) һөйгән (яратҡан, ғашиҡ булып йөрөгән) кеше
СИМПОЗИУМ м симпозиум (гилми мәсьәләгә арналган халыҡ-ара кәңәшмә); симпозиум по вопросам генетики генетика мәсьәләләре буйынса симпозиум
СИМПТОМ м симптом (1. мед. ниндәйҙер ауырыуҙың тышҡы билдәһе 2. ниндәйҙер кцре-нештең тышҡы сагылышы)
СИМПТОМАТИКА ж; мед. симптоматика (ниндәйҙер ауырыуга хас билдәләр йыйылмаһы)
СИМПТОМАТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое симпто-матик
СИМУЛИРОВАТЬ сов., несов. что юрый булып ҡыланыу (күренеү), -ҡа/-кә һалышыу, күҙ буяу, хәйләләү; симулировать глухоту юрый һаңғырау булып ҡыланыу
СИМУЛЯНТ м и СИМУЛЯНТКА ж симулянт, ҡыланыусы
СИМУЛЯНТСКИЙ, -ая, -ое симулянт ...ы; симулянтское поведение симулянт ҡыланышы
СИМУЛЯЦИЯ ж симуляция, хәйләләү, күҙ буяу
СИМФОНИЧЕСКИЙ, -ая, -ое симфоник; симфоническая музыка симфоник музыка ♦ симфонический оркестр симфоник оркестр (ҡыллы, тынлы һәм һуҡма ҡоралдарҙан торган музыкаль ансамбль)
СИМФОНИЯ ж симфония (1. оркестр өсөн яҙылган ҙур кцләмле музыкаль әҫәр 2. кцсм. цҙ-ара аһәңлелек тыуҙырган төрлө тауыш, төҫ, буяу, тон һ. б.)
СИНАГОГА ж синагога (йәһцдтәрҙең гибә-ҙәт йорто һәм йәмгиәте)
СИНГАРМОНИЗМ м; лингв. сингармонизм (һцҙҙәге һуҙынҡыларҙың ҡалынлыҡ йәки нәҙеклек йәһәтенән оҡшашыуы)
СИНДИКАТ м синдикат (1. монополистик берекмә 2. Франция һ.б. ҡайһы бер илдәрҙәге профсоюздар 3. Рәсәйҙә 1920 й. аҙагына тиклем трестарҙы берләштергән хужалыҡ ойошмаһы)
СИНДИКАТНЫЙ, -ая, -ое синдикат ...ы; синдикатные организации синдикат ойошмалары
386
СИЛЬНО нареч. 1. ҡаты (ныҡ, көслө) итеп; сильно ударить ныҡ итеп һуғыу 2. бик ныҡ, бик насар, үлеп; сильно любить үлеп яратыу; сильно болеть бик ныҡ ауырыу ♦ сильно сказать (выразиться) арттырып (ҡабартып) әйтеү
СИЛЬНОДЕЙСТВУЮЩИЙ, -ая, -ее үтә көслө (тәьҫирле), ныҡ (көслө) тәьҫир итә торған; сильнодействующее лекарство үтә көслө дарыу
СИЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. в разн. знач. көслө, ҡеүәтле; сильный человек көслө кеше; сильная армия ҡеүәтле армия 2. (твёрдый, стойкий) көслө, ныҡлы; сильная воля көслө ихтыяр 3. (значительный по степени проявления) ҡаты, көслө; сильный ветер ҡаты ел; сильная засуха көслө ҡоролоҡ; сильное лекарство көслө дарыу; сильное желание көслө теләк; сильное чувство көслө тойғо 4. оҫта, һәләтле, көслө; сильный писатель һәләтле яҙыусы; сильный шахматист көслө шахматсы ♦ сильная сторона иң яҡшы сифаты (үҙенсәлеге); сильные слова (выражения) әшәке һүҙҙәр, һүгенеү һүҙҙәре; сильный пол см. пол II
СИМБИОЗ м; биол. симбиоз (төрлө төргә ҡараган ике организмдың цҙ-ара ярашып бергә йәшәце); симбиоз гриба и водоросли бәшмәк менән ылымыҡ симбиозы
СИМВОЛ м символ; белый голубь — символ мира аҡ күгәрсен — тыныслыҡ символы
СИМВОЛИЗАЦИЯ ж символлаштырыу
СИМВОЛИЗИРОВАТЬ сов., несов. что символлаштырыу, символ булыу, символ булып хеҙмәт итеү
СИМВОЛИЗМ м 1. см. символика 1; 2. символизм (XIX б. аҙагы — ХХ б. башындагы Европа һәм Рәсәй сәнгәтендә реализмга ҡаршы йцнәлеш )
СИМВОЛИКА ж 1. символика (берәй нәмәнең символик мәгәнәһе); символика чисел һандар символикаһы 2. собир. символика, символдар, символдар системаһы; олимпийская символика Олимпиада символикаһы
СИМВОЛИСТ м и СИМВОЛИСТКА ж символсы (символизм яҡлы кеше)
СИМВОЛИСТСКИЙ, -ая, -ое символизм ...ы, символсы ...ы, символистик; символистская поэзия символизм поэзияһы
СИМВОЛИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. символик, символ булып торған; символический образ символик образ; символический знак символик тамға 2. см. символистский 3. (условный) шартлы; символическая цена шартлы хаҡ
СИММЕТРИЧЕСКИЙ, -ая, -ое симметрик, симметриялы; симметрическое строение симметрик ҡоролош
СИММЕТРИЧНЫЙ, -ая, -ое см. симметрический
СИММЕТРИЯ и СИММЕТРИЯ ж симметрия (бер бөтөн нәмә өлөштәренең цҙәктән бер тигеҙ аралыҡта урынлашыуы); симметрия гео-
метрических фигур геометрик фигуралар симметрияһы
СИМПАТИЗИРОВАТЬ несов. кому-чему күңелгә ятыу (оҡшау, хуш килеү), яратыу, яҡын күреү
СИМПАТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. уст. см. симпатичный 2. физиол. симпатик (вегетатив нервы системаһына ҡараган) ♦ симпатические чернила төҫһөҙ ҡара (йәшерен яҙыуҙар өсөн ҡулланыла)
СИМПАТИЧНОСТЬ ж һөйкөмлөлөк, яғымлылыҡ, мөләйемлек
СИМПАТИЧНЫЙ, -ая, -ое һөйкөмлө, яғымлы, мөләйем; симпатичная девочка һөйкөмлө ҡыҙыҡай
СИМПАТИЯ ж 1. симпатия, күңел ятыу, яратыу, мөхәббәт; испытывать симпатию күңел ятыу 2. чья; разг. (любимый человек) һөйгән (яратҡан, ғашиҡ булып йөрөгән) кеше
СИМПОЗИУМ м симпозиум (гилми мәсьәләгә арналган халыҡ-ара кәңәшмә); симпозиум по вопросам генетики генетика мәсьәләләре буйынса симпозиум
СИМПТОМ м симптом (1. мед. ниндәйҙер ауырыуҙың тышҡы билдәһе 2. ниндәйҙер кцре-нештең тышҡы сагылышы)
СИМПТОМАТИКА ж; мед. симптоматика (ниндәйҙер ауырыуга хас билдәләр йыйылмаһы)
СИМПТОМАТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое симпто-матик
СИМУЛИРОВАТЬ сов., несов. что юрый булып ҡыланыу (күренеү), -ҡа/-кә һалышыу, күҙ буяу, хәйләләү; симулировать глухоту юрый һаңғырау булып ҡыланыу
СИМУЛЯНТ м и СИМУЛЯНТКА ж симулянт, ҡыланыусы
СИМУЛЯНТСКИЙ, -ая, -ое симулянт ...ы; симулянтское поведение симулянт ҡыланышы
СИМУЛЯЦИЯ ж симуляция, хәйләләү, күҙ буяу
СИМФОНИЧЕСКИЙ, -ая, -ое симфоник; симфоническая музыка симфоник музыка ♦ симфонический оркестр симфоник оркестр (ҡыллы, тынлы һәм һуҡма ҡоралдарҙан торган музыкаль ансамбль)
СИМФОНИЯ ж симфония (1. оркестр өсөн яҙылган ҙур кцләмле музыкаль әҫәр 2. кцсм. цҙ-ара аһәңлелек тыуҙырган төрлө тауыш, төҫ, буяу, тон һ. б.)
СИНАГОГА ж синагога (йәһцдтәрҙең гибә-ҙәт йорто һәм йәмгиәте)
СИНГАРМОНИЗМ м; лингв. сингармонизм (һцҙҙәге һуҙынҡыларҙың ҡалынлыҡ йәки нәҙеклек йәһәтенән оҡшашыуы)
СИНДИКАТ м синдикат (1. монополистик берекмә 2. Франция һ.б. ҡайһы бер илдәрҙәге профсоюздар 3. Рәсәйҙә 1920 й. аҙагына тиклем трестарҙы берләштергән хужалыҡ ойошмаһы)
СИНДИКАТНЫЙ, -ая, -ое синдикат ...ы; синдикатные организации синдикат ойошмалары
386