Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 508 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ТОРОС
торОс и тОрос м боҙ өйөмө, өйөлгән боҙ тауы
ТОРОСИСТЫЙ, -ая, -ое боҙ өйөмдәре күп булған
ТОРПЕДА ж торпеда (цҙйөрөшлө һыу аҫты снаряды); пустить торпеду торпеда ебәреү
ТОРПЕДИРОВАТЬ сов., несов. 1. торпеда ебәреү, торпеда менән һөжүм итеү 2. горн. торпедалау (шартлатыу) 3. перен. (сорвать, срывать что -л.) ҡаршы тороу (килеү), өҙөү
ТОРПЕДИСТ м торпедасы
торпедный, -ая, -ое 1. торпеда ...ы; торпедный аппарат торпеда аппараты 2. торпедалы; торпедный катер торпедалы катер
ТОРПЕДОНОСЕЦ м торпедалы, торпедаһы булған (самолёт )
ТОРПЕДОНОСНЫЙ, -ая, -ое торпедалар менән ҡоралланған
ТОРС м 1. (туловище человека) кәүҙә, кеше кәүҙәһе 2. иск. торс (башһыҙ, ҡул - аяҡһыҙ скульптура һыны )
ТОРТ м торт; шоколадный торт шоколадлы торт; купить торт торт һатып алыу
ТОРТНИЦА ж торт һауыты
ТОРФ м торф, һаҙ тиреҫе; добывать торф торф сығарыу
ТОРФОПЕРЕГНОЙНЫЙ, -ая, -ое торфлы серемтә ...ы; торфоперегнойные горшочки торфлы серемтә көршәктәре
ТОРФОРАЗРАБОТКИ мн. торф сығарыу урыны
ТОРФЯНИК и ТОРФЯНИК м 1. (залежь торфа) торфлы һаҙлыҡ, торф һаҙлығы (ятҡылығы) 2. (о человеке) торф сығарыусы, торф белгесе
ТОРФЯНИСТЫЙ, -ая, -ое торфлы; торфянистая почва торфлы тупраҡ
торфяной, -ая, -ое 1. торфлы; торфяное болото торфлы һаҙлыҡ 2. (работающий на торфе ) торфта эшләгән; торфяная электростанция торф менән эшләгән электр станцияһы
ТОРЦЕВАТЬ несов.; спец. что 1. бурса (бүкән) түшәү; торцевать мостовую урамға бурса түшәү 2. (обрабатывать торцы) бүрәнә башын ҡырҡыу
ТОРЦЕВОЙ, -ая, -ое см. торцовый
ТОРЦОВКА ж 1. спец. см. торцевать 2. разг. бурсалау станогы 3. торцовка (маляр щёткаһы)
ТОРЦЕВОЙ и ТОРЦОВЫЙ, -ая, -ое 1. спец. арҡыры; торцевая стена арҡыры стена 2. (покрытый торцами) бурса түшәлгән; торцовая мостовая бурса түшәлгән урам
ТОРЧАТЬ несов. 1. тырпайып тороу, сурайыу, һерәйеү; волосы торчат сәс тырпайып тора 2. разг. (высовываться) сығып тороу, һәлберәү; пистолет торчит из кармана кеҫәнән пистолет сығып тора 3. разг. (возвышаться над поверхностью ) сығып (һерәйеп) тороу; бревно торчит из воды бүрәнә һыуҙан сығып тора 4. перен.,
разг. (надоедать присутствием) һерәнләү (буштан-бушҡа кеше алдында һерәйеп йөрөц)
ТОРЧКОМ нареч.; разг. тырпайып, һерәйеп, япрый; волосы стоят торчком сәстәре тырпайып тора
ТОРШЕР м торшер (оҙон таяулы лампа)
ТОСКА ж 1. һағыш, һағыныу; тоска берёт һағыш баҫа; тоска по родине тыуған илде һағыныу 2. (скука) эс бошоу, бошоноу ♦ тоска зелёная см. зелёный
ТОСКЛИВО 1. нареч. яманһыу; тоскливо смотреть яманһыу ҡарау 2. кому в знач. сказ., безл. күңелһеҙ, моңһоу; мне тоскливо миңә күңелһеҙ
ТОСКЛИВОСТЬ ж яманһыулыҡ, һағышлы-лыҡ, моңһоулыҡ
ТОСКЛИВЫЙ, -ая, -ое 1. (исполненный тоски ) һағышлы, яманһыу, моңһоу; тоскливая песня һағышлы йыр 2. (наводящий тоску) эс бошорғос, күңелдә һағыш уятҡан, күңелһеҙ; тоскливая погода эс бошорғос көн
ТОСКОВАТЬ несов. һағыныу, юҡһыныу, бошоноу; тосковать по матери әсәйҙе һағыныу; тосковать по родным местам тыуған яҡтарҙы юҡһыныу
ТОСТ м тост; провозгласить тост тост әйтеү
ТОТ м (та ж, то с) мест. 1. анау, ул, шул, теге; это тот самый человек был тап шул кеше 2. анау, теге, арғы; на том берегу арғы ярҙа 3. ул, ундай; вот та книга бына ул китап 4. (при перечислении) ул да, теге; ни тот, ни другой ул да түгел, башҡа ла түгел; тот или иной тегеһе йәки башҡа берәйһе 5. в знач. сущ. то с уныһы; то было вчера, а это сегодня уныһы кисә булғайны, ә был бөгөн ♦ не то, что (чтобы) бик үк түгел, әллә ни түгел; ни с того ни с сего һис юҡтан, сәбәпһеҙ-ниһеҙ; тот или иной; тот или другой кемдер берәйһе; отправить на тот свет см. отправить; отправиться на тот свет см. отправиться
ТОТАЛИЗАТОР м 1. тотализатор (бәйгелә ҡайһы атҡа нисә һум ҡуйылғанды кцрһәткән счётчик) 2. (игра на бегах и скачках) бәйгелә аҡса уйыны
ТОТАЛИТАРИЗМ м; книжн. тоталитаризм (тоталитар режим)
ТОТАЛИТАРНОСТЬ ж; книжн. тоталитарлыҡ
ТОТАЛИТАРНЫЙ, -ая, -ое книжн. тоталитар; тоталитарное государство тоталитар дәүләт тотальный, -ая, -ое книжн. дөйөм, тоталь; тотальная война тоталь һуғыш; тотальная мобилизация дөйөм мобилизация
тотЕм м тотем (ырыу - ҡәбилә йәмғиәте осоронда табына торған хайуан, цҫемлек йәки тәбиғәт кцренеше )
ТОТЕМИЗМ м тотемизм, мәжүсилек
ТОТЕМИСТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое тотемистик, тотемизм ...ы, мәжүси; тотемистические верования тотемистик ышаныу (инаныу)
508
торОс и тОрос м боҙ өйөмө, өйөлгән боҙ тауы
ТОРОСИСТЫЙ, -ая, -ое боҙ өйөмдәре күп булған
ТОРПЕДА ж торпеда (цҙйөрөшлө һыу аҫты снаряды); пустить торпеду торпеда ебәреү
ТОРПЕДИРОВАТЬ сов., несов. 1. торпеда ебәреү, торпеда менән һөжүм итеү 2. горн. торпедалау (шартлатыу) 3. перен. (сорвать, срывать что -л.) ҡаршы тороу (килеү), өҙөү
ТОРПЕДИСТ м торпедасы
торпедный, -ая, -ое 1. торпеда ...ы; торпедный аппарат торпеда аппараты 2. торпедалы; торпедный катер торпедалы катер
ТОРПЕДОНОСЕЦ м торпедалы, торпедаһы булған (самолёт )
ТОРПЕДОНОСНЫЙ, -ая, -ое торпедалар менән ҡоралланған
ТОРС м 1. (туловище человека) кәүҙә, кеше кәүҙәһе 2. иск. торс (башһыҙ, ҡул - аяҡһыҙ скульптура һыны )
ТОРТ м торт; шоколадный торт шоколадлы торт; купить торт торт һатып алыу
ТОРТНИЦА ж торт һауыты
ТОРФ м торф, һаҙ тиреҫе; добывать торф торф сығарыу
ТОРФОПЕРЕГНОЙНЫЙ, -ая, -ое торфлы серемтә ...ы; торфоперегнойные горшочки торфлы серемтә көршәктәре
ТОРФОРАЗРАБОТКИ мн. торф сығарыу урыны
ТОРФЯНИК и ТОРФЯНИК м 1. (залежь торфа) торфлы һаҙлыҡ, торф һаҙлығы (ятҡылығы) 2. (о человеке) торф сығарыусы, торф белгесе
ТОРФЯНИСТЫЙ, -ая, -ое торфлы; торфянистая почва торфлы тупраҡ
торфяной, -ая, -ое 1. торфлы; торфяное болото торфлы һаҙлыҡ 2. (работающий на торфе ) торфта эшләгән; торфяная электростанция торф менән эшләгән электр станцияһы
ТОРЦЕВАТЬ несов.; спец. что 1. бурса (бүкән) түшәү; торцевать мостовую урамға бурса түшәү 2. (обрабатывать торцы) бүрәнә башын ҡырҡыу
ТОРЦЕВОЙ, -ая, -ое см. торцовый
ТОРЦОВКА ж 1. спец. см. торцевать 2. разг. бурсалау станогы 3. торцовка (маляр щёткаһы)
ТОРЦЕВОЙ и ТОРЦОВЫЙ, -ая, -ое 1. спец. арҡыры; торцевая стена арҡыры стена 2. (покрытый торцами) бурса түшәлгән; торцовая мостовая бурса түшәлгән урам
ТОРЧАТЬ несов. 1. тырпайып тороу, сурайыу, һерәйеү; волосы торчат сәс тырпайып тора 2. разг. (высовываться) сығып тороу, һәлберәү; пистолет торчит из кармана кеҫәнән пистолет сығып тора 3. разг. (возвышаться над поверхностью ) сығып (һерәйеп) тороу; бревно торчит из воды бүрәнә һыуҙан сығып тора 4. перен.,
разг. (надоедать присутствием) һерәнләү (буштан-бушҡа кеше алдында һерәйеп йөрөц)
ТОРЧКОМ нареч.; разг. тырпайып, һерәйеп, япрый; волосы стоят торчком сәстәре тырпайып тора
ТОРШЕР м торшер (оҙон таяулы лампа)
ТОСКА ж 1. һағыш, һағыныу; тоска берёт һағыш баҫа; тоска по родине тыуған илде һағыныу 2. (скука) эс бошоу, бошоноу ♦ тоска зелёная см. зелёный
ТОСКЛИВО 1. нареч. яманһыу; тоскливо смотреть яманһыу ҡарау 2. кому в знач. сказ., безл. күңелһеҙ, моңһоу; мне тоскливо миңә күңелһеҙ
ТОСКЛИВОСТЬ ж яманһыулыҡ, һағышлы-лыҡ, моңһоулыҡ
ТОСКЛИВЫЙ, -ая, -ое 1. (исполненный тоски ) һағышлы, яманһыу, моңһоу; тоскливая песня һағышлы йыр 2. (наводящий тоску) эс бошорғос, күңелдә һағыш уятҡан, күңелһеҙ; тоскливая погода эс бошорғос көн
ТОСКОВАТЬ несов. һағыныу, юҡһыныу, бошоноу; тосковать по матери әсәйҙе һағыныу; тосковать по родным местам тыуған яҡтарҙы юҡһыныу
ТОСТ м тост; провозгласить тост тост әйтеү
ТОТ м (та ж, то с) мест. 1. анау, ул, шул, теге; это тот самый человек был тап шул кеше 2. анау, теге, арғы; на том берегу арғы ярҙа 3. ул, ундай; вот та книга бына ул китап 4. (при перечислении) ул да, теге; ни тот, ни другой ул да түгел, башҡа ла түгел; тот или иной тегеһе йәки башҡа берәйһе 5. в знач. сущ. то с уныһы; то было вчера, а это сегодня уныһы кисә булғайны, ә был бөгөн ♦ не то, что (чтобы) бик үк түгел, әллә ни түгел; ни с того ни с сего һис юҡтан, сәбәпһеҙ-ниһеҙ; тот или иной; тот или другой кемдер берәйһе; отправить на тот свет см. отправить; отправиться на тот свет см. отправиться
ТОТАЛИЗАТОР м 1. тотализатор (бәйгелә ҡайһы атҡа нисә һум ҡуйылғанды кцрһәткән счётчик) 2. (игра на бегах и скачках) бәйгелә аҡса уйыны
ТОТАЛИТАРИЗМ м; книжн. тоталитаризм (тоталитар режим)
ТОТАЛИТАРНОСТЬ ж; книжн. тоталитарлыҡ
ТОТАЛИТАРНЫЙ, -ая, -ое книжн. тоталитар; тоталитарное государство тоталитар дәүләт тотальный, -ая, -ое книжн. дөйөм, тоталь; тотальная война тоталь һуғыш; тотальная мобилизация дөйөм мобилизация
тотЕм м тотем (ырыу - ҡәбилә йәмғиәте осоронда табына торған хайуан, цҫемлек йәки тәбиғәт кцренеше )
ТОТЕМИЗМ м тотемизм, мәжүсилек
ТОТЕМИСТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое тотемистик, тотемизм ...ы, мәжүси; тотемистические верования тотемистик ышаныу (инаныу)
508