Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 432 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
СОНЕТ
сонЕт м сонет (ун дцрт юллыҡ шигыр формаһы )
СОНЕТНЫЙ, -ая, -ое сонетҡа хас, сонетҡа нигеҙләнгән; сонетная композиция сонетҡа хас композиция
СОНЛИВОСТЬ ж йоҡо баҫыу (килеп тороу)
СОНЛИВЫЙ, -ая, -ое 1. (отличающийся сонливостью ) йоҡосо, йоҡо яратҡан, йоҡоға әүәҫ; сонлИвый ребёнок йоҡосо бала 2. (сонный) йоҡоло, йоҡо баҫҡан; сонлИвый вид йоҡоло ҡиәфәт 3. (бездеятельный) һүлпән, яй ҡуҙғалыусан; сонлИвый человек һүлпән кеше
СОНМ м; книжн., уст. сиктән тыш (иҫәпһеҙ-хисапһыҙ) күп, бер көтөү ♦ причИслить к сонму кого; книжн. иҫәпкә (рәтенә) индереү
СОННИК м төшлөк, төш юрағыс
СОННЫЙ, -ая, -ое 1. йоҡо(ло), йоҡо ...ы, йоҡлаған; в сонном состоянии йоҡо хәлендә 2. йоҡоло, йоҡо баҫҡан; сонные глаза йоҡоло күҙҙәр 3. перен. (бездеятельный, пассивный) бер төрлө генә (яй ғына) барған, һүлпән; сонная жизнь бер төрлө генә барған тормош ♦ сонная артерия анат. йоҡо (барлау) тамыры; сонная болезнь йоҡо ауырыуы (тропик Африкала биҙгәк тотоу, баш ауыртыу, психика боҙолоу һәм ныҡ йоҡо килец менән цтә торган йогошло ауырыу)
СОНОРНЫЙ: сонорные согласные лингв. сонор (талғын) тартынҡылар (тауыш ярҙамында яһалган тартынҡылар)
сОня 1. м и ж; разг. йоҡосо, йоҡо ҡапсығы (сүлмәге) 2. ж; зоол. йоҡосо (кимерецселәр отрядына ҡараган ваҡ йәнлек)
СООБРАЖАТЬ несов. 1. что (понимать) аңлау, төшөнөү, фекер йөрөтә алыу 2. разг. (быть сообразительным) зирәк (башлы) булыу, тиҙ генә фекер йөрөтә белеү 3. в чём и без доп.; разг. (быть сведущим в чём-л.) белемле, мәғлүмәтле булыу
СООБРАЖЕНИЕ с 1. см. соображать 2. (мысль, предположение) уй, фекер; у меня есть свои соображения минең үҙ фекерем бар ♦ принять (взять) в соображение иҫкә алыу, күҙ уңында тотоу
СООБРАЗИТЕЛЬНОСТЬ ж тиҙ төшөнөү-сәнлек (аңлаусанлыҡ), зирәклек, отҡорлоҡ, үткерлек
СООБРАЗИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое тиҙ төшөнөп (аңлап) алыусан, зирәк, отҡор, үткер; сообразительный мальчик зирәк малай
СООБРАЗИТЬ сов. 1. что и без доп. (понять ) төшөнөү, аңлау, төшөнөп (аңлап) алыу 2. (найти ответ) тиҙ генә яуап табыу (ҡарарға килеү) 3. прост., обычно шутл. (быстро организовать что-л.) тиҙ генә (ашыҡ-бошоҡ) әтмәләп алыу
СООБРАЗНО нареч. и предлог 1. нареч. маҡсатҡа ярашлы (тура килеп торған) 2. предлог с дат. п. (согласно чему-л., в соответствии с
432
чем-л.) ярашлы рәүештә, тура килтереп, -ға/-гә ҡарап (ярашлы); поступать сообразно обстоятельствам шарттарға ярашлы эшләү
СООБРАЗНОСТЬ ж маҡсатҡа ярашлылыҡ (тура килеүсәнлек)
СООБРАЗНЫЙ, -ая, -ое маҡсатҡа ярашлы (тура килеп торған)
СООБРАЗОВАТЬ сов., несов. что, с чем; книжн. ярашлы итеү, яраштырыу, тура килтереү; сообразовать расходы с доходами сығымдарҙы килемдәр менән тура килтереү
СООБРАЗОВАТЬСЯ сов., несов. с чем; книжн. 1. (поступить согласно чему-л.) ярашлы итеү, яраштырыу, тура килтереү 2. (быть в соответствии с чем-л.) ярашлы булыу, ярашыу, тура килтереп тороу
СООБЩА нареч. бергә, бергәләп, бергәләшеп, күмәкләп, күмәкләшеп; работать сообща бергәләп эшләү
СООБЩАТЬ несов. см. сообщить
СООБЩАТЬСЯ несов. 1. см. сообщиться 2. с чем и без доп. (иметь сообщение) тоташыу, ҡушылыу 3. о ком-чём хәбәр ителеү; в газете сообщается о фестивале гәзиттә фестиваль хаҡында хәбәр ителә 4. хәбәрләшеү, элемтә (бәйләнеш) тотоу; сообщаться по телефону телефон аша хәбәрләшеү 5. страд. от сообщать
СООБЩЕНИЕ с 1. см. сообщить — сообщать, сообщиться — сообщаться; сообщение о погоде һауа торошо тураһында белдереү 2. (известие ) хәбәр, белдереү, белдермә; официальное сообщение рәсми белдереү; по последним сообщениям һуңғы хәбәрҙәр буйынса 3. (связь) элемтә, бәйләнеш; железнодорожное сообщение тимер юл бәйләнеше
СООБЩЕСТВО с 1. (объединение ) берләшмә, ширҡәт 2. биол. өйкөм, төркөм ♦ в сообществе с кем; книжн. бергәләшеп, берләшеп, бер һүҙҙә булып
СООБЩИТЬ сов. что, о чём и без доп. 1. хәбәр итеү, белдереү, әйтеү, кемгәлер еткереү; сообщить свой адрес үҙ адресын белдереү; сообщить решение учёного совета коллективу коллективҡа ғилми совет ҡарарын еткереү 2. (әйтеп, һөйләп) биреү; сообщить новости яңылыҡтарҙы һөйләп биреү; сообщить тайну серҙе әйтеп биреү (сисеү)
СООБЩИТЬСЯ сов. кому (передаться другому ) күсеү, бирелеү, таралыу; его радость сообщилась окружающим уның шатлығы тирә-яҡтағыларға күсте
СООБЩНИК м и СООБЩНИЦА ж енәйәт-тәш, бергә енәйәт ҡылыусы (эшләүсе)
СООБЩНИЧЕСТВО с енәйәт эшенә ҡатнашыу
СООРУДИТЬ сов. что 1. ҡороу, төҙөү, һалыу, торғоҙоу, күтәреү; соорудить дом йорт төҙөү 2. разг., шутл. тиҙ генә әҙерләү, әтмәләү; соорудить яичницу йомортҡа тәбейәһе әтмәләү
сонЕт м сонет (ун дцрт юллыҡ шигыр формаһы )
СОНЕТНЫЙ, -ая, -ое сонетҡа хас, сонетҡа нигеҙләнгән; сонетная композиция сонетҡа хас композиция
СОНЛИВОСТЬ ж йоҡо баҫыу (килеп тороу)
СОНЛИВЫЙ, -ая, -ое 1. (отличающийся сонливостью ) йоҡосо, йоҡо яратҡан, йоҡоға әүәҫ; сонлИвый ребёнок йоҡосо бала 2. (сонный) йоҡоло, йоҡо баҫҡан; сонлИвый вид йоҡоло ҡиәфәт 3. (бездеятельный) һүлпән, яй ҡуҙғалыусан; сонлИвый человек һүлпән кеше
СОНМ м; книжн., уст. сиктән тыш (иҫәпһеҙ-хисапһыҙ) күп, бер көтөү ♦ причИслить к сонму кого; книжн. иҫәпкә (рәтенә) индереү
СОННИК м төшлөк, төш юрағыс
СОННЫЙ, -ая, -ое 1. йоҡо(ло), йоҡо ...ы, йоҡлаған; в сонном состоянии йоҡо хәлендә 2. йоҡоло, йоҡо баҫҡан; сонные глаза йоҡоло күҙҙәр 3. перен. (бездеятельный, пассивный) бер төрлө генә (яй ғына) барған, һүлпән; сонная жизнь бер төрлө генә барған тормош ♦ сонная артерия анат. йоҡо (барлау) тамыры; сонная болезнь йоҡо ауырыуы (тропик Африкала биҙгәк тотоу, баш ауыртыу, психика боҙолоу һәм ныҡ йоҡо килец менән цтә торган йогошло ауырыу)
СОНОРНЫЙ: сонорные согласные лингв. сонор (талғын) тартынҡылар (тауыш ярҙамында яһалган тартынҡылар)
сОня 1. м и ж; разг. йоҡосо, йоҡо ҡапсығы (сүлмәге) 2. ж; зоол. йоҡосо (кимерецселәр отрядына ҡараган ваҡ йәнлек)
СООБРАЖАТЬ несов. 1. что (понимать) аңлау, төшөнөү, фекер йөрөтә алыу 2. разг. (быть сообразительным) зирәк (башлы) булыу, тиҙ генә фекер йөрөтә белеү 3. в чём и без доп.; разг. (быть сведущим в чём-л.) белемле, мәғлүмәтле булыу
СООБРАЖЕНИЕ с 1. см. соображать 2. (мысль, предположение) уй, фекер; у меня есть свои соображения минең үҙ фекерем бар ♦ принять (взять) в соображение иҫкә алыу, күҙ уңында тотоу
СООБРАЗИТЕЛЬНОСТЬ ж тиҙ төшөнөү-сәнлек (аңлаусанлыҡ), зирәклек, отҡорлоҡ, үткерлек
СООБРАЗИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое тиҙ төшөнөп (аңлап) алыусан, зирәк, отҡор, үткер; сообразительный мальчик зирәк малай
СООБРАЗИТЬ сов. 1. что и без доп. (понять ) төшөнөү, аңлау, төшөнөп (аңлап) алыу 2. (найти ответ) тиҙ генә яуап табыу (ҡарарға килеү) 3. прост., обычно шутл. (быстро организовать что-л.) тиҙ генә (ашыҡ-бошоҡ) әтмәләп алыу
СООБРАЗНО нареч. и предлог 1. нареч. маҡсатҡа ярашлы (тура килеп торған) 2. предлог с дат. п. (согласно чему-л., в соответствии с
432
чем-л.) ярашлы рәүештә, тура килтереп, -ға/-гә ҡарап (ярашлы); поступать сообразно обстоятельствам шарттарға ярашлы эшләү
СООБРАЗНОСТЬ ж маҡсатҡа ярашлылыҡ (тура килеүсәнлек)
СООБРАЗНЫЙ, -ая, -ое маҡсатҡа ярашлы (тура килеп торған)
СООБРАЗОВАТЬ сов., несов. что, с чем; книжн. ярашлы итеү, яраштырыу, тура килтереү; сообразовать расходы с доходами сығымдарҙы килемдәр менән тура килтереү
СООБРАЗОВАТЬСЯ сов., несов. с чем; книжн. 1. (поступить согласно чему-л.) ярашлы итеү, яраштырыу, тура килтереү 2. (быть в соответствии с чем-л.) ярашлы булыу, ярашыу, тура килтереп тороу
СООБЩА нареч. бергә, бергәләп, бергәләшеп, күмәкләп, күмәкләшеп; работать сообща бергәләп эшләү
СООБЩАТЬ несов. см. сообщить
СООБЩАТЬСЯ несов. 1. см. сообщиться 2. с чем и без доп. (иметь сообщение) тоташыу, ҡушылыу 3. о ком-чём хәбәр ителеү; в газете сообщается о фестивале гәзиттә фестиваль хаҡында хәбәр ителә 4. хәбәрләшеү, элемтә (бәйләнеш) тотоу; сообщаться по телефону телефон аша хәбәрләшеү 5. страд. от сообщать
СООБЩЕНИЕ с 1. см. сообщить — сообщать, сообщиться — сообщаться; сообщение о погоде һауа торошо тураһында белдереү 2. (известие ) хәбәр, белдереү, белдермә; официальное сообщение рәсми белдереү; по последним сообщениям һуңғы хәбәрҙәр буйынса 3. (связь) элемтә, бәйләнеш; железнодорожное сообщение тимер юл бәйләнеше
СООБЩЕСТВО с 1. (объединение ) берләшмә, ширҡәт 2. биол. өйкөм, төркөм ♦ в сообществе с кем; книжн. бергәләшеп, берләшеп, бер һүҙҙә булып
СООБЩИТЬ сов. что, о чём и без доп. 1. хәбәр итеү, белдереү, әйтеү, кемгәлер еткереү; сообщить свой адрес үҙ адресын белдереү; сообщить решение учёного совета коллективу коллективҡа ғилми совет ҡарарын еткереү 2. (әйтеп, һөйләп) биреү; сообщить новости яңылыҡтарҙы һөйләп биреү; сообщить тайну серҙе әйтеп биреү (сисеү)
СООБЩИТЬСЯ сов. кому (передаться другому ) күсеү, бирелеү, таралыу; его радость сообщилась окружающим уның шатлығы тирә-яҡтағыларға күсте
СООБЩНИК м и СООБЩНИЦА ж енәйәт-тәш, бергә енәйәт ҡылыусы (эшләүсе)
СООБЩНИЧЕСТВО с енәйәт эшенә ҡатнашыу
СООРУДИТЬ сов. что 1. ҡороу, төҙөү, һалыу, торғоҙоу, күтәреү; соорудить дом йорт төҙөү 2. разг., шутл. тиҙ генә әҙерләү, әтмәләү; соорудить яичницу йомортҡа тәбейәһе әтмәләү