Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 428 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
СОК
житься) дуҫлашыу, дуҫ булып китеү (булыу); мы сошлись давно беҙ күптән дуҫлаштыҡ 4. разг. (вступить в сожительство) ҡауышыу, ҡушылыу, бергә тороу 5. (совпасть) в чём, чем тап (тура) килеү, килешеү; не сойтись характерами холоҡтары тура килмәү; сойтись в цене хаҡына килешеү 6. разг. (оказаться впору) етеү, кәрәк саҡлы булыу; ремень не сошёлся ҡайыш етмәй ♦ свет (не) клином сошёлся см. клин
СОК м һут, һыу; берёзовый сок ҡайын һыуы; желудочный сок ашҡаҙан һуты; яблочный сок алма һуты ♦ в самом (полном) соку көслө, йәшнәгән (янып торған, иң ғәйрәтле, таҙа) сағы; выжимать все соки барлыҡ хәлен алыу, арманһыҙ итеү; вариться в собственном соку см. вариться; сосать сок (соки) ҡанын һурыу
СОКОВЫЖИМАЛКА ж һут һыҡҡыс
СОКОВЫЙ и спец. СОКОВОЙ, -ая, -ое һут ...ы, һут сығара торған; соковый завод һут сығара торған завод
СОКОЛ м; в разн. знач. ыласын; ловчий сокол һунар ыласыны; соколы страны высок. ил ыласындары ♦ гол как сокол соотв. ауыҙын асһа, үпкәһе күренә; смотреть соколом ғәйрәтле (күркәм, ғорур) ҡиәфәттә ҡарап тороу
СОКОЛЁНОК м ыласын балаһы
СОКОЛИНЫЙ, -ая, -ое 1. ыласын ...ы, ыласындыҡы һымаҡ; соколиное гнездо ыласын ояһы 2. ыласын ярҙамында (менән); соколиная охота ыласын менән һунар итеү 3. перен. (как у сокола) ыласындай, ыласын кеүек, ыласындыҡы һымаҡ, ғорур, ғәйрәтле; соколиный взгляд ғорур ҡараш; соколиный глаз ыласындыҡы һымаҡ күҙ 4. в знач. сущ. соколиные мн.; зоол. ыласын һымаҡтар
СОКОЛИХА ж; разг. инә ыласын
СОКОЛЬНИК м ыласынсы, һунар ыласындарын ҡараусы
СОКРАТИМОСТЬ ж 1. мат. ҡыҫҡарыусан-лыҡ; сократимость чисел һандарҙың ҡыҫҡарыу-санлығы 2. физиол. тартылыусанлыҡ; сократимость мышечной ткани мускул туҡымаларының тартылыусанлығы
СОКРАТИМЫЙ, -ая, -ое мат. ҡыҫҡартыр-лыҡ, ҡыҫҡартылыусы, ҡыҫҡарыусан, ҡыҫҡартып була торған; сократимые числа ҡыҫҡарыусан һандар; сократимая дробь ҡыҫҡарыусан кәсер
СОКРАТИТЬ сов. что 1. (сделать коротким ) ҡыҫҡартыу; сократить путь юлды ҡыҫҡартыу; сократить рабочий день эш көнөн ҡыҫҡартыу; сократить статью мәҡәләне ҡыҫҡартыу 2. (уменьшить, ограничить в объёме, количестве и т.п.) кәметеү, әҙәйтеү (аҙайтыу); сократить расходы сығымдарҙы кәметеү 3. разг. (уволить с работы) эштән сығарыу (бушатыу), ҡыҫҡартыу; сократить со службы эштән бушатыу 4. мат. ҡыҫҡартыу (математик мөнәсәбәттең ике өлөшөн дә берәй һанга бцлеп, аҙ
һандарҙы сагылдырыу); сократить дробь кәсерҙе ҡыҫҡартыу
СОКРАТИТЬСЯ сов. 1. (стать коротким) ҡыҫҡарыу; расстояние сократилось ара ҡыҫҡарҙы; дни сократились көндәр ҡыҫҡарҙы 2. кәмеү, аҙайыу (әҙәйеү); расходы сократились сығымдар кәмене 3. физиол. тартылыу, ҡыҫылыу; мышцы сократились мускулдар тартылды 4. мат. ҡыҫҡарыу; дробь сократится на два кәсер икегә ҡыҫҡара
СОКРАЩАТЬ несов. см. сократить
СОКРАЩАТЬСЯ несов. 1. см. сократиться 2. страд. от сокращать
СОКРАЩЕНИЕ с 1. см. сократить — сокращать, сократиться — сокращаться; сокращение пути юлдың ҡыҫҡарыуы; сокращение вооружений ҡоралланыуҙың кәмеүе; сокращение мышц мускулдарҙың тартылыуы; сокращение дроби кәсерҙең ҡыҫҡарыуы 2. ҡыҫҡартма; список условных сокращений шартлы ҡыҫҡартмалар исемлеге 3. разг. (уменьшение штата) ҡыҫҡартыу, хеҙмәткәрҙәр һанын кәметеү
СОКРАЩЁННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от сократить 2. прил.; в разн. знач. ҡыҫҡарған, ҡыҫҡартылған; сокращённое слово ҡыҫҡартылған һүҙ; сокращённый рабочий день ҡыҫҡартылған эш көнө
СОКРОВЕННЫЙ, -ая, -ое 1. (тайный) йәшерен, серле; сокровенные мечты йәшерен хыялдар 2. (заветный) күңел (йөрәк) түрендәге, ҡәҙерле; сокровенные тайны күңел түрендәге серҙәр
СОКРОВИЩЕ с 1. (драгоценности) хазина, байлыҡ, мал 2. байлыҡ; природные сокровища тәбиғәт байлығы 3. обычно мн. сокровища байлыҡ, хазина; духовные сокровища рухи хазина; сокровища искусства сәнғәт хазинаһы 4. разг. (ласковое обращение) ҡәҙерлем ♦ ни за какие сокровища һис тә, бер нисек тә
СОКРОВИЩНИЦА ж 1. (место) ҡаҙна 2. (совокупность культурных, духовных ценностей ) хазина, байлыҡ; сокровищница знаний белем хазинаһы
СОКРУШАТЬ несов. кого-что 1. емереү, ҡыйратыу, ватыу, юҡ итеү; сокрушать старые заборы иҫке ҡоймаларҙы емереү 2. перен. (уничтожать , ниспровергать) тар-мар итеү, ҡыйратыу; сокрушать противника дошманды тар-мар итеү 3. (сильно огорчать) ҡайғыға һалыу, көйәләндереү, хәсрәткә төшөрөү (һалыу)
СОКРУШАТЬСЯ несов. 1. (сильно огорчаться , печалиться) ҡайғырыу, көйәләнеү, ҡайғыға (хәсрәткә) төшөү, яныу, көйөү 2. страд. от сокрушать 1, 2
СОКРУШЕНИЕ с 1. см. сокрушать — сокрушить 1, 2; сокрушение врага дошманды тар-мар итеү 2. (сильное огорчение) ҡаты ҡайғы (хәсрәт), көйөнөс, көйөк, ныҡ бошоноу (борсолоу, хәүефләнеү); с сокрушением глядеть ныҡ бошоноп ҡарау
428
житься) дуҫлашыу, дуҫ булып китеү (булыу); мы сошлись давно беҙ күптән дуҫлаштыҡ 4. разг. (вступить в сожительство) ҡауышыу, ҡушылыу, бергә тороу 5. (совпасть) в чём, чем тап (тура) килеү, килешеү; не сойтись характерами холоҡтары тура килмәү; сойтись в цене хаҡына килешеү 6. разг. (оказаться впору) етеү, кәрәк саҡлы булыу; ремень не сошёлся ҡайыш етмәй ♦ свет (не) клином сошёлся см. клин
СОК м һут, һыу; берёзовый сок ҡайын һыуы; желудочный сок ашҡаҙан һуты; яблочный сок алма һуты ♦ в самом (полном) соку көслө, йәшнәгән (янып торған, иң ғәйрәтле, таҙа) сағы; выжимать все соки барлыҡ хәлен алыу, арманһыҙ итеү; вариться в собственном соку см. вариться; сосать сок (соки) ҡанын һурыу
СОКОВЫЖИМАЛКА ж һут һыҡҡыс
СОКОВЫЙ и спец. СОКОВОЙ, -ая, -ое һут ...ы, һут сығара торған; соковый завод һут сығара торған завод
СОКОЛ м; в разн. знач. ыласын; ловчий сокол һунар ыласыны; соколы страны высок. ил ыласындары ♦ гол как сокол соотв. ауыҙын асһа, үпкәһе күренә; смотреть соколом ғәйрәтле (күркәм, ғорур) ҡиәфәттә ҡарап тороу
СОКОЛЁНОК м ыласын балаһы
СОКОЛИНЫЙ, -ая, -ое 1. ыласын ...ы, ыласындыҡы һымаҡ; соколиное гнездо ыласын ояһы 2. ыласын ярҙамында (менән); соколиная охота ыласын менән һунар итеү 3. перен. (как у сокола) ыласындай, ыласын кеүек, ыласындыҡы һымаҡ, ғорур, ғәйрәтле; соколиный взгляд ғорур ҡараш; соколиный глаз ыласындыҡы һымаҡ күҙ 4. в знач. сущ. соколиные мн.; зоол. ыласын һымаҡтар
СОКОЛИХА ж; разг. инә ыласын
СОКОЛЬНИК м ыласынсы, һунар ыласындарын ҡараусы
СОКРАТИМОСТЬ ж 1. мат. ҡыҫҡарыусан-лыҡ; сократимость чисел һандарҙың ҡыҫҡарыу-санлығы 2. физиол. тартылыусанлыҡ; сократимость мышечной ткани мускул туҡымаларының тартылыусанлығы
СОКРАТИМЫЙ, -ая, -ое мат. ҡыҫҡартыр-лыҡ, ҡыҫҡартылыусы, ҡыҫҡарыусан, ҡыҫҡартып була торған; сократимые числа ҡыҫҡарыусан һандар; сократимая дробь ҡыҫҡарыусан кәсер
СОКРАТИТЬ сов. что 1. (сделать коротким ) ҡыҫҡартыу; сократить путь юлды ҡыҫҡартыу; сократить рабочий день эш көнөн ҡыҫҡартыу; сократить статью мәҡәләне ҡыҫҡартыу 2. (уменьшить, ограничить в объёме, количестве и т.п.) кәметеү, әҙәйтеү (аҙайтыу); сократить расходы сығымдарҙы кәметеү 3. разг. (уволить с работы) эштән сығарыу (бушатыу), ҡыҫҡартыу; сократить со службы эштән бушатыу 4. мат. ҡыҫҡартыу (математик мөнәсәбәттең ике өлөшөн дә берәй һанга бцлеп, аҙ
һандарҙы сагылдырыу); сократить дробь кәсерҙе ҡыҫҡартыу
СОКРАТИТЬСЯ сов. 1. (стать коротким) ҡыҫҡарыу; расстояние сократилось ара ҡыҫҡарҙы; дни сократились көндәр ҡыҫҡарҙы 2. кәмеү, аҙайыу (әҙәйеү); расходы сократились сығымдар кәмене 3. физиол. тартылыу, ҡыҫылыу; мышцы сократились мускулдар тартылды 4. мат. ҡыҫҡарыу; дробь сократится на два кәсер икегә ҡыҫҡара
СОКРАЩАТЬ несов. см. сократить
СОКРАЩАТЬСЯ несов. 1. см. сократиться 2. страд. от сокращать
СОКРАЩЕНИЕ с 1. см. сократить — сокращать, сократиться — сокращаться; сокращение пути юлдың ҡыҫҡарыуы; сокращение вооружений ҡоралланыуҙың кәмеүе; сокращение мышц мускулдарҙың тартылыуы; сокращение дроби кәсерҙең ҡыҫҡарыуы 2. ҡыҫҡартма; список условных сокращений шартлы ҡыҫҡартмалар исемлеге 3. разг. (уменьшение штата) ҡыҫҡартыу, хеҙмәткәрҙәр һанын кәметеү
СОКРАЩЁННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от сократить 2. прил.; в разн. знач. ҡыҫҡарған, ҡыҫҡартылған; сокращённое слово ҡыҫҡартылған һүҙ; сокращённый рабочий день ҡыҫҡартылған эш көнө
СОКРОВЕННЫЙ, -ая, -ое 1. (тайный) йәшерен, серле; сокровенные мечты йәшерен хыялдар 2. (заветный) күңел (йөрәк) түрендәге, ҡәҙерле; сокровенные тайны күңел түрендәге серҙәр
СОКРОВИЩЕ с 1. (драгоценности) хазина, байлыҡ, мал 2. байлыҡ; природные сокровища тәбиғәт байлығы 3. обычно мн. сокровища байлыҡ, хазина; духовные сокровища рухи хазина; сокровища искусства сәнғәт хазинаһы 4. разг. (ласковое обращение) ҡәҙерлем ♦ ни за какие сокровища һис тә, бер нисек тә
СОКРОВИЩНИЦА ж 1. (место) ҡаҙна 2. (совокупность культурных, духовных ценностей ) хазина, байлыҡ; сокровищница знаний белем хазинаһы
СОКРУШАТЬ несов. кого-что 1. емереү, ҡыйратыу, ватыу, юҡ итеү; сокрушать старые заборы иҫке ҡоймаларҙы емереү 2. перен. (уничтожать , ниспровергать) тар-мар итеү, ҡыйратыу; сокрушать противника дошманды тар-мар итеү 3. (сильно огорчать) ҡайғыға һалыу, көйәләндереү, хәсрәткә төшөрөү (һалыу)
СОКРУШАТЬСЯ несов. 1. (сильно огорчаться , печалиться) ҡайғырыу, көйәләнеү, ҡайғыға (хәсрәткә) төшөү, яныу, көйөү 2. страд. от сокрушать 1, 2
СОКРУШЕНИЕ с 1. см. сокрушать — сокрушить 1, 2; сокрушение врага дошманды тар-мар итеү 2. (сильное огорчение) ҡаты ҡайғы (хәсрәт), көйөнөс, көйөк, ныҡ бошоноу (борсолоу, хәүефләнеү); с сокрушением глядеть ныҡ бошоноп ҡарау
428