Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 449 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
СПУТАТЬ
СПРОСТА нареч.; разг. 1. (по доверчивости ) артыҡ ышанып, бер ҡатлылыҡ менән 2. (без умысла) былай ғына, тиктомалға, артыҡ уйлап тормай, һис бер сәбәпһеҙ, буштан-бушҡа; спросить спроста былай ғына һорау
СПРУТ м һигеҙаяҡ, спрут
СПРЫГИВАТЬ несов. см. спрыгнуть
СПРЫГНУТЬ сов. һикереү, һикереп төшөү; спрыгнуть с крыши ҡыйыҡтан һикереп төшөү
СПРЫСКИВАТЬ несов. см. спрыснуть
СПРЫСНУТЬ сов. что; разг. 1. (һыу) бөркөү, бөркөп еүешләү; спрыснуть цветы сәскәләргә һыу бөркөү 2. перен., шутл. йыуыу, һелтәп алыу (ниҙелер эске менән билдәләц); спрыснуть сделку килешеүҙе йыуыу
СПРЯГАТЬ несов. что; грам. зат, заман, һан менән үҙгәртеү; спрягать глагол ҡылымды зат, заман, һан менән үҙгәртеү
СПРЯГАТЬСЯ несов.; грам. 1. зат, заман, һан менән үҙгәреү 2. страд. от спрягать
СПРЯЖЕНИЕ с; грам. 1. см. спрягать 2. зат, заман, һан менән үҙгәреш
СПРЯСТЬ сов. см. прясть
СПРЯТАТЬ сов. см. прятать
СПРЯТАТЬСЯ сов. см. прятаться; спрятаться от преследователей эҙәрләүселәрҙән йәшенеү
СПУГИВАТЬ несов. см. спугнуть
СПУГНУТЬ сов. кого-что 1. ҡурҡытыу, өркөтөү, ҡурҡытып ебәреү (осороу, ҡасырыу); спугнуть птиц ҡоштарҙы ҡурҡытып осороу 2. перен. ҡурҡытыу, һиҫкәндереү; спугнуть собеседника әңгәмәләшеүсене һиҫкәндереү
СПУД: из-под спуда (извлечь, вынуть и т.п.) уст. файҙаланылмай ятҡан (онотолған) ерҙән эшкә индереү; под спудом (лежать, держать и т.п.) ҡулланылмай (файҙаланылмай) ятыу (тотоу)
СПУСК м 1. см. спустить — спускать 1, 6, спуститься — спускаться 1, 2; спуск корабля на воду карапты һыуға төшөрөү; спуск флага флагты төшөрөү 2. төшөү юлы (урыны); спуск к реке йылғаға төшөү юлы 3. (крючок в оружии) саҡма 4. полигр. (пробел в верхней части страницы ) буш урын ♦ не давать (не дать) спуска (спуску) ҡаты тотоу, йомшаҡлыҡҡа урын ҡалдырмау
СПУСКАЕМЫЙ, -ая, -ое прич. от спускать ♦ спускаемый аппарат төшөрөлә торған аппарат
СПУСКАТЬ несов. см. спустить ♦ не спускать глаз с кого-чего: 1) (любоваться) күҙҙе алмау, һоҡланып ҡарап тороу; 2) (не упускать из виду) күҙҙән ысҡындырмау
СПУСКАТЬСЯ несов. 1. см. спуститься 2. ипкен (һарҡыу) булыу, төшөү (ер, яр һ.б. урын тураһында) 3. төшөү, төшөп (һалынып) тороу; волосы у него спускаются на щёки уның сәстәре сикәһенә төшөп тора 4. страд. от спускать
СПУСКНОЙ, -ая, -ое (аҫҡа) төшә (төшөрә, ағыҙа) торған; спускной кран ағыҙа торған һемәк
СПУСКОВОЙ, -ая, -ое ысҡындырғыс, ысҡындырып ебәрә торған; спусковой механизм ысҡындырғыс механизм
СПУСТИТЬ сов. 1. кого-что төшөрөү, төшөрөп ебәреү; спустить ведро в колодец биҙрәне ҡоҙоҡҡа төшөрөп ебәреү; спустить занавес ҡорманы төшөрөү; спустить чулки ойоҡто төшөрөү 2. что (сплавить по течению) ағыҙыу; спустить лес ағас ағыҙыу 3. что ебәреү, төшөрөү; спустить директиву директива ебәреү 4. что (пустить на воду — о судне) һыуға төшөрөү, йөҙҙөрөп ебәреү; спустить пароход пароходты һыуға төшөрөү 5. кого-что ысҡындырыу, ысҡындырып ебәреү; спустить курок тәтене ысҡындырыу; спустить собаку этте (бәйҙән) ысҡындырыу 6. что ағыҙыу, сығарыу (һыу, газ, һауа һ.б.); спустить воду из бочки мискәнең һыуын ағыҙыу; спустить пар пар сығарыу 7. что кәметеү, төшөрөү; спустить уровень воды һыу кимәлен кәметеү 8. что и без доп.; разг. (дать поблажку) (иғтибарһыҙ) үткәреп ебәреү, әһәмиәт бирмәү; не спустить ребёнку грубость баланың тупаҫлығын иғтибарһыҙ үткәреп ебәрмәү 9. что; прост. һатыу, атҡарыу; спустить чужую вещь кеше нәмәһен һатып ебәреү 10. что; разг. (растратить) елгә осороу, сарыф итеү ♦ спустить на тормозах шау-шыуһыҙ ғына хәл итеү (үткәреп ебәреү); спустить шкуру (три шкуры, семь шкур) прост. һырт ҡайышын алыу, һыҙырыу, ныҡ туҡмау; спустя рукава (делать) минән киткәнсе, эйәһенә еткәнсе; илке-һалҡы эшләү (башҡарыу)
СПУСТИТЬСЯ сов. 1. в разн. знач. төшөү; спуститься с горы тауҙан төшөү; спуститься по лестнице баҫҡыс буйлап төшөү; спуститься в погреб баҙға төшөү; самолёт спустился на аэродром самолёт аэродромға төштө; чулок спустился ойоҡ төшкән; спуститься по реке йылға буйлап төшөү 2. перен. төшөү, ятыу, ҡаплау; темнота спустилась на землю ергә ҡараңғылыҡ ятты 3. перен. (түбән) төшөү; спуститься до унижения хурлыҡҡа төшөү ♦ спуститься с облаков күктән ергә төшөү (хыялдар донъяһынан тормошҡа ҡайтыу )
СПУСТЯ предлог с вин. п. (по прошествии какого-л. времени) үткәс (уҙғас), -дан/-дән һуң; спустя месяц бер айҙан һуң, бер ай үткәс
СПУТАТЬ сов. 1. что сыуалтыу, сейәлтеү, сеймәлтеү; спутать нитки еп сейәлтеү; спутать волосы сәсте сыуалтыу 2. что бутау, буталдырыу, яңылыштырыу; спутать страницы рукописи ҡулъяҙманың биттәрен бутау; спутать счёт иҫәпте бутау 3. с кем-чем и без доп. (принять одно за другое) бутау, буталау 4. кого; разг. бутау, буталдырыу; спутать допрашиваемого яуап биреүсене буталдырыу 5. кого-что тышау, ты-
449
15 зак. 2.0007.06
СПРОСТА нареч.; разг. 1. (по доверчивости ) артыҡ ышанып, бер ҡатлылыҡ менән 2. (без умысла) былай ғына, тиктомалға, артыҡ уйлап тормай, һис бер сәбәпһеҙ, буштан-бушҡа; спросить спроста былай ғына һорау
СПРУТ м һигеҙаяҡ, спрут
СПРЫГИВАТЬ несов. см. спрыгнуть
СПРЫГНУТЬ сов. һикереү, һикереп төшөү; спрыгнуть с крыши ҡыйыҡтан һикереп төшөү
СПРЫСКИВАТЬ несов. см. спрыснуть
СПРЫСНУТЬ сов. что; разг. 1. (һыу) бөркөү, бөркөп еүешләү; спрыснуть цветы сәскәләргә һыу бөркөү 2. перен., шутл. йыуыу, һелтәп алыу (ниҙелер эске менән билдәләц); спрыснуть сделку килешеүҙе йыуыу
СПРЯГАТЬ несов. что; грам. зат, заман, һан менән үҙгәртеү; спрягать глагол ҡылымды зат, заман, һан менән үҙгәртеү
СПРЯГАТЬСЯ несов.; грам. 1. зат, заман, һан менән үҙгәреү 2. страд. от спрягать
СПРЯЖЕНИЕ с; грам. 1. см. спрягать 2. зат, заман, һан менән үҙгәреш
СПРЯСТЬ сов. см. прясть
СПРЯТАТЬ сов. см. прятать
СПРЯТАТЬСЯ сов. см. прятаться; спрятаться от преследователей эҙәрләүселәрҙән йәшенеү
СПУГИВАТЬ несов. см. спугнуть
СПУГНУТЬ сов. кого-что 1. ҡурҡытыу, өркөтөү, ҡурҡытып ебәреү (осороу, ҡасырыу); спугнуть птиц ҡоштарҙы ҡурҡытып осороу 2. перен. ҡурҡытыу, һиҫкәндереү; спугнуть собеседника әңгәмәләшеүсене һиҫкәндереү
СПУД: из-под спуда (извлечь, вынуть и т.п.) уст. файҙаланылмай ятҡан (онотолған) ерҙән эшкә индереү; под спудом (лежать, держать и т.п.) ҡулланылмай (файҙаланылмай) ятыу (тотоу)
СПУСК м 1. см. спустить — спускать 1, 6, спуститься — спускаться 1, 2; спуск корабля на воду карапты һыуға төшөрөү; спуск флага флагты төшөрөү 2. төшөү юлы (урыны); спуск к реке йылғаға төшөү юлы 3. (крючок в оружии) саҡма 4. полигр. (пробел в верхней части страницы ) буш урын ♦ не давать (не дать) спуска (спуску) ҡаты тотоу, йомшаҡлыҡҡа урын ҡалдырмау
СПУСКАЕМЫЙ, -ая, -ое прич. от спускать ♦ спускаемый аппарат төшөрөлә торған аппарат
СПУСКАТЬ несов. см. спустить ♦ не спускать глаз с кого-чего: 1) (любоваться) күҙҙе алмау, һоҡланып ҡарап тороу; 2) (не упускать из виду) күҙҙән ысҡындырмау
СПУСКАТЬСЯ несов. 1. см. спуститься 2. ипкен (һарҡыу) булыу, төшөү (ер, яр һ.б. урын тураһында) 3. төшөү, төшөп (һалынып) тороу; волосы у него спускаются на щёки уның сәстәре сикәһенә төшөп тора 4. страд. от спускать
СПУСКНОЙ, -ая, -ое (аҫҡа) төшә (төшөрә, ағыҙа) торған; спускной кран ағыҙа торған һемәк
СПУСКОВОЙ, -ая, -ое ысҡындырғыс, ысҡындырып ебәрә торған; спусковой механизм ысҡындырғыс механизм
СПУСТИТЬ сов. 1. кого-что төшөрөү, төшөрөп ебәреү; спустить ведро в колодец биҙрәне ҡоҙоҡҡа төшөрөп ебәреү; спустить занавес ҡорманы төшөрөү; спустить чулки ойоҡто төшөрөү 2. что (сплавить по течению) ағыҙыу; спустить лес ағас ағыҙыу 3. что ебәреү, төшөрөү; спустить директиву директива ебәреү 4. что (пустить на воду — о судне) һыуға төшөрөү, йөҙҙөрөп ебәреү; спустить пароход пароходты һыуға төшөрөү 5. кого-что ысҡындырыу, ысҡындырып ебәреү; спустить курок тәтене ысҡындырыу; спустить собаку этте (бәйҙән) ысҡындырыу 6. что ағыҙыу, сығарыу (һыу, газ, һауа һ.б.); спустить воду из бочки мискәнең һыуын ағыҙыу; спустить пар пар сығарыу 7. что кәметеү, төшөрөү; спустить уровень воды һыу кимәлен кәметеү 8. что и без доп.; разг. (дать поблажку) (иғтибарһыҙ) үткәреп ебәреү, әһәмиәт бирмәү; не спустить ребёнку грубость баланың тупаҫлығын иғтибарһыҙ үткәреп ебәрмәү 9. что; прост. һатыу, атҡарыу; спустить чужую вещь кеше нәмәһен һатып ебәреү 10. что; разг. (растратить) елгә осороу, сарыф итеү ♦ спустить на тормозах шау-шыуһыҙ ғына хәл итеү (үткәреп ебәреү); спустить шкуру (три шкуры, семь шкур) прост. һырт ҡайышын алыу, һыҙырыу, ныҡ туҡмау; спустя рукава (делать) минән киткәнсе, эйәһенә еткәнсе; илке-һалҡы эшләү (башҡарыу)
СПУСТИТЬСЯ сов. 1. в разн. знач. төшөү; спуститься с горы тауҙан төшөү; спуститься по лестнице баҫҡыс буйлап төшөү; спуститься в погреб баҙға төшөү; самолёт спустился на аэродром самолёт аэродромға төштө; чулок спустился ойоҡ төшкән; спуститься по реке йылға буйлап төшөү 2. перен. төшөү, ятыу, ҡаплау; темнота спустилась на землю ергә ҡараңғылыҡ ятты 3. перен. (түбән) төшөү; спуститься до унижения хурлыҡҡа төшөү ♦ спуститься с облаков күктән ергә төшөү (хыялдар донъяһынан тормошҡа ҡайтыу )
СПУСТЯ предлог с вин. п. (по прошествии какого-л. времени) үткәс (уҙғас), -дан/-дән һуң; спустя месяц бер айҙан һуң, бер ай үткәс
СПУТАТЬ сов. 1. что сыуалтыу, сейәлтеү, сеймәлтеү; спутать нитки еп сейәлтеү; спутать волосы сәсте сыуалтыу 2. что бутау, буталдырыу, яңылыштырыу; спутать страницы рукописи ҡулъяҙманың биттәрен бутау; спутать счёт иҫәпте бутау 3. с кем-чем и без доп. (принять одно за другое) бутау, буталау 4. кого; разг. бутау, буталдырыу; спутать допрашиваемого яуап биреүсене буталдырыу 5. кого-что тышау, ты-
449
15 зак. 2.0007.06