Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 466 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
СТРАДАЛЬЧЕСКИЙ
СТРАДАЛЬЧЕСКИЙ, -ая, -ое аҙаплы, ғазаплы, интеккән, яфаланған; страдальческий вид ғазаплы төҫ
СТРАДАНИЕ с ғазап, яфа, михнәт, ғазап (яфа) сигеү, михнәт күреү
СТРАДАТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. уст. см. страдальческий 2. книжн. ауырлыҡ күргән, интеккән 3. грам. йүнәлеш, төр; страдательное причастие үткән заман сифат ҡылым; страдательный залог төшөм йүнәлеше
СТРАДАТЬ несов. 1. от чего, за кого-что и без доп. интегеү, яфаланыу, ғазапланыу, аҙапланыу, ғазап сигеү, ғазап (яфа) сигеү (күреү); страдать от головной боли баш ауырыуынан интегеү; страдать от мысли, что тип ғазапланыу, (берәй) фекерҙән яфаланыу; страдать от любви мөхәббәт утынан ғазапланыу; страдать за свои убеждения үҙеңдең ҡараштарың өсөн яфа сигеү 2. за кого-что (сочувствовать) ҡайғырыу, йөрәк өҙөлөү, күңел әрнеү (һыҙланыу) 3. чем; перен. булыу, -мау/-мәү, -ыу/-еү; страдать незнанием правил движения хәрәкәт ҡағиҙәләрен белмәү 4. от кого-чего (терпеть ущерб, урон) зарар (зыян) күреү, зарар (зыян) килеү; посевы страдают от сорняков ҡый үләндәренән сәсеүлектәргә зыян килә 5. разг. аҡһау, насар (түбән) булыу; у ученика страдает грамотность уҡыусының грамота-лылығы аҡһай 6. по кому-чему (тосковать) һағыныу, зарығыу
СТРАДНЫЙ и уст. СТРАДНОЙ, -ая, -ое 1. ураҡ ...ы, бесән ...ы, ураҡ, бесән, ураҡ (бесән) өҫтө ...ы; страдная пора ураҡ ваҡыты 2. уст. ғазап (аҙап, ыҙа) сиккән 3. книжн. (исполненный страданий) михнәтле
СТРАЖ м; высок. ҡораллы һаҡсы
СТРАЖА ж ҡораллы һаҡсылар ♦ на страже (быть, стоять) һаҡта тороу; встать на стражу һаҡларға (һаҡҡа) баҫыу; быть (содержаться) под стражей һаҡ аҫтында (төрмәлә) булыу
СТРАЖНИК м стражник (революциям тиклем Рәсәйҙә ауылдамы иц тцбән полицей чины)
СТРАНА ж; в разн. знач. ил; развивающиеся страны үҫешеүсе илдәр; горная страна тауҙар иле, таулы ил; жаркие страны эҫе яҡ илдәре ♦ страны света геогр. донъя тарафтары
СТРАНИЦА ж 1. бит; страницы книги китап биттәре 2. в чём, чего, какая; перен. сәхифә; страницы истории тарих сәхифәләре ♦ открыть новую страницу яңы бит асыу (яцы эш башлап ебәрец)
СТРАННИК м и СТРАННИЦА ж 1. илгиҙәр, мосафир 2. уст. см. паломник
СТРАННОСТЬ ж 1. ғәжәплек, сәйерлек, ғәжәп (сәйер) нәмә; странность взглядов ҡараштар сәйерлеге 2. обычно мн. странности сәйер ҡыланыштар (ғәҙәттәр)
странный, -ая, -ое сәйер, ғәжәп; странный вид сәйер ҡиәфәт ♦ странное дело в знач. вводн. сл. ғәжәп (хәл), ҡыҙыҡ (аптырарлыҡ) эш
СТРАНОВЕДЕНИЕ с илдәр өйрәнеү фәне (эше)
СТРАНСТВИЕ с ил гиҙеү, сәйәхәт итеү, сәйәхәт
СТРАНОВЕДЧЕСКИЙ, -ая, -ое илдәр өйрәнеү ...ы
СТРАНСТВОВАТЬ несов. ил гиҙеү, сәйәхәт итеү (ҡылыу), сәйәхәттә булыу
СТРАСТНЫЙ, -ая, -ое 1. ялҡынлы, ҡыҙыу, тәьҫирле; страстная речь ялҡынлы телмәр; страстные споры ҡыҙыу бәхәстәр 2. (увлекающийся) әүәҫ (һәүәҫ), күңел биреүсе (һалыусы), дәртле; страстный рыболов әүәҫ балыҡсы; страстный любитель музыки музыкаға күңел биреүсе кеше 3. (проявляющий страсть, пылкий) дәртле, ялҡынлы; страстный человек дәртле кеше; страстная любовь ялҡынлы мөхәббәт
СТРАСТЬ ж 1. дәрт, көслө (ялҡынлы) теләк; обуздать свои страсти дәртеңде тыйыу 2. (сильная увлечённость) дәрт, юғары рух; делать со страстью дәрт менән эшләү 3. к чему и без доп. һәүәҫ (әүәҫ) булыу, һәүәҫлек (әүәҫлек), бирелгәнлек; страсть к музыке музыкаға бирелгәнлек; страсть к чтению китап уҡырға әүәҫ булыу 4. (предмет сильного увлечения) мауыҡтырған нәмә, бирелеп яратҡан нәмә 5. дәртле мөхәббәт, ғишыҡ; воспылать страстью дәртле мөхәббәт ҡабыныу
СТРАТЕГ м стратег; стратег революции революция стратегы
СТРАТЕГИЧЕСКИЙ, -ая, -ое стратегия ...ы, стратегик; стратегическое вооружение стратегик ҡорал
СТРАТЕГИЯ ж стратегия (1. һуғыш алып барыу оҫталығы 2. кцсм. ижтимағи, сәйәси көрәштә етәкселек итец оҫталығы)
СТРАТОНАВТ м стратонавт (стратосфераға осоусы )
СТРАТОСТАТ м стратостат (стратосфераға кцтәрелец аппараты)
СТРАТОСФЕРА ж стратосфера (атмостфе-раныц өҫкө ҡатламы)
СТРАТОСФЕРНЫЙ, -ая, -ое стратосфера ...ы; стратосферные слои стратосфера ҡатламдары
СТРАУС м дөйәғош, страус страусовый, -ая, -ое страус ...ы, дөйәғош ...ы; страусовое перо страус ҡауырһыны
СТРАХ м 1. ҡурҡыу, ҡурҡыныс нәмә (ваҡиға), ҡот осоу; страх смерти үлем ҡурҡынысы; дрожать от страха ҡурҡыуҙан (ҡурҡып) ҡалтырау 2. обычно мн. страхи; разг. ҡурҡыуҙар, ҡурҡыш; ночные страхи төнгө ҡурҡыуҙар ♦ не за страх, а за совесть см. совесть; под страхом смерти үлем ҡурҡынысы аҫтында; у страха глаза велики ҡурҡҡанға ҡуш күренә; (действовать) на свой страх и риск ҡурҡмайынса, тәүәккәллек менән (эш итеү), ҡурҡмай (тәүәккәл) эш итеү
СТРАХКАССА ж страхкасса (страховка кассаһы)
466
СТРАДАЛЬЧЕСКИЙ, -ая, -ое аҙаплы, ғазаплы, интеккән, яфаланған; страдальческий вид ғазаплы төҫ
СТРАДАНИЕ с ғазап, яфа, михнәт, ғазап (яфа) сигеү, михнәт күреү
СТРАДАТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. уст. см. страдальческий 2. книжн. ауырлыҡ күргән, интеккән 3. грам. йүнәлеш, төр; страдательное причастие үткән заман сифат ҡылым; страдательный залог төшөм йүнәлеше
СТРАДАТЬ несов. 1. от чего, за кого-что и без доп. интегеү, яфаланыу, ғазапланыу, аҙапланыу, ғазап сигеү, ғазап (яфа) сигеү (күреү); страдать от головной боли баш ауырыуынан интегеү; страдать от мысли, что тип ғазапланыу, (берәй) фекерҙән яфаланыу; страдать от любви мөхәббәт утынан ғазапланыу; страдать за свои убеждения үҙеңдең ҡараштарың өсөн яфа сигеү 2. за кого-что (сочувствовать) ҡайғырыу, йөрәк өҙөлөү, күңел әрнеү (һыҙланыу) 3. чем; перен. булыу, -мау/-мәү, -ыу/-еү; страдать незнанием правил движения хәрәкәт ҡағиҙәләрен белмәү 4. от кого-чего (терпеть ущерб, урон) зарар (зыян) күреү, зарар (зыян) килеү; посевы страдают от сорняков ҡый үләндәренән сәсеүлектәргә зыян килә 5. разг. аҡһау, насар (түбән) булыу; у ученика страдает грамотность уҡыусының грамота-лылығы аҡһай 6. по кому-чему (тосковать) һағыныу, зарығыу
СТРАДНЫЙ и уст. СТРАДНОЙ, -ая, -ое 1. ураҡ ...ы, бесән ...ы, ураҡ, бесән, ураҡ (бесән) өҫтө ...ы; страдная пора ураҡ ваҡыты 2. уст. ғазап (аҙап, ыҙа) сиккән 3. книжн. (исполненный страданий) михнәтле
СТРАЖ м; высок. ҡораллы һаҡсы
СТРАЖА ж ҡораллы һаҡсылар ♦ на страже (быть, стоять) һаҡта тороу; встать на стражу һаҡларға (һаҡҡа) баҫыу; быть (содержаться) под стражей һаҡ аҫтында (төрмәлә) булыу
СТРАЖНИК м стражник (революциям тиклем Рәсәйҙә ауылдамы иц тцбән полицей чины)
СТРАНА ж; в разн. знач. ил; развивающиеся страны үҫешеүсе илдәр; горная страна тауҙар иле, таулы ил; жаркие страны эҫе яҡ илдәре ♦ страны света геогр. донъя тарафтары
СТРАНИЦА ж 1. бит; страницы книги китап биттәре 2. в чём, чего, какая; перен. сәхифә; страницы истории тарих сәхифәләре ♦ открыть новую страницу яңы бит асыу (яцы эш башлап ебәрец)
СТРАННИК м и СТРАННИЦА ж 1. илгиҙәр, мосафир 2. уст. см. паломник
СТРАННОСТЬ ж 1. ғәжәплек, сәйерлек, ғәжәп (сәйер) нәмә; странность взглядов ҡараштар сәйерлеге 2. обычно мн. странности сәйер ҡыланыштар (ғәҙәттәр)
странный, -ая, -ое сәйер, ғәжәп; странный вид сәйер ҡиәфәт ♦ странное дело в знач. вводн. сл. ғәжәп (хәл), ҡыҙыҡ (аптырарлыҡ) эш
СТРАНОВЕДЕНИЕ с илдәр өйрәнеү фәне (эше)
СТРАНСТВИЕ с ил гиҙеү, сәйәхәт итеү, сәйәхәт
СТРАНОВЕДЧЕСКИЙ, -ая, -ое илдәр өйрәнеү ...ы
СТРАНСТВОВАТЬ несов. ил гиҙеү, сәйәхәт итеү (ҡылыу), сәйәхәттә булыу
СТРАСТНЫЙ, -ая, -ое 1. ялҡынлы, ҡыҙыу, тәьҫирле; страстная речь ялҡынлы телмәр; страстные споры ҡыҙыу бәхәстәр 2. (увлекающийся) әүәҫ (һәүәҫ), күңел биреүсе (һалыусы), дәртле; страстный рыболов әүәҫ балыҡсы; страстный любитель музыки музыкаға күңел биреүсе кеше 3. (проявляющий страсть, пылкий) дәртле, ялҡынлы; страстный человек дәртле кеше; страстная любовь ялҡынлы мөхәббәт
СТРАСТЬ ж 1. дәрт, көслө (ялҡынлы) теләк; обуздать свои страсти дәртеңде тыйыу 2. (сильная увлечённость) дәрт, юғары рух; делать со страстью дәрт менән эшләү 3. к чему и без доп. һәүәҫ (әүәҫ) булыу, һәүәҫлек (әүәҫлек), бирелгәнлек; страсть к музыке музыкаға бирелгәнлек; страсть к чтению китап уҡырға әүәҫ булыу 4. (предмет сильного увлечения) мауыҡтырған нәмә, бирелеп яратҡан нәмә 5. дәртле мөхәббәт, ғишыҡ; воспылать страстью дәртле мөхәббәт ҡабыныу
СТРАТЕГ м стратег; стратег революции революция стратегы
СТРАТЕГИЧЕСКИЙ, -ая, -ое стратегия ...ы, стратегик; стратегическое вооружение стратегик ҡорал
СТРАТЕГИЯ ж стратегия (1. һуғыш алып барыу оҫталығы 2. кцсм. ижтимағи, сәйәси көрәштә етәкселек итец оҫталығы)
СТРАТОНАВТ м стратонавт (стратосфераға осоусы )
СТРАТОСТАТ м стратостат (стратосфераға кцтәрелец аппараты)
СТРАТОСФЕРА ж стратосфера (атмостфе-раныц өҫкө ҡатламы)
СТРАТОСФЕРНЫЙ, -ая, -ое стратосфера ...ы; стратосферные слои стратосфера ҡатламдары
СТРАУС м дөйәғош, страус страусовый, -ая, -ое страус ...ы, дөйәғош ...ы; страусовое перо страус ҡауырһыны
СТРАХ м 1. ҡурҡыу, ҡурҡыныс нәмә (ваҡиға), ҡот осоу; страх смерти үлем ҡурҡынысы; дрожать от страха ҡурҡыуҙан (ҡурҡып) ҡалтырау 2. обычно мн. страхи; разг. ҡурҡыуҙар, ҡурҡыш; ночные страхи төнгө ҡурҡыуҙар ♦ не за страх, а за совесть см. совесть; под страхом смерти үлем ҡурҡынысы аҫтында; у страха глаза велики ҡурҡҡанға ҡуш күренә; (действовать) на свой страх и риск ҡурҡмайынса, тәүәккәллек менән (эш итеү), ҡурҡмай (тәүәккәл) эш итеү
СТРАХКАССА ж страхкасса (страховка кассаһы)
466