Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 437 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
СОСТАВИТЕЛЬ
СОСКОЧИТЬ сов. 1. һикереп төшөү; соскочить с лошади аттан һикереп төшөү 2. разг. һикереп тороу; соскочить с постели түшәктән һикереп тороу 3. ысҡыныу, ысҡынып төшөү (китеү); дверь соскочила с петель ишек күгәненән ысҡынды 4. перен., разг. юҡҡа сығыу, юҡ булыу, ҡапыл бөтөү, тиҙ үтеү; хмель с него соскочил уның иҫереклеге ҡапыл юҡҡа сыҡты
СОСКРЕБАТЬ несов. см. соскрести
СОСКРЕБАТЬСЯ несов. страд. от соскребать
СОСКРЕСТИ сов. что; разг. ҡырып таҙартыу; соскрести грязь со ступенек тупһанан бысраҡты ҡырып таҙартыу
СОСКУЧИТЬСЯ сов. 1. яманһыулау, эс бошоу, күңелһеҙләнеү; соскучиться в одиночестве яңғыҙлыҡтан эс бошоу 2. о ком-чём, по кому-чему (затосковать) һағыныу; соскучиться по работе эште һағыныу
СОСЛАГАТЕЛЬНЫЙ: сослагательное наклонение грам. теләк-шарт һөйкәлеше
СОСЛАННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от сослать 2. в знач. сущ. сосланный м и сосланная ж һөргөнсө (һөргөндәге кеше)
СОСЛАТЬ сов. кого-что һөргөнгә ебәреү, һөрөү; сослать в Сибирь Себергә һөрөү
СОСЛАТЬСЯ сов. на кого-что һылтау, һылтаныу, һылтанма яһау, һылтау итеү, дәлил итеп (сәбәп итеп) күрһәтеү; сослаться на известную книгу билдәле китапҡа һылтанма яһау; сослаться на авторитетное имя абруйлы исемгә һылтаныу
СОСЛЕПА и разг. СОСЛЕПУ нареч. һуҡырлыҡтан, һуҡыр булыу сәбәпле, һуҡыр килеш
СОСЛОВИЕ с ҡатлам, сословие; духовное сословие дини ҡатлам; низшее сословие түбәнге ҡатлам; привилегированное сословие юғары ҡатлам
СОСЛОВНОСТЬ ж ҡатламдарға бүленгәнлек, ҡатламлылыҡ; корни сословности ҡатламлылыҡ тамырҙары
СОСЛОВНЫЙ, -ая, -ое 1. ҡатлам ...ы, сословиелы; сословные привилегии ҡатлам өҫтөнлөктәре 2. ҡатламдарға бүленгән, ҡатламдарға (сословиеларға) нигеҙләнгән; сословное государство ҡатламдарға бүленгән дәүләт 3. юғары ҡатламдарға хас; сословный дух юғары ҡатламдарға хас рух
СОСЛУЖИВЕЦ м и СОСЛУЖИВИЦА ж хеҙмәттәш; собрание сослуживцев хеҙмәттәштәр йыйылышы
СОСЛУЖИТЬ: сослужить службу: 1) кому хеҙмәт күрһәтеү, ярҙам итеү, булышлыҡ итеү; 2) кому-чему файҙа килтереү, файҙа итеү
СОСНА ж ҡарағай; горная сосна тау ҡарағайы; сибирская сосна себер ҡарағайы ♦ заблудиться в трёх соснах (соснах) см. заблудиться
СОСНОВЫЙ, -ая, -ое 1. ҡарағай ...ы; сосновый бор ҡарағай урманы; сосновая смола ҡарағай сайыры 2. ҡарағай, ҡарағай ағасынан эш
ләнгән; сосновый стол ҡарағай өҫтәл 3. в знач. сущ. сосновые мн.; бот. ҡарағайҙар ғаиләһе
соснУть сов.; разг. (әҙ генә) йоҡлап алыу, серем итеп алыу; соснуть часок бер сәғәт кенә серем итеп алыу
соснЯк м ҡарағайлыҡ, бешәлек
сосОк м 1. имсәк, имсәк башы 2. анат. (место вхождения зрительного нерва в глазное яблоко) имсә
СОСОЧЕК м 1. уменьш. от сосок 1; 2. анат. имсә, ҡытыр; сосочек языка тел имсәһе
СОСРЕДОТОЧЕНИЕ с см. сосредоточить -сосредоточиться; сосредоточение капитала капитал туплау; сосредоточение внимания иғтибарҙы туплау
СОСРЕДОТОЧЕННОСТЬ ж 1. тупланғанлыҡ, тупланыу; сосредоточенность войск на границе ғәскәрҙең сик буйында тупланыуы 2. (собранность), тупланғанлыҡ (маҡсатҡа йц-нәлтелгәнлек булыу); умственная сосредоточенность фекерҙең тупланғанлығы 3. (углублённость в мысли, дело) (уйға, эшкә) сумғанлыҡ
СОСРЕДОТОЧЕННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от сосредоточить 2. прил. диҡҡәтле, иғтибарлы, етди; сосредоточенный вид етди ҡиәфәт; сосредоточенный взгляд иғтибарлы ҡараш ♦ сосредоточенное молчание тәрән тынлыҡ; сосредоточенный огонь воен. күп туптарҙан бер урынға төҙәп атыу
СОСРЕДОТОЧИВАТЬ несов. см. сосредоточить
СОСРЕДОТОЧИВАТЬСЯ несов. 1. см. сосредоточиться 2. страд. от сосредоточивать
СОСРЕДОТОЧИТЬ сов. кого-что 1. туплау, йыйыу; сосредоточить войска у переправы ғәскәрҙе кисеүҙә туплау 2. туплау, йүнәлдереү; сосредоточить мысли фекерҙе туплау 3. на ком-чём (направить) йүнәлдереү, (бер нөктәгә) йүнәлтеү
СОСРЕДОТОЧИТЬСЯ сов. 1. тупланыу, йыйылыу; вся техника сосредоточилась на станции бөтә техника станцияла тупланды 2. на ком-чём (о мыслях, чувствах) -ла/-лә тупланыу, -ға/-ға йүнәлеү 3. иғтибарҙы (уй-фекерҙе) туплау (йүнәлдереү); шум мешает сосредоточиться тауыш фекер тупларға ҡамасаулай 4. (со словами “ в себе", “ в самом себе") үҙ уйҙарына (донъяһына) бирелеү
СОСТАВ м; в разн. знач. состав; железнодорожный состав тимер юл составы; лётный состав осоусылар составы; руководящий состав етәкселәр составы; словарный состав языка телдең һүҙлек составы; состав почвы тупраҡ составы ♦ в составе кого-чего -лыҡ/-лек, -нан/-нән торған; состав преступления юр. енәйәт составы
СОСТАВИТЕЛЬ м и СОСТАВИТЕЛЬНИЦА ж төҙөүсе; составитель словаря һүҙлек төҙөүсе; составитель сборника песен йырҙар йыйынтығын төҙөүсе
437
СОСКОЧИТЬ сов. 1. һикереп төшөү; соскочить с лошади аттан һикереп төшөү 2. разг. һикереп тороу; соскочить с постели түшәктән һикереп тороу 3. ысҡыныу, ысҡынып төшөү (китеү); дверь соскочила с петель ишек күгәненән ысҡынды 4. перен., разг. юҡҡа сығыу, юҡ булыу, ҡапыл бөтөү, тиҙ үтеү; хмель с него соскочил уның иҫереклеге ҡапыл юҡҡа сыҡты
СОСКРЕБАТЬ несов. см. соскрести
СОСКРЕБАТЬСЯ несов. страд. от соскребать
СОСКРЕСТИ сов. что; разг. ҡырып таҙартыу; соскрести грязь со ступенек тупһанан бысраҡты ҡырып таҙартыу
СОСКУЧИТЬСЯ сов. 1. яманһыулау, эс бошоу, күңелһеҙләнеү; соскучиться в одиночестве яңғыҙлыҡтан эс бошоу 2. о ком-чём, по кому-чему (затосковать) һағыныу; соскучиться по работе эште һағыныу
СОСЛАГАТЕЛЬНЫЙ: сослагательное наклонение грам. теләк-шарт һөйкәлеше
СОСЛАННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от сослать 2. в знач. сущ. сосланный м и сосланная ж һөргөнсө (һөргөндәге кеше)
СОСЛАТЬ сов. кого-что һөргөнгә ебәреү, һөрөү; сослать в Сибирь Себергә һөрөү
СОСЛАТЬСЯ сов. на кого-что һылтау, һылтаныу, һылтанма яһау, һылтау итеү, дәлил итеп (сәбәп итеп) күрһәтеү; сослаться на известную книгу билдәле китапҡа һылтанма яһау; сослаться на авторитетное имя абруйлы исемгә һылтаныу
СОСЛЕПА и разг. СОСЛЕПУ нареч. һуҡырлыҡтан, һуҡыр булыу сәбәпле, һуҡыр килеш
СОСЛОВИЕ с ҡатлам, сословие; духовное сословие дини ҡатлам; низшее сословие түбәнге ҡатлам; привилегированное сословие юғары ҡатлам
СОСЛОВНОСТЬ ж ҡатламдарға бүленгәнлек, ҡатламлылыҡ; корни сословности ҡатламлылыҡ тамырҙары
СОСЛОВНЫЙ, -ая, -ое 1. ҡатлам ...ы, сословиелы; сословные привилегии ҡатлам өҫтөнлөктәре 2. ҡатламдарға бүленгән, ҡатламдарға (сословиеларға) нигеҙләнгән; сословное государство ҡатламдарға бүленгән дәүләт 3. юғары ҡатламдарға хас; сословный дух юғары ҡатламдарға хас рух
СОСЛУЖИВЕЦ м и СОСЛУЖИВИЦА ж хеҙмәттәш; собрание сослуживцев хеҙмәттәштәр йыйылышы
СОСЛУЖИТЬ: сослужить службу: 1) кому хеҙмәт күрһәтеү, ярҙам итеү, булышлыҡ итеү; 2) кому-чему файҙа килтереү, файҙа итеү
СОСНА ж ҡарағай; горная сосна тау ҡарағайы; сибирская сосна себер ҡарағайы ♦ заблудиться в трёх соснах (соснах) см. заблудиться
СОСНОВЫЙ, -ая, -ое 1. ҡарағай ...ы; сосновый бор ҡарағай урманы; сосновая смола ҡарағай сайыры 2. ҡарағай, ҡарағай ағасынан эш
ләнгән; сосновый стол ҡарағай өҫтәл 3. в знач. сущ. сосновые мн.; бот. ҡарағайҙар ғаиләһе
соснУть сов.; разг. (әҙ генә) йоҡлап алыу, серем итеп алыу; соснуть часок бер сәғәт кенә серем итеп алыу
соснЯк м ҡарағайлыҡ, бешәлек
сосОк м 1. имсәк, имсәк башы 2. анат. (место вхождения зрительного нерва в глазное яблоко) имсә
СОСОЧЕК м 1. уменьш. от сосок 1; 2. анат. имсә, ҡытыр; сосочек языка тел имсәһе
СОСРЕДОТОЧЕНИЕ с см. сосредоточить -сосредоточиться; сосредоточение капитала капитал туплау; сосредоточение внимания иғтибарҙы туплау
СОСРЕДОТОЧЕННОСТЬ ж 1. тупланғанлыҡ, тупланыу; сосредоточенность войск на границе ғәскәрҙең сик буйында тупланыуы 2. (собранность), тупланғанлыҡ (маҡсатҡа йц-нәлтелгәнлек булыу); умственная сосредоточенность фекерҙең тупланғанлығы 3. (углублённость в мысли, дело) (уйға, эшкә) сумғанлыҡ
СОСРЕДОТОЧЕННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от сосредоточить 2. прил. диҡҡәтле, иғтибарлы, етди; сосредоточенный вид етди ҡиәфәт; сосредоточенный взгляд иғтибарлы ҡараш ♦ сосредоточенное молчание тәрән тынлыҡ; сосредоточенный огонь воен. күп туптарҙан бер урынға төҙәп атыу
СОСРЕДОТОЧИВАТЬ несов. см. сосредоточить
СОСРЕДОТОЧИВАТЬСЯ несов. 1. см. сосредоточиться 2. страд. от сосредоточивать
СОСРЕДОТОЧИТЬ сов. кого-что 1. туплау, йыйыу; сосредоточить войска у переправы ғәскәрҙе кисеүҙә туплау 2. туплау, йүнәлдереү; сосредоточить мысли фекерҙе туплау 3. на ком-чём (направить) йүнәлдереү, (бер нөктәгә) йүнәлтеү
СОСРЕДОТОЧИТЬСЯ сов. 1. тупланыу, йыйылыу; вся техника сосредоточилась на станции бөтә техника станцияла тупланды 2. на ком-чём (о мыслях, чувствах) -ла/-лә тупланыу, -ға/-ға йүнәлеү 3. иғтибарҙы (уй-фекерҙе) туплау (йүнәлдереү); шум мешает сосредоточиться тауыш фекер тупларға ҡамасаулай 4. (со словами “ в себе", “ в самом себе") үҙ уйҙарына (донъяһына) бирелеү
СОСТАВ м; в разн. знач. состав; железнодорожный состав тимер юл составы; лётный состав осоусылар составы; руководящий состав етәкселәр составы; словарный состав языка телдең һүҙлек составы; состав почвы тупраҡ составы ♦ в составе кого-чего -лыҡ/-лек, -нан/-нән торған; состав преступления юр. енәйәт составы
СОСТАВИТЕЛЬ м и СОСТАВИТЕЛЬНИЦА ж төҙөүсе; составитель словаря һүҙлек төҙөүсе; составитель сборника песен йырҙар йыйынтығын төҙөүсе
437