Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 474 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
СУКНОВАЛЬНЯ
вальная машина буҫтау баҫыу машинаһы; сукновальная глина буҫтау баҫҡанда ҡулланылған балсыҡ
СУКНОВАЛЬНЯ ж буҫтау (тула) баҫыу оҫ-таханаһы
суковатый, -ая, -ое ботаҡлы, ботаҡ-сатаҡлы; суковатая палка ботаҡлы таяҡ
сукОнка ж буҫтау (тула) киҫәге
СУКОННЫЙ, -ая, -ое 1. тула, буҫтау; суконные брюки тула салбар; суконное пальто буҫтау пальто 2. буҫтау ...ы; суконная фабрика буҫтау фабрикаһы ♦ суконный язык; суконная речь ағас тел
СУКРОВИЦА ж һүл, ҡанлы эрен, яра бүлендеге; из раны сочится сукровица яранан һүл һарҡа
СУКРОВИЧНЫЙ, -ая, -ое һүлле, ҡанлы эрен ...ы; сукровичные пятна ҡанлы эрен таптары
СУЛЕМА ж сулема (агыулы матдә)
СУЛИТЬ несов. что 1. разг. (обещать) вәғәҙә итеү, ышандырыу 2. что (предвещать) (алдан) күрһәтеү, әйтеп тороу
СУЛТАН I м (титул) солтан, батша
СУЛТАН II м (украшение) солтан (баш кейеменә ҡаҙап ҡуйыла торган ҡауырһын, сәс, ҡыл суҡ)
СУЛЬФАТЫ мн. (ед. сульфат м); хим. сульфаттар (көкөрт әсемәһе тоҙҙары)
СУЛЬФИДЫ мн. (ед. сульфид м) сульфидтар
СУЛЬФИТЫ мн. (ед. сульфит м); хим. сульфиттар (көкөртлө әсемә тоҙҙары)
СУМА ж 1. см. сумка 1; 2. муҡса (хәйерселек билдәһе) ♦ пустить с сумой бөлдөрөү; ходить с сумой хәйерселәү
СУМАСБРОД м и СУМАСБРОДКА ж; разг. дыуамал (кеше)
СУМАСБРОДНИЧАТЬ несов. дыуамалланыу
СУМАСБРОДНЫЙ, -ая, -ое дыуамал; сумасбродный человек дыуамал кеше
СУМАСБРОДСТВО с дыуамаллыҡ
СУМАСШЕДШИЙ, -ая, -ее 1. аҡылдан яҙған, тиле, диуана, хыялый; сумасшедший человек аҡылдан яҙған кеше; стать сумасшедшим хыялыйға әйләнеү 2. в знач. сущ. сумасшедший м и сумасшедшая ж аҡылдан яҙған кеше, диуана (кеше) 3. разг. (безрассудный) аҡылһыҙ, дыуамал 4. разг. (исключительный по величине, силе , степени проявления) сиктән тыш ҙур (юғары), аҡылға һыймаҫлыҡ; сумасшедшие цены сиктән тыш юғары хаҡтар
СУМАСШЕСТВИЕ с 1. (потеря рассудка) аҡылдан яҙыу, хыялыйлыҡ, диуаналыҡ 2. разг. (безрассудство) аҡылһыҙлыҡ, дыуамаллыҡ ♦ до сумасшествия бик, үтә, аҡылдан яҙырлыҡ дәрәжәлә
СУМАТОХА ж 1. (суета) ығы-зығы; в суматохе ығы-зығы эсендә 2. (переполох) сыуалыш, мәхшәр; поднялась суматоха мәхшәр ҡупты
СУМАТОШЛИВЫЙ, -ая, -ое см. суматошный
СУМАТОШНЫЙ, -ая, -ое разг. 1. (о человеке ) ығы-зығылы, ҡаңғырыҡ; суматошный человек ҡаңғырыҡ кеше 2. шау-шыулы, ығы-зығылы; суматошный день шау-шыулы көн; суматошная жизнь ығы-зығылы тормош
сумбУр м буталсыҡлыҡ, сыуалсыҡлыҡ
СУМБУРНЫЙ, -ая, -ое сыуалсыҡ, буталсыҡ
СУМЕРЕЧНЫЙ, -ая, -ое 1. эңер ...ы, эңер-меңер; сумеречный час эңер ваҡыты 2. ярым ҡараңғы; сумеречный день ярым ҡараңғы көн 3. перен. (безрадостный) күңелһеҙ, төшөнкө; сумеречная жизнь күңелһеҙ тормош; сумеречное настроение төшөнкө кәйеф 4. зоол. эңер ...ы ♦ сумеречное состояние мед. миңрәүлек хәле (психик ауырыуҙан)
СУМЕРКИ мн. ҡараңғылыҡ, ҡараңғы; (вечерние ) эңер, аҡшам; наступление вечерних сумерек эңер төшөү; утренние сумерки таң ҡараңғыһы
СУМЕРНИЧАТЬ несов.; разг. эңерҙә утһыҙ ғына һөйләшеп ултырыу
суметь сов. с неопр. алыу, эшләй (булдыра) алыу, ҡулдан килеү, белеү; суметь ответить яуап бирә алыу; суметь сделать эшләй алыу
СУМКА ж 1. муҡса, сумка; (кожаная) сәрмә; (перемётная) артмаҡ; хозяйственная сумка хужалыҡ муҡсаһы 2. анат. ҡап, муҡса; сумка сустава быуын ҡабы 3. зоол. муҡса (ҡайһы бер йәнлектәрҙә) ♦ пастушья сумка см. пастуший
СУММА ж 1. мат. ҡушылдыҡ, сумма; сумма трёх чисел өс һандың ҡушылдығы; сумма рациональных дробей рациональ кәсерҙәрҙең суммаһы 2. (общее количество) йыйылма, барыһы, барлығы, сумма; сумма всех данных бөтә мәғлүмәттәрҙең йыйылмаһы 3. (количество денег) сумма, аҡса; крупная сумма ҙур сумма
суммарный, -ая, -ое суммалар, дөйөм, дөйөмләштерелгән, бөтөнөһө бергә; суммарное число дөйөмләштерелгән һан; суммарные данные дөйөм мәғлүмәт
СУММИРОВАТЬ сов., несов. что 1. мат. сумманы иҫәпләп сығарыу; суммировать числа һандарҙың суммаһын иҫәпләп сығарыу 2. (обобщать ) дөйөмләштереү, һөҙөмтә сығарыу; суммировать опыт тәжрибәне дөйөмләштереү
СУММИРОВАТЬСЯ 1. сов., несов. дөйөмләшеү 2. только несов. страд. от суммировать
СУМНИЧАТЬ сов.; разг. аҡыл һатыу
СУМНЯСЯ и СУМНЯШЕСЯ: ничтоже сум-няшеся см. ничтоже
СУМОЧКА ж; уменьш. от сумка 1
СУМРАК м ярым ҡараңғылыҡ; (вечерний) эңер
СУМРАЧНОСТЬ ж 1. (сумрак) ярым ҡараңғылыҡ; (вечерний сумрак) эңер 2. перен. (мрачность ) ҡараңғы сырайлыҡ, күңелһеҙлек
СУМРАЧНЫЙ, -ая, -ое 1. (окутанный мраком ) ярым ҡараңғы, ҡараңғылы-яҡтылы; сумрачный лес ярым ҡараңғы урман 2. йонсоу, болотло; сумрачный день йонсоу көн 3. перен. ҡараң
474
вальная машина буҫтау баҫыу машинаһы; сукновальная глина буҫтау баҫҡанда ҡулланылған балсыҡ
СУКНОВАЛЬНЯ ж буҫтау (тула) баҫыу оҫ-таханаһы
суковатый, -ая, -ое ботаҡлы, ботаҡ-сатаҡлы; суковатая палка ботаҡлы таяҡ
сукОнка ж буҫтау (тула) киҫәге
СУКОННЫЙ, -ая, -ое 1. тула, буҫтау; суконные брюки тула салбар; суконное пальто буҫтау пальто 2. буҫтау ...ы; суконная фабрика буҫтау фабрикаһы ♦ суконный язык; суконная речь ағас тел
СУКРОВИЦА ж һүл, ҡанлы эрен, яра бүлендеге; из раны сочится сукровица яранан һүл һарҡа
СУКРОВИЧНЫЙ, -ая, -ое һүлле, ҡанлы эрен ...ы; сукровичные пятна ҡанлы эрен таптары
СУЛЕМА ж сулема (агыулы матдә)
СУЛИТЬ несов. что 1. разг. (обещать) вәғәҙә итеү, ышандырыу 2. что (предвещать) (алдан) күрһәтеү, әйтеп тороу
СУЛТАН I м (титул) солтан, батша
СУЛТАН II м (украшение) солтан (баш кейеменә ҡаҙап ҡуйыла торган ҡауырһын, сәс, ҡыл суҡ)
СУЛЬФАТЫ мн. (ед. сульфат м); хим. сульфаттар (көкөрт әсемәһе тоҙҙары)
СУЛЬФИДЫ мн. (ед. сульфид м) сульфидтар
СУЛЬФИТЫ мн. (ед. сульфит м); хим. сульфиттар (көкөртлө әсемә тоҙҙары)
СУМА ж 1. см. сумка 1; 2. муҡса (хәйерселек билдәһе) ♦ пустить с сумой бөлдөрөү; ходить с сумой хәйерселәү
СУМАСБРОД м и СУМАСБРОДКА ж; разг. дыуамал (кеше)
СУМАСБРОДНИЧАТЬ несов. дыуамалланыу
СУМАСБРОДНЫЙ, -ая, -ое дыуамал; сумасбродный человек дыуамал кеше
СУМАСБРОДСТВО с дыуамаллыҡ
СУМАСШЕДШИЙ, -ая, -ее 1. аҡылдан яҙған, тиле, диуана, хыялый; сумасшедший человек аҡылдан яҙған кеше; стать сумасшедшим хыялыйға әйләнеү 2. в знач. сущ. сумасшедший м и сумасшедшая ж аҡылдан яҙған кеше, диуана (кеше) 3. разг. (безрассудный) аҡылһыҙ, дыуамал 4. разг. (исключительный по величине, силе , степени проявления) сиктән тыш ҙур (юғары), аҡылға һыймаҫлыҡ; сумасшедшие цены сиктән тыш юғары хаҡтар
СУМАСШЕСТВИЕ с 1. (потеря рассудка) аҡылдан яҙыу, хыялыйлыҡ, диуаналыҡ 2. разг. (безрассудство) аҡылһыҙлыҡ, дыуамаллыҡ ♦ до сумасшествия бик, үтә, аҡылдан яҙырлыҡ дәрәжәлә
СУМАТОХА ж 1. (суета) ығы-зығы; в суматохе ығы-зығы эсендә 2. (переполох) сыуалыш, мәхшәр; поднялась суматоха мәхшәр ҡупты
СУМАТОШЛИВЫЙ, -ая, -ое см. суматошный
СУМАТОШНЫЙ, -ая, -ое разг. 1. (о человеке ) ығы-зығылы, ҡаңғырыҡ; суматошный человек ҡаңғырыҡ кеше 2. шау-шыулы, ығы-зығылы; суматошный день шау-шыулы көн; суматошная жизнь ығы-зығылы тормош
сумбУр м буталсыҡлыҡ, сыуалсыҡлыҡ
СУМБУРНЫЙ, -ая, -ое сыуалсыҡ, буталсыҡ
СУМЕРЕЧНЫЙ, -ая, -ое 1. эңер ...ы, эңер-меңер; сумеречный час эңер ваҡыты 2. ярым ҡараңғы; сумеречный день ярым ҡараңғы көн 3. перен. (безрадостный) күңелһеҙ, төшөнкө; сумеречная жизнь күңелһеҙ тормош; сумеречное настроение төшөнкө кәйеф 4. зоол. эңер ...ы ♦ сумеречное состояние мед. миңрәүлек хәле (психик ауырыуҙан)
СУМЕРКИ мн. ҡараңғылыҡ, ҡараңғы; (вечерние ) эңер, аҡшам; наступление вечерних сумерек эңер төшөү; утренние сумерки таң ҡараңғыһы
СУМЕРНИЧАТЬ несов.; разг. эңерҙә утһыҙ ғына һөйләшеп ултырыу
суметь сов. с неопр. алыу, эшләй (булдыра) алыу, ҡулдан килеү, белеү; суметь ответить яуап бирә алыу; суметь сделать эшләй алыу
СУМКА ж 1. муҡса, сумка; (кожаная) сәрмә; (перемётная) артмаҡ; хозяйственная сумка хужалыҡ муҡсаһы 2. анат. ҡап, муҡса; сумка сустава быуын ҡабы 3. зоол. муҡса (ҡайһы бер йәнлектәрҙә) ♦ пастушья сумка см. пастуший
СУММА ж 1. мат. ҡушылдыҡ, сумма; сумма трёх чисел өс һандың ҡушылдығы; сумма рациональных дробей рациональ кәсерҙәрҙең суммаһы 2. (общее количество) йыйылма, барыһы, барлығы, сумма; сумма всех данных бөтә мәғлүмәттәрҙең йыйылмаһы 3. (количество денег) сумма, аҡса; крупная сумма ҙур сумма
суммарный, -ая, -ое суммалар, дөйөм, дөйөмләштерелгән, бөтөнөһө бергә; суммарное число дөйөмләштерелгән һан; суммарные данные дөйөм мәғлүмәт
СУММИРОВАТЬ сов., несов. что 1. мат. сумманы иҫәпләп сығарыу; суммировать числа һандарҙың суммаһын иҫәпләп сығарыу 2. (обобщать ) дөйөмләштереү, һөҙөмтә сығарыу; суммировать опыт тәжрибәне дөйөмләштереү
СУММИРОВАТЬСЯ 1. сов., несов. дөйөмләшеү 2. только несов. страд. от суммировать
СУМНИЧАТЬ сов.; разг. аҡыл һатыу
СУМНЯСЯ и СУМНЯШЕСЯ: ничтоже сум-няшеся см. ничтоже
СУМОЧКА ж; уменьш. от сумка 1
СУМРАК м ярым ҡараңғылыҡ; (вечерний) эңер
СУМРАЧНОСТЬ ж 1. (сумрак) ярым ҡараңғылыҡ; (вечерний сумрак) эңер 2. перен. (мрачность ) ҡараңғы сырайлыҡ, күңелһеҙлек
СУМРАЧНЫЙ, -ая, -ое 1. (окутанный мраком ) ярым ҡараңғы, ҡараңғылы-яҡтылы; сумрачный лес ярым ҡараңғы урман 2. йонсоу, болотло; сумрачный день йонсоу көн 3. перен. ҡараң
474