Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 473 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
СУКНОВАЛЬНЫЙ
ғәйепләү, яманлау, тикшереү; не будем судить её строго уны артыҡ ғәйепләмәйек 4. несов. что и без. доп.; спорт. судья вазифаһын үтәү 5. сов., несов. что и с неопр. яҙыу, насип булыу; видно, не суждено им встретиться күрәһең, уларға осрашырға яҙмаған ♦ судить да рядить прост. фекер йөрөтөү
СУДИТЬСЯ несов. 1. с кем (вести тяжбу) судлашыу, даулашыу; судиться из-за имущества милек өсөн судлашыу 2. страд. от судить 2 — 4 сУдно I с судно (пароход, карап, баржа һ.б.); судно на подводных крыльях һыу аҫты ҡанатлы судноһы
сУдно II с; мед. ярау итеү һауыты
сУдный, -ая, -ое суд ...ы, хөкөм ...ы ♦ Судный день рел. Ҡиәмәт көнө, Хисап көнө
СУДОВОДИТЕЛЬ м судно йөрөтөүсе
СУДОВОЖДЕНИЕ с судно йөрөтөү
СУДОВОЙ, -ая, -ое судно ...ы; судовой механик судно механигы
судОк м 1. (чашка, миска) һауыт (ҡаймаҡ һ.б. һалыу өсөн) 2. (столовый прибор) судок (борос, тоҙ һауыттарын бергә ҡуя торган оя) 3. мн. судки судок (береһенец өҫтөнә икенсеһе ултыртылган ваҡ аш сецәтәләре)
СУДОМОЙКА ж һауыт-һаба йыуыусы (ҡатын-ҡыҙ )
СУДОПРОИЗВОДСТВО с; юр. суд эштәрен (хөкөм эштәрен) башҡарыу
СУДОРЕМОНТ м суднолар ремонтлау
СУДОРЕМОНТНЫЙ, -ая, -ое суднолар ремонтлау ...ы; судоремонтный завод суднолар ремонтлау заводы
СУДОРОГА ж тартышыу; (конечностей) көҙән йыйырыу; биться в судорогах тартышып үрһәләнеү; сводить ноги судорогой аяҡты көҙән йыйырыу
СУДОРОЖНЫЙ, -ая, -ое 1. көҙән йыйырыу-лы, тартышыу ...ы 2. перен. ашыҡ-бошоҡ; судорожные сборы ашыҡ-бошоҡ йыйыныу
СУДОСТРОЕНИЕ с судно төҙөү
СУДОУСТРОЙСТВО с; юр. суд ҡоролошо
СУДОХОДНЫЙ, -ая, -ое судоходство өсөн; судоходная река судоходство өсөн йылға
СУДОХОДСТВО с судоходство; морское судоходство диңгеҙ судоходствоһы
СУДЬБА ж 1. яҙмыш, күрәсәк, тәҡдир; предопределяться судьбой тәҡдиргә яҙылыу 2. обычно мн. судьбы күрәсәк, яҙмыш; исторические судьбы народных песен халыҡ йырҙарының тарихи яҙмышы ♦ какими судьбами? ниндәй елдәр ташланы?; на произвол судьбы яҙмыш ҡарамағына; не судьба кому-чему и с неопр. яҙмаған, насип булмаған; ирония судьбы см. ирония
СУДЬБИНА ж; уст., трад. -поэт. см. судьба 1
судьЯ м 1. судья, хөкөмдар; народный судья халыҡ судьяһы 2. спорт. судья; судья первой категории беренсе категориялы судья
СУЕВЕРИЕ с хөрәфәт, төрлө ырымдарға ышаныу
СУЕВЕРНЫЙ, -ая, -ое 1. хөрәфәткә (төрлө ырымдарға) ышаныусан; суеверный человек хөрәфәткә ышаныусан кеше 2. хөрәфәти; суеверные приметы хөрәфәти ырымдар (юрауҙар)
СУЕТА ж 1. (мелочные житейские интересы ) юҡ-бар эш, юҡ-бар нәмә 2. (хлопоты, беготня ) мәшәҡәт, ығы-зығы; праздничная суета байрам мәшәҡәттәре ♦ суета сует см. суета 1
СУЕТИТЬСЯ несов. ығы-зығыланыу, ығы-зығы килеү, сабыулау, сәбәләнеү; суетиться по хозяйству хужалыҡ буйынса ығы-зығы килеү; суетиться без причины юҡҡа сәбәләнеү
СУЕТЛИВЫЙ, -ая, -ое 1. ығы-зығы килеүсән, сәбәлән; суетливый человек ығы-зығы килеүсән кеше 2. (торопливый) ығы-зығылы, ашыҡ-бошоҡ; суетливые движения ығы-зығылы хәрәкәттәр
СУЕТНОСТЬ ж 1. (ничтожность) юҡ-бар 2. ығы-зығы; суетность жизни тормош ығы-зығыһы
СУЕТНЫЙ, -ая, -ое книжн. 1. юҡ-бар, буш; суетные желания буш теләктәр 2. ығы-зығылы, тынысһыҙ; суетный день ығы-зығылы көн
СУЕТНЯ ж; разг. см. суета 2
СУЖАТЬ несов. см. сузить
СУЖАТЬСЯ несов. 1. см. сузиться 2. страд. от сужать
СУЖДЕНИЕ с 1. (мнение) фекер, фекер йөрөтөү; самостоятельность суждений фекерҙәрҙең үҙаллылығы; детское суждение балаларса фекер йөрөтөү; разные суждения төрлө фекер 2. (заключение) хөкөм; высказывать суждение хөкөм сығарыу 3. лог., фекер, һығымта
СУЖЕНИЕ с см. сузить — сужать, сузиться — сужаться; сужение кровеносного сосуда ҡан тамырының тарайыуы
СУЖЕНЫЙ м; уст., трад. -поэт. кейәү, йә-рәшелгән егет; суженая ж; уст., трад. -поэт. кәләш, йәрәшелгән ҡыҙ
СУЖИВАТЬ несов. см. сузить
СУЖИВАТЬСЯ несов. 1. см. сузиться 2. страд. от суживать
СУЗИТЬ сов. что 1. тарайтыу; сузить платье күлдәкте тарайтыу 2. сикләү; сузить деятельность эшмәкәрлекте сикләү 3. ҡыҫҡартыу, кәметеү; сузить тему теманы ҡыҫҡартыу
СУЗИТЬСЯ сов. 1. тарайыу; долина сузилась үҙән тарайған 2. (ограничиться) сикләнеү
СУК м ботаҡ; сидеть на суку ботаҡта ултырыу
СУКА ж 1. кәнтәй (инә эт, бцре, төлкө һ. б.) 2. груб.-прост. кәнтәй (әрләц һцҙе)
СУКНО с (фабричное) буҫтау; (домотканое) тула; (толстое, грубое) мәллә; валять сукно тула баҫыу ♦ класть под сукно ҡарамай ятҡырыу, ҡарауҙы һуҙыу
СУКНОВАЛЬНЫЙ, -ая, -ое буҫтау (тула) баҫыу ...ы, буҫтау баҫҡанда ҡулланылған; сукно-
473
ғәйепләү, яманлау, тикшереү; не будем судить её строго уны артыҡ ғәйепләмәйек 4. несов. что и без. доп.; спорт. судья вазифаһын үтәү 5. сов., несов. что и с неопр. яҙыу, насип булыу; видно, не суждено им встретиться күрәһең, уларға осрашырға яҙмаған ♦ судить да рядить прост. фекер йөрөтөү
СУДИТЬСЯ несов. 1. с кем (вести тяжбу) судлашыу, даулашыу; судиться из-за имущества милек өсөн судлашыу 2. страд. от судить 2 — 4 сУдно I с судно (пароход, карап, баржа һ.б.); судно на подводных крыльях һыу аҫты ҡанатлы судноһы
сУдно II с; мед. ярау итеү һауыты
сУдный, -ая, -ое суд ...ы, хөкөм ...ы ♦ Судный день рел. Ҡиәмәт көнө, Хисап көнө
СУДОВОДИТЕЛЬ м судно йөрөтөүсе
СУДОВОЖДЕНИЕ с судно йөрөтөү
СУДОВОЙ, -ая, -ое судно ...ы; судовой механик судно механигы
судОк м 1. (чашка, миска) һауыт (ҡаймаҡ һ.б. һалыу өсөн) 2. (столовый прибор) судок (борос, тоҙ һауыттарын бергә ҡуя торган оя) 3. мн. судки судок (береһенец өҫтөнә икенсеһе ултыртылган ваҡ аш сецәтәләре)
СУДОМОЙКА ж һауыт-һаба йыуыусы (ҡатын-ҡыҙ )
СУДОПРОИЗВОДСТВО с; юр. суд эштәрен (хөкөм эштәрен) башҡарыу
СУДОРЕМОНТ м суднолар ремонтлау
СУДОРЕМОНТНЫЙ, -ая, -ое суднолар ремонтлау ...ы; судоремонтный завод суднолар ремонтлау заводы
СУДОРОГА ж тартышыу; (конечностей) көҙән йыйырыу; биться в судорогах тартышып үрһәләнеү; сводить ноги судорогой аяҡты көҙән йыйырыу
СУДОРОЖНЫЙ, -ая, -ое 1. көҙән йыйырыу-лы, тартышыу ...ы 2. перен. ашыҡ-бошоҡ; судорожные сборы ашыҡ-бошоҡ йыйыныу
СУДОСТРОЕНИЕ с судно төҙөү
СУДОУСТРОЙСТВО с; юр. суд ҡоролошо
СУДОХОДНЫЙ, -ая, -ое судоходство өсөн; судоходная река судоходство өсөн йылға
СУДОХОДСТВО с судоходство; морское судоходство диңгеҙ судоходствоһы
СУДЬБА ж 1. яҙмыш, күрәсәк, тәҡдир; предопределяться судьбой тәҡдиргә яҙылыу 2. обычно мн. судьбы күрәсәк, яҙмыш; исторические судьбы народных песен халыҡ йырҙарының тарихи яҙмышы ♦ какими судьбами? ниндәй елдәр ташланы?; на произвол судьбы яҙмыш ҡарамағына; не судьба кому-чему и с неопр. яҙмаған, насип булмаған; ирония судьбы см. ирония
СУДЬБИНА ж; уст., трад. -поэт. см. судьба 1
судьЯ м 1. судья, хөкөмдар; народный судья халыҡ судьяһы 2. спорт. судья; судья первой категории беренсе категориялы судья
СУЕВЕРИЕ с хөрәфәт, төрлө ырымдарға ышаныу
СУЕВЕРНЫЙ, -ая, -ое 1. хөрәфәткә (төрлө ырымдарға) ышаныусан; суеверный человек хөрәфәткә ышаныусан кеше 2. хөрәфәти; суеверные приметы хөрәфәти ырымдар (юрауҙар)
СУЕТА ж 1. (мелочные житейские интересы ) юҡ-бар эш, юҡ-бар нәмә 2. (хлопоты, беготня ) мәшәҡәт, ығы-зығы; праздничная суета байрам мәшәҡәттәре ♦ суета сует см. суета 1
СУЕТИТЬСЯ несов. ығы-зығыланыу, ығы-зығы килеү, сабыулау, сәбәләнеү; суетиться по хозяйству хужалыҡ буйынса ығы-зығы килеү; суетиться без причины юҡҡа сәбәләнеү
СУЕТЛИВЫЙ, -ая, -ое 1. ығы-зығы килеүсән, сәбәлән; суетливый человек ығы-зығы килеүсән кеше 2. (торопливый) ығы-зығылы, ашыҡ-бошоҡ; суетливые движения ығы-зығылы хәрәкәттәр
СУЕТНОСТЬ ж 1. (ничтожность) юҡ-бар 2. ығы-зығы; суетность жизни тормош ығы-зығыһы
СУЕТНЫЙ, -ая, -ое книжн. 1. юҡ-бар, буш; суетные желания буш теләктәр 2. ығы-зығылы, тынысһыҙ; суетный день ығы-зығылы көн
СУЕТНЯ ж; разг. см. суета 2
СУЖАТЬ несов. см. сузить
СУЖАТЬСЯ несов. 1. см. сузиться 2. страд. от сужать
СУЖДЕНИЕ с 1. (мнение) фекер, фекер йөрөтөү; самостоятельность суждений фекерҙәрҙең үҙаллылығы; детское суждение балаларса фекер йөрөтөү; разные суждения төрлө фекер 2. (заключение) хөкөм; высказывать суждение хөкөм сығарыу 3. лог., фекер, һығымта
СУЖЕНИЕ с см. сузить — сужать, сузиться — сужаться; сужение кровеносного сосуда ҡан тамырының тарайыуы
СУЖЕНЫЙ м; уст., трад. -поэт. кейәү, йә-рәшелгән егет; суженая ж; уст., трад. -поэт. кәләш, йәрәшелгән ҡыҙ
СУЖИВАТЬ несов. см. сузить
СУЖИВАТЬСЯ несов. 1. см. сузиться 2. страд. от суживать
СУЗИТЬ сов. что 1. тарайтыу; сузить платье күлдәкте тарайтыу 2. сикләү; сузить деятельность эшмәкәрлекте сикләү 3. ҡыҫҡартыу, кәметеү; сузить тему теманы ҡыҫҡартыу
СУЗИТЬСЯ сов. 1. тарайыу; долина сузилась үҙән тарайған 2. (ограничиться) сикләнеү
СУК м ботаҡ; сидеть на суку ботаҡта ултырыу
СУКА ж 1. кәнтәй (инә эт, бцре, төлкө һ. б.) 2. груб.-прост. кәнтәй (әрләц һцҙе)
СУКНО с (фабричное) буҫтау; (домотканое) тула; (толстое, грубое) мәллә; валять сукно тула баҫыу ♦ класть под сукно ҡарамай ятҡырыу, ҡарауҙы һуҙыу
СУКНОВАЛЬНЫЙ, -ая, -ое буҫтау (тула) баҫыу ...ы, буҫтау баҫҡанда ҡулланылған; сукно-
473