Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 499 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ТИПИЗИРОВАТЬ
раһындагы фән 2. материалдарҙы эшкәртец процестары )
ТЕХНОРУК м (технический руководитель) технорук (техник етәксе)
ТЕХОБСЛУЖИВАНИЕ с техник хеҙмәт күрһәтеү (автомашиналарҙы ҡарау, йцнәтец, йыуыу һ. б.)
ТЕХОСМОТР м (технический осмотр) техосмотр (техник ҡарау)
ТЕХПЕРСОНАЛ м (технический персонал) техперсонал (техник персонал)
техрЕд м; разг. (технический редактор) техред (техник редактор )
ТЕЧЕНИЕ с 1. см. течь I 1, 3 — 5; 2. ағым, ағыш; течение реки йылға ағымы; быстрое течение шәп ағыш; верхнее течение үрге ағым; плыть против течения ағымға ҡаршы йөҙөү (барыу) 3. перен. (направление) ағым, йүнәлеш; политическое течение сәйәси ағым; литературное течение әҙәбиәттәге йүнәлеш ♦ в течение чего; в знач. предлога эсендә
тЕчка ж енси теләк (инә хайуандарҙа); ҡарығыу (эттәрҙә, бесәйҙәрҙә һәм кейектәрҙә); тороғоу, ҡасыу (йорт хайуандарында)
ТЕЧЬ I несов. 1. (литься, струиться) ағыу, ағып тороу (ятыу), ҡойолоу; река течёт стремительно йылға шәп аға; течь с рёвом шарлап ағыу; пот течёт ручьём тир сорлап аға; слёзы текут из глаз күҙҙән йәш ҡойола 2. (пропускать воду) ағыу, һыу үтеү; крыша течёт ҡыйыҡтан һыу үтә; бак течёт бак аға 3. (проходить, протекать ) ағыу, уҙыу, үтеү; время течёт быстро ваҡыт тиҙ уҙа; жизнь течёт ғүмер үтә 4. перен. (идти сплошным потоком) ағыу, ағылыу; по улицам текла нарядная, весёлая толпа урам буйлап матур кейенгән, шат халыҡ ағыла ине 5. (следовать друг за другом) ағылыу (һцҙ, уй тураһында)
ТЕЧЬ II ж 1. һыу инә башлау, һыу ағып кереү; корабль дал течь карапҡа һыу инә башланы 2. (отверстие) (һыу үткәргән) тишек (ярыҡ); заделать течь һыу үткәргән тишекте ямау, ярыҡты ҡаплау
ТЁША и ТЁШКА ж бауыр ите (балыҡтың); севрюжья тёшка уҡбаштың бауыр ите
тЕшить несов. кого-что 1. разг. (развлекать ) йыуатыу, албырғатыу, күңел асыу 2. (успокаивать ) йыуатыу; тешить себя надеждами өмөт менән йыуаныу
тЕшиться несов.; разг. 1. чем и без доп. (развлекаться) албырғау, йыуаныу 2. над кем; уст. (издеваться) көлөү, мыҫҡыллау
ТИГЕЛЬ м тигель (1. металл иретә торган утҡа сыҙамлы һауыт 2. типогр. китап баҫыу машинаһындагы металл плита)
ТИГЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. тигелдә иретелгән (ҡойолған); тигельная сталь тигелдә ҡойолған ҡорос 2. типогр. тигелле; тигельная печатная машина тигелле баҫыу машинаһы
ТИГР м юлбарыҫ, ата юлбарыҫ; тигрица ж инә юлбарыҫ
ТИГРЁНОК м юлбарыҫ балаһы
ТИГРИНЫЙ, -ая, -ое юлбарыҫ ...ы; тигриный след юлбарыҫ эҙе
ТИГРОВЫЙ, -ая, -ое юлбарыҫ ...ы; тигровая шкура юлбарыҫ тиреһе
ТИГРОЛОВ м юлбарыҫ аулаусы
ТИК I м (тән) тартышыу (мускулдар тарты-шыуының бер төрө); тик лица бит тартышыу
ТИК II м (ткань) тик (туҡыма төрө)
ТИК III м (дерево) тик (агас)
ТИКАНЬЕ с см. тикать; тиканье часов сәғәт текелдәүе
ТИКАТЬ несов. текелдәү, тыҡылдау, тек-тек итеп тороу; часы тикают сәғәт текелдәй
ТИКОВЫЙ, -ая, -ое тик; тиковая обивка тик көплөк
ТИК-ТАК межд. (звукоподражание тиканью часов) тек-тек
ТИЛЬДА ж тильда (тулҡын формаһындагы ҡыҫҡа һыҙыҡ, һцҙҙе ҡабатламау өсөн ҡуйыла) тимОл м тимол (эфир майҙарынан алына торган кристаллик матдә)
ТИМОФЕЕВКА ж тимофеевка, ебәләй (башаҡ ебәрә торган ҡыяҡ культура)
ТИМПАН I м тимпан (литавра һымаҡ боронго музыка ҡоралы)
ТИМПАН II м; архит. тимпан (тәҙрә, ишек өҫтөнә эшләнгән аркалы уйым; фронтондың биҙәкле ягы)
ТИМУРОВЦЫ мн. (ед. тимуровец м) тимурсылар; пионеры-тимуровцы тимурсы пионерҙар
ТИМЬЯН м ҡанүлән, кейәү үләне
ТИНА ж ләм, лай, туйын
тИнистый, -ая, -ое ләмле, лайлы, ләм баҫҡан; тинистое дно озера ләмле күл төбө
ТИП м 1. (модель, форма) тип, төр; тип хозяйства хужалыҡ тибы; типы предложений һөйләм төрҙәре 2. биол. тип; тип беспозвоночных умыртҡаһыҙҙар тибы 3. лит. (художественный образ) тип; тип героя в литературе әҙәбиәттә герой тибы 4. разг. пренебр. (человек странных, отрицательных свойств) тип, әҙәм; забавный тип ирмәк әҙәм 5. (категория людей) кеше; людей такого типа я не люблЮ ундай кешеләрҙе мин яратмайым 6. в знач. предлога с род. п. типа шикелле, кеүек, тибында
ТИПАЖ м типаж; яркий типаж сағыу типаж; типаж самолётов самолёттар типажы
ТИПИЗАЦИЯ ж 1. спец. типлаштырыу, типтар буйынса классификациялау; типизация почв тупраҡтарҙы типлаштырыу 2. типиклаштырыу; типизация образов образдарҙы типиклаштырыу
ТИПИЗИРОВАТЬ сов., несов. что 1. спец. типлаштырыу; типизировать производство машин машиналар етештереүҙе типлаштырыу 2. ти-
499
раһындагы фән 2. материалдарҙы эшкәртец процестары )
ТЕХНОРУК м (технический руководитель) технорук (техник етәксе)
ТЕХОБСЛУЖИВАНИЕ с техник хеҙмәт күрһәтеү (автомашиналарҙы ҡарау, йцнәтец, йыуыу һ. б.)
ТЕХОСМОТР м (технический осмотр) техосмотр (техник ҡарау)
ТЕХПЕРСОНАЛ м (технический персонал) техперсонал (техник персонал)
техрЕд м; разг. (технический редактор) техред (техник редактор )
ТЕЧЕНИЕ с 1. см. течь I 1, 3 — 5; 2. ағым, ағыш; течение реки йылға ағымы; быстрое течение шәп ағыш; верхнее течение үрге ағым; плыть против течения ағымға ҡаршы йөҙөү (барыу) 3. перен. (направление) ағым, йүнәлеш; политическое течение сәйәси ағым; литературное течение әҙәбиәттәге йүнәлеш ♦ в течение чего; в знач. предлога эсендә
тЕчка ж енси теләк (инә хайуандарҙа); ҡарығыу (эттәрҙә, бесәйҙәрҙә һәм кейектәрҙә); тороғоу, ҡасыу (йорт хайуандарында)
ТЕЧЬ I несов. 1. (литься, струиться) ағыу, ағып тороу (ятыу), ҡойолоу; река течёт стремительно йылға шәп аға; течь с рёвом шарлап ағыу; пот течёт ручьём тир сорлап аға; слёзы текут из глаз күҙҙән йәш ҡойола 2. (пропускать воду) ағыу, һыу үтеү; крыша течёт ҡыйыҡтан һыу үтә; бак течёт бак аға 3. (проходить, протекать ) ағыу, уҙыу, үтеү; время течёт быстро ваҡыт тиҙ уҙа; жизнь течёт ғүмер үтә 4. перен. (идти сплошным потоком) ағыу, ағылыу; по улицам текла нарядная, весёлая толпа урам буйлап матур кейенгән, шат халыҡ ағыла ине 5. (следовать друг за другом) ағылыу (һцҙ, уй тураһында)
ТЕЧЬ II ж 1. һыу инә башлау, һыу ағып кереү; корабль дал течь карапҡа һыу инә башланы 2. (отверстие) (һыу үткәргән) тишек (ярыҡ); заделать течь һыу үткәргән тишекте ямау, ярыҡты ҡаплау
ТЁША и ТЁШКА ж бауыр ите (балыҡтың); севрюжья тёшка уҡбаштың бауыр ите
тЕшить несов. кого-что 1. разг. (развлекать ) йыуатыу, албырғатыу, күңел асыу 2. (успокаивать ) йыуатыу; тешить себя надеждами өмөт менән йыуаныу
тЕшиться несов.; разг. 1. чем и без доп. (развлекаться) албырғау, йыуаныу 2. над кем; уст. (издеваться) көлөү, мыҫҡыллау
ТИГЕЛЬ м тигель (1. металл иретә торган утҡа сыҙамлы һауыт 2. типогр. китап баҫыу машинаһындагы металл плита)
ТИГЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. тигелдә иретелгән (ҡойолған); тигельная сталь тигелдә ҡойолған ҡорос 2. типогр. тигелле; тигельная печатная машина тигелле баҫыу машинаһы
ТИГР м юлбарыҫ, ата юлбарыҫ; тигрица ж инә юлбарыҫ
ТИГРЁНОК м юлбарыҫ балаһы
ТИГРИНЫЙ, -ая, -ое юлбарыҫ ...ы; тигриный след юлбарыҫ эҙе
ТИГРОВЫЙ, -ая, -ое юлбарыҫ ...ы; тигровая шкура юлбарыҫ тиреһе
ТИГРОЛОВ м юлбарыҫ аулаусы
ТИК I м (тән) тартышыу (мускулдар тарты-шыуының бер төрө); тик лица бит тартышыу
ТИК II м (ткань) тик (туҡыма төрө)
ТИК III м (дерево) тик (агас)
ТИКАНЬЕ с см. тикать; тиканье часов сәғәт текелдәүе
ТИКАТЬ несов. текелдәү, тыҡылдау, тек-тек итеп тороу; часы тикают сәғәт текелдәй
ТИКОВЫЙ, -ая, -ое тик; тиковая обивка тик көплөк
ТИК-ТАК межд. (звукоподражание тиканью часов) тек-тек
ТИЛЬДА ж тильда (тулҡын формаһындагы ҡыҫҡа һыҙыҡ, һцҙҙе ҡабатламау өсөн ҡуйыла) тимОл м тимол (эфир майҙарынан алына торган кристаллик матдә)
ТИМОФЕЕВКА ж тимофеевка, ебәләй (башаҡ ебәрә торган ҡыяҡ культура)
ТИМПАН I м тимпан (литавра һымаҡ боронго музыка ҡоралы)
ТИМПАН II м; архит. тимпан (тәҙрә, ишек өҫтөнә эшләнгән аркалы уйым; фронтондың биҙәкле ягы)
ТИМУРОВЦЫ мн. (ед. тимуровец м) тимурсылар; пионеры-тимуровцы тимурсы пионерҙар
ТИМЬЯН м ҡанүлән, кейәү үләне
ТИНА ж ләм, лай, туйын
тИнистый, -ая, -ое ләмле, лайлы, ләм баҫҡан; тинистое дно озера ләмле күл төбө
ТИП м 1. (модель, форма) тип, төр; тип хозяйства хужалыҡ тибы; типы предложений һөйләм төрҙәре 2. биол. тип; тип беспозвоночных умыртҡаһыҙҙар тибы 3. лит. (художественный образ) тип; тип героя в литературе әҙәбиәттә герой тибы 4. разг. пренебр. (человек странных, отрицательных свойств) тип, әҙәм; забавный тип ирмәк әҙәм 5. (категория людей) кеше; людей такого типа я не люблЮ ундай кешеләрҙе мин яратмайым 6. в знач. предлога с род. п. типа шикелле, кеүек, тибында
ТИПАЖ м типаж; яркий типаж сағыу типаж; типаж самолётов самолёттар типажы
ТИПИЗАЦИЯ ж 1. спец. типлаштырыу, типтар буйынса классификациялау; типизация почв тупраҡтарҙы типлаштырыу 2. типиклаштырыу; типизация образов образдарҙы типиклаштырыу
ТИПИЗИРОВАТЬ сов., несов. что 1. спец. типлаштырыу; типизировать производство машин машиналар етештереүҙе типлаштырыу 2. ти-
499