Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 389 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
СКАЗУЕМОЕ
СИТЕЦ м ситса (туҡыма); белый ситец аҡ ситса
СИТНИК I м; разг. (хлеб) иләнгән ондан бешерелгән икмәк
СИТНИК II м ҡуһа, ситник (ҡыяҡ цләнгә оҡшаган һепертке башлы бер өлөшлө цҫемлек) сИтный, -ая, -ое 1. (просеянный) иләнгән; ситная мука иләнгән он 2. иләнгән ондан бешерелгән; ситный хлеб иләнгән ондан бешерелгән икмәк 3. в знач. сущ. ситный м иләнгән ондан бешерелгән икмәк
СИТО с иләк; мелкое сито ваҡ иләк; обод сита иләк тирәсе
ситрО с нескл. ситро (алкоголһеҙ һалҡын емеш һыуы)
СИТУАЦИЯ ж 1. ситуация, хәл, шарт; политическая ситуация сәйәси хәл 2. геод. ситуация (картала йәки планда шартлы билдәләр менән кцрһәтелгән һыу, урман, тау, ауыл һ. б.)
СИТЦЕВЫЙ, -ая, -ое ситса; ситцевое платье ситса күлдәк
СИТЦЕНАБИВНОЙ, -ая, -ое ситса биҙәкләй торған, ситса биҙәкләү ...ы; ситценабивная фабрика ситса биҙәкләү фабрикаһы
СИФИЛИС м сифилис, силсә (йогошло венерик ауырыу)
СИФИЛИТИК м; разг. сифилитик (силсә менән ауырыган кеше)
СИФИЛИТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. сифилис ...ы, силсә ...ы; сифилитическая сыпь силсә сабыртмаһы 2. сифилис (силсә) менән ауырыған; сифилитический больной силсә менән ауырыған кеше
сифОн м сифон (1. өҫтәге һауыттыц ауыҙы аша тцбәндәгеһенә шыйыҡлыҡ агыҙа торган кәкре көпшә 2. шундай көпшә ҡуйылган газлы минераль һыу шешәһе 3. паровоз мейесенец тартыуын көсәйтә торган ҡулайлама)
СИФОННЫЙ, -ая, -ое сифон ...ы; сифонная труба сифон көпшәһе
СИЯ ж мест. см. сей
СИЯНИЕ с 1. см. сиять; сияние луны ай бал-ҡыуы 2. яҡтылыҡ, яҡты, балҡыу, балҡыш; сияние солнечных лучей ҡояш нурҙарының балҡышы 3. перен. янып (ялтырап, балҡып) тороу; сияние глаз күҙҙәр янып тороу ♦ северное (полярное) сияние төньяҡ балҡышы, һаҙағай
СИЯТЕЛЬСТВО с; уст. ғали йәнәп (кенәздәргә , графтарга һ. б. өндәшец һцҙе)
сиЯть несов. 1. балҡыу, ялтырау, емелдәү, ем-ем итеү, нур сәсеү (һибеү); звёзды сияют йондоҙҙар ем-ем итә 2. перен. янып (ялтырап, балҡып) тороу; сиять от радости шатлыҡтан балҡып тороу
СКАБИОЗА ж ҡытыршыҡай, сипылдаҡ (ҡара-ҡаршы оҙон япраҡлы, эре суҡ сәскәле цлән)
СКАБРЁЗНОСТЬ ж 1. оятһыҙ (әҙәпһеҙ, әшәке) булыу; скабрёзность анекдота көләмәстең
оятһыҙ булыуы 2. (неприличное слово, выражение) оятһыҙ (әҙәпһеҙ, әшәке) һүҙ; говорить скабрёзности әшәке һүҙҙәр һөйләү
СКАБРЁЗНЫЙ, -ая, -ое оятһыҙ, әҙәпһеҙ, әшәке; скабрёзное выражение әшәке һүҙ
СКАЗ м 1. риүәйәт, иҫтәлек (халыҡ ижадында берәй ваҡига йәки кцренекле шәхес тураһында телдән һөйләнә торган бәләкәй генә әҫәр) 2. хикәйәләү, бәйән итеү; манера сказа хикәйәләү рәүеше 3. хикәйә (беренсе заттан яҙылган әҙәби әҫәр); сказы Бажова Бажов хикәйәләре ♦ вот тебе и весь сказ һиңә әйтер һүҙем шул, шуның менән вәссәләм
СКАЗАНИЕ с хикәйәт, иртәк; сказания о богатырях батырҙар тураһында иртәктәр
СКАЗАТЬ сов. что 1. әйтеү, тип әйтеү, әйтеп биреү; сказать правду дөрөҫөн әйтеү; сказать своё мнение үҙ фекереңде әйтеү 2. в 1 л. мн. ч. буд. вр. скажем в знач. вводн. сл. әйтәйек ♦ как сказать нисек итеп әйтергә инде; к примеру сказать әйтәйек, мәҫәлән; кстати сказать һүҙ уңайында әйткәндә; лучше (вернее, точнее, проще) сказать в знач. вводн. сл. дөрөҫөрәген әйткәндә; можно сказать в знач. вводн. сл. әйтергә була (кәрәк); нечего сказать: 1) (действительно, в самом деле) ысынлап та, дөрөҫөндә; 2) (как отрицательное отношение к чему-л.) әйтәһе түгел, әйтерең бармы, әйтеп тораһы юҡ; к слову сказать см. слово; нельзя сказать, чтобы см. нельзя; бабушка (еще) надвое сказала см. бабушка; так сказать в знач. вводн. сл. шулай итеп, тимәк; шутка ли сказать см. шутка
СКАЗАТЬСЯ сов. 1. разг. (быть произнесённым ) әйтелеү; в письмах всё не скажется хаттарҙа барыһы ла әйтелмәй 2. (проявиться) беленеү, һиҙелеү, күренеү, сағылыу, килеп сығыу; сказывается усталость арығанлыҡ һиҙелә 3. разг. (назваться) тип алдашыу (хәйләләү), һалышыу; сказаться больным ауырыйым тип хәйләләү 4. кому и без доп.; прост. (сообщить, предупредить) әйтеү, әйтеп ҡуйыу, иҫкәртеү; уйти не сказавшись алдан әйтмәйенсә китеп барыу
СКАЗИТЕЛЬ м и СКАЗИТЕЛЬНИЦА ж әкиәтсе, бәйетсе, риүәйәтсе, сәсән
СКАЗКА ж; в разн. знач. әкиәт; башкирские народные сказки башҡорт халыҡ әкиәттәре; всё это сказки быларҙың барыһы ла әкиәт кенә ♦ сказка про белого бычка бер үк балыҡ башы; ни в сказке сказать, ни пером описать бик шәп, бик һәйбәт, әйтергә түгел, иҫ киткес
СКАЗОЧНИК м и СКАЗОЧНИЦА ж әкиәтсе, әкиәт һөйләүсе
СКАЗОЧНЫЙ, -ая, -ое 1. әкиәт ...ы; сказочные персонажи әкиәт персонаждары 2. әкиәттәге, әкиәттә генә була торған; сказочные страны әкиәттәге илдәр
СКАЗУЕМОЕ с; грам. хәбәр; простое сказуемое ябай хәбәр; составное сказуемое ҡушма хәбәр
389
СИТЕЦ м ситса (туҡыма); белый ситец аҡ ситса
СИТНИК I м; разг. (хлеб) иләнгән ондан бешерелгән икмәк
СИТНИК II м ҡуһа, ситник (ҡыяҡ цләнгә оҡшаган һепертке башлы бер өлөшлө цҫемлек) сИтный, -ая, -ое 1. (просеянный) иләнгән; ситная мука иләнгән он 2. иләнгән ондан бешерелгән; ситный хлеб иләнгән ондан бешерелгән икмәк 3. в знач. сущ. ситный м иләнгән ондан бешерелгән икмәк
СИТО с иләк; мелкое сито ваҡ иләк; обод сита иләк тирәсе
ситрО с нескл. ситро (алкоголһеҙ һалҡын емеш һыуы)
СИТУАЦИЯ ж 1. ситуация, хәл, шарт; политическая ситуация сәйәси хәл 2. геод. ситуация (картала йәки планда шартлы билдәләр менән кцрһәтелгән һыу, урман, тау, ауыл һ. б.)
СИТЦЕВЫЙ, -ая, -ое ситса; ситцевое платье ситса күлдәк
СИТЦЕНАБИВНОЙ, -ая, -ое ситса биҙәкләй торған, ситса биҙәкләү ...ы; ситценабивная фабрика ситса биҙәкләү фабрикаһы
СИФИЛИС м сифилис, силсә (йогошло венерик ауырыу)
СИФИЛИТИК м; разг. сифилитик (силсә менән ауырыган кеше)
СИФИЛИТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. сифилис ...ы, силсә ...ы; сифилитическая сыпь силсә сабыртмаһы 2. сифилис (силсә) менән ауырыған; сифилитический больной силсә менән ауырыған кеше
сифОн м сифон (1. өҫтәге һауыттыц ауыҙы аша тцбәндәгеһенә шыйыҡлыҡ агыҙа торган кәкре көпшә 2. шундай көпшә ҡуйылган газлы минераль һыу шешәһе 3. паровоз мейесенец тартыуын көсәйтә торган ҡулайлама)
СИФОННЫЙ, -ая, -ое сифон ...ы; сифонная труба сифон көпшәһе
СИЯ ж мест. см. сей
СИЯНИЕ с 1. см. сиять; сияние луны ай бал-ҡыуы 2. яҡтылыҡ, яҡты, балҡыу, балҡыш; сияние солнечных лучей ҡояш нурҙарының балҡышы 3. перен. янып (ялтырап, балҡып) тороу; сияние глаз күҙҙәр янып тороу ♦ северное (полярное) сияние төньяҡ балҡышы, һаҙағай
СИЯТЕЛЬСТВО с; уст. ғали йәнәп (кенәздәргә , графтарга һ. б. өндәшец һцҙе)
сиЯть несов. 1. балҡыу, ялтырау, емелдәү, ем-ем итеү, нур сәсеү (һибеү); звёзды сияют йондоҙҙар ем-ем итә 2. перен. янып (ялтырап, балҡып) тороу; сиять от радости шатлыҡтан балҡып тороу
СКАБИОЗА ж ҡытыршыҡай, сипылдаҡ (ҡара-ҡаршы оҙон япраҡлы, эре суҡ сәскәле цлән)
СКАБРЁЗНОСТЬ ж 1. оятһыҙ (әҙәпһеҙ, әшәке) булыу; скабрёзность анекдота көләмәстең
оятһыҙ булыуы 2. (неприличное слово, выражение) оятһыҙ (әҙәпһеҙ, әшәке) һүҙ; говорить скабрёзности әшәке һүҙҙәр һөйләү
СКАБРЁЗНЫЙ, -ая, -ое оятһыҙ, әҙәпһеҙ, әшәке; скабрёзное выражение әшәке һүҙ
СКАЗ м 1. риүәйәт, иҫтәлек (халыҡ ижадында берәй ваҡига йәки кцренекле шәхес тураһында телдән һөйләнә торган бәләкәй генә әҫәр) 2. хикәйәләү, бәйән итеү; манера сказа хикәйәләү рәүеше 3. хикәйә (беренсе заттан яҙылган әҙәби әҫәр); сказы Бажова Бажов хикәйәләре ♦ вот тебе и весь сказ һиңә әйтер һүҙем шул, шуның менән вәссәләм
СКАЗАНИЕ с хикәйәт, иртәк; сказания о богатырях батырҙар тураһында иртәктәр
СКАЗАТЬ сов. что 1. әйтеү, тип әйтеү, әйтеп биреү; сказать правду дөрөҫөн әйтеү; сказать своё мнение үҙ фекереңде әйтеү 2. в 1 л. мн. ч. буд. вр. скажем в знач. вводн. сл. әйтәйек ♦ как сказать нисек итеп әйтергә инде; к примеру сказать әйтәйек, мәҫәлән; кстати сказать һүҙ уңайында әйткәндә; лучше (вернее, точнее, проще) сказать в знач. вводн. сл. дөрөҫөрәген әйткәндә; можно сказать в знач. вводн. сл. әйтергә була (кәрәк); нечего сказать: 1) (действительно, в самом деле) ысынлап та, дөрөҫөндә; 2) (как отрицательное отношение к чему-л.) әйтәһе түгел, әйтерең бармы, әйтеп тораһы юҡ; к слову сказать см. слово; нельзя сказать, чтобы см. нельзя; бабушка (еще) надвое сказала см. бабушка; так сказать в знач. вводн. сл. шулай итеп, тимәк; шутка ли сказать см. шутка
СКАЗАТЬСЯ сов. 1. разг. (быть произнесённым ) әйтелеү; в письмах всё не скажется хаттарҙа барыһы ла әйтелмәй 2. (проявиться) беленеү, һиҙелеү, күренеү, сағылыу, килеп сығыу; сказывается усталость арығанлыҡ һиҙелә 3. разг. (назваться) тип алдашыу (хәйләләү), һалышыу; сказаться больным ауырыйым тип хәйләләү 4. кому и без доп.; прост. (сообщить, предупредить) әйтеү, әйтеп ҡуйыу, иҫкәртеү; уйти не сказавшись алдан әйтмәйенсә китеп барыу
СКАЗИТЕЛЬ м и СКАЗИТЕЛЬНИЦА ж әкиәтсе, бәйетсе, риүәйәтсе, сәсән
СКАЗКА ж; в разн. знач. әкиәт; башкирские народные сказки башҡорт халыҡ әкиәттәре; всё это сказки быларҙың барыһы ла әкиәт кенә ♦ сказка про белого бычка бер үк балыҡ башы; ни в сказке сказать, ни пером описать бик шәп, бик һәйбәт, әйтергә түгел, иҫ киткес
СКАЗОЧНИК м и СКАЗОЧНИЦА ж әкиәтсе, әкиәт һөйләүсе
СКАЗОЧНЫЙ, -ая, -ое 1. әкиәт ...ы; сказочные персонажи әкиәт персонаждары 2. әкиәттәге, әкиәттә генә була торған; сказочные страны әкиәттәге илдәр
СКАЗУЕМОЕ с; грам. хәбәр; простое сказуемое ябай хәбәр; составное сказуемое ҡушма хәбәр
389